MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Regina Mroczek
Wykonywanie napraw i regulacji mechanizmów
precyzyjnych731[03].Z2.04
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Bożenna Kuligowska
mgr inż. Michał Sylwestrzak
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Regina Mroczek
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej731[03].Z2.04
 Wykonywanie napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu mechanik precyzyjny 731[03].
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstepne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Przykładowe scenariusze zajęć 8
5. Ćwiczenia 12
5.2. Ocena jakości napraw mechanizmów precyzyjnych i dokumentacja serwisowa 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Narzędzia i przyrządy oraz zakres demontażu do naprawy i regulacja
mechanizmów precyzyjnych 14
5.3.1. Ćwiczenia 14
5.4. Naprawa mechanizmów precyzyjnych przez wymianę części 16
5.4.1. Ćwiczenia 16
5.5. Naprawa mechanizmów precyzyjnych przez usunięcie uszkodzenia 17
5.5.1. Ćwiczenia 17
5.6. Naprawa mechanizmów precyzyjnych przez regenerację lub dorobienie części 18
5.6.1. Ćwiczenia 18
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 19
7. Literatura 29
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik precyzyjny.
W poradniku zamieszczono:
 wymagania wstępne - wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
 cele kształcenia - wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
 przykładowe scenariusze zajęć,
 przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,
 ewaluację osiągnięć ucznia - przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,
 wykaz literatury, z jakiej mogą korzystać uczniowie podczas nauki.
W poradniku dla ucznia zostały omówione zagadnienia w sposób bardzo ogólny.
Przedstawiono treści, opisano umiejętności, które uczeń powinien sobie przyswoić. By uczeń
mógł w pełni zrozumieć i przyswoić materiał nauczania, niezbędna jest jego praca z literaturą.
Nauczyciel powinien być przewodnikiem dla ucznia, wskazując mu materiały i z
ródła,
z których może uzyskać najświeższe informacje dotyczące zagadnień, które obejmuje ta
jednostka modułowa.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami
ze szczególnym uwzględnieniem metod nauczania  uczenia się:
 samokształcenia kierowanego,
 ćwiczeń,
 metody projektów,
 tekstu przewodniego.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane począwszy od pracy
jednolitej po pracę grupową jednolitą i zróżnicowaną, aż po indywidualną pracę ucznia.
Zaleca się również podanie wymagań edukacyjnych w takiej formie, aby łatwo było
zidentyfikować cele z poszczególnymi tematami. W poradniku podano dwa przykładowe
scenariusze zajęć. W pierwszym metodą wiodąca jest ćwiczenie przedmiotowe, w drugim
pokaz.
Pomocne mogą się okazać zamieszczone w końcu każdego podrozdziału w poradniku dla
ucznia pytania sprawdzające, które uczeń może wykorzystywać w dwojaki sposób,
a mianowicie:
 zapoznać się z pytaniami przed rozpoczęciem pracy z materiałem określonym
w podrozdziale; uczeń zapozna się w tym momencie z wymaganiami i dążyć będzie do
osiągnięcia celu, jakim jest odpowiedz
na pytania,
 zapoznać się z zawartymi pytaniami po zakończeniu pracy z danym podrozdziałem;
pytania te stanowić będą kontrolę stanu gotowości przejścia do wykonywania ćwiczeń.
W każdej z podanych metod prowadzenia zajęć istotną rolę odgrywają ćwiczenia, które
majÄ… za zadanie:
 uzupełnienie informacji o podzespołach elektrycznych i elektronicznych,
 utrwalenie wiadomości o poznanych elementach,
 prezentację przykładowych zastosowań danych elementów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
W ćwiczeniach realizowanych w formie zadań praktycznych założono, że w trakcie
realizacji ich uczeń powinien:
 zaplanować proces rozwiązania zadania,
 narysować szkic, rysunek techniczny detalu przedstawionego w opisie zadania, posiłkując
siÄ™ literaturÄ… przedstawionÄ… w wykazie,
 dobrać materiały, osprzęt i narzędzia do wykonania montażu,
 wykonać zadanie,
 dokonać prezentacji.
Wskazane jest przeprowadzanie instruktaży przed każdymi zajęciami oraz przed
wykonywaniem ćwiczeń. Zaleca się również, by nakłaniać uczniów do korzystania z pomocy
koleżeńskiej.
Zaleca się dobór dla uczniów takich ćwiczeń, które rozwijać będą te umiejętności,
których nabycie nastręcza uczniom najwięcej problemów.
Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń uczeń przystępuje do sprawdzenia poziomu
swoich postępów, odpowiadając na pytania zawarte w podrozdziale  Sprawdzian postępów .
Uczeń powinien w tym celu samodzielnie:
 przeczytać pytania i udzielić na nie odpowiedzi.
 zakreślić odpowiedz
, wstawiajÄ…c X w odpowiednim polu.
Zestawy stanowią propozycję narzędzi pomiaru dydaktycznego, z których można
skorzystać w celu przeprowadzenia badań lub w celu opracowania innych narzędzi. Wybór
należy do nauczyciela.
Wskazówki do realizacji
W trakcie zajęć należy zwrócić uwagę na konieczność wykorzystania elementów
mechanicznych w budowie urządzeń elektrycznych, podkreślić różnorodność stosowanych
elementów oraz wskazać ich przeznaczenie.
Istotnym elementem jest wyrobienie świadomości, że jakość montażu elementów
mechanicznych ma istotne znaczenie dla poziomu bezpieczeństwa oraz żywotności
urzÄ…dzenia.
Miłej pracy dydaktycznej z uczniami z zastosowaniem opracowanych materiałów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
731[03].Z2
Eksploatacja maszyn, urządzeń
i przyrządów pomiarowych
731[03].Z2.01
Organizowanie stanowiska pracy
731[03].Z2.02
Obsługiwanie maszyn i urządzeń
precyzyjnych
731[03].Z2.03
Diagnozowanie przyczyn
nieprawidłowej pracy maszyn i
urządzeń precyzyjnych
731[03].Z2.04
Wykonywanie napraw i regulacji
mechanizmów precyzyjnych
731[03].Z2.05 731[03].Z2.06
Wykonywanie napraw i regulacji Wykonywanie napraw i regulacji
maszyn precyzyjnych przyrządów pomiarowych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2.WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 określać zadanie diagnostyki technicznej,
 rozróżniać parametry i symptomy diagnostyczne,
 charakteryzować metody badań diagnostycznych maszyn i urządzeń precyzyjnych,
 określać czynności w procesie diagnozowania,
 dobierać narzędzia, przyrządy i urządzenia do badań diagnostycznych maszyn i urządzeń
precyzyjnych,
 identyfikować uszkodzenia oraz wady maszyn i urządzeń precyzyjnych,
 stosować przepisy bhp w czasie badań.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 zastosować przepisy bhp i ochrony środowiska naturalnego podczas wykonywania prac
zwiÄ…zanych z naprawÄ…,
 scharakteryzować sposoby naprawy mechanizmów precyzyjnych,
 rozróżnić etapy procesu naprawczego mechanizmów precyzyjnych,
 rozróżnić narzędzia i przyrządy do wykonania naprawy i regulacji,
 dobrać narzędzia i przyrządy niezbędne do wykonywania naprawy zdiagnozowanego
uszkodzenia mechanizmu precyzyjnego
 wykonać demontaż mechanizmu w zakresie niezbędnym do wykonania naprawy
zdiagnozowanego uszkodzenia,
 wykonać naprawę przez dorobienie uszkodzonego elementu mechanizmu precyzyjnego,
 wykonać naprawę przez usunięcie uszkodzenia elementu mechanizmu precyzyjnego,
 wykonać naprawę przez wymianę części mechanizmu precyzyjnego,
 wykonać montaż mechanizmu precyzyjnego po naprawie,
 dobrać sposób konserwacji mechanizmów precyzyjnych,
 wykonać konserwację mechanizmu precyzyjnego,
 sprawdzić jakość naprawy mechanizmu precyzyjnego,
 wskazać sposób magazynowania mechanizmu precyzyjnego po naprawie,
 posłużyć się dokumentacją serwisową.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1.
Osoba prowadzÄ…ca: .........................................................................................
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03].
Moduł: Eksploatacja maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych 731[03].Z2.
Jednostka modułowa: Wykonywanie napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych
731[03].Z2.04.
Temat: Procedura napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych
Cel główny: opanowanie procedury napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
 wymienić etapy procedury napraw mechanizmów precyzyjnych,
 opracować procedurę napraw z gotowych nieuporządkowanych etapów,
 uzasadnić, jakie znaczenie ma zachowanie kolejności czynności w procedurze, napraw
i regulacji mechanizmów precyzyjnych dla skuteczności tych napraw.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
 praca z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm, instrukcji,
poradników i pozatekstowych z
ródeł informacji,
 ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne: praca indywidualna i zespołowa.
Czas trwania zajęć: 135 minut
Przebieg zajęć:
Åšrodki
Część zajęć Czynności nauczyciela Czynności ucznia
dydaktyczne
Część Wykonuje czynności Przygotowuje się do
organizacyjna organizacyjne zajęć
 foliogram
 podaje temat, cele
z celami zajęć,
zajęć,
 zapisuje temat rzutnik pisma
Część wstępna  wyjaśnia organizację
w zeszycie lub rzutnik
lekcji,
multimedialny
 wprowadza do tematu,
z osprzętem,
Część główna
 poleca zapoznanie się  słucha poleceń,  poradnik dla
z treścią materiału  pyta w razie ucznia,
1. Praca nad
nauczania i dokonanie wątpliwości,
materiałem
pisemnej odpowiedzi
nauczania
w zeszytach na
pytania sprawdzajÄ…ce  realizuje zadanie
znajdujÄ…ce siÄ™ indywidualnie,
w poradniku dla
ucznia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
ucznia,
 nadzoruje pracÄ™,
wyjaśnia wątpliwości,  odnosi się do
 sprawdza efekty efektów swojej
i podsumowuje pracÄ™ pracy,
uczniów
 poleca wykonanie  przygotowuje siÄ™  poradnik dla
ćwiczenia 1 do realizacji ucznia,
z poradnika dla ćwiczenia,
ucznia,
 dzieli na trzyosobowe
2. Praca nad
grupy, wyjaśnia  przygotowane
ćwiczeniem 1.
wątpliwości, rozdaje  realizuje zadanie, z
ródła
materiały, informacji,
 nadzoruje pracÄ™,
wyjaśnia wątpliwości,  prezentuje wyniki
 prowadzi dyskusjÄ™ i dyskutuje nad
i podsumowuje. nimi,
 poleca wykonanie  realizuje  poradnik dla
sprawdzianu postępów sprawdzian ucznia,
 podsumowuje zajęcia, postępów,  zeszyt,
 odnosi siÄ™ do
 podaje zadanie efektów pracy na
domowe: zbierz zajęciach,
Część
argumenty na rzecz  zadaje pytania
podsumowujÄ…ca
przestrzegania odnośnie zadania
procedury napraw i domowego,
regulacji w zeszycie,  zapisuje temat
 podaje temat oraz zajęć następnych,
zakres zajęć
następnych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca: .........................................................................................
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny731[03].
Moduł: Eksploatacja maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych731[03].Z2.
Jednostka modułowa: Wykonywanie napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych
731[03].Z2.04.
Temat: Naprawa mechanizmów precyzyjnych przez wymianę części
Cel ogólny: kształtowanie umiejętność wykonania naprawy przez wymianę części,
Po zakończeniu zajęć uczeń potrafi:
 wyjaśnić, na czym polega naprawa przez wymianę części,
 wskazać, w jakich sytuacjach naprawia się mechanizm precyzyjny przez wymianę części,
 wymienić, które etapy procedury obowiązują przy naprawie przez wymianę części,
 określić, jakich zasad należy przestrzegać przy naprawie przez wymianę części,
 naprawić mechanizmy przez wymianę części zgodnie z procedurą napraw,
 wykonać konserwację przy wymianie części,
 oceniać jakość naprawy przez wymianę części,
 przygotować mechanizm po naprawie do odbioru lub magazynowania,
 skorzystać z dokumentacji techniczno-ruchowej,
 zastosować zasady i środki bhp przy naprawie mechanizmów przez wymianę części.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
 praca z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm, instrukcji,
poradników i pozatekstowych z
ródeł informacji,
 ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne: praca indywidualna i zespołowa.
Czas trwania zajęć :180-270 minut
Przebieg zajęć:
1. Instruktaż wstępny:
 sprawdzenie obecności,
 przeprowadzenie pogadanki na temat bezpieczeństwa i higieny,
 przedstawienie przebiegu zajęć,
 podanie tematu zajęć i jego celów,
 podanie kryteriów oceniania.
2. Instruktaż bieżący:
 praca ucznia z poradnikiem,
 nadzorowanie pracy uczniów z poradnikiem,
 sprawdzenie odpowiedzi na pytania sprawdzajÄ…ce,
 wykonanie ćwiczenia 1 z części 4.4.1 poradnika dla ucznia,
 udzielenie dodatkowych wyjaśnień i wydanie poleceń,
 sprawdzenie, czy uczniowie wykonali polecenia a w szczególności z zakresu
stosowania zasad bhp,
 wykonanie zadań ćwiczenia dla innych części mechanizmów precyzyjnych
wskazanych przez nauczyciela,
 prezentuje wyniki zrealizowanego zadania, omawia jego efekty,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
 omawia rezultaty i jakość wykonanej naprawy,
 przeprowadzenie dyskusji nad powstałymi problemami podczas realizacji
zadania,
 omówienie przebiegu ćwiczenia i wskazanie jak uniknąć błędów.
3.Instruktaż końcowy:
 wykonanie sprawdzianu postępów,
 podsumowanie zajęć,
 wskazać na najlepszy zespół realizujący zadanie,
 omówienie ćwiczenia zrealizowanego przez wszystkie zespoły,
 zwrócenie uwagi na popełnione błędy,
 wystawienie ocen,
 uporzÄ…dkowanie stanowisk naprawczych,
 podanie tematu i zakresu następnych zajęć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Procedura napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Mając podane etapy procedury napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych określ
prawidłową kolejność czynności.
Wskazówki do realizacji
Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie pracowni do pracy z różnymi z
ródłami
informacji i z możliwością powieszenia plakatów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) z rozsypanki etapów procedury napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych ułożyć
prawidłową kolejność tych czynności,
2) porównać swoją propozycję z procedurą przygotowaną przez nauczyciela,
3) przedyskutować z resztą grupy i nauczycielem różnice,
4) ocenić znaczenie kolejności etapów dla skuteczności napraw i regulacji mechanizmów
precyzyjnych,
5) wykonać zadanie w zespole trzyosobowym.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 zeszyt,
 rozsypanka z etapami procedury napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych,
 arkusze papieru formatu A0,
 flamastry,
 środek do mocowania plakatów na tablicy,
 długopis,
 literatura i inne z
ródła informacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Ocena jakości napraw mechanizmów precyzyjnych
i dokumentacja serwisowa
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj oceny jakości naprawy mechanizmu według kryteriów przygotowanych przez
nauczyciela. Dokonaj stosownych wpisów do dokumentacji serwisowej naprawionego
mechanizmu. Ćwiczenie powtórz dla różnych mechanizmów i sposobów naprawy. Zachowaj
przepisy bhp.
Wskazówki do realizacji
Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie różnych naprawionych mechanizmów,
a kryteriów oceny ich jakości - na piśmie. Niezbędna będzie także dokumentacja serwisowa.
Ćwiczenie wymaga dużej samodzielności ucznia, ale ważne jest także, by mógł skorzystać
z rad nauczyciela. Jednak rady i pomoc nie mogą być wyręczaniem uczniów. Przed
przystąpieniem uczniów do pracy należy przedyskutować z nimi konieczność przestrzegania
przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) ocenić jakość naprawy mechanizmu według kryteriów przygotowanych przez
nauczyciela,
2) dokonać stosownych wpisów do dokumentacji serwisowej naprawionego mechanizmu,
3) ćwiczenie powtórzyć dla różnych mechanizmów i sposobów naprawy,
4) porównać swoją ocenę z oceną kolegów i nauczyciela,
5) zachować przepisy bhp.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 zeszyt,
 długopis,
 opis kryteriów jakości ocenianych mechanizmów,
 mechanizmy do oceny jakości naprawy,
 dokumentacja serwisowa mechanizmu,
 środki i przepisy bhp.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.3. Narzędzia i przyrządy oraz zakres demontażu do naprawy
i regulacja mechanizmów precyzyjnych
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Z pomocą tekstu przewodniego dobierz i przygotuj narzędzia i przyrządy do
przeprowadzenia naprawy. Przeanalizuj najpierw budowę i zasadę działania narzędzi
i przyrządów. Skorzystaj z rad i doświadczenia nauczyciela. Zachowaj przepisy bhp.
Wskazówki do realizacji
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się dobierania i przygotowania do pracy narzędzi
i przyrządów służących do przeprowadzenia naprawy. Należy zatem przygotować stanowisko
naprawcze wyposażone w odpowiednie narzędzia i przyrządy, w tym przyrządy pomiarowe.
Niezbędna będzie dokumentacja techniczno-ruchowa tych narzędzi i przyrządów. Do
realizacji zajęć należy przygotować tekst przewodni, który pomoże uczniowi w pracy nad tym
zadaniem. Tekst powinien zawierać opisy sytuacji naprawczych (można wykorzystać studium
przypadku). Tekst ten można wykorzystać także w następnym ćwiczeniu, wówczas należy
przewidzieć to w tekście przewodnim.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować budowę i zasadę działania narzędzi i przyrządów,
2) z pomocą tekstu przewodniego dobrać i przygotować narzędzia i przyrządy do
przeprowadzenia naprawy,
3) skonsultować wykonanie ćwiczenia z nauczycielem,
4) dokonać oceny przeprowadzonej naprawy,
5) zachować przepisy bhp.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia
Åšrodki dydaktyczne:
 narzędzia i przyrządy do naprawy i regulacji mechanizmów precyzyjnych,
 tekst przewodni przygotowany przez nauczyciela,
 dokumentacja techniczna,
 literatura i inne z
ródła informacji,
 środki i przepisy bhp.
Ćwiczenie 2
Na podstawie opisów przykładowych napraw przygotowanych przez nauczyciela określ
zakres demontażu i zaproponuj odpowiednią konserwację. Zastanów się nad przyczynami
ewentualnych błędów i zaplanuj ich uniknięcie. Opisz zasady i środki bhp niezbędne przy
demontażu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Wskazówki do realizacji:
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się określania zakresu demontażu niezbędnego do
przeprowadzenia naprawy i rodzaju konserwacji jej towarzyszącej. Należy zatem
przygotować odpowiednie opisy sytuacji naprawczych  na przykład tekst przewodni
zawierający między innymi studium przypadków (można wykorzystać tekst przewodni
z poprzedniego ćwiczenia). Należy także przygotować opisy zakresów demontażu
i konserwacji dla poszczególnych przypadków, by uczeń mógł porównać swoje propozycje
z prawidłowymi i mógł dyskutować błędy. Opisy te uczeń otrzymuje dopiero po wykonaniu
zadania samodzielnie. Niezbędna będzie dokumentacja techniczna mechanizmów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) na podstawie opisów przykładowych napraw przygotowanych przez nauczyciela określić
zakres demontażu,
2) zaproponować odpowiednią konserwację,
3) zadanie wykonać w zeszycie,
4) porównać swoje propozycje z rozwiązaniami nauczyciela,
5) wskazać przyczyny ewentualnych błędów,
6) zaplanować ich uniknięcie w postaci wskazówek,
7) opisać zasady i środki bhp niezbędne przy demontażu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 opisy napraw przygotowane przez nauczyciela,
 opisy zakresu demontażu i konserwacji do opisanych napraw, przygotowane przez
nauczyciela (uczeń otrzyma po wykonaniu zadania samodzielnie),
 dokumentacja techniczna,
 literatura i inne z
ródła informacji,
 przepisy bhp.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.4. Naprawa mechanizmów precyzyjnych przez wymianę części
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Napraw niesprawny mechanizm precyzyjny przez wymianę części. Dokonaj naprawy
postępując zgodnie z procedurą napraw. Uzasadnij, dlaczego tak właśnie powinien być
naprawiony mechanizm.
Wskazówki do realizacji
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się wykonywania napraw z wykorzystaniem
wymiany części, przechodząc przez całą procedurę napraw. Należy zatem przygotować
odpowiednie mechanizmy z uszkodzeniami wymagającymi wymiany części (mechanizmy
przygotowane do naprawy powinny być różnego rodzaju, by uczeń miał do czynienia
z różnymi sytuacjami i przypadkami naprawczymi). Uczeń powinien uzasadnić za każdym
razem, dlaczego wybrał taki sposób naprawy. Podobnie powinien uzasadnić inne czynności
towarzyszące naprawie. Niezbędna będzie dokumentacja techniczna mechanizmów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować procedurę napraw i dokumentację techniczną mechanizmu,
2) naprawić niesprawny mechanizm precyzyjny przez wymianę części,
3) uzasadnić, dlaczego tak właśnie powinien być naprawiony mechanizm,
4) przygotować naprawioną część do odbioru lub magazynowania,
5) skonsultować naprawę i przygotowanie do magazynowania z nauczycielem,
6) powtórzyć ćwiczenie dla różnych mechanizmów, za każdym razem zachować zasady
i przepisy bhp.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 niesprawne mechanizmy,
 stanowisko naprawcze wyposażone w niezbędne narzędzia i przyrządy,
 części zamienne,
 dokumentacja techniczno-ruchowa urządzeń zawierających mechanizm precyzyjny,
 literatura i inne z
ródła informacji,
 środki i przepisy bhp.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.5. Naprawa mechanizmów precyzyjnych przez usunięcie
uszkodzenia
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Napraw niesprawny mechanizm precyzyjny przez usunięcie uszkodzenia. Dokonaj
naprawy postępując zgodnie z procedurą napraw.
Wskazówki do realizacji
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się wykonywania napraw przez usunięcie
uszkodzenia, przechodząc przez całą procedurę napraw. Należy zatem przygotować
odpowiednie mechanizmy z uszkodzeniami naprawianymi przez ich usuniecie (mechanizmy
przygotowane do naprawy powinny być różnego rodzaju, by uczeń miał do czynienia
z różnymi sytuacjami i przypadkami naprawczymi). Uczeń powinien uzasadnić za każdym
razem, dlaczego wybrał taki sposób naprawy. Podobnie powinien uzasadnić inne czynności
towarzyszące naprawie. Niezbędna będzie dokumentacja techniczna mechanizmów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować procedurę napraw,
2) przeanalizować dokumentację techniczno  ruchową,
3) naprawić niesprawny mechanizm precyzyjny przez usunięcie uszkodzenia,
4) uzasadnić, dlaczego tak właśnie powinien być naprawiony mechanizm,
5) przygotować naprawioną część do odbioru lub magazynowania,
6) skonsultować naprawę i przygotowanie do magazynowania z nauczycielem,
7) powtórzyć ćwiczenie dla różnych mechanizmów, za każdym razem zachować zasady
i przepisy bhp.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 niesprawne mechanizmy,
 stanowisko naprawcze wyposażone w niezbędne narzędzia i przyrządy,
 dokumentacja techniczna urządzeń zawierających mechanizm precyzyjny,
 literatura i inne z
ródła informacji,
 środki i przepisy bhp.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.6. Naprawa mechanizmów precyzyjnych przez regenerację
lub dorobienie części
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Napraw niesprawny mechanizm precyzyjny przez regenerację lub dorobienie części.
Dokonaj naprawy postępując zgodnie z procedurą napraw.
Wskazówki do realizacji:
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się wykonywania napraw przez regenerację lub
dorobienie części, przechodząc przez całą procedurę napraw. Należy zatem przygotować
odpowiednie mechanizmy z uszkodzeniami naprawianymi przez regeneracjÄ™ lub dorobienie
części (mechanizmy przygotowane do naprawy powinny być różnego rodzaju, by uczeń miał
do czynienia z różnymi sytuacjami i przypadkami naprawczymi  różne części do dorobienia
lub regeneracji). Uczeń powinien uzasadnić za każdym razem, dlaczego wybrał taki sposób
naprawy. Podobnie powinien uzasadnić inne czynności towarzyszące naprawie. Niezbędna
będzie dokumentacja techniczna mechanizmów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować procedurę napraw,
2) przeanalizować dokumentację techniczno  ruchową,
3) naprawić niesprawny mechanizm precyzyjny przez regenerację lub dorobienie części,
4) uzasadnić, dlaczego tak właśnie powinien być naprawiony mechanizm,
5) przygotować naprawioną część do odbioru lub magazynowania,
6) skonsultować naprawę i przygotowanie do magazynowania z nauczycielem,
7) powtórzyć ćwiczenie dla różnych mechanizmów, za każdym razem zachować zasady
i przepisy bhp.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 niesprawne mechanizmy,
 stanowisko naprawcze wyposażone w niezbędne narzędzia i przyrządy,
 inne stanowiska niezbędne do wykonania regeneracji i dorobienia części,
 dokumentacja techniczna urządzeń zawierających mechanizm precyzyjny,
 literatura i inne z
ródła informacji,
 środki i przepisy bhp.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wykonywanie napraw
i regulacji mechanizmów precyzyjnych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
 zadania 1,2,3,5,9,10,11,13,14,16,17,19,20 sÄ… z poziomu podstawowego,
 zadania 4,6,7,8,12,15,18 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań:
 dopuszczajÄ…cy - za uzyskanie 9÷10 punktów,
 dostateczny - za uzyskanie 11÷13 punktów,
 dobry - za uzyskanie 14÷16 punktów,
 bardzo dobry - za uzyskanie 17÷20 punktów.
Klucz odpowiedzi: 1.b, 2.c, 3.c, 4.d, 5.a, 6.a, 7.b, 8.b, 9.d, 10.c, 11.a, 12.c,
13.b, 14.d, 15.c, 16.b, 17.d, 18.b, 19.b, 20.a
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzalne osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Określić, która z napraw obejmuje
B P b
wymianę części.
2. Podać cel demontażu. B P c
3. Wymienić środki do mycia urządzeń. A P c
4. Podać z
ródło procedury naprawczej i
C PP d
regulacyjnej.
5. Wyjaśnić procedury smarowania
C PP a
mechanizmów.
6. Wyjaśnić, kiedy stosujemy naprawę
C PP a
przez regeneracjÄ™.
7. Wymienić materiały na części
C PP b
zamienne.
8. Podać prawidłową kolejność operacji
C PP b
demontażowych.
9. Wskazać klucz stosowany do
dokręcania śrub z zadaną siłą. C P d
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
10. Wskazać zagrożenia, jakie mogą
B P c
wystąpić podczas mycia mechanizmów.
11. Wskazać rodzaje prac remontowych
B P a
zaliczanych do naprawy średniej.
12. Podać, do jakich napraw zaliczmy
C PP c
renowacjÄ™.
13. Podać, jaki powinien być koszt naprawy
C P b
głównej.
14. Scharakteryzować sposoby
zabezpieczeń powierzchni B P d
zewnętrznych.
15. Dobrać grubość warstwy naprawczej
C PP c
przez chromowanie.
16. Podać, gdzie można znalez
ć wykaz
B P b
elementów do naprawy mechanizmów.
17. Wymienić środki do konserwacji
A P d
mechanizmów.
18. Wyjaśnić znaczenie symbolu
C PP b
przedstawionego na rysunku.
19. Omówić warunki współpracy kół
B P b
zębatych.
20. Rozróżnić połączenia. A P a
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Proszę ustalić z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co
najmniej jednotygodniowym.
2. Proszę przygotować odpowiednią ilość testów i kart odpowiedzi.
3. Należy zapewnić uczniom samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu proszę przeczytać uczniom instrukcję dla uczniów.
5. Proszę zapytać, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie wątpliwości należy
wyjaśnić.
6. Ocenianie oprócz podania wyniku testu powinno zawierać informację o tym, jakie
umiejętności ma uczeń opanowane, a z jakich tematów powinien powtórzyć materiał
nauczania i ćwiczenia. Należy wyjaśnić uczniowi, co umie, a co powinien uzupełnić i jak.
7. Nie należy przekraczać czasu przeznaczonego na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego z nich podane są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko jedna
jest poprawna.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej KARCIE ODPOWIEDZI, stawiając
w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz

zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić poprawną odpowiedz
.
6. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz mieć pewność, że sprawdziłeś swoją
wiedzÄ™.
8. Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt.
9. Proponuje się następujące normy wymagań na oceny:
 dopuszczajÄ…cy - za uzyskanie 9÷11 punktów,
 dostateczny - za uzyskanie 12÷14 punktów,
 dobry - za uzyskanie 15÷17 punktów,
 bardzo dobry - za uzyskanie 18÷20 punktów.
10. Na rozwiÄ…zanie testu masz 40 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Która z napraw obejmuje oprócz wszystkich czynności przeglądu okresowego wymianę
części szybko zużywających się?
a) bezpośrednia,
b) bieżąca,
c) średnia,
d) główna.
2. Demontażu mechanizmu precyzyjnego lub zespołu dokonuje się celem:
a) regulacji,
b) smarowania,
c) przeglÄ…du lub naprawy,
d) zapoznania siÄ™ z jego budowÄ….
3. Do mycia części urządzeń precyzyjnych stosujemy między innymi:
a) wodÄ™,
b) środki żrące,
c) benzynÄ™,
d) olej.
4. Gdzie można znalez
ć instrukcję czynności konserwacyjnych i regulacyjnych
mechanizmów precyzyjnych?
a) w instrukcji obsługi maszyny,
b) w podręczniku,
c) w poradniku,
d) w DTR urzÄ…dzenia zawierajÄ…cego mechanizm precyzyjny.
5. Mechanizmy precyzyjne powinny być smarowane:
a) ściśle według instrukcji smarowania,
b) raz w tygodniu,
c) raz w miesiÄ…cu,
d) raz w roku.
6. W jakich sytuacjach stosuje siÄ™ naprawÄ™ mechanizmu przez regeneracjÄ™?
a) gdy koszt naprawy jest niższy od nowej części,
b) gdy koszt naprawy jest wyższy od nowej części,
c) zawsze należy wymieniać części na nowe,
d) nie należy regenerować części.
7. Z jakich materiałów powinny być wykonywane części zamienne mechanizmów?
a) z dowolnego materiału,
b) z takiego samego materiału jak część oryginalna,
c) z materiału droższego niż część oryginalna,
d) z materiału tańszego niż część oryginalna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
8. Rysunek przedstawia zespół koła zębatego z wałkiem. Wskaż prawidłową kolejność
operacji demontażowej:
3
2
5
1
4
a) ściągnięcie pierścieni 4 i 5, ściągnięcie koła 3 z wałka 1, wyciągnięcie wpustu 2 z koła 3,
b) ściągnięcie pierścieni 4 i 5, ściągnięcie koła z wałka 1, wyciągnięcie wpustu 2 z wałka 1,
c) ściągnięcie pierścieni 4 i 5, wyciągnięcie wpustu 2, ściągnięcie koła 3 z wałka 1,
d) ściągnięcie koła 3 z wałka 1, ściągnięcie pierścieni 4 i 5, wyciągnięcie wpustu
2 z wałka 1.
9. Do dokręcania śrub z zadaną siłą zastosujesz klucz:
a) płaski oczkowy,
b) nasadowy przegubowy,
c) płaski,
d) dynamometryczny.
10. Czyszczenie i przemywanie benzyną części mechanizmów precyzyjnych może
spowodować:
a) zatrucie i uszkodzenie wzroku,
b) jest bezpieczne,
c) bóle głowy i zatrucie,
d) oparzenie i uczulenie.
11. Do naprawy średniej zaliczamy:
a) regenerację śrub pociągowych,
b) wymianÄ™ listew prowadnicowych,
c) wymianÄ™ wrzeciona,
d) wymianę nakrętki.
12. Naprawa renowacyjna należy do:
a) naprawy małej,
b) naprawy średniej,
c) naprawy dużej,
d) naprawy wielkiej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
13. Koszt naprawy głównej nie powinien przekraczać:
a) 60% wartości nowego mechanizmu,
b) 70% wartości nowego mechanizmu,
c) 80% wartości nowego mechanizmu,
d) 90% wartości nowego mechanizmu.
14. Zewnętrzne powierzchnie zabezpieczamy przed korozją najczęściej przez:
a) hartowanie,
b) nawęglanie,
c) azotowanie,
d) malowanie.
15. Jaką maksymalną grubość warstwy chromu nakładamy na elementy naprawiane przez
usunięcie uszkodzenia?
a) do 0,2 mm,
b) do 0,3 mm,
c) do 0,5 mm,
d) do 0,6 mm.
16. Wykaz zużywających się elementów mechanizmów zawarty jest w:
a) Polskiej Normie,
b) dokumentacji techniczno-ruchowej urzÄ…dzenia zawierajÄ…cego mechanizm precyzyjny,
c) instrukcji obsługi mechanizmu,
d) karcie gwarancyjnej.
17. Powierzchnie współpracujących ze sobą mechanizmów konserwuje się przez pokrycie:
a) towotem,
b) olejem roślinnym,
c) olejem jadalnym,
d) wazelinÄ… bezkwasowÄ….
18. Przedstawiony symbol oznacza:
a) smarowanie ręczne,
b) smarownie mechaniczne,
c) filtr,
d) wlew oleju.
19. Jednym z warunków współpracy kół zębatych walcowych w przekładni zębatej jest
zachowanie odległości osi wałów równej:
a) sumie średnic wierzchołkowych,
b) połowie sumy średnic podziałowych,
c) sumie średnic podziałowych,
d) połowie sumy średnic wierzchołkowych.
20. Połączenia kołkowe należą do połączeń:
a) rozłącznych,
b) nierozłącznych,
c) stałych,
d) nierozerwalnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Wykonywanie napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedzi Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Test praktyczny
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie treść zadania.
Dokonaj naprawy mikrometru typu lekkiego o zakresie pomiarowym 0 ÷25 mm. Po
wykonaniu zadania doprowadz
stanowisko do stanu wyjściowego, od którego zaczynałeś
zadanie. Zwróć uwagę na przepisy bhp.
2. Mikrometr do naprawy wskaże Ci nauczyciel.
3. Przeczytaj tekst przewodni.
4. SporzÄ…dz
plan działania.
5. Zorganizuj stanowisko pracy:
 pobierz konieczne materiały oraz narzędzia niezbędne do realizacji zadania,
 sprawdz
ich stan techniczny,
 przygotuj się do wykonywania ćwiczenia, stosując odpowiednie środki ochrony
osobistej.
6. Napraw mikrometr posługując się dokumentacją techniczną i tekstem przewodnim.
7. Utrzymuj Å‚ad i porzÄ…dek podczas wykonywanej pracy; po wykonaniu zadania uporzÄ…dkuj
stanowisko pracy oraz zgłoś nauczycielowi zakończenie zadania.
8. Uzasadnij w formie kilkuminutowej prezentacji sposób wykonania zadania oraz
przedstaw wnioski.
9. Na wykonanie zadania masz 180 min.
10. Podczas testu Twoje czynności będą obserwowane i oceniane przez nauczyciela lub
obserwatorów według następujących kryteriów:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
KARTA OCENY
Umiejętność
Lp. podlegajÄ…ca Kryteria Punkty
sprawdzaniu
1. Planowanie - sporządzenie planu działania
czynności - sporządzenie wykazu niezbędnych surowców,
0 ÷4
materiałów, sprzętu kontrolno  pomiarowego,
narzędzi
2. Organizowanie - zgromadzenie i rozmieszczenie na stanowisku
stanowiska pracy pracy narzędzi, materiałów zgodnie z zasadami
bhp
0 ÷ 6
- sprawdzenie stanu technicznego narzędzi i
sprzętu
- dobranie właściwej odzieży roboczej
3. Naprawa - demontaż mechanizmu precyzyjnego
wskazanych rozpoznawanie elementów demontowanych
mechanizmów mechanizmów
precyzyjnych - rozpoznawanie elementów uszkodzonych
- dobieranie sposobu przeprowadzenia naprawy
- wymiana uszkodzonych części
- posÅ‚ugiwanie siÄ™ narzÄ™dziami montażowymi 0 ÷10
oraz przyrządami montażowymi zgodnie z ich
przeznaczeniem
- montowanie i sprawdzanie poprawności
działania naprawionego mechanizmu
- posługiwanie się narzędziami i sprzętem
kontrolno  pomiarowym
Razem: 20
11. Wymagania na ocenÄ™:
 dopuszczajÄ…cy 8 ÷ 10 punktów
 dostateczny 11 ÷ 13 punktów
 dobry 14 ÷ 17 punktów
 bardzo dobry 18 ÷ 20 punktów
Tekst przewodni
Faza I. Informacje
Dokonaj analizy dokumentacji techniczno-ruchowej mikrometru, by zapoznać się
z opisem i zasadą działania mikrometru.
Odpowiedz na następujące pytania:
1.Na czym polega istota naprawy i regulacji mechanizmów?
2.Jakiego rodzaju narzędzi używamy do naprawy mikrometru?
3.Jakie wymagania stawia dokumentacja w zakresie naprawy mikrometru?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Faza II. Planowanie
Dokonaj analizy czynności zawartych w dokumentacji technicznej mikrometru
dotyczÄ…cych jego naprawy.
Opracuj szczegółowy plan działania, a w szczególności:
 wymień najważniejsze czynności prowadzące do zrealizowania zadania, w kolejności ich
wykonania,
 wypisz niezbędne części zamienne,
 sporzÄ…dz
wykaz narzędzi niezbędnych do wykonania zadania,
 sporzÄ…dz
wykaz sprzętu pomiarowo kontrolnego niezbędnego do wykonania zadania.
Faza III. Ustalenia
Przedstaw swój szczegółowy plan działania nauczycielowi. Jeśli nie będzie akceptacji
dokonaj jego poprawy. Ponownie skonsultuj z nauczycielem.
Faza IV. Realizacja
Zgodnie z przyjętymi ustaleniami wykonaj zaprojektowane zadanie, zwracając
szczególną uwagę na:
 sposób przygotowania stanowiska pracy,
 sposób ułożenia narzędzi,
 wykonanie czynności demontażowych,
 wykonanie zaplanowanych czynności i operacji zgodnie z zasadami bezpieczeństwa
i higieny pracy,
 jakość wykonanej pracy.
Faza V. Sprawdzenie
Napisz protokół z wykonanego zadania, w szczególności uwzględniając:
 wykaz użytych materiałów do naprawy,
 plan działania,
 wnioski z przeprowadzonych czynności,
 dokonaj oceny swojej pracy i uzgodnij je z nauczycielem,
 zgromadz
dowody swoich osiągnięć.
Faza VI. Analiza
 Co stanowiło największą trudność w fazie planowania i wykonania zadania?
 Jak poradziłeś sobie z problemami, które pojawiły się w trakcie ćwiczenia?
 Jakie doświadczenie zawodowe zdobyłeś przy realizacji tego zadania?
 Zastanów się, co byś zrobił inaczej, gdybyś zadanie miał powtórzyć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
7. LITERATURA
1. Ciekanowski A.: Poradnik ślusarza narzędziowego wzorcarza. WNT, Warszawa 1989
2. Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
3. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
4. Kowalewski S., Dąbrowski A., Dąbrowski M.: Zagrożenia mechaniczne. Centralny
Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 1997
5. Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 1995
6. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy. Podręcznik dla szkół zasadniczych.
WSiP, Warszawa 1999
7. Maksymowicz A.: Rysunek zawodowy dla szkół zasadniczych. WSiP, Warszawa 1999
8. Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1995
9. Okoniewski S.: Podstawy technologii mechanicznej, WNT, Warszawa 1983
10. Legutko St.: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń, WSiP, Warszawa 2004
11. Pawlicki K.: Transport w przedsiębiorstwie. Maszyny i urządzenia. WSiP Warszawa 1996
12. Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 1996
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29