MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Żaneta A
opuszyńska
Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych
713[03].Z1/2/3/4.04
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr inż. Władysława Maria Francuz
mgr inż. Anna Kusina
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Żaneta A
opuszyńska
Konsultacja:
mgr inż. Mirosław Żurek
Korekta:
mgr inż. Mirosław Żurek
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[03].Z1/2/3/4.04
 Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu  Monter sieci komunalnych .
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu rurociągów z tworzyw sztucznych 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Rury z tworzyw sztucznych do budowy sieci komunalnych 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Cięcie rur z tworzyw sztucznych 16
5.3.1. Ćwiczenia 16
5.4. Połączenia zgrzewane rur z tworzyw sztucznych 18
5.4.1. Ćwiczenia 18
5.5. Połączenia rozłączne rur z tworzyw sztucznych 20
5.5.1. Ćwiczenia
20
5.6. Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych 22
5.6.1. Ćwiczenia
22
5.7. Połączenia rur z tworzyw sztucznych z armaturą i rurami z innych
materiałów (połączenia mieszane) 24
5.7.1. Ćwiczenia
24
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 26
7. Literatura 35
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Monter sieci komunalnych.
W poradniku zamieszczono:
- Wymagania wstępne, stanowiące wykaz wiadomości i umiejętności, które uczeń powinien
mieć opanowane, aby mógł przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
- Cele kształcenia jednostki modułowej, czyli wiadomości i umiejętności jakie uczeń ukształtuje
podczas pracy z poradnikiem.
- Przykładowe scenariusze zajęć.
- Przykładowe ćwiczenia, ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
-uczenia się oraz środkami dydaktycznymi.
- Ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.
- Wykaz literatury uzupełniającej.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym
uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania tj. tekstu przewodniego, samokształcenia
kierowanego, ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- zestaw zadań testowych,
- kartę odpowiedzi.
 Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych , jest jednostką modułową w module  Technologia
montażu sieci komunalnych  schemat 1.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Moduł 713[03].Z1
Technologia montażu sieci
wodociągowych
713[03].Z1/2/3/4.01
Prace przygotowawczo 
zakończeniowe przy montażu
sieci komunalnych
713[03].Z1/2/3/4.02
Montaż instalacji z rur stalowych
713[03].Z1/2/3/4.03
Montaż rurociągów stalowych
713[03].Z4
Technologia montażu sieci
cieplnych
713[03].Z1/2/3/4.04
713[03].Z4.04
Montaż rurociągów z tworzyw
Montaż sieci cieplnej
sztucznych
713[03].Z4.05
713[03].Z1/2/3/4.05 Montaż i instalacja węzła
Montaż rurociągów żeliwnych, cieplnego
kamionkowych i betonowych
713[03].Z3 713[03].Z2
Technologia montażu sieci Technologia montażu sieci
gazowych kanalizacyjnych
713[03].Z1.06
713[03].Z3.05 713[03].Z2.06
Montaż sieci wodociągowej
Montaż sieci gazowej Montaż sieci kanalizacyjnych
713[03].Z1.07
713[03].Z3.06
Montaż i instalacja urządzeń 713[03].Z2.07
Montaż i instalacja stacji
regulujących ciśnienie Montaż i instalacja pompowni
gazowych
wody w sieci kanalizacyjnych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,
- posługiwać się dokumentacją techniczną,
- rozróżniać rodzaje i zadania sieci komunalnych,
- wykonywać roboty ziemne niezbędne do budowy sieci komunalnych,
- rozróżniać materiały budowlane,
- wykonywać roboty przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci komunalnych,
- wykonywać połączenia rur stalowych,
- wykonywać montaż przewodów z rur stalowych,
- dobrać sprzęt, narzędzia i materiały do wykonania prac przygotowawczo-zakończeniowych
przy montażu sieci komunalnych oraz montażu połączeń przewodów stalowych,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
- przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- współpracować w grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- zastosować przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu rur z tworzyw sztucznych,
- rozróżnić łączniki rur z tworzyw sztucznych do połączeń rozłącznych i nierozłącznych,
- zaplanować kolejność wykonywanych robót przy montażu rur z tworzyw sztucznych,
- przygotować materiały potrzebne do montażu rur z tworzyw sztucznych,
- ocenić stan techniczny rur i łączników z tworzyw sztucznych przewidzianych do montażu,
- dostarczyć elementy przewidziane do montażu rur z tworzyw sztucznych na miejsce montażu,
- wykonać cięcie rur z tworzyw sztucznych,
- przygotować końcówki rur do montażu,
- zamocować kształtki na rurociągach z tworzyw sztucznych,
- wykonać połączenie nierozłączne rur z tworzyw sztucznych (zgrzewane),
- wykonać połączenie rozłączne rur z tworzyw sztucznych (kielichowe, kołnierzowe),
- wykonać odgałęzienia na rurociągach z tworzyw sztucznych,
- wykonać połączenia rurociągów z tworzyw sztucznych z armaturą sieciową,
- wykonać przejścia rurociągów z tworzyw sztucznych na rurociągi z innych materiałów,
- wykorzystać budowlaną dokumentację techniczną.
Poziom umiejętności opanowanych przez ucznia powinien być zgodny z  Warunkami
technicznymi wykonania i odbioru robót montażowych. T. II. Instalacje sanitarne i przemysłowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca:
Modułowy program nauczania: Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych
Moduł: Technologia montażu sieci wodociągowych
Jednostka modułowa: 713[03].Z1/2/3/4.04
Temat: Cięcie rur z tworzyw sztucznych
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności wykonywania cięcia rur z tworzyw sztucznych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- przedstawić cel cięcia rur,
- określić rodzaje urządzeń stosowanych do cięcia rur z tworzyw sztucznych,
- posługiwać się urządzeniami do cięcia rur,
- określić zasady cięcia rur z tworzyw sztucznych,
- wykonać cięcie rur z tworzyw sztucznych,
- współpracować w grupie,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji.
Metody nauczania uczenia się:
- miniwykład, pokaz z instruktażem, dyskusja i ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
- praca w grupach.
Środki dydaktyczne:
- narzędzia i materiały do wykonania cięcia rur,
- schematy, zdjęcia lub film przedstawiające zasady docinania rur z tworzyw sztucznych,
- katalogi producentów narzędzi do cięcia rur z tworzyw sztucznych,
- dokumentacja techniczna rurociągu z tworzyw sztucznych.
Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne  90 minut.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:
A. Narzędzia do cięcia rur
- wstęp  nauczyciel wyjaśnia uczniom cel obcinania końców rur, przecinania, wycinania
określonych odcinków rurociągów z tworzyw sztucznych,
- nauczyciel przedstawia uczniom narzędzia niezbędne do wykonania prac związanych
z docinaniem rur z tworzyw sztucznych (drewniane korytko, piły do cięcia rur  ręczne,
piły ręczne o napędzie elektrycznym lub piły mechaniczne brzeszczotowe i elektryczne
piły tarczowe, a także pilniki płaskie: zdzierak i gładzik,
- nauczyciel omawia ich zastosowanie, zasadę działania i sposób użycia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
- uczniowie otrzymują narzędzia do docinania rur i w małych grupach zapoznają się z ich
budową i działaniem,
- uczniowie sporządzają notatkę na temat rodzajów i zastosowania poszczególnych narzędzi
do cięcia rur z tworzyw sztucznych,
B. Docinanie rur z tworzyw sztucznych
- wstęp  nauczyciel dzieli uczniów na grupy,
- uczniowie otrzymują materiały oraz omawiane narzędzia do cięcia rur (odcinki rur
z różnych tworzyw sztucznych, przyrządy pomiarowe, korytko drewniane i różne rodzaje
narzędzi do cięcia),
- nauczyciel omawia krótko zasady bhp obowiązujące na stanowisku do obróbki rur,
- nauczyciel demonstruje uczniom po kolei czynności związane z docinaniem odcinków rur
o odpowiedniej długości (odmierzanie odcinka rury, docinanie, formowanie końcówek
rur),
- uczniowie obserwują i notują etapy obróbki rur w zeszytach,
- nauczycie informuje na jakie elementy należy zwrócić uwagę podczas cięcia rur, by
przygotować prawidłowo dany odcinek do montażu,
- uczniowie przygotowują stanowisko pracy i na podstawie podanej przez nauczyciela
dokumentacji wykonują cięcie rur i fazowanie końcówek,
- nauczyciel w trakcie wykonywania montażu koryguje nieprawidłowości przy
wykonywaniu ćwiczenia,
- uczniowie prezentują i oceniają jakość wykonanego cięcia,
- nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów,
- uczniowie porządkują stanowisko pracy.
3. Podsumowanie zajęć:
- uczniowie charakteryzują narzędzia do cięcia rur,
- uczniowie organizują stanowisko pracy do wykonania cięcia,
- uczniowie określają zasady cięcia i fazowania odcinków rur zgodnie z instrukcją,
przepisami bhp i ppoż. oraz ochrony środowiska.
Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności:
- metoda obserwacji aktywności, zaangażowania i zachowań indywidualnych uczniów
i poszczególnych grup podczas wykonywania ćwiczeń,
- ocena prawidłowości i estetyki wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca:
Modułowy program nauczania: Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych
Moduł: Technologia montażu sieci wodociągowych
Jednostka modułowa: 713[03].Z1/2/3/4.04
Temat: Połączenia rur z tworzyw sztucznych za pomocą zgrzewania
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności określania rodzajów zgrzewania i zasad wykonywania
połączeń zgrzewanych rur z tworzyw sztucznych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- określić rodzaje rur z tworzyw sztucznych łączonych za pomocą zgrzewania,
- rozróżnić i scharakteryzować rodzaje zgrzewania,
- scharakteryzować warunki niezbędne do wykonania połączeń zgrzewanych rur z tworzyw
sztucznych,
- rozróżnić urządzenia do zgrzewania czołowego, elektrooporowego i polifuzyjnego rur
z tworzyw sztucznych,
- określić sposób wykonania zgrzewania czołowego, elektrooporowego i polifuzyjnego,
- ocenić jakość przykładowego połączenia,
- współpracować w grupie,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji.
Metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- metoda aktywizacji uczniów  JiGSAW (tzw. puzzle).
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
- praca w grupach.
Środki dydaktyczne:
- modele połączeń rur zgrzewanych czołowo, elektrooporowo i polifuzyjnie,
- rysunki, schematy lub zdjęcia połączeń,
- film przedstawiający zasady zgrzewania czołowego, elektrooporowego i polifuzyjnego rur
z tworzyw sztucznych
- dokumentacja techniczna odcinka rurociągu z tworzyw sztucznych,
- katalogi urządzeń do zgrzewania rur z tworzyw sztucznych.
Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne  90 minut.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:
A. Zgrzewania rur z tworzyw sztucznych
- wstęp  nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące zgrzewania
rur oraz rodzajów tworzyw sztucznych łączonych przez zgrzewanie,
- uczniowie analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę.
B. Zasady zgrzewania rur z tworzyw sztucznych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
- wstęp  nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące rodzajów
zgrzewania rur z tworzyw sztucznych, wykorzystując modele, schematy i foliogramy, oraz
przygotowania stanowiska do zgrzewania rur, a także przygotowania odcinków rur do
zgrzewania,
- uczniowie oglądają film przedstawiający zasady wykonywania poszczególnych rodzajów
zgrzewania rur z zastosowaniem odpowiednich urządzeń,
- nauczyciel dokonuje podziału na dwie grupy i przydziela każdej z nich do opracowania
w oparciu o poradnik dla ucznia, właściwą literaturę oraz dokumentację techniczną,
materiał na temat zasad zgrzewania rur poszczególnymi sposobami:
grupa I  opracowuje zasady zgrzewania czołowego oraz charakteryzuje urządzenia
stosowane do tego rodzaju zgrzewania,
grupa II  opracowuje zasady zgrzewania oraz charakteryzuje urządzenia stosowane do
zgrzewania elektrooporowego rur z tworzyw sztucznych,
- uczniowie w grupach sporządzają notatkę w zeszytach na zadany temat,
- nauczyciel dokonuje ponownego podziału na dwie grupy w taki sposób, aby w każdej byli
uczniowie z poprzedniej grupy,
- w poszczególnych grupach uczniowie przekazują sobie nowe treści dotyczące zasad
zgrzewania rur z tworzyw sztucznych i uczą się wzajemnie,
- wszyscy uczniowie samodzielnie w zeszytach opracowują krótką notatkę, a następnie przy
użyciu modeli połączeń, schematów i zdjęć omawiają charakteryzują zasady zgrzewania
oraz urządzenia do zgrzewania czołowego, elektrooporowego i polifuzyjnego rur z
tworzyw sztucznych.
C. Ocena jakości połączenia
- wstęp  nauczyciel omawia sposób sprawdzenia jakości wykonanego zgrzewu, prezentując
na modelu, przy użyciu narzędzi pomiarowych ocenę powstałej po zgrzewaniu wypływki,
- uczniowie w małych grupach analizują informacje i sporządzają notatkę,
- uczniowie określają celowość oceny jakości wykonanego zgrzewu.
3. Podsumowanie zajęć:
- uczniowie określają rodzaje zgrzewania rur z tworzyw sztucznych,
- uczniowie określają warunki niezbędne do wykonania połączeń rur z tworzyw sztucznych
metodą zgrzewania,
- uczniowie charakteryzują zasady zgrzewania czołowego, elektrooporowego i polifuzyjnego,
- uczniowie charakteryzują urządzenia do poszczególnych rodzajów zgrzewania,
- uczniowie określają sposób oceny jakości wykonanego połączenia,
- uczniowie wspólnie wykonują plakat stanowiący porównanie zgrzewania czołowego,
elektrooporowego i polifuzyjnego rur z tworzyw sztucznych.
Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności:
- metoda obserwacji aktywności, zaangażowania i zachowań indywidualnych uczniów i grup
podczas zajęć,
- ocena prawidłowości i estetyki wykonania poszczególnych zadań w czasie zajęć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu rurociągów z tworzyw
sztucznych
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ jakie zasady bhp obowiązują przy obróbce rur z tworzyw sztucznych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy montażu
rurociągów z tworzyw sztucznych,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające prace związane z obróbką rur z tworzyw
sztucznych i stosowanie przepisów bhp,
3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) wskazać zasady bhp jakie należy przestrzegać podczas obróbki ręcznej i mechanicznej rur
z tworzyw sztucznych,
5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 film, zdjęcia przedstawiające prace związane z obróbką rur z tworzyw sztucznych,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp związanych z montażem rurociągów z tworzyw
sztucznych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy montażu
rurociągów z tworzyw sztucznych,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające montaż rurociągów z tworzyw sztucznych
i stosowanie przepisów bhp,
3) przeanalizować uzyskane informacje,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
4) wskazać dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów bhp przy montażu rurociągów
z tworzyw sztucznych,
5) określić skutki nieprzestrzegania przepisów bhp podczas montażu rurociągów z tworzyw
sztucznych,
6) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 film przedstawiający montaż rurociągów z tworzyw sztucznych,
 zdjęcia lub ilustracje z miejsc wykonywania montażu rurociągów z tworzyw sztucznych,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Rury z tworzyw sztucznych do budowy sieci komunalnych
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj i nazwij przygotowane przez nauczyciela łączniki i kształtki do montażu rurociągów
z tworzyw sztucznych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami materiałów rurowych z tworzyw sztucznych i ich charakterystyką,
2) przeanalizować modele, zdjęcia i rysunki przedstawiające rury, kształtki i łączniki oraz
wykonane połączenia rur z tworzyw sztucznych,
3) rozpoznać i nazwać przygotowane przez nauczyciela łączniki i kształtki do montażu
rurociągów z tworzyw sztucznych,
4) zapisać wnioski w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- modele, rysunki, zdjęcia, przedstawiające łączniki, kształtki do rurociągów z tworzyw
sztucznych,
- katalogi techniczne, prospekty materiałów stosowanych do montażu rurociągów z tworzyw
sztucznych,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Określ sposób łączenia poszczególnych rur z tworzyw sztucznych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z rodzajami materiałów rurowych z tworzyw sztucznych i ich charakterystyką,
2) przeanalizować modele, zdjęcia i rysunki przedstawiające połączenia rur z tworzyw
sztucznych,
3) określić sposoby połączeń dla poszczególnych rodzajów rur,
4) zapisać wnioski w zeszycie
5) zaprezentować wnioski grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- modele, rysunki, zdjęcia, przedstawiające modele połączeń rur z tworzyw sztucznych,
- katalogi, prospekty materiałów i technologii stosowanych do montażu rurociągów z tworzyw
sztucznych,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Porównaj rury PVC i PE do budowy rurociągów komunalnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z charakterystyką rur z PVC i z PE,
2) obejrzeć zdjęcia, schematy lub modele połączeń rur z PVC i PE,
3) określić właściwości i zastosowanie rur z PVC i PE,
4) określić sposoby połączeń tych rur,
5) zestawić charakterystyki poszczególnych rur w formie porównania,
6) wyniki zapisać w zeszycie np. w formie tabeli,
7) zaprezentować wyniki grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 opracowania zawierające charakterystyki rur z PVC i PE (katalogi producentów),
 modele i zdjęcia połączeń rur z PVC i PE,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 4
Rozpoznaj na schemacie połączenia poszczególnych rur z tworzyw sztucznych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami i charakterystyką połączeń rur z tworzyw sztucznych,
2) obejrzeć zdjęcia, schematy lub modele połączeń poszczególnych rodzajów rur z tworzyw
sztucznych,
3) rozpoznać na schemacie przedstawionym przez nauczyciela rodzaje połączeń,
4) wyniki zapisać w zeszycie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 opracowania zawierające charakterystyki rur z tworzyw sztucznych (katalogi producentów),
 zdjęcia, schematy lub modele połączeń poszczególnych rodzajów rur z tworzyw sztucznych,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.3. Cięcie rur z tworzyw sztucznych
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ rodzaje i zadania narzędzi niezbędnych do cięcia i przygotowywania końcówek rur do
montażu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się zasadami cięcia i fazowania rur z tworzyw sztucznych,
2) określić rodzaje narzędzi niezbędnych do cięcia i przygotowywania końcówek rur do montażu,
3) określić zadania poszczególnych narzędzi do obróbki rur z tworzyw sztucznych,
4) wyniki zapisać w zeszycie,
5) zaprezentować wyniki grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 podstawowe narzędzia do obróbki rur,
 film i zdjęcia robót związanych z cięciem i fazowaniem rur,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Przygotuj odcinek rury z PVC o długości określonej przez nauczyciela, do połączenia
kielichowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się zasadami cięcia i fazowania rur z tworzyw sztucznych,
2) dobrać materiały i narzędzia niezbędne do cięcia i przygotowywania końcówek rur do montażu,
3) dociąć odcinek rury odpowiedniej długości i przygotować końcówki rury do montażu,
4) zaprezentować wykonane zadanie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Środki dydaktyczne:
 odcinek rury z PVC,
 podstawowe narzędzia do obróbki rur (przymiar kreskowy, kreda, drewniane korytko, ręczna
piłka do cięcia oraz pilniki: zdzierak i gładzik),
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.4. Połączenia zgrzewane rur z tworzyw sztucznych
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Porównaj zasady zgrzewania elektrooporowego i czołowego rur polietylenowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami zgrzewania czołowego i elektrooporowego rur polietylenowych,
2) określić zasady zgrzewania czołowego rur PE,
3) określić zasady zgrzewania elektrooporowego rur PE,
4) scharakteryzować urządzenia do zgrzewania elektrooporowego i czołowego rur z PE,
5) zestawić cechy zgrzewania czołowego i elektrooporowego rur w formie porównania,
6) wyniki zapisać w zeszycie np. w formie tabeli,
7) zaprezentować wyniki grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- film przedstawiający zgrzewanie czołowe, elektrooporowe rur z tworzyw sztucznych,
- zdjęcia, schematy dotyczące poszczególnych rodzajów zgrzewania rur z tworzyw sztucznych,
 katalogi techniczne montażu rurociągów z PE,
- schematy, modele urządzeń do zgrzewania rur,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Na podstawie dokumentacji technicznej przedstawionej przez nauczyciela wykonaj zgrzewanie
czołowe bosych końców rur PE.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami zgrzewania czołowego rur polietylenowych,
2) przeanalizować dokumentację techniczną,
3) przygotować stanowisko do zgrzewania rur,
4) na podstawie dokumentacji technicznej dobrać odpowiednie materiały i narzędzia,
5) dobrać środki ochrony indywidualnej,
6) wykonać zgrzewanie czołowe rur PE zgodnie z dokumentacją techniczną i zasadami bhp,
7) ocenić jakość wykonanego zgrzewu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko do wykonywania połączeń zgrzewanych rur z tworzyw sztucznych,
 dokumentacja techniczna rurociągu z rur PE łączonych przez zgrzewanie czołowe,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp podczas montażu połączeń zgrzewanych rur
z tworzyw sztucznych,
 materiały i narzędzia niezbędne do wykonania połączenia (rury PE, zgrzewarka),
 środki ochrony indywidualnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.5. Połączenia rozłączne rur z tworzyw sztucznych
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ zasady wykonania połączenia kołnierzowego rur z PVC z uszczelnieniem gumowym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami wykonania połączeń kołnierzowych rur z PVC,
2) określić materiały i narzędzia do wykonania połączenia,
3) określić zasady wykonania połączenia kołnierzowego rur PVC,
4) wyniki zapisać w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 katalogi techniczne montażu rurociągów z PVC,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Na podstawie dokumentacji technicznej przedstawionej przez nauczyciela wykonaj połączenie
kielichowe rur z PVC z uszczelnieniem gumowym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami wykonania połączeń kielichowych rur z PVC,
2) przeanalizować dokumentację techniczną,
3) dobrać narzędzia do wykonania połączenia,
4) przygotować materiały rurowe i uszczelniające do wykonania połączenia,
5) dokonać oceny stanu technicznego materiałów,
6) wykonać połączenie kielichowe rur z PVC z uszczelką gumową,
7) ocenić jakość wykonanego połączenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Środki dydaktyczne:
 stanowisko do montażu przewodów z rur z tworzyw sztucznych,
 dokumentacja techniczna rurociągu z rur PVC o połączeniach kielichowych uszczelnianych
pierścieniem gumowym,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp podczas montażu połączeń rur z tworzyw
sztucznych,
 materiały i narzędzia niezbędne do wykonania połączenia (rury PVC, uszczelki, wciskarka do
połączeń kielichowych),
 katalogi techniczne montażu rurociągów z PVC.
Ćwiczenie 3
Na podstawie dokumentacji technicznej przygotowanej przez nauczyciela wykonaj połączenie
kołnierzowe rur PE z uszczelnieniem gumowym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami wykonania połączeń kołnierzowych rur z tworzyw sztucznych,
2) przeanalizować dokumentację techniczną,
3) dobrać narzędzia do wykonania połączenia,
4) przygotować materiały rurowe i uszczelniające do wykonania połączenia,
5) przygotować końcówki rur,
6) wykonać połączenie kołnierzowe rur z PE z uszczelką gumową,
7) sprawdzić prawidłowość wykonanego połączenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko do montażu przewodów z rur z tworzyw sztucznych,
 dokumentacja techniczna rurociągu z rur PE z połączeniami kołnierzowymi z uszczelnieniem
gumowym,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp podczas montażu połączeń rur z tworzyw
sztucznych,
 materiały i narzędzia niezbędne do wykonania połączenia (rury PE, kołnierze, klucz do
skręcania śrub),
 katalogi techniczne montażu rurociągów z PE,
 literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.6. Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ zasady transportu i składowania rur z tworzyw sztucznych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami transportu i składowania rur z tworzyw sztucznych,
2) obejrzeć zdjęcia i film przedstawiające sposoby prawidłowego transportu i składowania
przewodów z tworzyw sztucznych,
3) określić zasady transportu i składowania rur z tworzyw sztucznych,
4) wyniki zapisać w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 rysunki i zdjęcia, film przedstawiający zasady transportu i składowania rur z tworzyw
sztucznych,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Określ zasady montażu rurociągu kanalizacyjnego z rur PVC.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami montażu rurociągów sieci kanalizacyjnej z PVC,
2) określić kolejne czynności związane z montażem rurociągu,
3) określić zasady doboru materiałów i narzędzi do wykonania montażu,
4) określić sposób sprawdzenia stanu technicznego rur i kształtek,
5) określić zasady montażu rurociągu kanalizacyjnego z PVC,
6) zapisać wnioski w zeszycie,
7) zaprezentować wnioski grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Ćwiczenie 3
Na podstawie dokumentacji technicznej przygotowanej przez nauczyciela wykonaj montaż
odcinka przewodu z odgałęzieniem z rur ciśnieniowych PVC do wody, o połączeniach
kielichowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń rurociągów z PVC,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną oraz instrukcją zawierającą przepisy bhp na
stanowisku do ćwiczeń oraz czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi
montażu połączeń rur ciśnieniowych z PVC do transportu wody,
3) określić kolejne czynności związane z montażem,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż odcinka przewodu wodociągowego z odgałęzieniem stosując połączenia
kielichowe,
7) sprawdzić poprawność wykonania montażu.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko do montażu przewodów z rur PVC,
- dokumentacja techniczna rurociągu z rur PVC ciśnieniowych do wody o połączeniach
kielichowych,
- instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu połączeń rur z PVC,
- materiały potrzebne do montażu (rury i kształtki PVC ciśnieniowe do wody, uszczelki),
- sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (wciskarka do wykonywania połączeń kielichowych
rur PVC).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
5.7. Połączenia rur z tworzyw sztucznych z armaturą i rurami
z innych materiałów (połączenia mieszane)
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentacji technicznej przygotowanej przez nauczyciela wykonaj montaż
zasuwy kielichowej na przewodzie wodociągowym z PVC.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu rurociągów z tworzyw sztucznych
z armaturą,
2) zapoznać się z dokumentację techniczną oraz instrukcją zawierającą przepisy bhp na
stanowisku do ćwiczeń oraz czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi
montażu rurociągów z tworzyw sztucznych z armaturą,
3) określić kolejne czynności związane z montażem zasuwy na przewodzie z PVC,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż zasuwy na przewodzie wodociągowym z PVC,
7) sprawdzić poprawność wykonania montażu.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko do montażu połączeń rur z tworzyw sztucznych,
 dokumentacja techniczna oraz instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności
związane z przebiegiem i warunkami technicznym montażu rurociągów z tworzyw sztucznych
z armaturą,
 materiały potrzebne do montażu (zasuwa kielichowa żeliwna, rury PVC, uszczelki),
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu połączeń kielichowych.
Ćwiczenie 2
Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj połączenie
rur PE do gazu z rurą stalową za pomocą kształtki przejściowej PE/stal.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu rurociągów z tworzyw sztucznych
z innymi materiałami,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
2) zapoznać się z dokumentację techniczną oraz instrukcją zawierającą przepisy bhp na
stanowisku do ćwiczeń oraz czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi
montażu rurociągów z tworzyw sztucznych,
3) określić w kolejności czynności związane z montażem,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać połączenie rurociągu stalowego z polietylenowym,
7) sprawdzić poprawność wykonania połączenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- stanowisko do montażu połączeń rur z tworzyw sztucznych,
- dokumentacja techniczna odcinka rurociągu gazowego,
- instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu rurociągów z tworzyw sztucznych do transportu gazu,
- materiały potrzebne do montażu (rury PE do gazu, rury stalowe czarne, kształtka PE/stal),
- sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu połączenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Montaż rurociągów z tworzyw
sztucznych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania: 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 11, 12, 14, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
- zadania: 6, 9, 10, 13, 15 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące oceny
szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie 9 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. c, 4. d, 5. a, 6. a, 7. b, 8. c, 9. b, 10. b, 11. b, 12. a,
13. a, 14. b, 15. d, 16. b, 17. b, 18. a, 19. b, 20. b
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Określić rodzaje tworzyw sztucznych do produkcji
A P b
rur do sieci komunalnych
2 Określić właściwości rur z tworzyw sztucznych B P d
3 Rozpoznać na schemacie urządzenia do
B P c
wykonywania połączeń z rur z tworzyw sztucznych
4 Dobrać rodzaje połączeń C P d
5 Dobrać materiały rurowe do budowy sieci
A P a
komunalnych z tworzyw sztucznych
6 Rozróżniać elementy połączeń przewodów
C PP a
z tworzyw sztucznych z armatura
7 Rozróżnić rodzaje rur do wykonywania sieci
A P b
komunalnych
8 Określić zasady wykonywania połączeń
C P c
kołnierzowych
9 Określić parametry oceny jakości połączenia
D PP b
zgrzewanego
10 Określić wartości gęstości tworzyw sztucznych D PP b
Dobrać narzędzia do cięcia rur z tworzyw
11 B P b
sztucznych
12 Zastosować zasady transportu rur z tworzyw
C P a
sztucznych
13 Wskazać skutki zastosowania materiałów bez
D PP a
sprawdzenia ich jakości.
14 Rozróżnić kształtki do zgrzewania rur A P b
15 Określić rzeczywisty wymiar przewodu na
C PP d
podstawie podanej skali
16 Dobrać narzędzia i sprzęt do obróbki rur z tworzyw
C P b
sztucznych
17 Rozróżnić kształtki do połączeń mieszanych C P b
18 Dobrać materiały do budowy sieci komunalnych B P a
19 Rozpoznać na schemacie elementy połączenia
B P b
kielichowego
20 Wskazać zasady udzielania pierwszej pomocy
C P b
w razie wypadku
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniem termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna z nich
jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedz
należy zakreślić kółkiem, następnie
ponownie zaznaczyć odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Gdy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, odłóż jego rozwiązanie na póz
niej
i wróć do tego zadania, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Tworzywa sztuczne do produkcji rur i kształtek sieciowych to głównie:
a) tworzywa termoutwardzalne.
b) tworzywa termoplastyczne.
c) tworzywa chemoutwardzalne.
d) pianki poliuretanowe.
2. Rury z tworzyw sztucznych nie są odporne na:
a) korozję.
b) działanie wód gruntowych.
c) działanie agresywnych czynników (mediów).
d) działanie promieni ultrafioletowych.
3. Przedstawione na rysunku urządzenie służy do:
a) zgrzewania rur PE.
b) wykonywania połączeń kołnierzowych PVC.
c) wykonywania połączeń kielichowych PVC.
d) cięcia rur PE.
4. Za pomocą zgrzewania elektrooporowego łączy się:
a) rury profilowe.
b) rury PVC.
c) rury stalowe.
d) rury PE.
5. Do budowy rurociągów sieci cieplnej stosuje się:
a) rury z PE-X i PB.
b) rury PP.
c) rury profilowe.
d) rury z PVC.
6. Na rysunku przedstawione jest połączenie przewodu PVC z zasuwą żeliwną za pomocą :
a) złączki dwukielichowej z PVC.
b) połączenia kołnierzowego.
c) tulejki z PVC.
d) złączki zaciskowej.
7. Jaki rodzaj rury przedstawia rysunek:
a) rura z PVC kielichowa.
b) rura profilowa PEHD/PP.
c) rura PE.
d) rura dwuścienna z PVC.
8. Wieńce oporowe na końcówkach rur z tworzyw sztucznych stanowią element połączenia:
a) kielichowego na wcisk.
b) zgrzewanego czołowo.
c) kołnierzowego na kołnierze luz
ne.
d) zaciskowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
9. Podczas oceny jakości wykonanego zgrzewu szerokość spoiny (wypływki) przy średnicy
zewnętrznej rur 90  110 mm powinna wynosić:
a) 5  12 mm.
b) 7  10 mm.
c) 11  14 mm.
d) 20 mm.
10. Gęstość polietylenu wynosi:
a) 9,2 [g/cm3].
b) 0,92 [g/cm3].
c) 0,85 [g/cm3].
d) 92 [g/cm3].
11. Do cięcia rur z tworzyw sztucznych należy zastosować:
a) zgrzewarkę.
b) piłkę ręczną z drobnym uzębieniem.
c) palnik gazowy do cięcia.
d) obcinak chomątowy.
12. Przy rozładunku rur z tworzyw sztucznych nie wolno stosować:
a) zawiesi z lin stalowych i łańcuchowych.
b) lin bawełnianych.
c) rozładowywania ręcznego.
d) zawiesi z pasów.
13. Rurociąg z PVC został zamontowany bez sprawdzenia stanu technicznego, jakie mogą być
skutki takiego postępowania:
a) pękanie przewodów.
b) odkształcenie przewodów.
c) korozja przewodów.
d) niedrożność przewodów.
14. Przedstawiona na rysunku elektrozłączka to:
a) króciec siodłowy trójnikowy.
b) trójnik.
c) złączka redukcyjna.
d) złączka z korkiem zaślepiającym.
15. Podaj rzeczywisty wymiar odcinka rurociągu, który na rysunku w skali 1:50 ma długość 90 mm:
a) 1,1 m.
b) 0,9 m.
c) 1,8 m.
d) 4,5 m.
16. Fazowanie bosych końców rur z tworzyw sztucznych wykonuje się za pomocą:
a) piły brzeszczotowej.
b) pilników płaskich: zdzieraka i gładzika.
c) przecinaka i młotka.
d) gwintownika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
17. Połączenie za pomocą kształtki zaciskowej PE/stal stosuje się podczas:
a) połączenia kielicha rury kamionkowej z rurą PVC.
b) połączenia przewodu polietylenowego z przewodem stalowym.
c) połączenie rury PVC z rurą żeliwną.
d) połączenie przewodu PE z armaturą żeliwną.
18. Do budowy rurociągów sieci wodociągowej stosuje się następujące rury z tworzyw sztucznych:
a) rury PVC, PE, PP.
b) tylko rury PVC.
c) rury PB.
d) rury profilowe PEHD/PP.
19. Jaki element połączenia kielichowego zaznaczony jest strzałką na rysunku:
a) bosy koniec rury.
b) uszczelka gumowa.
c) kołnierz stalowy.
d) kielich rury.
20. Podczas cięcia rur robotnik poważnie zranił się w rękę, w związku z czym wystąpiło duże
krwawienie. Jakie działania należy podjąć przed przybyciem lekarza:
a) zastosować sztuczne oddychanie.
b) założyć opatrunek uciskowy.
c) usunąć poszkodowanego z miejsca wypadku.
d) zdezynfekować i opatrzyć ranę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko.......................................................................................................................................
Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Zadanie praktyczne  próba pracy
Jesteście pracownikami firmy instalacyjnej. Waszym zadaniem jest przygotowanie stanowiska
pracy oraz montaż odcinka rurociągu z PVC obejmujący montaż trójnika do odgałęzienia, kształtki
przejściowej na rurę żeliwną oraz montaż kształtki do podłączenia hydrantu. Zadanie należy
wykonać wg dokumentacji dostarczonej przez nauczyciela.
Zespół w składzie:
1. ................................................
2. ................................................
3. ................................................
4. ................................................
Czas wykonania: 8 godzin lekcyjnych
Zakres zadania:
1. Zaplanować czynności związane z wykonaniem zadania:
a) zapoznać się z dokumentacją techniczną przewidzianą do zadania praktycznego.
b) zaplanować kolejność wykonywanych robót przy montażu odcinka rurociągu.
c) sporządzić wykaz niezbędnych materiałów montażowych.
d) sporządzić wykaz potrzebnego sprzętu, narzędzi oraz środków ochrony osobistej.
e) wykonać niezbędne szkice, obliczenia i rysunki związane z wyznaczeniem długości
montażowej odcinka rurociągu, montażu kształtek.
2. Zorganizować stanowisko pracy:
a) zgromadzić i przetransportować na miejsce montażu materiały (prostki, kształtki, materiały
uszczelniające) zgodnie z przepisami bhp.
b) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku montażu niezbędne narzędzia i sprzęt zgodnie
z zasadami bhp.
c) sprawdzić stan techniczny sprzętu do wykonywania połączeń.
d) sprawdzić jakość rur, kształtek, materiałów uszczelniających niezbędnych do wykonania
montażu.
e) dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej.
3. Wykonać montaż odcinka rurociągu PVC z odpowiednimi kształtkami, zgodnie
z dokumentacją, warunkami technicznymi i zasadami bhp:
a) zorganizować stanowisko do montażu rurociągu.
b) odmierzyć długości montażowe rur, dociąć je i przygotować końce rur do montażu.
c) wykonać połączenia rur zgodnie z dokumentacją techniczną.
d) zamontować kształtki: do odgałęzienia, do podłączenia hydrantu i do połączenia z rurą
żeliwną.
e) sprawdzić jakość wykonanych połączeń.
4. Uporządkować stanowisko pracy, oczyścić narzędzia i sprzęt.
5. Zaprezentować efekt wykonanego zadania uzasadniając sposób jego wykonania oraz oceniając
jakość wykonania.
Wyposażenie stanowiska roboczego
- stanowisko symulacyjne do montażu rurociągów z tworzyw sztucznych lub stanowisko robocze
w rzeczywistych warunkach budowy sieci komunalnych z rur z tworzyw sztucznych,
- dokumentacja techniczna odcinka rurociągu przewidzianego do wykonania w ramach zadania
praktycznego,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
- materiały potrzebne do montażu przewodów  rury PVC o różnych średnicach
i długościach, tak aby konieczne było docięcie do wymaganej długości montażowej, kształtki
do montażu odgałęzienia, do montażu hydrantu i kształtka przejściowa na rurę żeliwną,
- sprzęt potrzebny do montażu rurociągu np. poziomica, przymiar, ołówek, korytko drewniane,
piła do cięcia rur z tworzyw sztucznych, pilniki, klucze, wciskarka do rur PVC.
Kryteria oceny i schemat punktowania
Proponuje się następującą punktacje za wykonanie poszczególnych części zadania praktycznego:
1. W sumie 15 pkt:
a)  3 pkt.
b)  3 pkt.
c)  3 pkt.
d)  3 pkt.
e)  3 pkt.
2. W sumie 10 pkt:
a)  2 pkt.
b)  2 pkt.
c)  2 pkt.
d)  2 pkt.
e)  2 pkt.
3. W sumie 60 pkt:
a)  5 pkt.
b)  20 pkt.
c)  10 pkt.
d)  20 pkt.
e)  5 pkt.
4.  5 pkt.
5.  10 pkt.
W sumie 100 punktów.
Aby zaliczyć zadanie praktyczne z wynikiem pozytywnym jego wykonanie powinno być
ocenione powyżej 75 pkt (zgodnie z CKE stosowanymi w odniesieniu do części praktycznej
egzaminów zawodowych).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
7. LITERATURA
1. Bąkowski K.: Gazyfikacja. Gazociągi, stacje redukcyjne, instalacje i urządzenia gazowe.
Wydawnictwa Naukowo Techniczne, Warszawa 1996.
2. Cieślowski S., Krygier K.: Instalacje sanitarne, cz. 1 i 2 Technologia. WSiP, Warszawa 2000.
3. Dindorf J.: Technologia robót sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. WSiP, Warszawa 1998.
4. Furtak L., Rabiej St., Wild J.: Warunki techniczne wykonania i odbioru rurociągów z tworzyw
sztucznych. Polska Korporacja Techniki Sanitarnej, Grzewczej, Gazowej i Klimatyzacji.
Warszawa 1994.
5. Heidrich Z.: Wodociągi i kanalizacja cz. 1 i cz. 2.WSiP, Warszawa 1998.
6. Płaski H., Płaski J.: Sieci wodociągowe z tworzyw sztucznych, Arkady Warszawa 1981.
7. Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. KOWEZ, Warszawa 2002.
8. Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlano  Montażowych, Tom II.
Instalacje Sanitarne i Przemysłowe. Arkady, 1988.
Czasopisma:
Gaz, Woda i Technika Sanitarna
Polski Instalator
Rynek instalacyjny
Instalacje sanitarne
Wykaz norm
PN-EN 12201-1:2004 Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do przesyłania
wody  Polietylen (PE)  Część 1: Wymagania ogólne.
PN-EN 12201-2:2004 Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do przesyłania
wody  Polietylen (PE)  Część 2: Rury.
PN-EN 12201-3:2004 Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do przesyłania
wody  Polietylen (PE)  Część 3: Kształtki.
PN-EN 13244-1:2004 Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do ciśnieniowych
rurociągów do wody użytkowej i kanalizacji deszczowej oraz sanitarnej,
układane pod ziemią i nad ziemią  Polietylen (PE)  Część 1:
Wymagania ogólne.
PN-EN 13244-2:2004 Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do ciśnieniowych
rurociągów do wody użytkowej i kanalizacji deszczowej oraz sanitarnej,
układane pod ziemią i nad ziemią  Polietylen (PE)  Część 2: Rury.
PN-EN 13244-3:2004 Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do ciśnieniowych
rurociągów do wody użytkowej i kanalizacji deszczowej oraz sanitarnej,
układane pod ziemią i nad ziemią  Polietylen (PE)  Część 3: Kształtki.
PN-EN 13598-1:2004(U) Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do bezciśnieniowej
kanalizacji deszczowej i ściekowej układanej pod ziemią 
Nieplastyfikowany poli(chlorek) winylu (PCV-V), polipropylen (PP),
i polietylen (PE)  Część 1: Wymagania dla kształtek pomocniczych
łącznie z płytkimi studzienkami rewizyjnymi.
Katalogi techniczne producentów i dystrybutorów rur, kształtek i armatury do montażu
rurociągów z tworzyw sztucznych oraz informacje techniczne zawarte na stronach
internetowych tych firm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35