MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Agnieszka Rozwadowska
Montaż rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych
713[03].Z1/2.05
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Elwira Krzemieniewska
mgr inż. Małgorzata Skowrońska
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Agnieszka Rozwadowska
Konsultacja:
mgr inż. Mirosław Żurek
Korekta:
mgr inż. Mirosław Żurek
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[03].Z1/2.05
 Montaż rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu  Monter sieci komunalnych .
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy wykonywaniu połączeń rur sieciowych
żeliwnych, kamionkowych i betonowych 11
5.1.1. Ćwiczenia
11
5.2. Rury i kształtki żeliwne i ich montaż 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Rury i kształtki kamionkowe i ich montaż 16
5.3.1. Ćwiczenia 16
5.4. Rury betonowe i ich montaż 19
5.4.1. Ćwiczenia 19
5.5. Połączenia rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych z armaturą i
rurociągami z innych materiałów 22
5.5.1. Ćwiczenia 22
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 24
7. Literatura 34
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie: monter sieci komunalnych.
W poradniku zamieszczono:
- Wymagania wstępne, czyli wykaz wiadomości i umiejętności, jakie uczeń powinien mieć
opanowane, aby mógł przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,
- Cele kształcenia jednostki modułowej, stanowiące wykaz wiadomości i umiejętności, jakie
uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem,
- Przykładowe scenariusze zajęć,
- Przykładowe ćwiczenia, ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania 
uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,
- Ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,
- Wykaz literatury, z której uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym
uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, tj.: tekstu przewodniego, samokształcenia
kierowanego, ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań i uczenia się,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcjÄ™ dla nauczyciela,
- instrukcjÄ™ dla ucznia,
- kartÄ™ odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
 Montaż rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych , jest jednym z modułów
koniecznych do zapoznania się z technologią montażu sieci komunalnych  schemat 1.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Moduł 713[03].Z1
Technologia montażu sieci
wodociÄ…gowych
713[03].Z1/2/3/4.01
Prace przygotowawczo 
zakończeniowe przy montażu
sieci komunalnych
713[03].Z1/2/3/4.02
Montaż instalacji z rur stalowych
713[03].Z1/2/3/4.03
Montaż rurociągów stalowych
713[03].Z4
Technologia montażu sieci
cieplnych
713[03].Z1/2/3/4.04
Montaż rurociągów z tworzyw 713[03].Z4.04
sztucznych Montaż sieci cieplnej
713[03].Z4.05
Montaż i instalacja węzła
713[03].Z1/2/3/4.05
cieplnego
Montaż rurociągów żeliwnych,
kamionkowych i betonowych
713[03].Z3 713[03].Z2
Technologia montażu sieci Technologia montażu sieci
gazowych kanalizacyjnych
713[03].Z1.06
713[03].Z3.05 Montaż sieci wodociągowej 713[03].Z2.06
Montaż sieci gazowej Montaż sieci kanalizacyjnych
713[03].Z1.07
Montaż i instalacja urządzeń 713[03].Z2.07
713[03].Z3.06
regulujących ciśnienie Montaż i instalacja pompowni
Montaż i instalacja stacji
wody w sieci kanalizacyjnych
gazowych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,
- posługiwać się dokumentacją techniczną,
- rozróżniać materiały budowlane,
- rozróżniać sieci komunalne,
- wykonywać roboty przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci komunalnych,
- wykonywać połączenia rur stalowych i rur z tworzyw sztucznych,
- wykonywać montaż rurociągów z rur stalowych i rur z tworzyw sztucznych,
- dobrać sprzęt, narzędzia i materiały do wykonania prac przygotowawczo-zakończeniowych
przy montażu sieci komunalnych oraz do montażu połączeń rur stalowych i rur z tworzyw
sztucznych,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
- przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- współpracować w grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- zastosować przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu rur żeliwnych, kamionkowych
i betonowych,
- zaplanować kolejność wykonywanych robót przy montażu rur żeliwnych, kamionkowych
i betonowych,
- przygotować materiały potrzebne do montażu rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych,
- ocenić stan techniczny rur i łączników żeliwnych, kamionkowych i betonowych do montażu,
- dostarczyć rury żeliwne, kamionkowe i betonowe na miejsce montażu,
- przygotować rury do montażu,
- wykonać połączenia rur żeliwnych,
- wykonać połączenia rur kamionkowych,
- wykonać połączenia rur betonowych,
- wykonać połączenia rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych z armaturą sieciową,
- wykonać odgałęzienia rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych,
- wykonać przejścia rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych na rurociągi wykonane
z innych materiałów,
- wykorzystać budowlaną dokumentację techniczną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca:
Modułowy program nauczania: Montaż rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych
Moduł: Technologia montażu sieci wodociągowych
Jednostka modułowa: 713[03].Z1/2.05
Temat: Rodzaje połączeń rur żeliwnych
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozpoznawania i charakteryzowania połączeń rur żeliwnych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 rozróżnić rodzaje połączeń rur żeliwnych,
 określić zakres stosowania poszczególnych połączeń,
 scharakteryzować poszczególne rodzaje połączeń,
 określić wymagania dotyczące wykonania poszczególnych połączeń,
 scharakteryzować materiały uszczelniające i pomocnicze,
 określić kolejne czynności przy montażu połączeń rur żeliwnych,
 współpracować w grupie,
 korzystać z różnych z
ródeł informacji.
Metody nauczania:
 wykład problemowy,
 pokaz z objaśnieniem.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 praca indywidualna,
 praca w małych zespołach.
Åšrodki dydaktyczne:
 modele połączeń rur żeliwnych,
 rysunki, schematy lub zdjęcia połączeń rur żeliwnych wykonane w formie foliogramów lub
prezentacji multimedialnej,
 katalogi techniczne producentów rur żeliwnych.
Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne  90 minut.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:
A. Rodzaje połączeń rur żeliwnych i zakres ich stosowania:
 wstęp  nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące rodzajów
połączeń rur żeliwnych,
 uczniowie analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę, a następnie
w oparciu o literaturę określają w jakich warunkach stosuje się poszczególne rodzaje
połączeń rur żeliwnych,
 efekty swojej pracy prezentujÄ… grupie.
B. Połączenia kielichowe rur żeliwnych:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
 wstęp  nauczyciel przedstawia uczniom sposób wykonania i charakterystykę połączeń
kielichowych rur żeliwnych wykorzystując modele, rysunki, schematy i zdjęcia,
 uczniowie w małych grupach analizują uzyskane informacje oraz modele, rysunki,
schematy i zdjęcia połączeń kielichowych rur żeliwnych,
 uczniowie określają w kolejności czynności montażowe związane z wykonaniem połączeń
oraz wymagania techniczne przy montażu, wyniki swojej pracy zapisują w zeszytach.
C. Połączenia kołnierzowe rur żeliwnych:
 wstęp  nauczyciel przedstawia uczniom sposób wykonania i charakterystykę połączeń
kołnierzowych rur żeliwnych wykorzystując modele, rysunki, schematy i zdjęcia,
 uczniowie w małych grupach analizują uzyskane informacje oraz modele, rysunki,
schematy i zdjęcia połączeń kołnierzowych rur żeliwnych,
 uczniowie określają w kolejności czynności montażowe związane z wykonaniem połączeń
oraz wymagania techniczne przy montażu, wyniki swojej pracy zapisują w zeszytach.
3. Podsumowanie zajęć:
 uczniowie charakteryzują poszczególne rodzaje połączeń rur żeliwnych,
 uczniowie określają kolejne czynności przy montażu połączeń,
 uczniowie charakteryzują materiały montażowe do wykonania połączeń.
Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ocena ich aktywności:
 Metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych grup
podczas zajęć.
 Ocena prawidłowości i estetyki wykonania poszczególnych zadań w czasie zajęć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca:
Modułowy program nauczania: Montaż rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych
Moduł: Technologia montażu sieci wodociągowych
Jednostka modułowa: 713[03].Z1/2.05
Temat: Montaż połączeń kielichowych rur kamionkowych
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności określania w kolejności czynności montażowych oraz
wykonania połączenia rur kamionkowych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 scharakteryzować połączenia rur kamionkowych,
 określić wymagania dotyczące wykonania połączeń rur kamionkowych,
 scharakteryzować materiały uszczelniające i pomocnicze,
 sprawdzić jakość materiałów montażowych,
 określić kolejne czynności przy montażu połączeń rur kamionkowych,
 dobrać narzędzia i sprzęt do montażu,
 wykonać montaż połączenia kielichowego rur kamionkowych,
 współpracować w grupie,
 korzystać z różnych z
ródeł informacji.
Metody nauczania:
 pokaz z instruktażem,
 ćwiczenia,
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 praca indywidualna,
 praca w małych grupach.
Åšrodki dydaktyczne:
 instrukcja dla uczniów dotycząca wykonania połączeń rur kamionkowych,
 prostki i kształtki kamionkowe i materiały uszczelniające,
 narzędzia i sprzęt potrzebny do montażu,
 modele połączeń rur kamionkowych,
 rysunki, schematy lub zdjęcia połączeń rur kamionkowych wykonane w formie foliogramów
lub prezentacji multimedialnej,
 katalogi techniczne producentów rur kamionkowych.
Czas trwania:
3 godziny dydaktyczne  135 minut.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:
A. Połączenia rur kamionkowych:
 wstęp  nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące połączeń rur
kamionkowych,
 uczniowie analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę, a następnie
rozpoznają na rysunkach, schematach, zdjęciach i modelach połączenia rur kamionkowych,
 uczniowie określają warunki techniczne wykonania połączeń rur kamionkowych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
 uczniowie określają kolejne czynności przy montażu połączeń rur kamionkowych.
B. Montaż połączeń rur kamionkowych:
 wstęp  nauczyciel objaśnia uczniom sposób wykonania połączenia rur kamionkowych
(kielichowych z uszczelkÄ… i kielichowych uszczelnianych sznurem konopnym)
demonstrując montaż połączeń,
 nauczyciel zwraca uwagę na trudności jakie mogą wystąpić przy montażu oraz na sposoby
oceny jakości połączenia,
 uczniowie obserwują czynności nauczyciela, analizują uzyskane informacje i sporządzają
krótką notatkę dotyczącą procedury wykonania połączeń,
 uczniowie przygotowują stanowisko pracy gromadząc materiały montażowe i odpowiednie
narzędzia i sprzęt,
 uczniowie sprawdzają jakość materiałów montażowych i wykonują montaż połączeń rur
kamionkowych wg instrukcji przedstawionej przez nauczyciela
 nauczyciel w trakcie wykonywania przez uczniów czynności montażowych koryguje
nieprawidłowości,
 uczniowie prezentują wykonane połączenia i oceniają jakość ich wykonania,
 uczniowie porzÄ…dkujÄ… stanowisko pracy.
3. Podsumowanie zajęć:
 uczniowie charakteryzują połączenia rur kamionkowych i określają kolejne czynności
montażowe przy wykonaniu połączeń,
 uczniowie charakteryzują materiały montażowe,
 uczniowie określają sprzęt i narzędzia do montażu,
Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ocena ich aktywności:
 Metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych grup
podczas zajęć.
 Ocena prawidłowości i estetyki wykonania poszczególnych zadań w czasie zajęć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy wykonywaniu połączeń rur
sieciowych żeliwnych, kamionkowych i betonowych
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ rodzaj i przeznaczenie środków ochrony indywidualnej, w jakie powinien być
wyposażony pracownik wykonujący prace montażowe przy budowie rurociągów sieci
komunalnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z czynnikami uciążliwymi, szkodliwymi i niebezpiecznymi na jakie są narażeni
pracownicy przy budowie sieci komunalnych oraz z rodzajami środków ochrony
indywidualnej,
2) przeanalizować uzyskane informacje,
3) rozpoznać na ilustracjach, modelach lub w warunkach rzeczywistych poszczególne środki
ochrony indywidualnej,
4) określić przeznaczenie każdego z nich,
5) wyniki swoich spostrzeżeń zapisać w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 środki ochrony indywidualnej: odzież i obuwie robocze, kaski ochronne, okulary ochronne itd.
 zdjęcia i ilustracje przedstawiające środki ochrony indywidualnej,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp związanych z montażem rurociągów z rur
żeliwnych, kamionkowych i betonowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy montażu
rurociągów z rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające montaż rurociągów z rur żeliwnych,
kamionkowych i betonowych oraz stosowanie przepisów bhp,
3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) wskazać dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów bhp przy montażu rurociągów z rur
żeliwnych, kamionkowych i betonowych,
5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 film przedstawiający montaż rurociągów z rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych,
 zdjęcia lub ilustracje z miejsc budowy sieci komunalnych,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej sieci wodociÄ…gowej
lub kanalizacyjnej określ przepisy bhp i ochrony ppoż. jakich należy przestrzegać przy montażu
rurociągów z rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy montażu
rurociągów z rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną przedstawioną przez nauczyciela,
3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) określić przepisy bhp i ochrony ppoż. jakich należy przestrzegać przy montażu rurociągów
z rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych,
5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie,
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 dokumentacja techniczna sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej z rur żeliwnych,
kamionkowych lub betonowych,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Rury i kształtki żeliwne i ich montaż
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ wymagania techniczne i czynności związane z montażem rurociągów z rur żeliwnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami montażu rurociągów z rur żeliwnych,
2) określić rodzaje i zakres stosowania poszczególnych połączeń rur żeliwnych,
3) określić zasady przygotowania rur żeliwnych do montażu,
4) określić czynności montażowe przy wykonywaniu rurociągów z rur żeliwnych,
5) swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Określ zasady transportu i składowania materiałów stosowanych do montażu rurociągów z rur
żeliwnych (rur i kształtek żeliwnych, materiałów uszczelniających i pomocniczych).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami transportu i składowania materiałów do montażu rurociągów z rur
żeliwnych,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające zasady transportu oraz składowania
materiałów do montażu rurociągów z rur żeliwnych,
3) określić sposób transportu poszczególnych materiałów w zależności od ich rodzaju,
4) wyniki swojej pracy zapisać w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Åšrodki dydaktyczne:
 film, zdjęcia ilustracje przedstawiające zasady transportu materiałów do montażu rurociągów
z rur żeliwnych,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Sprawdz
stan i jakość materiałów do montażu rurociągów z rur żeliwnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami sprawdzania stanu materiałów do montażu rurociągów z rur
żeliwnych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń,
3) rozpoznać znajdujące się na stanowisku do ćwiczeń materiały,
4) dokonać sprawdzenia stanu poszczególnych rur, kształtek, materiałów uszczelniających
i pomocniczych,
5) swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stanowisko do wykonania ćwiczenia powinno być wyposażone w rury i kształtki żeliwne,
materiały do uszczelnienia połączeń rur żeliwnych oraz materiały pomocnicze  zarówno dobre
jak i wadliwe (najkorzystniej by ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj.
na miejscu budowy sieci wodociÄ…gowej lub kanalizacyjnej),
 instrukcja dla ucznia obejmujÄ…ca przepisy bhp,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 4
Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż
połączenia kielichowego rur żeliwnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń rur żeliwnych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności
związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń kielichowych rur
żeliwnych,
3) określić w kolejności czynności związane z montażem,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż połączenia kielichowego.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stanowisko do montażu przewodów z rur żeliwnych,
 dokumentacja techniczna rurociągu z rur żeliwnych o połączeniach kielichowych,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu połączeń kielichowych rur żeliwnych,
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (ręczny dobijak i młotek),
 materiały potrzebne do montażu (prostki żeliwne kielichowe, materiały uszczelniające itd.).
Ćwiczenie 5
Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż
połączenia kołnierzowego rur żeliwnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń ciśnieniowych rur żeliwnych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności
związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń kołnierzowych rur
żeliwnych,
3) określić w kolejności czynności związane z montażem,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż połączenia kołnierzowego.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stanowisko do montażu przewodów z rur żeliwnych,
 dokumentacja techniczna rurociągu z rur żeliwnych o połączeniach kołnierzowych,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu połączeń kołnierzowych rur żeliwnych,
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (klucze do skręcania śrub),
 materiały potrzebne do montażu (prostki żeliwne kołnierzowe, materiały uszczelniające
i pomocnicze).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.3. Rury i kształtki kamionkowe i ich montaż
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ wymagania techniczne i czynności związane z montażem rurociągów z rur
kamionkowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami montażu rurociągów z rur kamionkowych,
2) określić sposoby łączenia rur kamionkowych,
3) określić zasady przygotowania rur kamionkowych do montażu,
4) określić czynności montażowe przy wykonywaniu rurociągów z rur kamionkowych,
5) swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Określ zasady transportu i składowania materiałów stosowanych do montażu rurociągów z rur
kamionkowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami transportu i składowania materiałów do montażu rurociągów z rur
kamionkowych,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające zasady transportu oraz składowania
materiałów do montażu rurociągów z rur kamionkowych,
3) określić sposób transportu poszczególnych materiałów w zależności od ich rodzaju,
4) wyniki swojej pracy zapisać w zeszycie.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Åšrodki dydaktyczne:
 film, zdjęcia ilustracje przedstawiające zasady transportu materiałów do montażu rurociągów
z rur kamionkowych,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Sprawdz
stan i jakość materiałów do montażu rurociągów z rur kamionkowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami sprawdzania stanu materiałów do montażu rurociągów z rur
kamionkowych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń,
3) rozpoznać znajdujące się na stanowisku do ćwiczeń materiały,
4) dokonać sprawdzenia stanu poszczególnych rur, kształtek, materiałów uszczelniających
i pomocniczych,
5) swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stanowisko do wykonania ćwiczenia powinno być wyposażone w rury i kształtki kamionkowe,
materiały do uszczelnienia połączeń oraz materiały pomocnicze  zarówno dobre jak i wadliwe
(najkorzystniej by ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu
budowy sieci kanalizacyjnej),
 instrukcja dla ucznia obejmujÄ…ca przepisy bhp
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 4
Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż
odcinka przewodu z odgałęzieniem z rur kamionkowych o połączeniach kielichowych z uszczelką
poliuretanowÄ….
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń rur kamionkowych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności
związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń rur kamionkowych,
3) określić w kolejności czynności związane z montażem,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż odcinka przewodu z odgałęzieniem stosując połączenia kielichowe.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stanowisko do montażu przewodów z rur kamionkowych,
 dokumentacja techniczna rurociągu z rur kamionkowych o połączeniach kielichowych
z uszczelkÄ… poliuretanowÄ…,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
 i warunkami technicznymi montażu połączeń rur kamionkowych,
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
 materiały potrzebne do montażu (prostki kamionkowe kielichowe z uszczelkami
poliuretanowymi, kształtki: trójnik do odgałęzienia, kolana, materiały uszczelniające itd.).
Ćwiczenie 5
Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż
odcinka przewodu z odgałęzieniem z rur kamionkowych o połączeniach kielichowych
uszczelnianych sznurem konopnym i zaprawÄ… cementowÄ….
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń rur kamionkowych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności
związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń rur kamionkowych,
3) określić w kolejności czynności związane z montażem,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż odcinka przewodu z odgałęzieniem stosując połączenia kielichowe
uszczelniane sznurem konopnym i zaprawÄ… cementowÄ….
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stanowisko do montażu przewodów z rur kamionkowych,
 dokumentacja techniczna rurociągu z rur kamionkowych o połączeniach kielichowych
uszczelnianych sznurem konopnym i zaprawÄ… cementowÄ…,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu połączeń rur kamionkowych,
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (ręczny dobijak i młotek),
 materiały potrzebne do montażu (prostki kamionkowe kielichowe, kształtki: trójnik do
odgałęzienia, kolana, materiały uszczelniające i pomocnicze).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.4. Rury betonowe i ich montaż
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ wymagania techniczne i czynności związane z montażem rurociągów z rur betonowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami montażu rurociągów z rur betonowych,
2) określić rodzaje połączeń rur betonowych,
3) określić zasady przygotowania rur betonowych do montażu,
4) określić czynności montażowe przy wykonywaniu rurociągów z rur betonowych,
5) swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Określ zasady transportu i składowania materiałów stosowanych do montażu rurociągów z rur
betonowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami transportu i składowania materiałów do montażu rurociągów z rur
betonowych,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające zasady transportu oraz składowania
materiałów do montażu rurociągów z rur betonowych,
3) określić sposób transportu rur betonowych,
4) wyniki swojej pracy zapisać w zeszycie.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Åšrodki dydaktyczne:
 film, zdjęcia ilustracje przedstawiające zasady transportu materiałów do montażu rurociągów
z rur betonowych,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Sprawdz
stan i jakość materiałów do montażu rurociągów z rur betonowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami sprawdzania stanu materiałów do montażu rurociągów z rur
betonowych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń,
3) rozpoznać znajdujące się na stanowisku do ćwiczeń materiały,
4) dokonać sprawdzenia stanu poszczególnych rur betonowych i materiałów uszczelniających,
5) swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stanowisko do wykonania ćwiczenia powinno być wyposażone w rury betonowe, materiały do
uszczelnienia połączeń rur  zarówno dobre jak i wadliwe (najkorzystniej by ćwiczenie zostało
wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci kanalizacyjnej),
 instrukcja dla ucznia obejmujÄ…ca przepisy bhp
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 4
Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż
odcinka przewodu z rur betonowych łączonych na zakład.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń rur betonowych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności
związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń rur betonowych,
3) określić w kolejności czynności związane z montażem,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż odcinka przewodu stosując połączenia na zakład.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stanowisko do montażu przewodów z rur betonowych,
 dokumentacja techniczna rurociÄ…gu z rur betonowych,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu połączeń rur betonowych,
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (kielnia, narzędzia do usuwania nadmiaru zaprawy od
wewnÄ…trz),
 materiały potrzebne do montażu (rury betonowe np. typu A lub B, materiały uszczelniające 
zaprawa cementowa).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.5. Połączenia rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych z armaturą
i rurociągami z innych materiałów
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż
połączenia przewodu z rur żeliwnych z zasuwą wodociągową.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń rur żeliwnych z armaturą,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności
związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń,
3) określić w kolejności czynności związane z montażem,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż połączenia przewodu żeliwnego z zasuwą wodociągową.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stanowisko do montażu przewodów z rur żeliwnych,
 dokumentacja techniczna odcinka rurociągu z rur żeliwnych z zasuwą wodociągową,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu połączeń,
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (ręczny dobijak i młotek lub klucze do skręcania śrub),
 materiały potrzebne do montażu (zasuwa wodociągowa, prostki żeliwne dostosowane do
rodzaju połączeń, materiały uszczelniające itd.).
Ćwiczenie 2
Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż
połączenia przewodu z rur żeliwnych z przewodem z rur kamionkowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń rur żeliwnych z rurami z innych
materiałów,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności
związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
3) określić w kolejności czynności związane z montażem,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż połączenia przewodu żeliwnego z przewodem z rur kamionkowych.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stanowisko do montażu przewodów z rur żeliwnych i kamionkowych,
 dokumentacja techniczna odcinka rurociągu z rur żeliwnych z przejściem na rurę kamionkową,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu połączeń,
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (ręczny dobijak i młotek),
 materiały potrzebne do montażu (dołącznik, prostki żeliwne i kamionkowe, materiały
uszczelniajÄ…ce itd.).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Montaż rurociągów żeliwnych,
kamionkowych i betonowych .
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
 zadania1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 12, 14, 15, 17, 19, 20 sÄ… z poziomu podstawowego,
 zadania: 7, 9, 13, 16, 18 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące oceny
szkolne:
 dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
 dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
 dobry  za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,
 bardzo dobry  za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. b, 4. c, 5. c, 6. b, 7. d, 8. b, 9. a, 10. c, 11. a, 12. c,
13. c, 14. d, 15. a, 16. b, 17. a, 18. d, 19. d, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Określić skład materiału do produkcji rur A P c
Zidentyfikować na podstawie dokumentacji
2 rodzaj rur, z jakich jest wykonany przewód sieci C P a
kanalizacyjnej
3 Podać informacje zawarte w oznakowaniu rur A P b
4 Rozpoznać rodzaj kształtki kamionkowej B P c
5 Dobrać rodzaj narzędzia do cięcia rur żeliwnych B P c
6 Dobrać rodzaj połączenia do rodzaju rur A P b
7 Dobrać rodzaj rur do warunków ich pracy D PP d
Zidentyfikować rodzaj kształtki na podstawie
8 A P b
oznaczenia graficznego
Określić warunki techniczne łączenia rur
9 C PP a
żeliwnych armaturą
Dobrać na podstawie dokumentacji technicznej
10 C P c
rodzaj kształtki do montażu
Określić wymagania montażowe dla wykonania
11 B P a
połączenia kielichowego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
12 Zidentyfikować rodzaj połączenia rur C P c
Przeanalizować konieczność zastosowania
13 okularów ochronnych przy przecinaniu rur D PP c
żeliwnych
14 Określić sposób opuszczania rur do wykopu B P d
15 Określić zasady transportu rur betonowych B P a
Określić warunki techniczne wykonania
16 C PP b
połączeń rur betonowych
Dobrać środki ochrony indywidualnej przy
17 B P a
montażu połączeń rur żeliwnych
18 Przeanalizować przyczyny wad rur betonowych D PP d
Zastosować zasady bhp przy montażu połączeń
19 B P d
kołnierzowych
Zastosować zasady udzielania pierwszej pomocy
20 C P a
w razie wypadku
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielną pracę uczniów w czasie rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom  instrukcję dla ucznia .
5. Upewnij się, czy wszyscy uczniowie ją zrozumieli. Wyjaśnij ewentualne wątpliwości.
6. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna z nich
jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedz
należy zakreślić kółkiem a następnie
ponownie zaznaczyć odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Gdy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na póz
niej
i wróć do tego zadania, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 40 minut.
Materiały dla ucznia
 instrukcja do testu,
 zestaw pytań testowych
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Żeliwo jest to stop:
a) żelaza i ołowiu.
b) żelaza i krzemu.
c) żelaza i wÄ™gla o zawartoÅ›ci wÄ™gla 2 ÷ 3,6 %.
d) żelaza i węgla o zawartości węgla poniżej 2%.
2. Przedstawiony na rysunku fragment sieci kanalizacyjnej jest wykonany z rur:
a) żeliwnych.
b) betonowych.
c) kamionkowych.
d) z polichlorku winylu.
3. Na powierzchni zewnętrznej rur kamionkowych producent powinien oznaczyć:
a) nazwę wyrobu i producenta, średnicę nominalną oraz ciśnienie nominalne.
b) nazwę wyrobu i producenta, średnicę nominalną oraz system połączeń.
c) nazwę wyrobu, średnicę nominalną oraz system połączeń.
d) nazwę wyrobu i producenta oraz system połączeń.
4. Przedstawiona na rysunku kształtka kamionkowa to:
a) Å‚uk.
b) kolano.
c) zwężka.
d) trójnik skośny.
5. Do cięcia rur żeliwnych używa się:
a) nożyc.
b) piłki do metalu.
c) przecinaka i młotka.
d) obcinaka krążkowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
6. Rury betonowe Å‚Ä…czy siÄ™:
a) na gwint.
b) na zakład.
c) na kołnierze.
d) przez spawanie.
7. Do budowy kanałów odprowadzających ścieki agresywne stosuje się rury:
a) stalowe.
b) żeliwne.
c) betonowe.
d) kamionkowe.
8. Przedstawione na rysunku oznaczenie graficzne elementów do budowy rurociągów żeliwnych
przedstawia:
a) dwukielich.
b) prostkę żeliwną kielichową.
c) prostkę żeliwną kołnierzową.
d) króciec żeliwny jednokołnierzowy.
9. A
ącząc rury żeliwne z hydrantami podziemnymi należy stosować:
a) kolano ze stopkÄ….
b) odwadniak.
c) zwężkę.
d) opaskÄ™.
10. Aby wykonać węzeł (skrzyżowanie) na sieci wodociągowej z rur żeliwnych należy w miejscu
zaznaczonym strzałką użyć:
a) kolana 90o o średnicy 100 mm.
b) kolana 60o o średnicy 150 mm.
c) łuku 30o o średnicy 100 mm.
d) łuku 30o o średnicy 150 mm.
11. Wykonując połączenia kielichowe materiał uszczelniający ubija się w kielichu:
a) dobijakiem ręcznym i młotkiem.
b) metalowym prętem.
c) ostrym narzędziem.
d) nie ubija siÄ™.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
12. Przedstawione na rysunku połączenie to:
a) połączenie elastyczne rur żeliwnych.
b) połączenie kołnierzowe rur żeliwnych.
c) połączenie rozłączne rury PVC z rurą żeliwną.
d) połączenie rozłączne rury PVC z rurą kamionkową.
13. Przy przecinaniu rur żeliwnych monter musi mieć okulary ochronne:
a) aby lepiej widzieć.
b) nie ma wymagań w tym zakresie.
c) aby chronić oczy przed odpryskami.
d) aby chronić oczy przed promieniowaniem UV.
14. Opuszczając do wykopu rury kamionkowe o średnicy mniejszej niż 400 mm:
a) należy użyć żurawia lub dz
wigu.
b) nie ma wymagań w tym zakresie.
c) trzeba zastosować wyciągarki i łańcuchy.
d) należy wykonać to ręcznie przy użyciu lin.
15. Rury betonowe o dużych średnicach transportuje się i składuje:
a) w pozycji pionowej.
b) nie ma wymagań w tym zakresie.
c) w pozycji poziomej z zabezpieczeniem przed przesuwaniem.
d) w pozycji poziomej bez zabezpieczenia przed przesuwaniem.
16. Połączenia rur betonowych wykonuje się:
a) jeżeli temperatura otoczenia jest dodatnia i temperatura zaprawy jest większa niż +10oC.
b) jeżeli temperatura otoczenia jest dodatnia i temperatura zaprawy jest większa niż +16oC.
c) jeżeli temperatura otoczenia jest dodatnia.
d) nie ma wymagań w tym zakresie.
17. Przy uszczelnianiu połączeń kielichowych za pomocą roztopionego ołowiu pracownicy
powinni posiadać:
a) odzież ochronną, rękawice i okulary.
b) odzież roboczą i półmaski z filtrem.
c) odzież roboczą i fartuch skórzany.
d) odzież roboczą i tarczę ochronną.
18. WadÄ… rur betonowych nie sÄ…:
a) skupienia żwiru, piasku, cementu.
b) widoczne pęknięcia i rysy.
c) widoczne strefy ubijania.
d) plamy wilgoci.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
19. Przed wykonaniem połączeń kołnierzowych sprawdzenie centryczności otworów w kołnierzach
należy wykonać:
a) palcem.
b) wzrokowo.
c) przy użyciu drewnianego patyka.
d) przy użyciu pręta metalowego o odpowiednich wymiarach.
20. Jaki jest tryb postępowania w czasie udzielania pomocy przedlekarskiej poszkodowanemu,
który został powierzchownie poparzony roztopionym ołowiem:
a) opatrzyć oparzenia, schłodzić je i osłonić jałowym opatrunkiem, podjąć kroki
ograniczające skutki wstrząsu i wezwać pogotowie.
b) podjąć kroki ograniczające skutki wstrząsu i w razie potrzeby wezwać pomoc.
c) opatrzyć oparzenia i wezwać pogotowie ratunkowe.
d) wykonać sztuczne oddychanie i masaż serca.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko.......................................................................................................................................
Montaż rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Zadania praktyczne  próba pracy
Jesteście pracownikami firmy instalacyjnej. Waszym zadaniem jest wykonanie połączeń rur
żeliwnych przy montażu węzła wodociągowego jak na rysunku (uwaga: średnice rur mogą być
zmienione). Prace montażowe należy wykonać zgodnie z warunkami technicznymi określonymi w
dokumentacji technicznej.
Zespół w składzie:
1. ........................................
2. ........................................
3. ........................................
4. ........................................
Czas wykonania: 8 godzin lekcyjnych
Zakres zadania:
1) Zaplanować czynności związane z wykonaniem zadania:
a) zapoznać się z dokumentacją techniczną przewidzianą do zadania praktycznego.
b) sporządzić plan działania związany z wykonaniem połączeń.
c) sporządzić wykaz niezbędnych materiałów montażowych.
d) sporządzić wykaz potrzebnego sprzętu, narzędzi oraz środków ochrony osobistej.
e) wykonać niezbędne szkice pomocnicze związane z wykonaniem połączeń kielichowych
rur i kształtek żeliwnych oraz obliczenia długości rzeczywistej rur żeliwnych.
2) Zorganizować stanowisko pracy:
a) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy materiały do montażu.
b) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy narzędzia i sprzęt zgodnie z zasadami bhp.
c) sprawdzić stan techniczny sprzętu.
d) sprawdzić jakość materiałów do montażu.
e) dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej.
3) Wykonać montaż połączeń rur żeliwnych zgodnie z warunkami technicznymi i zasadami bhp:
a) zastosować zgodne z rysunkiem odpowiednie kształtki i prostki żeliwne.
b) dociąć odpowiednie długości rur.
c) ułożyć rury i kształtki osiowo końcami bosymi w kielichach.
d) ułożyć i ubić w odpowiedniej kolejności warstwy uszczelniające, pamiętając o odpowiednich
grubościach poszczególnych warstw.
e) założyć materiały doszczelniające.
4) Uporządkować stanowisko pracy, oczyścić narzędzia i sprzęt.
5) Zaprezentować efekt wykonanego zadania uzasadniając sposób jego wykonania oraz oceniając
jakość wykonania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Wyposażenie stanowiska roboczego
 stanowisko symulacyjne do montażu połączeń rur żeliwnych lub stanowisko robocze w
rzeczywistych warunkach budowy sieci wodociągowej, na którym jest wykonany wykop
odpowiednio zabezpieczony obudowÄ… i odwodniony,
 dokumentacja techniczna przewidziana do zadania praktycznego,
 materiały potrzebne do montażu połączeń  prostki i kształtki żeliwne do połączeń
kielichowych o odpowiednich średnicach, materiały uszczelniające i pomocnicze,
 sprzęt potrzebny do obróbki rur i do wykonania połączeń, np. przymiar taśmowy, przecinak lub
przecinak chomontowy, młotek, dobijak itp.
Kryteria oceny i schemat punktowania
Wykonanie zadania należy oceniać na bieżąco.
Proponuje się następująca punktację za wykonanie poszczególnych części zadania praktycznego:
1) w sumie 15 pkt:
a)  3 pkt.
b)  3 pkt.
c)  3 pkt.
d)  3 pkt.
e)  3 pkt.
2) W sumie 10 pkt:
a)  2 pkt.
b)  2 pkt.
c)  2 pkt.
d)  2 pkt.
e)  2 pkt.
3) W sumie 60 pkt:
a)  10 pkt.
b)  10 pkt.
c)  10 pkt.
d)  20 pkt.
e)  10 pkt.
4)  5 pkt.
5)  10 pkt.
W sumie 100 punktów.
Aby zaliczyć zadanie praktyczne z wynikiem pozytywnym jego wykonanie powinno być
ocenione powyżej 75 pkt (zgodnie z wymogami CKE stosowanymi w odniesieniu do części
praktycznej egzaminów zawodowych)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
7. LITERATURA
1. Cieślowski S., Krygier K.: Instalacje sanitarne, cz. 1 i 2 Technologia. WSiP, Warszawa 2000.
2. Chudzicki J., Sosnowski S.: Instalacje kanalizacyjne. Projektowanie, wykonanie, eksploatacja.
Wyd. Seidel  Przywecki Sp. z o.o., Warszawa 2004.
3. Dindorf L.: Technologia robót sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, WSiP, Warszawa 1998.
4. Heidrich Z.: WodociÄ…gi i Kanalizacja, cz. 1 i 2 WSiP, Warszawa 1998.
5. Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. KOWEZ, Warszawa 2002.
6. Szpindor A.: Zaopatrzenie w wodÄ™ i kanalizacja wsi. Arkady 1992.
7. Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlano Montażowych, Tom II.
Instalacje Sanitarne i Przemysłowe. Arkady, 1988.
8. Wasilewski Z.: Rysunek zawodowy. Instalacje sanitarne i rurociągi przemysłowe. WSiP,
Warszawa 1999.
Czasopisma:
1. Gaz, Woda i Technika Sanitarna,
2. Polski Instalator,
3. Rynek instalacyjny
4. Instalacje sanitarne
ObowiÄ…zujÄ…ce normy:
PN-EN 295-1: 1999 Rury i kształtki kamionkowe i ich połączenia w sieci drenażowej
i kanalizacyjnej. Wymagania
PN-EN 295-4: 2000 Rury i kształtki kamionkowe i ich połączenia w sieci drenażowej
i kanalizacyjnej. Wymagania dotyczące specjalnych kształtek, łączników
i zamiennych elementów
PN-EN 295-7: 2001 Rury i kształtki kamionkowe i ich połączenia w sieci drenażowej
i kanalizacyjnej. Wymagania dotyczące kamionkowych rur i złączy
przeznaczonych do przeciskania
PN-EN 476: 2001 Wymagania ogólne dotyczące elementów stosowanych w systemach
kanalizacji grawitacyjnej
PN-EN 545: 2000 Rury, kształtki i wyposażenie z żeliwa sferoidalnego oraz ich połączenia
do rurociągów wody. Wymagania i metody badań
PN-EN 598: 2000 Rury, kształtki i wyposażenie z żeliwa sferoidalnego oraz ich połączenia
do odprowadzania ścieków. Wymagania i metody badań
PN-82/H-74002 Żeliwne rury kanalizacyjne
PN-81/H-74100 Rury żeliwne ciśnieniowe - Wymagania i badania
PN-84/H-74101 Rury żeliwne ciśnieniowe do połączeń sztywnych
PN-84/H-74102 Rury żeliwne ciśnieniowe do połączeń elastycznych śrubowych
BN-83/8971-06 Rury betonowe  Ogólne wymagania i badania
Katalogi techniczne producentów i dystrybutorów: rur żeliwnych, kamionkowych
i betonowych oraz informacje techniczne zawarte na stronach internetowych tych firm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34