MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Żaneta A
opuszyńska
Montaż i instalacja urządzeń regulujących ciśnienie wody
w sieci 713[03].Z1.07
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Elwira Krzemieniewska
mgr inż. Małgorzata Skowrońska
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Żaneta A
opuszyńska
Konsultacja:
mgr inż. Mirosław Żurek
Korekta:
mgr inż. Mirosław Żurek
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[03].Z1.07
 Montaż i instalacja urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu  Monter sieci komunalnych .
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu i eksploatacji urządzeń 11
regulujących ciśnienie wody w sieci
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Rodzaje pompowni wodociągowych i ich wyposażenie 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Rodzaje urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci 15
5.3.1. Ćwiczenia 15
5.4. Montaż i instalacja urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci 17
5.4.1. Ćwiczenia 17
5.5. Aparatura kontrolno-pomiarowa i automatyka w pompowni wodociÄ…gowej 19
5.5.1. Ćwiczenia 19
5.6. Próba szczelności połączeń i rurociągów oraz odbiór techniczny pompowni 21
wodociÄ…gowej
5.9.1. Ćwiczenia 21
5.7. Eksploatacja urządzeń regulujących ciśnienie w sieci wodociągowej 23
5.10.1. Ćwiczenia 23
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 25
7. Literatura 33
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Monter sieci komunalnych.
W poradniku zamieszczono:
- Wymagania wstępne, stanowiące wykaz wiadomości i umiejętności, które uczeń powinien
mieć opanowane, aby mógł przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
- Cele kształcenia jednostki modułowej, czyli wiadomości i umiejętności jakie uczeń ukształtuje
podczas pracy z poradnikiem.
- Przykładowe scenariusze zajęć.
- Przykładowe ćwiczenia, ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia się oraz środkami dydaktycznymi.
- Ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.
- Wykaz literatury uzupełniającej.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym
uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, tj.: tekstu przewodniego, samokształcenia
kierowanego, ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań i uczenia się,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcjÄ™ dla nauczyciela,
- instrukcjÄ™ dla ucznia,
- zestaw zadań testowych,
- kartÄ™ odpowiedzi.
 Montaż i instalacja urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci , jest jednostką modułową
w module  Technologia montażu sieci komunalnych  schemat 1.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Moduł 713[03].Z1
Technologia montażu sieci wodociągowych
713[03].Z1/2/3/4.01
Prace przygotowawczo  zakończeniowe przy montażu
sieci komunalnych
713[03].Z1/2/3/4.02
Montaż instalacji z rur stalowych
713[03].Z1/2/3/4.03
Montaż rurociągów stalowych
713[03].Z1/2/3/4.04
Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych
713[03].Z1/2/3/4.05
Montaż rurociągów żeliwnych kamionkowych
i innych
713[03].Z1.06
Montaż sieci wodociągowej
713[03].Z1.07
Montaż i instalacja urządzeń regulujących
ciśnienie wody w sieci
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć umieć:
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,
- posługiwać się dokumentacją techniczną,
- rozróżniać materiały budowlane,
- rozróżniać rodzaje sieci komunalnych,
- rozróżniać rodzaje ujęć wody,
- rozróżniać rodzaje sieci wodociągowych,
- wykonywać roboty przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci,
- oceniać stan techniczny rur i kształtek wodociągowych oraz uzbrojenia sieci wodociągowej,
- dobrać sprzęt, narzędzia i materiały do wykonania prac przygotowawczo-zakończeniowych, do
montażu połączeń rur sieciowych oraz do wykonania prac montażowych przy budowie sieci
wodociÄ…gowej,
- wykonywać połączenia rur z tworzyw sztucznych, rur stalowych sieciowych, rur żeliwnych,
- lokalizować i usuwać usterki oraz awarie eksploatowanych sieci wodociągowych,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
- przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- współpracować w grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- zastosować przepisy bhp i ochrony ppoż. przy instalacji urządzeń regulujących ciśnienie wody
w sieci,
- zaplanować kolejność wykonywanych robót przy instalacji urządzeń regulujących ciśnienie
wody w sieci,
- przygotować materiały potrzebne do instalacji urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci,
- ocenić stan techniczny urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci przewidzianych do
montażu,
- dobrać narzędzia i sprzęt oraz przyrządy kontrolno-pomiarowe potrzebne do instalacji urządzeń
regulujących ciśnienie wody w sieci,
- dobrać środki do transportu urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci na miejsce montażu,
- przetransportować urządzenia regulujące ciśnienie wody w sieci na miejsce montażu,
- wyznaczyć miejsce montażu urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci,
- zainstalować pompy do tłoczenia wody i urządzenia redukujące ciśnienie wody w sieci,
- zainstalować urządzenie AKP i automatykę,
- wykonać połączenie urządzeń regulujących ciśnienie wody z rurociągami sieciowymi,
- zastosować wymagania zawarte w instrukcji instalacji urządzeń regulujących ciśnienie wody
w sieci,
- zdemontować urządzenia regulujące ciśnienie wody w sieci,
- przeprowadzić ciśnieniowe próby szczelności po wykonaniu instalacji urządzeń regulujących
ciśnienie wody w sieci,
- usunąć usterki powstałe podczas instalacji urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci,
- zlokalizować awarie eksploatowanych urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci,
- usunąć awarie eksploatowanych urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci,
- przeprowadzić przegląd oraz dokonać czynności konserwacyjnych urządzeń regulujących
ciśnienie wody w sieci,
- wykorzystać budowlana dokumentację techniczną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca: Montaż i instalacja urządzeń regulujących ciśnienie wody
w sieci
Modułowy program nauczania: Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych
Moduł: Technologia montażu sieci wodociągowych
Jednostka modułowa: 713[03].Z1.07
Temat: Zasady montażu urządzeń AKP w pompowni wodociągowej
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności określania rodzaju aparatury kontrolno-pomiarowej, miejsc
montażu i kolejności robót przy jej instalacji w pompowni wodociągowej.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- przedstawić cel stosowania urządzeń AKP,
- rozróżnić rodzaje aparatury kontrolno - pomiarowej,
- omówić zadania poszczególnych elementów AKP,
- określić przebieg prac montażowych,
- zaplanować kolejność wykonywanych robót przy montażu AKP,
- zastosować wymagania zawarte w instrukcji instalacji urządzeń AKP,
- współpracować w grupie,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- miniwykład, pokaz z instruktażem, dyskusja i ćwiczenia.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
- praca w grupach.
Åšrodki dydaktyczne:
- aparatura kontrolno-pomiarowa,
- narzędzia i materiały do wykonania montażu,
- schematy i zdjęcia z zamontowanymi elementami aparatury kontrolno-pomiarowej,
- dokumentacja techniczna i instrukcje instalacji urządzeń AKP.
Czas trwania:
3 godziny dydaktyczne  135 minut.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:
A. Montaż wodomierza:
- wstęp  nauczyciel przedstawia uczniom wodomierze i narzędzia niezbędne do montażu,
omawia ich budowę i działanie, sposób użycia i montażu,
- uczniowie otrzymują wodomierze, materiały i sprzęt do montażu i w małych grupach
zapoznają się z budową i zasadą działania,
- uczniowie sporządzają notatkę na temat budowy i zasad montażu wodomierza,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
- nauczyciel demonstruje uczniom zasady montażu wodomierza,
- uczniowie obserwują i notują procedurę montażu wodomierza,
- nauczyciel dla przykładu ocenia jakość wykonanego montażu,
- uczniowie notują na jakie elementy należy zwrócić uwagę, by stwierdzić prawidłowość
montażu,
- uczniowie przygotowują stanowisko pracy i wykonują montaż wodomierza, zgodnie
z instrukcją instalacji wodomierza i zasadami bhp i ppoż.,
- nauczyciel w trakcie wykonywania montażu koryguje nieprawidłowości przy
wykonywaniu ćwiczenia,
- uczniowie prezentują i oceniają jakość wykonanego montażu wodomierza,
- nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów,
- uczniowie porzÄ…dkujÄ… stanowisko pracy.
B. Montaż manometrów i wakuometrów:
- wstęp  nauczyciel przedstawia uczniom manometry, wakuometry i narzędzia niezbędne
do ich montażu, omawia ich budowę, zasadę działania, sposób użycia i montażu,
- uczniowie podzieleni na grupy otrzymują omawiane urządzenia AKP oraz materiały
i sprzęt niezbędny do ich montażu, zapoznają się z budową i zasada działania aparatury,
- uczniowie notują zasadę działania i montażu manometrów i wakuometrów,
- nauczyciel demonstruje uczniom miejsca i zasady montażu omawianych urządzeń
pomiarowych,
- uczniowie obserwują i notują procedurę montażu manometru i wakuometru,
- nauczyciel ocenia jakość wykonanego montażu,
- uczniowie notują na jakie elementy należy zwrócić uwagę, by stwierdzić prawidłowość
montażu,
- uczniowie przygotowują stanowisko pracy i wykonują montaż manometrów
i wakuometrów, zgodnie z instrukcją montażu manometru i wakuometru oraz zasadami
bhp i ppoż.,
- nauczyciel w trakcie wykonywania montażu koryguje nieprawidłowości przy
wykonywaniu ćwiczenia,
- uczniowie prezentują i oceniają jakość wykonanego montażu manometru i wakuometru,
- nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów,
- uczniowie porzÄ…dkujÄ… stanowisko pracy.
3. Podsumowanie zajęć:
- uczniowie określają zadania urządzeń AKP,
- uczniowie charakteryzują rodzaje i budowę elementów aparatury kontrolno-pomiarowej,
- uczniowie określają zasady doboru materiałów i sprzętu do montażu urządzeń AKP,
- uczniowie określają zasady montażu elementów.
Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności:
- metoda obserwacji aktywności, zaangażowania i zachowań indywidualnych uczniów
i poszczególnych grup podczas wykonywania ćwiczeń,
- ocena prawidłowości i estetyki wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca: Montaż i instalacja urządzeń regulujących ciśnienie wody
w sieci
Modułowy program nauczania: Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych
Moduł: Technologia montażu sieci wodociągowych
Jednostka modułowa: 713[03].Z1.07
Temat: Pompy wodociÄ…gowe
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozpoznawania i charakteryzowania pomp w sieci
wodociÄ…gowej.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- podać zadania jakie spełniają pompy na sieci wodociągowej,
- rozróżnić poszczególne rodzaje pomp wodociągowych,
- omówić budowę i zasadę działania poszczególnych pomp,
- scharakteryzować elementy konstrukcyjne pomp,
- omówić wielkości charakteryzujące pracę pomp,
- omówić sposób pracy pompy w pompowni wodociągowej,
- współpracować w grupie,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- metoda aktywizacji uczniów  JiGSAW (tzw. puzzle).
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
- praca w grupach.
Åšrodki dydaktyczne:
- modele pomp,
- rysunki, schematy lub zdjęcia pomp wykonane w formie foliogramów lub prezentacji
multimedialnej,
- dokumentacja techniczna pompowni wodociÄ…gowej,
- katalogi pomp.
Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne  90 minut.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:
A. Zadania pomp w sieci wodociÄ…gowej:
- wstęp  nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące zadań pomp,
pompowni w sieci wodociÄ…gowej,
- uczniowie analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę, a następnie
dokonują podziału pompowni.
B. Rodzaje i budowa pomp:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
- wstęp  nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące rodzajów
pomp, wykorzystujÄ…c modele, schematy i foliogramy,
- nauczyciel dokonuje podziału na dwie grupy i przydziela każdej z nich do opracowania
w oparciu o poradnik dla ucznia, właściwą literaturę oraz dokumentację techniczną,
materiał na temat budowy pomp:
grupa I  opracowuje budowę i zasadę działania pomp wirowych,
grupa II  opracowuje budowę i zasadę działania pomp tłokowych,
- uczniowie w grupach sporzÄ…dzajÄ… notatkÄ™ w zeszytach na zadany temat,
- nauczyciel dokonuje ponownego podziału na dwie grupy w taki sposób, aby w każdej byli
uczniowie z poprzedniej grupy,
- w poszczególnych grupach uczniowie przekazują sobie nowe treści dotyczące pomp i uczą
siÄ™ wzajemnie,
- wszyscy uczniowie samodzielnie w zeszytach opracowują krótką notatkę, a następnie przy
użyciu modeli, schematów i zdjęć omawiają budowę pomp i charakteryzują zasadę ich
działania.
C. Współpraca pomp:
- wstęp  nauczyciel wyjaśnia wielkości charakteryzujące działanie pomp i potrzebę
współpracy,
- uczniowie w małych grupach analizują schematy i efekty współpracy pomp, sporządzają
notatkÄ™,
- uczniowie określają zasadność równoległego lub szeregowego łączenia pomp.
3. Podsumowanie zajęć:
- uczniowie określają zadania jakie pełnią pompy na sieci wodociągowej,
- uczniowie charakteryzują budowę i zasady działania tych urządzeń,
- uczniowie wspólnie wykonują plakat stanowiący porównanie równoległego i szeregowego
Å‚Ä…czenia pomp.
Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności:
- metoda obserwacji aktywności, zaangażowania i zachowań indywidualnych uczniów i grup
podczas zajęć,
- ocena prawidłowości i estetyki wykonania poszczególnych zadań w czasie zajęć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu i eksploatacji
urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp przy montażu i transporcie urządzeń
regulujących ciśnienie wody w sieci wodociągowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy podczas montażu
urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje dotyczące transportu i montażu urządzeń regulujących
ciśnienie w sieci z zastosowaniem przepisów bhp,
3) przeanalizować uzyskane informacje, wskazać dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów
bhp przy montażu i transporcie urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,
4) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 film dotyczący transportu i montażu urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci
z zastosowaniem przepisów bhp,
 zdjęcia lub ilustracje z miejsc montażu urządzeń,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp i ochrony ppoż. związanych z eksploatacją
urządzeń regulujących ciśnienie w sieci.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji
urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające przebieg prac eksploatacyjnych
i stosowanie przepisów bhp,
3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) wskazać dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów bhp podczas eksploatacji urządzeń
regulujących ciśnienie w sieci,
5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 film przedstawiający prace związane z eksploatacją urządzeń regulujących ciśnienie wody
w sieci,
 zdjęcia lub ilustracje prac eksploatacyjnych dotyczących urządzeń regulujących ciśnienie wody
w sieci,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Rodzaje pompowni wodociągowych i ich wyposażenie
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Posługując się modelem pompowni wodociągowej przedstaw jej zasadę działania.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami, wyposażeniem i zasadą działania pompowni wodociągowej,
2) zapoznać się z modelem i rysunkami pompowni wodociągowej,
3) nazwać poszczególne elementy, podać ich zadania i zasadę działania,
4) wskazać na co należy zwrócić uwagę przy eksploatacji pompowni,
5) zapisać wyniki w zeszycie,
6) zaprezentować wyniki grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 model i schemat pompowni,
 opracowania dotyczące zasad działania pompowni wodociągowych,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Porównaj zastosowanie i wyposażenie pompowni wodociągowej i hydroforowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wiadomościami dotyczącymi charakterystyki pompowni wodociągowej
i hydroforowej,
2) zapoznać się ze zdjęciami, schematami lub modelami pompowni wodociągowej
i hydroforowej, obejrzeć filmy dotyczące lokalizacji i wyposażenia tych pompowni,
3) określić zastosowanie i elementy wyposażenia pompowni wodociągowej i hydroforowej,
4) zestawić cechy pompowni wodociągowej i hydroforowej w formie porównania,
5) wyniki zapisać w zeszycie np. w formie tabeli,
6) zaprezentować wyniki grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 modele i schematy, zdjęcia pompowni wodociągowej i hydroforowej,
 opracowania zawierajÄ…ce charakterystyki pompowni wodociÄ…gowej i hydroforowej (literatura
z rozdziału 7).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.3. Rodzaje urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Posługując się modelem przedstaw budowę i zasadę działania pompy tłokowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami pomp,
2) zapoznać się ze schematem pracy pompy tłokowej,
3) przeanalizować budowę pompy tłokowej posługując się modelem i schematami,
4) określić zasadę działania pompy tłokowej,
5) zapisać wyniki w zeszycie,
6) zaprezentować wyniki grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 model pompy tłokowej,
 schematy i zdjęcia przedstawiające budowę i zasadę działania pompy tłokowej,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Korzystając ze schematów, porównaj równoległą i szeregową współpracę pomp.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wiadomościami dotyczącymi charakterystyki pracy pomp,
2) zapoznać się z wielkościami charakteryzującymi pracę pomp,
3) określić na czym polega równoległa współpraca pomp,
4) określić na czym polega szeregowa współpraca pomp,
5) porównać szeregową i równoległą współpracę pomp,
6) wyniki zapisać w zeszycie,
7) zaprezentować wyniki grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 modele i schematy, zdjęcia pompowni wodociągowej i hydroforowej,
 opracowania zawierajÄ…ce charakterystyki pompowni wodociÄ…gowej i hydroforowej (literatura
z rozdziału 7).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Ćwiczenie 3
Posługując się modelem i rysunkami przedstaw zasadę działania urządzenia hydroforowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z budową zespołu hydroforowego,
2) posługując się modelem, schematem i zdjęciami przeanalizować budowę zespołu
hydroforowego,
3) przeanalizować pracę urządzeń zespołu hydroforowego  pomp, zbiornika ciśnieniowego
wodno  powietrznego, sprężarki i uzbrojenia, określić zadania tych urządzeń,
4) określić zasadę działania całego zespołu hydroforowego,
5) zapisać wyniki w zeszycie,
6) zaprezentować wyniki grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 model urzÄ…dzenia hydroforowego,
 modele, schematy i zdjęcia urządzeń wchodzących w skład zespołu hydroforowego,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 4
Posługując się modelem lub schematem przedstaw budowę i zasadę działania zaworu
redukcyjnego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z budową zaworu redukcyjnego i jego charakterystyką,
2) zapoznać się ze schematem pracy zaworu redukcyjnego,
3) przeanalizować budowę zaworu redukcyjnego posługując się modelem i schematami,
4) określić zadania jakie spełnia na sieci wodociągowej,
5) określić zasadę działania, sposób nastawy i wpływ zmiany ciśnienia,
6) zapisać wyniki w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 model, rysunki i schemat zaworu redukcyjnego,
 schematy przewodu wodociÄ…gowego z zamontowanym zaworem redukcyjnym,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.4. Montaż i instalacja urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci
wodociÄ…gowej
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentacji technicznej, przedstawionej przez nauczyciela, wykonaj montaż
zespołu pompowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz warunkami
technicznymi montażu urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,
3) zaplanować kolejność robót przy instalacji zespołu pompowego,
4) ocenić stan techniczny elementów przygotowanych do montażu,
5) dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do montażu zespołu pompowego,
6) wyznaczyć miejsce montażu zespołu pompowego,
7) zainstalować zespół pompowy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne do montażu zespołu pompowego,
 gotowe króćce do montażu rurociągów ssawnych i tłocznych,
 dokumentacja techniczna pompowni,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz warunki montażu zespołu pompowego,
 materiały i sprzęt potrzebne do montażu zespołu pompowego (króćce stalowe, agregat
pompowy, klucze do skręcania połączeń kołnierzowych),
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Na podstawie dokumentacji technicznej, przedstawionej przez nauczyciela, zainstaluj zbiornik
ciśnieniowy, a następnie go zdemontuj.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz warunkami
technicznymi montażu urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,
3) zaplanować kolejność robót przy instalacji zbiornika ciśnieniowego,
4) ocenić stan techniczny elementów przygotowanych do montażu,
5) dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do montażu zbiornika ciśnieniowego,
6) wyznaczyć miejsce montażu zbiornika ciśnieniowego,
7) zainstalować zbiornik ciśnieniowy,
8) zdemontować zainstalowane urządzenie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne do montażu zestawu hydroforowego,
 dokumentacja techniczna pompowni hydroforowej,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz warunki montażu zbiornika ciśnieniowego,
 materiały i sprzęt potrzebne do montażu (zbiornik ciśnieniowy, króćce stalowe, klucze do
skręcania połączeń kołnierzowych),
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Na podstawie dokumentacji technicznej, przedstawionej przez nauczyciela, wykonaj montaż
zaworu redukcyjnego wraz z osprzętem.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz warunkami
technicznymi montażu urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,
3) zaplanować kolejność robót przy montażu zaworu redukcyjnego z osprzętem,
4) ocenić stan techniczny elementów przygotowanych do montażu,
5) dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do montażu zaworu redukcyjnego z osprzętem,
6) wyznaczyć miejsce montażu zaworu redukcyjnego,
7) zainstalować zawór redukcyjny z osprzętem.
Åšrodki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne do montażu urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci,
 dokumentacja techniczna sieci wodociÄ…gowej,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz warunki montażu zaworu redukcyjnego
z osprzętem,
 materiały i sprzęt potrzebne do montażu (zawór redukcyjny z osprzętem, klucze do skręcania
połączeń kołnierzowych)
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.5. Aparatura kontrolno-pomiarowa i automatyka stosowana
w pompowniach wodociÄ…gowych
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentacji technicznej pompowni wodociÄ…gowej, przedstawionej przez
nauczyciela, sporzÄ…dz
zapotrzebowanie materiałowe odnośnie urządzeń AKP.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami montażu urządzeń AKP,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną pompowni,
3) określić rodzaj i ilość materiałów do montażu,
4) wykonać zestawienie w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 dokumentacja techniczna pompowni wodociÄ…gowej,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż
aparatury kontrolno-pomiarowej zespołu pompowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu aparatury kontrolno-pomiarowej zespołu
pompowego,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz warunkami
technicznymi montażu AKP,
3) zaplanować kolejność robót przy instalacji AKP,
4) ocenić stan techniczny urządzeń AKP przygotowanych do montażu,
5) dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do montażu urządzeń AKP,
6) wyznaczyć miejsce montażu poszczególnych elementów AKP,
7) zainstalować aparaturę kontrolno  pomiarową zespołu pompowego,
8) zdemontować zainstalowaną aparaturę kontrolno  pomiarową.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne do montażu zespołu pompowego,
 dokumentacja techniczna pompowni,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz warunki montażu elementów AKP zespołu
pompowego,
 materiały i sprzęt potrzebne do montażu urządzeń AKP,
 gotowe króćce do montażu rurociągów ssawnych i tłocznych,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.6. Próba szczelności połączeń i rurociągów oraz odbiór techniczny
pompowni wodociÄ…gowej
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opisz czynności związane z wykonaniem próby szczelności połączeń i rurociągów
w pompowni wodociÄ…gowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi przeprowadzenia próby szczelności połączeń
i rurociągów w pompowni wodociągowej,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub schemat dotyczący przeprowadzenia próby szczelności,
3) opisać przebieg próby szczelności,
4) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 film przedstawiający wykonanie próby szczelności,
 zdjęcia lub schematy dotyczące przeprowadzenia próby szczelności,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Wykonaj próbę szczelności fragmentu rurociągu w pompowni wodociągowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi przeprowadzenia próby szczelności połączeń
i rurociągów w pompowni wodociągowej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności
związane z przebiegiem próby szczelności i warunkami technicznymi,
3) dobrać sprzęt do wykonania próby szczelności,
4) określić przebieg próby szczelności,
5) wykonać próbę szczelności i określić wynik próby.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Åšrodki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne z zamontowanym odcinkiem rurociągu (najkorzystniej by ćwiczenie
zostało wykonane w warunkach rzeczywistych np. w pompowni wodociągowej),
 urządzenia do wykonania próby szczelności,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem próby
szczelności i warunkami technicznymi.
Ćwiczenie 3
Porównaj zakres i przebieg odbioru międzyoperacyjnego, częściowego i końcowego urządzeń
regulujących ciśnienie w sieci wodociągowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi przeprowadzenia odbiorów robót w pompowni
wodociÄ…gowej,
2) określić zakres i przebieg odbioru międzyoperacyjnego, częściowego, końcowego,
3) porównać rodzaje odbiorów robót,
4) zapisać swoje spostrzeżenia w zeszycie,
5) wyniki swojej pracy przedstawić grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
5.7. Eksploatacja urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie przedstawionych przez nauczyciela dokumentów związanych z eksploatacją
urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci, określ sposób kontroli pracy urządzeń podnoszących
ciśnienie w sieci.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami eksploatacji urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci,
2) zapoznać się z przedstawionymi przez nauczyciela dokumentami związanymi z eksploatacją
urządzeń podnoszących ciśnienie wody (instrukcją obsługi pompowni, instrukcjami obsługi
agregatów pompowych i urządzeń pompowni, itp.),
3) określić zasady kontroli pracy pomp oraz całej pompowni,
4) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 dokumenty związane z eksploatacją urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci, takie jak:
instrukcja obsługi pompowni, instrukcje obsługi agregatów pompowych i urządzeń pompowni,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Dokonaj przeglądu zespołu pompowego oraz określ sposoby konserwacji na podstawie
instrukcji producenta dostarczonej przez nauczyciela.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami wykonywania przeglądów i prac konserwacyjnych urządzeń
regulujących ciśnienie wody w sieci,
2) zapoznać się z dokumentacją przygotowaną przez nauczyciela  instrukcje producenta
dotyczące obsługi i eksploatacji agregatu pompowego,
3) dokonać przeglądu zespołu pompowego,
4) określić sposoby konserwacji zespołu pompowego, korzystając z instrukcji producenta,
5) wyniki zapisać w zeszycie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 instrukcje producenta dotyczące obsługi i warunków eksploatacji zespołu pompowego
(najkorzystniej by to ćwiczenie przeprowadzić w warunkach rzeczywistych  w pompowni
wodociÄ…gowej),
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Korzystając dokumentacji przygotowanej przez nauczyciela, określ zasady lokalizacji awarii
urządzeń regulujących ciśnienie w sieci wodociągowej oraz sposób ich usuwania.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami lokalizacji awarii urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,
2) zapoznać się z przedstawionymi przez nauczyciela dokumentami związanymi z eksploatacją
urządzeń do regulacji ciśnienia w sieci (instrukcją obsługi pompowni, danymi dotyczącymi
ruchu pompowni, instrukcjami obsługi urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci itp.),
3) opisać sposób usuwania awarii eksploatowanych urządzeń regulujących ciśnienie w sieci,
4) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 opracowania opisujące typowe problemy i awarie związane z eksploatacją urządzeń
regulujących ciśnienie wody w sieci wodociągowej,
 dokumenty związane z eksploatacją pompowni wodociągowej, takie jak: instrukcja obsługi
pompowni, dane dotyczące ruchu pompowni, instrukcje obsługi agregatów pompowych
i urządzeń pompowni, itp.,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Montaż i instalacja urządzeń
regulujących ciśnienie wody w sieci
Test składa się z 20 zadań jednokrotnego wyboru, z których:
- zadania: 1, 2, 3, 4, 6, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 20 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania: 5, 7, 8, 11, 17 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące oceny
szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie 9 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. c, 3. c, 4. b, 5. b, 6. a, 7. b, 8. d, 9. d, 10. a, 11. b, 12. c,
13. c, 14. a, 15. a, 16. b, 17. d, 18. c, 19. c, 20. a
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Odczytać oznaczenie graficzne A P d
2 Rozróżnić urządzenia do podnoszenia ciśnienia
A P c
wody w sieci
3 Określić zasady montażu uzbrojenia B P c
4 Określić częstotliwość wykonywania prac
B P b
eksploatacyjnych
5 Przeanalizować wielkości charakteryzujące pracę
D PP b
pomp
6 Rozróżnić urządzenia regulujące ciśnienie wody
C P a
w sieci
7 Określić zasady montażu urządzeń C PP b
8 Przeanalizować zasady montażu pomp D PP d
9 Rozróżnić rodzaje pomp C P d
10 Zidentyfikować na schemacie rodzaj AKP A P a
Przeanalizować celowość podłączenia pomp
11 D PP b
równolegle i szeregowo
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
12 Rozróżnić rodzaje prac eksploatacyjnych B P c
13 Dobrać rodzaje połączeń B P c
14 Dobrać środki ochrony indywidualnej niezbędne
B P a
podczas montażu sieci wodociągowej
15 Określić zasady montażu uzbrojenia B P a
16 Dobrać sprzęt do transportu pomp C P b
17 Przeanalizować zastosowanie urządzeń
C PP d
pomiarowych
18 Rozróżnić materiały rurowe do wykonywania
A P c
rurociągów w pompowni wodociągowej
19 Zidentyfikować urządzenie hydroforowe A P c
20 Wskazać zasady udzielania pierwszej pomocy w
C P a
razie wypadku
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniem termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna z nich
jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedz
należy zakreślić kółkiem, następnie
ponownie zaznaczyć odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Gdy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, odłóż jego rozwiązanie na póz
niej
i wróć do tego zadania, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 40 minut.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Przedstawione na rysunku oznaczenie graficzne przedstawia:
a) wodomierz.
b) zawór redukcyjny.
c) zawór zwrotny.
d) pompÄ™.
2. Do podnoszenia ciśnienia w sieci wodociągowej służą:
a) zawory redukcyjne.
b) zawory bezpieczeństwa.
c) pompy.
d) wodomierze.
3. Zawór redukcyjny powinien być zamontowany:
a) przed zaworem odcinajÄ…cym.
b) przed zaworem zwrotnym.
c) między dwoma zaworami odcinającymi.
d) za zaworem odcinajÄ…cym.
4. Przeglądy urządzeń regulujących ciśnienie w sieci odbywają się regularnie:
a) raz w roku.
b) co 3÷6 miesiÄ™cy.
c) co miesiÄ…c.
d) co 2 ÷ 4 lata.
5. Wielkością charakteryzującą działanie pompy nie jest:
a) wysokość podnoszenia.
b) wysokość posadowienia.
c) wydajność.
d) sprawność.
6. Jaki rodzaj urządzeń regulujących przepływ wody przedstawia
rysunek:
a) zawór redukcyjny.
b) pompÄ™ wirowÄ….
c) zbiornik hydroforowy.
d) pompę tłokową.
7. Odstępy między zbiornikami hydroforowymi i ich odległości od ścian powinny wynosić co
najmniej:
a) 0,2 m.
b) 0,6 m.
c) 1,0 m.
d) 1,2 m.
8. Układanie i montaż przewodów należy rozpocząć:
a) od przewodu ssawnego.
b) od ściany pompowni.
c) od przewodu tłocznego.
d) od pompy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
9. Jaki rodzaj pompy przedstawiony jest na schemacie:
a) pompa tłokowa.
b) pompa wirowa śmigłowa.
c) pompa wirowa helikoidalna.
d) pompa wirowa odśrodkowa.
10. Na przykładowym schemacie urządzenia hydroforowego w miejscu wskazanym strzałką
znajduje siÄ™:
a) manometr.
b) termometr.
c) przetwornik ciśnienia.
d) zawór zwrotny.
11. Przy szeregowym połączeniu pomp uzyskujemy:
a) zmniejszenie wysokości podnoszenia pompy.
b) zwiększenie wysokości podnoszenia pompy.
c) zmniejszenie wydajności pompy.
d) zwiększenie wydajności pompy.
12. Prace eksploatacyjne polegające na naprawie drobnych elementów i wymianie tych, które są
uszkodzone i powodują usterki w czasie pracy urządzeń to:
a) prace konserwacyjne.
b) przeglÄ…dy.
c) remonty bieżące.
d) remonty kapitalne.
13. W pompowni pompy z przewodami Å‚Ä…czymy za pomocÄ…:
a) połączeń kielichowych.
b) połączeń spawanych.
c) połączeń kołnierzowych.
d) połączeń zgrzewanych.
14. Środki ochrony indywidualnej podczas montażu urządzeń regulujących ciśnienie w sieci to:
a) odzież robocza, kask ochronny, rękawice ochronne, trzewiki ochronne.
b) rękawice gumowe, maska przeciwgazowa, kask ochronny.
c) odzież ochronna, okulary, nauszniki przeciwhałasowe.
d) okulary ochronne, tarcze, skórzany fartuch do ochrony ubrania.
15. Zawór lub klapę zwrotną montujemy:
a) na przewodzie tłocznym pompy.
b) można nie montować.
c) obojętnie na którym przewodzie.
d) na przewodzie ssawnym pompy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
16. Do transportu pionowego i poziomego dużych pomp w pompowni wodociągowej należy użyć:
a) wielokrążka na trójnogu.
b) wciągnika ślimakowego.
c) dz
wigu wyposażonego w szerokie pasy.
d) lin konopno  bawełnianych do transportu ręcznego.
17. Do pomiaru objętości przepływu wody służą:
a) przepływomierze wirowe.
b) zwężka Venturiego.
c) poziomowskazy.
d) wodomierze.
18. Rurociągi w pompowni wodociągowej wykonuje się z następujących materiałów:
a) rury żeliwne, PE, PP.
b) rury kamionkowe, betonowe, PVC.
c) rury żeliwne, stalowe.
d) rury żelbetowe, stalowe.
19. Hydrofor jest zbiornikiem ciśnieniowym:
a) wodnym.
b) powietrznym.
c) wodno  powietrznym.
d) próżniowym.
20. Podczas wykonywania robót montażowych robotnik został porażony prądem elektrycznym.
Jakie działania należy podjąć przed przybyciem lekarza:
a) odciąć dopływ prądu, sprawdzić oddech i puls.
b) sprawdzić oddech i puls, zastosować sztuczne oddychanie.
c) udrożnić drogi oddechowe, zastosować sztuczne oddychanie.
d) odciąć dopływ prądu, unieść kończyny ku górze.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko.......................................................................................................................................
Montaż i instalacja urządzeń regulujących ciśnienie wody w sieci
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Zadanie praktyczne  próba pracy
Jesteście pracownikami firmy instalacyjnej wykonującej hydrofornię w budynku mieszkalnym.
Waszym zadaniem jest montaż i instalacja zespołu hydroforowego zgodnie z projektem
i warunkami technicznymi.
Zespół w składzie:
1. ................................................
2. ................................................
3. ................................................
4. ................................................
Czas wykonania: 8 godzin dydaktycznych.
Zakres zadania:
1. Zaplanować czynności związane z wykonaniem zadania:
a) zapoznać się z dokumentacją techniczną przewidzianą do zadania praktycznego.
b) zaplanować kolejność wykonywanych robót przy instalacji zespołu hydroforowego.
c) sporządzić wykaz niezbędnych urządzeń, uzbrojenia i materiałów montażowych.
d) sporządzić wykaz potrzebnego sprzętu, narzędzi oraz środków ochrony osobistej.
e) wykonać niezbędne szkice pomocnicze i obliczenia długości montażowej rurociągów.
2. Zorganizować stanowisko pracy:
a) zgromadzić i przetransportować na miejsce montażu materiały i urządzenia zgodnie
z przepisami bhp.
b) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku montażu niezbędne narzędzia i sprzęt zgodnie
z zasadami bhp.
c) sprawdzić stan techniczny sprzętu.
d) sprawdzić jakość rur, kształtek, armatury i urządzeń do montażu i instalacji.
e) dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej.
3. Wykonać montaż i instalację urządzenia hydroforowego na gotowych fundamentach zgodnie
z warunkami technicznymi i zasadami bhp:
a) ustawić pompę i wypoziomować.
b) zamontować na fundamencie zbiornik hydroforowy i sprężarkę.
c) przygotować właściwe króćce rur do montażu i oczyścić je.
d) wykonać montaż przewodów ssawnych i armatury.
e) wykonać montaż przewodów tłocznych i armatury.
f) zainstalować osprzęt i AKP.
g) przeprowadzić próbę szczelności.
4. Uporządkować stanowisko pracy, oczyścić narzędzia i sprzęt.
5. Zaprezentować efekt wykonanego zadania uzasadniając sposób jego wykonania oraz oceniając
jakość wykonania.
Wyposażenie stanowiska roboczego
- stanowisko symulacyjne z gotowymi fundamentami przewidzianymi do tego zadania
praktycznego lub stanowisko robocze w rzeczywistych warunkach budowy sieci wodociÄ…gowej
z hydroforniÄ…,
- dokumentacja techniczna hydroforni przewidzianej do wykonania w ramach zadania
praktycznego,
- urządzenia potrzebne do montażu, w tym hydrofor, pompy, sprężarka, uzbrojenie, osprzęt
i AKP,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
- gotowe króćce o odpowiednich długościach do montażu elementów zespołu hydroforowego,
- sprzęt potrzebny do montażu np. poziomnica, przymiar, ołówek, piła brzeszczotowa, pilniki,
klucze.
Kryteria oceny i schemat punktowania
Proponuje się następującą punktacje za wykonanie poszczególnych części zadania praktycznego:
1. W sumie 15 pkt:
a)  3 pkt.
b)  3 pkt.
c)  3 pkt.
d)  3 pkt.
e)  3 pkt.
2. W sumie 10 pkt:
a)  2 pkt.
b)  2 pkt.
c)  2 pkt.
d)  2 pkt.
e)  2 pkt.
3. W sumie 60 pkt:
a)  10 pkt.
b)  5 pkt.
c)  5 pkt.
d)  10pkt.
e)  10 pkt.
f)  10 pkt.
g)  10pkt.
4.  5 pkt.
5.  10 pkt.
W sumie 100 punktów.
Aby zaliczyć zadanie praktyczne z wynikiem pozytywnym jego wykonanie powinno być
ocenione powyżej 75 pkt (zgodnie z CKE stosowanymi w odniesieniu do części praktycznej
egzaminów zawodowych).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
7. LITERATURA
1. Cieślowski S., Krygier K.: Instalacje sanitarne, cz. 1 i 2 Technologia. WSiP, Warszawa 2000.
2. Gabryszewski T.: WodociÄ…gi. Arkady, Warszawa 1983.
3. Heidrich Z.: WodociÄ…gi i kanalizacja cz. 1 i cz. 2.WSiP, Warszawa 1998.
4. Jankowski F.: Pompownie i urzÄ…dzenia hydroforowe. Arkady, Warszawa 1976.
5. Kwietniewski M, Olszewski W, Osuch-Pajdzińska E.: Projektowanie elementów systemu
zaopatrzenia w wodÄ™. OWPW, Warszawa 1998.
6. Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. KOWEZ, Warszawa 2002.
7. Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlano Montażowych, Tom II.
Instalacje Sanitarne i Przemysłowe. Arkady, 1988.
Czasopisma:
1. Gaz, Woda i Technika Sanitarna,
2. Polski Instalator,
3. Rynek instalacyjny
4. Instalacje sanitarne
Wykaz norm
PN-B 01700:1999 Wodociągi i kanalizacja  urządzenia i sieć zewnętrzna  Oznaczenia
graficzne.
PN-M-44015:1997 Pompy. Ogólne wymagania i badania.
PN-65/M-44002 Pompy wirowe i wyporowe. Wytyczne pomiarów wielkości
charakterystycznych.
PN-EN ISO 16330:2005 Pompy wyporowe tłokowe i zespoły pompowe. Wymagania techniczne.
PN-81/M-44001
Pompy wirowe i ich układy. Wielkości charakterystyczne. Nazwy,
określenia, symbole i jednostki miar.
PN-68/M-44003 Pompy wirowe i wyporowe. Zespoły i elementy. Nazwy i określenia.
PN-68/M-1380-01 Pompy wirowe i wyporowe. Wymagania i badania techniczne przy
odbiorze.
PN-EN 23661:1998 Pompy odśrodkowe z wlotem osiowym. Wymiary płyt fundamentowych
i wymiary przyłączeniowe.
PN-81/B-10740 Stacje hydroforowe. Wymagania i badania przy odbiorze.
PN-EN ISO 5167:2005 Pomiary strumienia płynu za pomocą zwężek pomiarowych
wbudowanych w całkowicie wypełnione rurociągi o przekroju kołowym.
Katalogi techniczne producentów i dystrybutorów pomp, zespołów pompowych, urządzeń do
redukcji ciśnienia i aparatury kontrolno-pomiarowej oraz informacje techniczne zawarte na
stronach internetowych tych firm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33