MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Anna Gołębiowska
Montaż i instalacja stacji gazowych
713[03].Z3.06
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr inż. Władysława Maria Francuz
mgr inż. Anna Kusina
Opracowanie redakcyjne:
inż. Anna Gołębiowska
Konsultacja:
mgr inż. Mirosław Żurek
Korekta:
mgr inż. Mirosław Żurek
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[03].Z3.06
 Montaż i instalacja stacji gazowych zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu  Monter sieci komunalnych .
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu stacji gazowych 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Rodzaje stacji gazowych 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Rodzaje i montaż gazomierzy sieciowych 14
5.3.1. Ćwiczenia 14
5.4. Wyposażenie stacji gazowych 16
5.4.1. Ćwiczenia 16
5.5. Stacje redukcyjne i ich montaż 19
5.5.1. Ćwiczenia 19
5.6. Próba szczelności i odbiór stacji gazowych 22
5.6.1. Ćwiczenia 22
5.7. Eksploatacja stacji gazowych 24
5.7.1. Ćwiczenia 24
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 26
7. Literatura 34
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Monter sieci komunalnych.
W poradniku zamieszczono:
- Wymagania wstępne, stanowiące wykaz niezbędnych wiadomości i umiejętności, jakie
uczeń powinien mieć ukształtowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki
modułowej.
- Cele kształcenia jednostki modułowej, czyli wiadomości i umiejętności, jakie uczeń
ukształtuje podczas pracy z poradnikiem.
- Przykładowe scenariusze zajęć.
- Przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
oraz środkami dydaktycznymi.
- Ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
 Montaż i instalacja stacji gazowych , jest jednostką modułową w module  Technologia
montażu sieci gazowych  schemat 1.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Moduł 713[03].Z3
Technologia montażu sieci gazowych
713[03].Z1/2/3/4.01
Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy
montażu sieci komunalnych
713[03].Z1/2/3/4.02
Montaż instalacji z rur stalowych
713[03].Z1/2/3/4.03
Montaż rurociągów stalowych
713[03].Z1/2/3.04
Montaż rurociągów z tworzyw sztucznych
713[03].Z3.05
Montaż sieci gazowej
713[03].Z3.06
Montaż i instalacja stacji gazowych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,
- posługiwać się dokumentacją techniczną,
- rozróżniać materiały budowlane,
- rozróżniać sieci komunalne,
- wykonywać roboty przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci gazowych,
- wykonywać połączenia rur stalowych sieciowych i rur z tworzyw sztucznych,
- dobrać sprzęt, narzędzia i materiały do wykonania prac przygotowawczo-
zakończeniowych oraz do wykonania montażu połączeń rur sieciowych i montażu
gazociągów,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
- przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- współpracować w grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- zastosować przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu lub instalacji stacji gazowej,
- przygotować materiały potrzebne do montażu lub instalacji stacji gazowej,
- ocenić stan techniczny elementów stacji gazowych przygotowywanych do montażu,
- dobrać sprzęt i narzędzia, przyrządy kontrolno-pomiarowe potrzebne do montażu
i instalacji stacji gazowych,
- dobrać środki do transportu elementów stacji gazowych na miejsce montażu,
- dostarczyć elementy stacji gazowych na miejsce montażu,
- ustalić kolejność montażu elementów stacji gazowych,
- wyznaczyć miejsce montażu poszczególnych elementów stacji gazowych,
- zamontować urządzenia i wyposażenie stacji gazowych,
- zainstalować kompaktowe stacje gazowe,
- zamontować osprzęt stacji gazowych,
- zainstalować aparaturę kontrolno-pomiarową i urządzenia zabezpieczające i sygnalizujące
w stacjach gazowych,
- wykonać podłączenie stacji gazowych do sieci gazowej,
- przeprowadzić próbę szczelności elementów stacji gazowych po wykonaniu montażu lub
instalacji,
- dokonać regulacji zamontowanych urządzeń stacji gazowych,
- zastosować wymagania zawarte w instrukcji montażu urządzeń stosowanych w stacji
gazowej,
- usunąć usterki powstałe podczas montażu lub instalacji stacji gazowych,
- skontrolować pracę urządzeń stacji gazowych,
- skontrolować urządzenia pomiarowe i dokonać odczytu,
- zlokalizować awarie eksploatowanych stacji gazowych,
- sporządzić obmiar wykonanych robót,
- wykorzystać budowlaną dokumentację techniczną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca:
Modułowy program nauczania: Montaż i instalacja stacji gazowych
Moduł: Technologia montażu sieci gazowych
Jednostka modułowa: 713[03].Z3.06
Temat: Gazomierze sieciowe
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozpoznawania i charakteryzowania gazomierzy
sieciowych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 podać zadania jakie pełnią gazomierze w stacjach gazowych,
 rozróżnić poszczególne rodzaje gazomierzy sieciowych,
 omówić budowę poszczególnych gazomierzy,
 omówić zasadę działania gazomierzy sieciowych,
 omówić warunki montażu gazomierzy.
Metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda aktywizacji uczniów  JIGSAW tzw. puzzle wg Kędrackiej-Feldman.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 praca indywidualna,
 praca w małych zespołach z zastosowaniem metody aktywizacji uczniów.
Środki dydaktyczne:
 modele gazomierzy,
 schematy i zdjęcia gazomierzy wykonane w formie foliogramów lub prezentacji
multimedialnej,
 katalogi techniczne producentów gazomierzy.
Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne  90 minut.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:
A. Zadania gazomierzy w stacji gazowej:
 wstęp  nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje, jaki jest cel
i warunki montażu gazomierzy sieciowych w stacji gazowej,
 uczniowie analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę.
B. Rodzaje i budowa gazomierzy:
 wstęp  nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące
rodzajów gazomierzy sieciowych,
 nauczyciel dokonuje podziału na trzy grupy i przydziela każdej z nich do
opracowania w oparciu o poradnik dla ucznia, właściwą literaturę oraz dokumentację
techniczną materiał na temat budowy gazomierzy: grupa I  opracowuje budowę
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
gazomierza zwężkowego; grupa II  budowę gazomierza turbinowego; grupa III 
budowę gazomierza rotorowego,
 uczniowie w poszczególnych grupach sporządzają notatki w zeszytach na zadany
temat,
 nauczyciel dokonuje ponownego podziału klasy na trzy grupy w taki sposób, aby
w każdej byli uczniowie z trzech poprzednich grup,
 w poszczególnych grupach uczniowie przekazują sobie nowe treści dotyczące
gazomierzy sieciowych i uczą się wzajemnie,
 wszyscy uczniowie samodzielnie w zeszytach opracowują krótką notatkę, a następnie
przy użyciu modeli, schematów i zdjęć omawiają gazomierze sieciowe.
C. Zasady montażu gazomierzy sieciowych:
 wstęp  nauczyciel wyjaśnia zasady montażu gazomierzy,
 uczniowie w małych grupach analizują warunki i sposób montażu w oparciu
o modele i schematy montażowe,
 uczniowie określają sposób montażu poszczególnych gazomierzy sieciowych.
3. Podsumowanie zajęć:
 uczniowie określają zadania gazomierzy w stacji redukcyjnej,
 uczniowie charakteryzują rodzaje i budowę gazomierzy,
 uczniowie wspólnie wykonują plakat stanowiący porównanie gazomierzy sieciowych
pod względem ich budowy i zasady działania.
Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ocena ich aktywności:
 Metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych
grup podczas wykonywania ćwiczenia,
 Ocena prawidłowości i estetyki wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca:
Modułowy program nauczania: Montaż i instalacja stacji gazowych
Moduł: Technologia montażu sieci gazowych
Jednostka modułowa: 713[03].Z3.06
Temat: Zasady montażu segmentu redukcyjnego stacji gazowej
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności określania zasad i kolejnych czynności przy montażu
elementów stacji redukcyjnej.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 określić zasady montażu urządzeń oraz przewodów impulsowych, wydmuchowych
i upustowych,
 rozróżnić prace przygotowawcze, montażowe i regulację urządzeń,
 określić zakres prac przygotowawczych,
 określić ogólny przebieg prac montażowych,
 ustalić zakres regulacji zamontowanych elementów stacji gazowej,
 zaplanować kolejność robót montażowych AKP,
 współpracować w grupie,
 korzystać z różnych z
ródeł informacji.
Metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniami,
 metoda aktywizacji uczniów: sytuacyjna.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 praca indywidualna,
 praca w małych zespołach z zastosowaniem metody aktywizacji uczniów.
Środki dydaktyczne:
 model segmentu redukcyjnego stacji gazowej z przewodami impulsowymi,
wydmuchowymi i upustowymi umieszczony na stalowej konstrukcji,
 rysunki lub zdjęcia przedstawiające czynności montażowe stacji gazowej (film
dydaktyczny na ten temat),
 katalogi producentów urządzeń stanowiących wyposażenie ciągu redukcyjnego.
Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne  90 minut.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:
A. Ogólne zasady montażu urządzeń i armatury kontrolno-pomiarowej segmentu
redukcyjnego:
 wstęp  nauczyciel przedstawia uczniom zasady montażu elementów segmentu
redukcyjnego,
 uczniowie samodzielnie w zeszytach opracowują notatkę.
B. Prace przygotowawcze:
 wstęp  nauczyciel nawiązuje do znanych uczniom i przydatnych wiadomości
dotyczących wyposażenia stacji gazowych zadając pytania,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
 uczniowie odpowiadając na pytania nauczyciela powtarzają wiadomości dotyczące
wyposażenia stacji redukcyjnych,
 uczniowie określają wymagania dotyczące montażu AKP, posługując się modelem
segmentu stacji gazowej.
C. Przebieg prac montażowych:
 wstęp  nauczyciel przedstawia przebieg i zakres prac przy montażu elementów i
AKP ciągu redukcyjnego,
 uczniowie w małych grupach analizują rysunki i zdjęcia przedstawiające czynności
montażowe,
 uczniowie sporządzają notatkę.
D. Montaż przewodów impulsowych, wydmuchowych i upustowych:
 wstęp  nauczyciel nawiązuje do znanych i przydatnych wiadomości dotyczących
AKP zadając uczniom pytania,
 uczniowie sporządzają notatkę.
E. Regulacja zamontowanych elementów segmentu redukcyjnego stacji gazowej:
 wstęp  nauczyciel nawiązuje do znanych i przydatnych wiadomości dotyczących
zasad regulacji elementów segmentu redukcyjnego zadając uczniom pytania,
 uczniowie odpowiadając na pytania nauczyciela powtarzają zasady regulacji
elementów segmentu redukcyjnego,
 uczniowie określają wymagania przy regulacji i nastawie reduktora, zaworu szybko
zamykającego, zaworu wydmuchowego posługując się modelem segmentu
redukcyjnego stacji gazowej.
F. Rozwiązanie problemu w ramach pracy w grupach:
 wstęp  nauczyciel dokonuje podziału na trzy grupy,
 uczniowie w ramach grup mają przygotować rozwiązanie problemu:  Jestem
monterem sieci komunalnych. Moim zadaniem jest wykonanie segmentu
redukcyjnego stacji gazowej w zakresie zadanym przez nauczyciela. Jaki powinien
być przebieg prac związanych z wykonaniem tego zadania? ,
 uczniowie w poszczególnych grupach analizują zasady montażu zwracając
szczególną uwagę na kolejność, długości montażowe, sposób usytuowania
przewodów impulsowych, wydmuchowych i odpowietrzających oraz AKP
i wspólnie opracowują algorytm procedury wykonania segmentu redukcyjnego,
 uczniowie samodzielnie w zeszytach opracowują krótka notatkę, a następnie jeden
uczeń z każdej grupy prezentuje wszystkim, przy użyciu modelu, schematów, zdjęć
rozwiązanie problemu.
3. Podsumowanie zajęć:
 uczniowie dyskutują i oceniają rozwiązanie problemu w poszczególnych grupach
 uczniowie określają w formie algorytmu procedurę montażu stacji redukcyjnej gazu.
Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ocena ich aktywności:
 Metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych
grup podczas zajęć,
 Ocena prawidłowości i estetyki wykonania poszczególnych zadań w czasie zajęć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu stacji gazowych
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp związanych z montażem stacji gazowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) Zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy montażu
stacji gazowych,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające montaż stacji gazowych i stosowanie
przepisów bhp,
3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) określić skutki nie przestrzegania przepisów bhp przy montażu stacji gazowych i wskazać
sposoby zapobiegania im,
5) wskazać, dlaczego konieczne jest przestrzeganie przepisów bhp przy montażu stacji
gazowych,
6) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 film przedstawiający montaż stacji gazowej,
 zdjęcia lub ilustracje z miejsc budowy stacji gazowych,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp i ochrony ppoż. związanych
z prowadzeniem prac eksploatacyjnych i naprawą urządzeń stacji gazowych.
Wskazówki do realizacji ćwiczenia:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bhp i ppoż. przy eksploatacji stacji
redukcyjnych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające przebieg prac eksploatacyjnych
i napraw stacji gazowych,
3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) wskazać, dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów bhp i ppoż. przy eksploatacji
stacji gazowych,
5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 film przedstawiający prace eksploatacyjne stacji gazowych,
 zdjęcia lub ilustracje prac eksploatacyjnych i napraw urządzeń stacji gazowych,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Rodzaje stacji gazowych
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Porównaj zakres redukcji gazu stacji redukcyjnej gazu jednostopniowej i dwustopniowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami stacji redukcyjnych gazu i zakresem ich działania,
2) przeanalizować rysunki i schematy przedstawiające stacje redukcyjne jedno- i dwustopniowe,
3) porównać wyposażenia określając jednocześnie zadania jakie mogą te stacje spełniać,
4) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie,
5) zaprezentować efekty swojej pracy grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 modele stacji redukcyjnych gazu,
 schematy stacji redukcyjnych jedno- i dwustopniowych,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Uzasadnij, dlaczego obecnie coraz częściej stosuje się kompaktowe stacje gazowe.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami stacji gazowych i ich charakterystyką,
2) przeanalizować informacje techniczne dotyczące właściwości, charakterystyki z zakresu
działania stacji gazowych, które są zawarte w katalogach technicznych, na stronach
internetowych i w literaturze,
3) określić możliwości stosowania stacji gazowych kompaktowych w różnych warunkach ,
4) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie,
5) zaprezentować efekty swojej pracy grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 katalogi techniczne modułowych stacji gazowych,
 stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.3. Rodzaje i montaż gazomierzy sieciowych
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentacji technicznej stacji redukcyjnej gazu sporządz

zapotrzebowanie materiałowe dla układu pomiarowego z gazomierzem rotorowym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami montażu układu gazomierzowego z zainstalowanym
gazomierzem rotorowym,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną przedstawioną przez nauczyciela,
3) określić rodzaj i ilość materiałów potrzebnych do montażu,
4) wykonać zestawienie materiałów, urządzeń i aparatury kontrolno-pomiarowej.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 projekt budowlany stacji redukcyjnej gazu,
 instrukcja dla ucznia obejmująca zasady sporządzania zapotrzebowania materiałowego,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Wykonaj montaż i demontaż zestawu przepływomierza zwężkowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu zestawu przepływomierza
zwężkowego wraz z aparaturą kontrolno-pomiarową,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz
czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu,
3) określić kolejne czynności związane z montażem gazomierza i aparatury kontrolno-
-pomiarowej,
4) dobrać narzędzia, sprzęt, przyrządy kontrolno-pomiarowe potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) ocenić stan techniczny materiałów do montażu,
7) wykonać montaż zestawu przepływomierza zwężkowego wraz z armaturą kontrolno-
-pomiarową,
8) wykonać demontaż zestawu przepływomierza zwężkowego wraz z armaturą kontrolno-
-pomiarową.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko do wykonania ćwiczenia powinno być wyposażone w rury gazowe,
gazomierze oraz aparaturę kontrolno-pomiarową, (najkorzystniej by ćwiczenie zostało
wykonane w warunkach rzeczywistych, tj. na miejscu montażu stacji redukcyjnej gazu),
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp,
 materiały potrzebne do montażu: zwężka, przetwornik różnicy ciśnień, przetwornik
temperatury, króćce kołnierzowe,
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu: przymiar, klucze do rur,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj
montaż i demontaż układu pomiarowego z gazomierzem turbinowym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu gazomierzy,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną oraz instrukcją zawierającą przepisy bhp na
stanowisku do ćwiczeń, oraz czynności związane z przebiegiem i warunkami
technicznymi montażu gazomierzy i aparatury kontrolno-pomiarowej,
3) określić w kolejności czynności związane z montażem gazomierza,
4) dobrać sprzęt, przyrządy kontrolno-pomiarowe i narzędzia potrzebne do montażu,
5) ocenić stan techniczny gazomierza i materiałów do montażu,
6) zastosować wymagania zawarte w instrukcji montażu urządzeń,
7) wyznaczyć miejsca montażu poszczególnych elementów,
8) wykonać montaż układu pomiarowego z gazomierzem turbinowym,
9) wykonać demontaż układu pomiarowego z gazomierzem turbinowym.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko do wykonania ćwiczenia powinno być wyposażone w rury gazowe,
gazomierze, aparaturę kontrolno-pomiarową (najkorzystniej, by ćwiczenie zostało
wykonane w warunkach rzeczywistych, tj. na miejscu montażu stacji redukcyjnej gazu),
 dokumentacja techniczna,
 instrukcja montażu urządzeń,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp,
 materiały potrzebne do montażu: gazomierz turbinowy, króćce kołnierzowe,
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu: przymiar, klucze do rur,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.4. Wyposażenie stacji gazowych
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Posługując się modelem lub rysunkiem przedstaw budowę i zasadę działania filtru
przeciwpyłowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i
sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wyposażeniem stacji gazowych i ich charakterystyką,
2) przeanalizować budowę filtru przeciwpyłowego z wkładem tulejowym posługując się
modelem, rysunkami lub zdjęciem tego urządzenia,
3) określić zasadę działania filtru przeciwpyłowego  sposób działania wkładu filtracyjnego,
4) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie,
5) zaprezentować wyniki swojej pracy grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 model filtr przeciwpyłowego,
 rysunki i zdjęcia przedstawiające budowę i zasadę działania filtru,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Posługując się modelem lub rysunkiem przedstaw budowę i zasadę działania zaworu
szybko zamykającego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami uzbrojenia stacji gazowych i ich charakterystyką,
2) przeanalizować budowę zaworów szybko zamykających,
3) określić zasadę działania zaworu szybko zamykającego,
4) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie,
5) zaprezentować wyniki swojej pracy grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Środki dydaktyczne:
 modele zaworów szybko zamykających,
 rysunki i zdjęcia przedstawiające budowę i zasadę działania zaworów szybko
zamykających,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Posługując się modelem i rysunkiem przedstaw budowę zaworu wydmuchowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami zaworów wydmuchowych i ich charakterystyką,
2) przeanalizować budowę zaworu wydmuchowego posługując się modelem, rysunkiem lub
zdjęciem tego urządzenia,
3) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 model zaworu wydmuchowego,
 rysunki i zdjęcia przedstawiające budowę zaworu wydmuchowego,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 4
Porównaj zasadę działania reduktorów ciśnienia bezpośredniego i pośredniego działania.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami reduktorów ciśnienia i ich charakterystyką,
2) przeanalizować rysunki, zdjęcia i modele reduktora ciśnienia bezpośredniego i pośredniego
działania,
3) porównać budowę reduktora ciśnienia bezpośredniego i pośredniego działania,
4) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie,
5) zaprezentować wyniki swojej pracy grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Środki dydaktyczne:
 model reduktorów ciśnienia gazu,
 rysunki i zdjęcia reduktorów ciśnienia gazu,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 5
Posługując się modelem lub rysunkiem przedstaw budowę i zasadę działania urządzenia
do nawaniania gazu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z urządzeniami stacji redukcyjnej gazu i ich charakterystyką,
2) przeanalizować budowę urządzenia do nawaniania gazu,
3) określić zasadę działania urządzenia do nawaniania gazu,
4) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie,
5) zaprezentować wyniki swojej pracy grupie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 model urządzenia do nawaniania gazu,
 rysunki i zdjęcia urządzenia do nawaniania gazu,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.5. Stacje redukcyjne i ich montaż
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oceń stan techniczny i jakość wskazanych elementów i materiałów do budowy stacji
gazowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami sprawdzania stanu technicznego urządzeń armatury i materiałów
do budowy stacji gazowej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń,
3) rozpoznać znajdujące się na stanowisku do ćwiczeń urządzenia i materiały,
4) dokonać sprawdzenia stanu armatury, urządzeń i rur do budowy stacji gazowych,
5) swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko do wykonania ćwiczenia powinno być wyposażone w urządzenia, armaturę,
przewody do budowy stacji gazowych  zarówno dobre, jak i wadliwe (najkorzystniej, by
ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych, tj.: na miejscu budowy stacji
gazowej),
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp,
 literatura z pkt. 7.
Ćwiczenie 2
Określ środki transportu i sposoby dostarczania na miejsce montażu elementów stacji
gazowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze środkami i zasadami transportu i składowania elementów stacji
gazowych,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające zasady transportu oraz składowania
elementów do budowy stacji gazowych,
3) określić sposób transportu poszczególnych elementów w zależności od rodzaju,
4) wyniki swojej pracy zapisać w zeszycie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 film, zdjęcia, ilustracje przedstawiające zasady transportu poszczególnych elementów
w zależności od ich rodzaju,
 literatura z pkt. 7.
Ćwiczenie 3
Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj
montaż reduktora gazu wraz z aparaturą kontrolno-pomiarową.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu uzbrojenia i akp stacji redukcyjnych,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną oraz instrukcją zawierającą przepisy bhp na
stanowisku do ćwiczeń oraz czynności związane z przebiegiem i warunkami
technicznymi montażu uzbrojenia stacji gazowych,
3) określić w kolejności czynności związane z montażem elementów stacji redukcyjnej,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu urządzenia, przewody, uzbrojenie i urządzenia
sygnalizujące,
6) wyznaczyć miejsce montażu urządzeń sygnalizacyjnych,
7) ocenić stan techniczny materiałów i uzbrojenia,
8) wykonać montaż reduktora ciśnienia i aparatury kontrolno-pomiarowej,
9) dokonać regulacji ciśnienia wylotowego gazu,
10) skontrolować urządzenia pomiarowe i dokonać odczytu,
11) wykonać demontaż reduktora ciśnienia gazu.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne do wykonywania montażu uzbrojenia (najkorzystniej by
ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy stacji
gazowej),
 dokumentacja techniczna,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu stacji gazowych,
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu: przymiar, klucze do rur,
 materiały i urządzenia potrzebne do montażu: reduktor, akp, króćce kołnierzowe,
przewody impulsowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Ćwiczenie 4
Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj
instalacje kompaktowej podziemnej stacji gazowej w gotowym wykopie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu stacji gazowych,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną oraz instrukcją zawierającą przepisy bhp na
stanowisku do ćwiczeń oraz czynności związane z przebiegiem i warunkami
technicznymi montażu stacji gazowych,
3) ustalić kolejność i miejsce montażu elementów przy instalacji kompaktowej stacji
gazowej,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować i ocenić potrzebne do montażu elementy i materiały,
6) wykonać montaż kompaktowej podziemnej stacji redukcyjnej w gotowym wykopie,
7) zastosować wymagania zawarte w instrukcji montażu stacji gazowej,
8) wykonać podłączenie stacji gazowej do przewodów wejściowych i wyjściowych sieci
gazowej.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne z wykonanym wykopem (najkorzystniej by ćwiczenie zostało
wykonane w warunkach rzeczywistych t.j. na miejscu budowy stacji gazowej),
 dokumentacja techniczna,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu stacji gazowych,
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu: samochód z urządzeniem dz
wigowym, klucze
do rur,
 materiały i aparatura kontrolno-pomiarowa potrzebne do montażu  w tym kompaktowa
stacja redukcyjna, króćce kołnierzowe, kształtki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.6. Próba szczelności i odbiór stacji gazowej
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj próbę szczelności wykonanej stacji gazowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi przeprowadzenia próby szczelności stacji
gazowej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz
czynności związane z przebiegiem próby szczelności i warunkami technicznymi,
3) dobrać sprzęt do wykonania próby szczelności,
4) określić przebieg próby szczelności stacji gazowej,
5) wykonać próbę szczelności stacji gazowej,
6) określić wyniki próby.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne z zamontowaną stacją gazową (najkorzystniej, by ćwiczenie
zostało wykonane w warunkach rzeczywistych, tj.: na miejscu budowy stacji gazowej),
 sprzęt do wykonania próby szczelności,
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
próby szczelności i warunkami technicznymi.
Ćwiczenie 2
Dokonać obmiaru robót stacji gazowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami obmiaru robót przy budowie stacji gazowej,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą zasady obmiaru robót przy budowie stacji gazowej
oraz przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń,
3) przygotować sprzęt do wykonania pomiarów,
4) dokonać niezbędnych pomiarów i obliczeń,
5) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne z wykonaną stacją gazową (najkorzystniej, by ćwiczenie zostało
wykonane w warunkach rzeczywistych tj.: na miejscu budowy stacji gazowej),
 sprzęt do wykonania obmiaru,
 instrukcja dla ucznia zawierająca zasady obmiaru robót przy budowie stacji gazowej oraz
przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
5.7. Eksploatacja stacji gazowych
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ typowe działania związane z oględzinami urządzeń stacji gazowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z zasadami przeglądów i oceniania stanu technicznego stacji gazowych,
2) opisać czynności i odczyty jakie należy wykonać podczas eksploatacji stacji gazowych,
3) porównać odczyty wielkości parametrów z wielkościami określonymi w instrukcji
eksploatacji,
4) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 modele, zdjęcia, rysunki przedstawiające elementy stacji gazowych,
 instrukcja eksploatacji urządzeń gazowych,
 odczyty wielkości parametrów pracy stacji gazowej,
 literatura rozdział 7.
Ćwiczenie 2
Określ, w jaki sposób kontroluje się prawidłowość działania reduktora.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z metodami kontroli pracy urządzeń stacji gazowych,
2) obejrzeć film lub zdjęcia z kontroli pracy urządzeń stacji gazowych ,
3) opisać czynności jakie należy wykonać podczas sprawdzania prawidłowości pracy
reduktora,
4) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 modele i rysunki reduktorów gazu,
 instrukcja montażu urządzeń stosowanych w stacji gazowej,
 literatura rozdział 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Ćwiczenie 3
Wykonaj wymianę układu filtru przeciwpyłowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i sposób wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu i demontażu urządzeń gazowych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz
wymaganiami zawartymi w instrukcji montażu urządzeń stosowanych w stacji gazowej,
3) ustalić kolejność demontażu i montażu wkładu filtra,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne materiały i ocenić ich stan techniczny,
6) wykonać wymianę wkładu,
7) skontrolować spadek ciśnienia odczytany na manometrze różnicowym.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko symulacyjne (najkorzystniej, by ćwiczenie zostało wykonane w warunkach
rzeczywistych tj.: w stacji gazowej),
 instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz wymagania związane z przebiegiem
i warunkami montażu urządzeń stacji gazowych,
 sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu: przymiar, klucze do rur,
 materiały potrzebne do montażu: filtr przeciwpyłowy, króćce kołnierzowe, wkład filtra.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  montaż i instalacja stacji
gazowych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
 z poziomu podstawowego są zadania: 1,2,3,4,5,7,9,12,13,15,16,17,18,19,20,
 z poziomu ponadpodstawowego są zadania: 6,8,10,11,14.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
 dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
 dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
 dobry  za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,
 bardzo dobry  za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. c, 4. d, 5. d, 6. c, 7. b, 8. b, 9. b, 10. a, 11.
a, 12. c, 13. d, 14. d, 15. a, 16. b, 17. c, 18. b, 19. b, 20. d.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Zastosować przepisy bhp przy pracach
1 C P a
montażowych
Zidentyfikować rodzaje robót przy
2 A P b
stacjach gazowych
3 Zidentyfikować reduktory gazu A P c
4 Rozróżnić rodzaje gazomierzy B P d
Zidentyfikować rodzaj elementu stacji
5 A P d
gazowej
6 Dobrać rodzaj elementu stacji gazowej D PP c
Zidentyfikować rodzaj urządzenia stacji
7 A P b
redukcyjnej
8 Rozróżniać urządzenia telemetryczne D PP b
9 Zidentyfikować rodzaje rur A P b
Dobrać rodzaj zaworu do urządzenia stacji
10 D PP a
gazowej
11 Określić długość montażową C PP b
12 Zidentyfikować rodzaj stacji gazowej A P c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
13 Określić warunki montażu urządzeń C P d
14 Obliczyć spadek ciśnienia D PP d
Określić warunki techniczne
15 B P a
przeprowadzania próby szczelności
16 Rozróżnić rodzaje manometrów B P b
Określić zasady obmiaru urządzeń stacji
17 B P c
gazowej
Określić warunki techniczne eksploatacji
18 B P b
stacji gazowej
Określić warunki techniczne eksploatacji
19 B P b
stacji gazowej
20 Zidentyfikować rodzaje stacji gazowej A P d
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom  instrukcję dla ucznia .
5. Upewnij się, czy wszyscy uczniowie ją zrozumieli. Wyjaśnij ewentualne wątpliwości.
6. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna
z nich jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedz
należy zakreślić kółkiem
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Gdy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na
póz
niej i wróć do tego zadania, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.
Materiały dla ucznia
 instrukcja do testu,
 zestaw pytań testowych
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Przy opuszczaniu rur stalowych izolowanych należy posługiwać się:
a) szerokimi pasami.
b) łańcuchami.
c) hakami.
d) linami stalowymi.
2. Do robót gazoniebezpiecznych nie zalicza się:
a) podłączenia nowo wybudowanych stacji gazowych.
b) montażu przewodów i urządzeń nowych stacji gazowych.
c) wyłączanie i włączanie po kapitalnych remontach.
d) usuwanie skutków awarii stacji gazowych.
3. Urządzenia do obniżania i utrzymywania ciśnienia gazu na stałym poziomie wchodzą
w skład:
a) stacji pomiarowych.
b) stacji rozdzielczych.
c) stacji redukcyjnych.
d) punktów pomiarowych.
4. Jakich gazomierzy nie stosuje się w stacjach gazowych:
a) zwężkowych.
b) turbinowych.
c) rotorowych.
d) miechowych.
5. Jakie urządzenie przedstawia rysunek:
a) podgrzewacz gazu.
b) gazomierz.
c) odwadniacz gazu.
d) filtr przeciwpyłowy.
6. Zawór szybko zamykający ma za zadanie:
a) mierzyć ciśnienie wylotowe.
b) zamykać dopływ gazu.
c) zabezpieczać przed nadmiernym spadkiem ciśnienia.
d) wypuszczać nadmierną ilość gazu.
7. Jakie urządzenie przedstawia rysunek:
a) reduktor ciśnienia.
b) zawór wydmuchowy.
c) zawór szybko zamykający.
d) gazomierz.
8. W nadajnik wysokiej częstotliwości może być wyposażony:
a) reduktor bezpośredniego działania.
b) gazomierz turbinowy.
c) filtr przeciwpyłowy.
d) podgrzewacz gazu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
9. Rurociągi stacji gazowych powinny być wykonane z rur:
a) polietylenowych HDPE.
b) stalowych czarnych bez szwu.
c) miedzianych.
d) żeliwnych.
10. Przed reduktorem instalowany jest zawór:
a) szybko zamykający.
b) odcinający.
c) wydmuchowy.
d) bezpieczeństwa.
11. Odcinek prosty przed miejscem włączenia rurek impulsowych powinien wynosić:
a) co najmniej 10 DN.
b) co najmniej 4 DN.
c) co najmniej 8 DN.
d) co najmniej 1 DN.
12. Jaką stację gazową przedstawia rysunek:
a) kompaktową w obudowie wentylowanej.
b) kompaktową szafkową.
c) kompaktową w obudowie ciśnieniowej.
d) na wolnym powietrzu.
13. Przy odbiorze jakich urządzeń należy przeprowadzić oględziny plomb legalizacyjnych:
a) reduktorów.
b) urządzeń do nawaniania gazu.
c) filtrów przeciwpyłowych.
d) gazomierzy.
14. Dopuszczalny spadek ciśnienia podczas próby szczelności wynosi:
a) "p d" 2t .
b) "p d" 0,5t .
c) "p d"10t .
d) "p d" 0,1t .
15. Czas badania szczelności stacji gazowej powinien wynosić:
a) 24 godziny.
b) 1 godzinę.
c) 8 godzin.
d) 2 godziny.
16. Manometr różnicowy służy do pomiaru:
a) wartości ciśnienia przed filtrem.
b) spadku ciśnienia na filtrze.
c) wartości ciśnienia za filtrem.
d) strumienia przepływającego gazu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
17. Obmiaru urządzeń stacji redukcyjnej dokonuje się:
a) w sztukach.
b) w kilogramach.
c) w kompletach.
d) w metrach.
18. Przeglądy stacji gazowych należy przeprowadzać nie rzadziej niż:
a) raz na rok.
b) raz na dwa lata.
c) raz na pięć lat.
d) raz na dziesięć lat.
19. Ciąg rezerwowy stacji gazowej należy włączać:
a) w razie awarii.
b) wymiennie z ciągiem podstawowym.
c) od czasu do czasu.
d) można nie włączać.
20. Stacja gazowa nie może służyć:
a) do redukcji gazu.
b) do pomiaru gazu.
c) do rozdziału gazu.
d) do magazynowania gazu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko.............................................................................................................................
Montaż i instalacja stacji gazowych
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Zadanie praktyczne  próba pracy
Jesteście pracownikami firmy instalacyjnej wykonującej stację gazową II stopnia na
obrzeżu osiedla. Waszym zadaniem jest wykonanie segmentu redukcyjnego zgodnie
z dokumentacją techniczną i zaleceniami producentów urządzeń stanowiących wyposażenie
ciągu redukcyjnego.
Zespół w składzie:
21. ........................................
22. ........................................
23. ........................................
24. ........................................
Czas wykonania: 8 godzin lekcyjnych
Zakres zadania:
1) Zaplanować czynności związane z wykonaniem zadania:
a) zapoznać się z dokumentacją techniczną przewidzianą do zadania praktycznego.
b) sporządzić plan działania związany z montażem segmentu redukcyjnego.
c) sporządzić wykaz niezbędnych materiałów montażowych i armatury.
d) sporządzić wykaz potrzebnego sprzętu, narzędzi oraz środków ochrony osobistej.
e) wykonać niezbędne szkice, obliczenia i rysunki związane z wyznaczeniem długości
montażowych.
2) Zorganizować stanowisko pracy:
a) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy materiały do montażu
b) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy narzędzia i sprzęt zgodnie z zasadami
bhp.
c) sprawdzić stan techniczny sprzętu.
d) sprawdzić jakość urządzeń do montażu.
e) dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej.
3) Wykonać montaż segmentu redukcyjnego stacji gazowej II stopnia zgodnie z warunkami
technicznymi i zasadami bhp:
a) zamontować rury na konstrukcji stalowej wykonanej z kątowników.
b) na konstrukcji stalowej zamocować filtr przeciwpyłowy i połączyć z przewodami.
c) zamocować reduktor ciśnienia z wbudowanym zaworem szybko zamykającym
i kształtką przejściową i połączyć z przewodami.
d) zamontować wydmuchowy zawór bezpieczeństwa.
e) wyznaczyć wg dokumentacji miejsca do montażu aparatury wskazująco 
rejestrującej i zamontować ją wg dokumentacji.
f) wykonać próbę szczelności.
g) wykonać regulację elementów segmentu redukcyjnego.
4) Uporządkować stanowisko pracy, oczyścić narzędzia i sprzęt oraz wykonać obmiar
wykonanych robót.
5) Zaprezentować efekt wykonanego zadania uzasadniając sposób jego wykonania oraz
oceniając jakość wykonania.
Wyposażenie stanowiska roboczego
 stanowisko symulacyjne do montażu stacji redukcyjnej gazu lub stanowisko robocze
w rzeczywistych warunkach montażu stacji gazowej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
 dokumentacja techniczna segmentu redukcyjnego stacji gazowej przewidzianego do
wykonania w ramach zadania praktycznego,
 materiały potrzebne do montażu  króćce stalowe kołnierzowe gotowe do montażu, filtr
przeciwpyłowy, reduktor ciśnienia gazu z wbudowanym zaworem szybko zamykającym,
wydmuchowy zawór bezpieczeństwa typu cieczowego, aparatura wskazująco -
rejestrująca,
 sprzęt potrzebny do montażu np. klucze, klucze do rur, wkrętaki, piłki ręczne do
przecinania, pilniki, poziomica, przymiar,
 sprzęt do wykonania próby szczelności.
Kryteria oceny i schemat punktowania
Proponuje się następująca punktację za wykonanie poszczególnych części zadania praktycznego:
1) W sumie 15 pkt:
a)  3 pkt.
b)  3 pkt.
c)  3 pkt.
d)  3 pkt.
e)  3 pkt.
2) W sumie 10 pkt:
a)  2 pkt.
b)  2 pkt.
c)  2 pkt.
d)  2 pkt.
e)  2 pkt.
3) W sumie 60 pkt:
a)  5 pkt.
b)  5 pkt.
c)  10 pkt.
d)  10 pkt.
e)  10 pkt.
f)  10 pkt.
g)  10 pkt.
h)  5 pkt.
4)  5 pkt.
5)  10 pkt.
W sumie 100 punktów.
Aby zaliczyć zadanie praktyczne z wynikiem pozytywnym jego wykonanie powinno być
ocenione powyżej 75 pkt (zgodnie z wymogami CKE stosowanymi w odniesieniu do części
praktycznej egzaminów zawodowych)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
7. LITERATURA
1. Bąkowski K.: Gazyfikacja. WNT, Warszawa 1996.
2. Cieślowski S., Krygier K.: Instalacje sanitarne. Technologia. WSiP, Warszawa 1998.
3. Czajkowski M., Dzierżawski T.: Gazownictwo i Ciepłownictwo. WSiP, Warszawa 1992.
4. Dzierżawski T.: Gazownictwo i Ciepłownictwo. WSiP, Warszawa 1996.
5. Furtak L., Rabiej ST., Wild J.: Warunki techniczne wykonania i odbioru rurociągów
z tworzyw sztucznych. Polska Korporacja Techniki Sanitarnej, Grzewczej, Gazowej
i Klimatyzacji, Warszawa 1994.
6. Karpiński M.: Instalacja gazu. WSiP, Warszawa 2000.
7. Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlano Montażowych. Tom II.
Instalacje Sanitarne i Przemysłowe. Arkady, 1988.
8. Zajda R., Gebhardt Z.: Instalacje gazowe oraz lokalne sieci gazów płynnych. Warszawa
1995.
Czasopisma:
1. Gaz, Woda i Technika Sanitarna,
2. Polski Instalator,
3. Rynek instalacyjny
4. Instalacje sanitarne
Obowiązujące normy:
PGNiG-ZN-G-3150  Gazociągi  rury polietylenowe  wymagania i badania .
PN-EN 10208-1:2000  Rury stalowe przewodowe dla mediów palnych  o klasie
wymagań A .
ZN-G-3001:2001  Gazociągi  Oznakowanie trasy gazociągu  Wymagania ogólne .
ZN-G-3002:2001  Taśmy ostrzegawcze i lokalizacyjne .
PN-82/M-74001  Armatura przemysłowa. Wymagania i badania .
BN-72/8976-57  Odwadniacze średniego ciśnienia dla gazociągów .
BN-72/8976-58  Odwadniacze wysokiego ciśnienia .
PN-92/M-34503  Gazociągi i instalacje gazownicze. Próby rurociągów .
PN-91/M-34501  Gazociągi i instalacje gazownicze. Skrzyżowania gazociągów
z przeszkodami terenowymi. Wymagania .
PGNiG-ZN-94/G-1003  Pomiary paliw gazowych. Stacje pomiarowe. Wymagania .
PN-93/M-53950/01  Pomiar strumienia masy i strumienia objętości za pomocą zwężek
pomiarowych .
PN-92/M-54832/03  Gazomierze turbinowe. Wymagania i badania .
PN-94/M-54832/04  Gazomierze rotorowe. Wymagania i badania .
Katalogi techniczne producentów i dystrybutorów materiałów rurowych do budowy
gazociągów i stacji gazowych oraz informacje techniczne zawarte na stronach
internetowych tych firm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34