2012-01-21

1

Kryteria oceny stanu zdrowia jamy

ustnej w badaniach populacyjnych.

Standaryzacja współczynników.

Zdrowie jamy ustnej to stan bycia wolnym od
chronicznego bólu jamy ustnej i twarzy, raka jamy
ustnej i gardła, owrzodzeń jamy ustnej, wad
wrodzonych takich jak rozszczep wargi i
podniebienia, chorób przyzębia, próchnicy i utraty
zębów oraz innych chorób i zaburzeń, które
wpływają na jamę ustną.

wg. WHO

PUW

(DMFT-

Decayed, Missing, and Filled Teeth Index)

PUW - liczba zębów objętych próchnicą (P), z wypełnionymi ubytkami

próchnicowymi (W) oraz zębów usuniętych z powodu próchnicy (U) w

danej populacji:

P + U + W

Wskaźnik PUW =

liczba populacji

(intensywności próchnicy)

PUWZ/DMFT - dotyczy zębów
PUWP/DMFS - dotyczy powierzchni zębowych

Wskaźnik ubytkowy - Stosunek liczby nowych ubytków powstałych w

określonym czasie do liczebności populacji narażonej na ryzyko

zachorowania.

PUW

rok

4.4

1985

4.4

1987

5.1

1991

5.1

1992

4.0

1998

3.8

2000

3.2

2003

PUW dla dzieci 12-letnich w Polsce

wg WHO

Nowszy wskaźnik, stworzony, by zwrócid uwagę na osoby z największymi

potrzebami stomatologicznymi w populacji

- jest to średnia wartośd PUW wyliczana dla trzeciego tercyla rozkładu

występowania próchnicy w populacji mierzonej jako wskaźnik
PUW

SIC

(Significant Caries Index)

– Istotny Wskaźnik Próchnicy

Wyliczany w następujący sposób:
1) Osoby w populacji szereguje się ze względu na wzrastający

wskaźnik PUW

2) Z badanej populacji wybiera się 1/3 osób z największym

wskaźnikiem PUW

3) Wylicza się średni PUW dla tej części populacji

Wskaźnik leczenia zachowawczego

W/(P+W) -

wskaźnik intensywności leczenia

stosunek zębów wyleczonych do wymagających leczenia

-

w krajach rozwiniętych ~ 0,8

W/(P+U) -

wskaźnik efektywności leczenia

stosunek zębów wyleczonych do wymagających

leczenia i usuniętych z powodu próchnicy

(indywidualna ocena pracy stomatologa)

2012-01-21

2

CPITN/CPI

(Community Periodontal Index of Treatment Needs)

– wskaźnik

periodontologicznych potrzeb leczniczych

Ocena stanu jamy ustnej za pomocą lusterka i
kalibrowanej sondy periodontologicznej w

obrębie sekstantów (17-14, 13-23, 24-27, 37-
34, 33-34, 44-47)

U dzieci i młodzieży do 19 roku życia bada się
przyzębie wokół następujących sześciu zębów

(16, 11, 26, 36, 31, 46)

Wskaźnik uważany jest za szczególnie przydatny, polecany jest do szerokiego
stosowania ze względu na obiektywizm i możliwość porównywalności. Opiera
się na podstawowych objawach chorób przyzębia. Określa potrzeby
profilaktyczne i lecznicze.
Wskaźnik może być zastosowany także w ocenie

jednostkowej (periodontal screening recording
– PSR)

CPITN

(Community Periodontal Index of Treatment Needs)

– wskaźnik periodontologicznych potrzeb leczniczych

0 – zdrowe przyzębie

1 – występuje krwawienie z kieszonki dziąsłowej podczas jej

delikatnego zgłębnikowania , ale nie stwierdza się obecności
kamienia nazębnego i kieszonek przyzębnych

2 – głębokośd kieszonek dziąsłowych nie przekracza 3 mm, osad albo

kamieo nad- i poddziąsłowy, nawisające brzegi wypełnieo i koron

3 – głębokośd kieszonek dziąsłowych 3,5 do 5,5 mm, krwawienie przy

zgłębnikowaniu kieszonek dziąsłowych

4 – pogłębione kieszonki dziąsłowe od 6 mm

Przed badaniem należy zapytać pacjenta o choroby gardła i krtani oraz aktualnie
przyjmowane leki.

CPITN – wskaźnik periodontologicznych potrzeb

leczniczych

TN0 – brak potrzeb leczniczych (wartośd 0 dla wszystkich

sekstantów)

TN1 – istnieje potrzeba przeprowadzenia instruktażu higieny

jamy ustnej (wartośd 1 dla co najmniej jednego sekstantu)

TN2 – istnieje koniecznośd profesjonalnego oczyszczenia

powierzchni zębów z osadu i kamienia nazębnego oraz

instruktażu higieny jamy ustnej (wartośd 2 lub 3 dla co

najmniej jednego sekstantu)

TN3 – wymagane kompleksowe leczenie specjalistyczne (wartośd

4 dla co najmniej jednego sekstantu)

CPITN – wskaźnik periodontologicznych

potrzeb leczniczych

Pozwala na:

• Ocenę częstości występowania poszczególnych

objawów chorób przyzębia

• Ogólną orientację w intensywności chorób przyzębia

• Ocenę wszystkich potrzeb periodontologicznych

(oświatowo-zdrowotnych, profilaktycznych, leczniczych)

• Wyznaczenie zadań dla członków zespołu

stomatologicznego

GI

(Gingival Index)

- wskaźnik dziąsłowy/ wskaźnik zapalenia

dziąseł

Opisuje zmiany jakościowe dziąsła:

0 – dziąsło normalne

1 – łagodne zapalenie, niewielka zmiana zabarwienia, niewielki obrzęk, brak

krwawienia przy badaniu zgłębnikiem

2 – umiarkowane zapalenie, zaczerwienienie, obrzęk, połysk dziąsła,

krwawienie przy nacisku lub zgłębnikowaniu

3 – zaawansowane zapalenie, znaczne zaczerwienienie i obrzęk,

owrzodzenie, skłonnośd do spontanicznego krwawienia

Wskaźnik dla danego zęba wylicza się jako średnią arytmetyczną z ocen
powierzchni otaczających ząb (3 lub 4, przy czym jedna powierzchnia jest
zawsze styczna dla dwóch sąsiednich zębów)

Stan dziąsła ocenia się dla jednego lub grupy zębów, ewentualnie

całego uzębienia:

• 0,1 – 1,0 łagodne zapalenie dziąseł
• 1,1 – 2,0 umiarkowane
• 2,1 – 3,0 ciężkie

GI -

wskaźnik dziąsłowy

2012-01-21

3

GSBI

(Gingival Sulcus Bleeding Index)

– wskaźnik krwawienia z

kieszonki dziąsłowej

0 – dziąsło zdrowe, bez krwawienia przy zgłębnikowaniu
1 – dziąsło wyglądające zdrowo, lecz krwawiące przy

zgłębnikowaniu

2 – zmiana zabarwienia dziąsła, krwawienie przy zgłębnikowaniu
3 – zmiana zabarwienia, niewielka zmiana kształtu oraz obrzęk

dziąsła, krwawienie przy zgłębnikowaniu

4 – zmiana zabarwienia i znaczna zmiana kształtu dziąsła,

krwawienie przy zgłębnikowaniu

5 – zmiana zabarwienia i znaczny obrzęk dziąsła z owrzodzeniem

lub bez, krwawienie przy zgłębnikowaniu

GSBI – wskaźnik krwawienia z kieszonki

dziąsłowej

We wskaźniku uwzględnia się cztery jednostki dziąsłowe ośmiu

przednich zębów szczęki i żuchwy :

- dziąsło brzeżne od strony wargowej,
- dziąsło brzeżne od strony językowej
- brodawka międzyzębowa mezjalnie
- brodawka międzyzębowa dystalnie

Wskaźnik ten pozwala na uchwycenie wczesnych objawów

choroby przyzębia

PI

(Periodontal Index)

- wskaźnik stanu przyzębia

0

– brak zapalenia, pełna sprawność czynnościowa

1

– łagodne zapalenie brzegu dziąsła, nie otaczające zęba

2

– zapalenie dziąsła otaczające ząb, przyczep nabłonkowy w

normie

6

– zapalenie dziąsła z tworzeniem kieszonek patologicznych,

umocowanie zęba dobre, brak zaburzeń funkcji żucia
8

– zaawansowana destrukcja przyzębia z utratą funkcji żucia

Wskaźnik ten oblicza się dla danej
osoby jako średnią arytmetyczną dla
wszystkich przebadanych zębów

Wskaźnik dla populacji – oblicza się

jako średnią arytmetyczną wskaźników
poszczególnych osób

Współczynniki umieralności

(na 1000 mieszkaoców)

w 1996 roku

Meksyk

4,5

Polska

10,0

Uzbekistan

6,6

Austria

10,1

Japonia

7,1

Szwecja

10,5

Australia

7,1

Wielka Brytania

10,7

Kanada

7,2

Niemcy

10,9

Hiszpania

8,7

Chorwacja

11,1

USA

8,8

Czechy

11,4

Szwajcaria

8,9

Litwa

12,5

Francja

9,0

Bu

łgaria

13,6

Grecja

9,4

W

ęgry

14,2

Kazachstan

9,4

Rosja

15,5

Finlandia

9,7

Łotwa

15,9

Standaryzowane współczynniki

umieralności

(na 1000 mieszkańców) w 1996 roku

Japonia

5,7

USA

7,8

Francja

6,4

Meksyk

9,7

Szwajcaria

6,4

Chorwacja

9,9

Szwecja

6,5

Czechy

10,3

Kanada

6,6

Polska

10,6

Hiszpania

6,7

Bu

łgaria

11,6

Australia

6,8

Litwa

11,7

Grecja

7,0

W

ęgry

12,3

Austria

7,5

Łotwa

14,0

Niemcy

7,6

Kazachstan

15,1

Finlandia

7,7

Rosja

15,1

Wielka Brytania

7,7

Uzbekistan

16,1

Standaryzacja

Standaryzacja współczynników – proces matematyczny mający

na celu wyeliminowanie wpływu różnej struktury

wewnętrznej (np. wiekowej) porównywanych populacji.

współczynnik standaryzowany metodą bezpośrednią =

i

i

N

N

i

i

n

d

Gdzie:
d

i

= liczba zdarzeń w poszczególnych grupach wiekowych

n

i

= liczebność poszczególnych grup wiekowych

N

i

= liczebność populacji standardowej