PRAWO FRANKÓW SALICKICH

Edycja komputerowa: www.zrodla.historyczne.prv.pl

Mail: [e-mail]

MMIII ®

Zaczyna się przedmowa

do Prawa Salickiego

1. Przesławny lud Franków

Stworzony przez Boga samego

dzielny w boju

trwały w dochowywaniu przymierzy pokoju

rozważny w udzielaniu rad

szlachetnego ciała

niepokalanego blasku sławy

wyniosłej postawy

śmiały, szybki i odporny

świeżo nawrócony na wiarę katolicką

niedotknięty herezją

długo dotąd trwał w kulcie barbarzyńskim

jednak z Bożego wskazania

dostrzegł klucz do mądrości

na miarę swoich obyczajów

zawsze pragnął sprawiedliwości i

strzegł pobożności.

2. Prawo Salickie przedstawili czterej mężowie,
spośród wielu przez ówczesnych naczelników ludu
wybrani, a to ich imiona: Wisogastis, Bodogastis,
Salegastis, i Widogastis w miejscowościach
zwanych Salechagme, Bodochagme Widochagme,
którzy w okresie trzech kolejnych wieców
sądowych wspólnie rozpoznali i rozważyli
przyczyny wszystkich skarg i w ten sposób w
każdej ze spraw wydali wyrok.

3. Kiedy więc potężny i wspaniały Klodwig, król
Franków, jako pierwszy z Bożej woli przyjął
chrzest wówczas to wszystko, co w ich
ustanowieniach uznane zostało jako mniej
stosowne, zostało przez królów Chlodwiga,
Childeberta i Klotara przejrzane i w mądry sposób
poprawione.

4. Cześć każdemu, kto szanuje Franków, Chrystus
niechaj ma w opiece ich królestwo i niechaj świa-
tłem swojej łaski natchnie ich przywódców, wspiera
wojska, zapewnia utrwalenie się wiary. Radość po-
koju i czasy sprawiedliwości niechaj łaskawie
udzieli pan panujących, Jezus Chrystus. Oto
bowiem jest lud, który stał się silny w zwartości,
jako że był wielce dzielny. Bardzo twarde jarzmo
panowania rzymskiego ze swoich grzbietów zrzucili
Frankowie w boju. A po przyjęciu chrztu
odnalezione zwłoki świętych męczenników, które
Rzymianie spalili w ogniu lub okaleczyli mieczem,
lub też rzucili na pożarcie dzikim bestiom
przywrócili do blasku, zdobiąc je zlotem i
kosztownymi kamieniami.

Koniec prologu

Zaczynają się nagłówki prawa salickiego

I

O pozwie

II O kradzieży wieprzów
III O kradzieży zwierząt rogatych (bydła)
IV O kradzieży owiec
V O kradzieży kóz
VI O kradzieży psów
VII O kradzieży ptaków
VIII O kradzieżach drzew

IX O kradzieżach pszczół

X O szkodach wyrządzonych w zasiewach

lub innych ogrodzonych uprawach

XI O ukradzionych sługach i niewolnych
XII O kradzieżach i włamaniach dokonywanych

przez wolnych ludzi

XIII O kradzieżach i włamaniach

dokonywanych przez sługi

XIV O porwaniu wolnych lub kobiet
XV O tych, którzy biorą żonę bliźniego za

życia jej małżonka

XVI O napaściach i grabieżach, kto wolnego

człowieka obrabuje

XVII Jeżeli ktoś obce zabudowania napadnie lub

ograbi

XVIII Jeżeli ktoś wykopie zwłoki lub je ograbi

XIX Jeżeli ktoś ograbi zwłoki przed ich

pochowaniem w ziemi

XX Jeżeli ktoś podpali dom wraz ze śpiącym

człowiekiem

XXI Jeżeli ktoś podpali spichlerz lub stodołę

ze zbożem

XXII Jeżeli ktoś innego człowieka chce zabić,

ale zamierzy się nieskutecznie

XXIII Jeżeli ktoś wolnego człowieka uderzy

kijem

XXIV Jeżeli ktoś przed królem oskarża

niewinnego i nieobecnego człowieka

XXV O czarach, jeżeli ktoś innemu podaje

napoje z ziół

XXVI O draśnięciu ręki kobiety
XXVII O tym, kto bez zgody właściciela

wyrusza statkiem w podróż

XXVIII O kradzieży łodzi spod klucza
XXIX O kradzieży wyrządzonej w młynie
XXX O uszkodzeniu cudzej śluzy
XXXI O zabójstwie dzieci lub kobiet
XXXII O uśmiercaniu kobiety mogącej mieć

dzieci

XXXIII O uśmiercaniu kobiety powyżej

średniego wieku

XXXIV O czynach dzieci nieletnich

XXXV O chłopcu postrzyżonym
XXXVI O uwiedzeniu służebnej
XXXVII O wyzwoleniu
XXXVIII O rożnych kradzieżach
XXXIX Jeżeli ktoś obce zboże żniwi
XL O kradzieży lnu
XLI Jeżeli ktoś z cudzej łąki zbiera siano
XLII Jeżeli ktoś wtargnie do cudzego ogrodu
XLIII Jeżeli ktoś okradnie cudzą winnicę
XLIV Jeżeli ktoś ukradnie z rzeki więcierz na

węgorze

XLV O włamaniu się do warsztatu tkackiego
XLVI O zaoraniu cudzego pola, jeżeli ktoś

zaorze cudze pole lecz nie zasieje

XLVII O podżeganiu do zabójstwa

(o nakłanianiu)

XLVIII O okaleczeniach
XLIX O zniewagach
L O zamknięciu drogi
LI O spętaniu człowieka wolnego
LII O łowach
LIII O ogrodzeniach
LIV O szkodzie
LV O zrobieniu sobie drogi przejazdowej

przez cudze łany

LVI Jeżeli ktoś w złym zamiarze w cudzym

dworze lub domostwie podrzuci
ukradziony przedmiot

LVII O zabójstwie sługi lub ograbieniu go
LVIII O pobiciu obcego sługi
LIX O zabójstwie wolnego człowieka przez

sługę

LX O ograbieniu lita przez wolnego
LXI Gdy czworonogi uśmiercą człowieka
LXII O śladzie
LXIII O kradzieży koni
LXIV O dosiadaniu cudzego konia bez zgody

właściciela

LXV O porywaczach
LXVI O porwaniu cudzej sługi
LXVII O porwaniu wolnego człowieka

i sprzedaniu go

LXVIII O słudze obwinionym o kradzież
LXIX O zabójstwach ludzi wolnych
LXX O zabójstwie dokonanym pod

wspólnym dachem

LXXI O zabójstwie dokonanym przez

współmieszkańców

LXXII O zabójstwie człowieka będącego

w drodze na wojnę

LXXIII O karze za zabójstwo

LXXIV O człowieku przez wroga

okaleczonym, a następnie

zamordowanym

LXXV O człowieku zdjętym z szubienicy
LXXVI O podpaleniu bazyliki
LXXVII O splądrowaniu kościoła
LXXVIII O zabójstwie księdza lub diakona
LXXIX O reipusie według zwyczaju, gdy mąż

umrze i pozostaje wdowa

LXXX O przybyszach
LXXXI O adopcji
LXXXII O wskazaniu winnego
LXXXIII O fałszywym świadectwie
LXXXIV O krzywoprzysięstwie
LXXXV O potrzebie stawania świadków
LXXXVI O przysiędze
LXXXVII O bezprawnym nakłanianiu hrabiego

do zabrania cudzej rzeczy

LXXXVIII O użyczeniu
LXXXIX O wykupie ręki przy próbie kociołka
XC O zabójcy hrabiego
XCI O zlekceważeniu pozwania na sąd

wiecowy

XCII O rachinburgach
XCIII O alodiach
XCIV O wystąpieniu ze związku rodowego

XCV O wyrwaniu z ręki
XCVI O czarownikach
XCVII O zaręczeniu się z cudzą córką

i wycofaniu się ze związku
małżeńskiego (narzeczeńskiego)

XCVIII O wrzuceniu człowieka do studni

lub morza

XCIX O ziemi przeklętej
C O rzuceniu grudki ziemi jak to

w pogańskich czasach bywało

ZACZYNA SIĘ

PRAWO SALICKIE

I O pozwie

§1

Jeżeli zgodnie z królewskimi prawami ktoś

zostanie pozwany przed wiec i nie stawi się, zostanie
zasądzony na zapłatę 600 denarów, co czyni 15
solidów, o ile nie powstrzymała go od tego siła
wyższa.

§2

Ten zaś kto pozwał innego a sam nie stawił się,

jeżeli go nie powstrzymała siła wyższa zapłaci 600
denarów, co czyni 15 solidów, temu którego pozwał.

II O kradzieży wieprzów

§1

Jeżeli ktoś ukradnie prosię od maciory z

zagrody i zostanie mu to udowodnione zostanie
zasądzony na 120 denarów, co czyni 3 solidy.

§2

Jeżeli ktoś ukradnie prosię mogące żyć bez

maciory i zostanie mu to udowodnione, zostanie
zasądzony na 40 denarów, co czyni 1 solid oraz
zapłatę wartości i kwoty za zwlokę.

§3

Jeżeli ktoś ukradnie dwuletnią świnię zostanie

zasądzony na 15 solidów oraz zapłatę szkody i
kwoty za zwłokę.

§4

Jeżeli ktoś ukradnie odyńca zostanie zasądzony

na 700 denarów, co czyni 17,5 solida oraz zapłatę
jego wartości i kwoty za zwłokę.

§5

Jeżeli ktoś ukradnie karmiącą maciorę zapłaci

700 denarów, co czyni 17,5 solida a ponadto zapłaci
odszkodowanie i kwotę za zwłokę.

§6

Jeżeli ktoś ukradnie wieprza przeznaczonego na

ofiarę, a ten kto go postradał przy pomocy świadków

udowodni, że było to zwierzę ofiarne zostanie
zasądzony na 700 denarów, co czyni 17,5 solida
oprócz odszkodowania i kwoty za zwłokę.

§7

Jeżeli ktoś ukradnie wieprza nie

przeznaczonego na ofiarę zostanie zasądzony na 600
denarów, co czyni 15 solidów oprócz
odszkodowania i kwoty za zwłokę.

§8

Jeżeli ktoś z trzody wykradnie 15 wieprzów

zostanie zasądzony na 1400 denarów, co czyni 35
solidów oprócz odszkodowania i kwoty za zwłokę.

§3

Jeżeli ktoś ukradnie woła lub krowę zostanie

skazany na 1400 denarów, co czyni 35 solidów
oprócz odszkodowania za zwierzę i kwoty za
zwlokę.

§4

Jeżeli ktoś ukradnie przewodzącego w stadzie

krów z trzech wsi, a który nigdy nie był zaprzęgany
do pracy, zostanie skazany na 1800 denarów, co
czyni 45 solidów oprócz odszkodowania za szkodę i

kwoty za zwlokę

§5

Jeżeli ktoś ukradnie trzodę złożoną z 12 sztuk

bydła zostanie skazany na 2500 denarów, co czyni
62,5 solida oprócz odszkodowania i kwotę za
zwłokę

§6

A dalsze kradzieże aż do 25 sztuk wyłącznie

będą jednakowo osądzone.

IV O kradzieży owiec

§1

Jeżeli ktoś ukradnie jagnię zostanie zasądzony

na 7 denarów oraz spłatę odszkodowania i kwoty za

zwłokę.

§2

Jeżeli ktoś ukradnie rocznego lub dwuletniego

barana zostanie skazany na 120 denarów, co czyni 3

solidy oraz zapłatę odszkodowania i kwoty za

zwłokę.

§3

Jeżeli ktoś ukradnie 2 lub 3 owce zostanie

skazany na 1400 denarów, co czyni 35 solidów oraz

zaplata odszkodowania i kwoty za zwloką.

§4

Powyższy wymiar kary będzie stosowany aż do

kradzieży 40 owiec.

§5

Jeżeli ktoś ukradnie 50 lub więcej owiec

zostanie skazany na 2500 denarów, co czyni 62,5
solida oraz zapłatę odszkodowania i kwoty za
zwłokę.

V O kradzieży kóz

§1

Jeżeli ktoś ukradnie 3 kozy, zostanie skazany

na 120 denarów, co czyni 3 solidy oraz zapłatę
odszkodowania i kwoty za zwłokę.

§2

Jeżeli ktoś ukradnie więcej niż 3 kozy zostanie

skazany na 600 denarów, co czyni 15 solidów oraz
zapłatę odszkodowania i kwoty za zwłokę.

VI O kradzieży psów

§1

Jeżeli ktoś ukradnie tresowanego psa

łowieckiego zostanie skazany na 600 denarów, co
czyni 15 solidów oraz zapłatę odszkodowania i
kwoty za zwłokę.

§2

Jeżeli ktoś ukradnie charta - naganiacza

zostanie skazany na 600 denarów, co czyni 15
solidów oraz zapłatę odszkodowania i kwoty za
zwłokę.

§3

Jeżeli ktoś ukradnie lub zabije psa pasterskiego

zostanie skazany na 120 denarów, co czyni 3 solidy
oraz zapłatę odszkodowania i kwoty za zwłokę.

VII O kradzieży ptaków

§1

Jeżeli ktoś ukradnie z drzewa sokoła zostanie

skazany na 120 denarów, co czyni 3 solidy oraz
zapłatę odszkodowania i kwoty za zwlokę.

§2

Jeżeli ktoś ukradnie sokoła z poprzeczki

zostanie skazany na 600 denarów, co czyni 15
solidów oprócz odszkodowania i zapłaty za zwłokę.

§3

Jeżeli ktoś ukradnie sokola z klatki zamkniętej

na klucz zostanie skazany na 1800 denarów, co
czyni 45 solidów oprócz odszkodowania i zapłaty za
zwłokę.

§4

Kto w obcym lesie ukradnie drewno zostanie

skazany na 600 denarów, co czyni 15 solidów.

IX O kradzieżach pszczół

Kto ukradnie jeden lub więcej pni pszczół

pozostających w zamknięciu i pod dachem zostanie
skazany na 1800 denarów, co czyni 45 solidów

oprócz odszkodowania i kwoty za zwlokę.

§2

Kto ukradnie jeden lub więcej uli z pszczołami

pozostającymi na otwartej przestrzeni zostanie
skazany na 600 denarów, co czyni 15 solidów
oprócz odszkodowania i kwoty za zwlokę.

X O szkodach wyrządzonych w zasiewach

lub innych ogrodzonych uprawach

§1

Kto zastanie w swoich zasiewach konia lub

inne bydło nie może go pozabijać. Gdyby to jednak
uczynił i obwieścił, winien wynagrodzić, szkodę, a
to co pozabijał zachowuje dla siebie. Jeżeli jednak
tego nie ogłosił a zostanie mu to udowodnione
zostanie on skazany na 600 denarów, co czyni 15
solidów oraz zapłatę odszkodowania i kwoty za
zwłokę.

§2

Kto cudze zwierzę, konia lub wołu oznakuje

zostanie skazany na 600 denarów, co czyni 15
solidów oprócz odszkodowania i kwoty za zwłokę.

§3

Kto w swoich zasiewach zastanie cudze bydło

bez nadzoru i zamknie je w ukryciu nie ogłaszając
tego, a część bydła zdechnie zostanie on skazany na

1400 denarów, co czyni 35 solidów oprócz
odszkodowania i kwoty za zwłokę.

§4

Kto przez swoje niedbalstwo wyrządzi

krzywdę u wołu lub innego zwierzęcia i wyzna to
swojemu panu winien wynagrodzić szkodę. Jeżeli
jednak kłamie, a zostanie mu to udowodnione
zostanie on skazany na 600 denarów, co czyni 15
solidów oprócz wynagrodzenia szkody i kwoty za
zwłokę.

§5

Kto czyjeś świnie lub bydło pozostające pod

strażą pastucha wpędzi w cudze zasiewy i mimo
jego wykrętów zostanie mu to udowodnione
zostanie on skazany na 600 denarów, co czyni 15
solidów oprócz odszkodowania strat i kwoty za
zwłokę.

§6

Jeżeli czyjeś bydło zostanie zajęte z powodu

wyrządzonych szkód wynagrodzi on poniesione

straty a nadto zapłaci 10 denarów.

§7

Jeżeli ktoś kierując się wrogością lub zuchwałością
waży się siłą odebrać bydło zajęte z tytułu szkód
wyrządzonych w polu lub wykraść je spod
zamknięcia zastanie skazany na 600 denarów, co
czyni 15 solidów.

§8

Kto otwiera cudze ogrodzenia i na jakiekolwiek

uprawy skieruje trzodę, co zostanie przez świadków
udowodnione, zostanie on skazany na rzecz
poszkodowanego na wyrównanie oszacowanych
strat a ponadto na 1200 denarów, co czyni 30
solidów.

XI O ukradzionych sługach lub niewolnych

§1

Jeżeli ktoś porwał innemu sługę lub służebną,

co zostanie mu udowodnione, zostanie on skazany

na 1400 denarów, co czyni 35 solidów oraz zapłatę

odszkodowania i kwoty za zwłokę.

§2

Jeżeli ktoś porwie sługę lub służebną wartości

25 solidów lub jeżeli porwie, lub zabij e pastucha,

łowczego, kołodzieja czy masztalerza wartości 25

solidów zostanie skazany na 2400 denarów, co czyni

60 solidów, a ponadto na zapłatę odszkodowania i

kwoty za zwłokę.

§3

Jeżeli sługa lub służebna wyniosą rzecz

wykradzioną swojemu do jakiegoś wolnego
człowieka, przyjmujący tę rzecz zostanie zasądzony
na 600 denarów co czyni 15 solidów, a ponadto

uiści odszkodowanie i kwotę za zwłokę.

§4

Jeżeli wolny człowiek obcego sługę nakłania

do współudziału w kradzieży lub z nim urządza
kradzież zostanie zasądzony na 600 denarów, co
czyni 15 solidów.

XII O kradzieżach i włamaniach dokonywanych

przez wolnych ludzi

§1

Jeżeli wolny człowiek ukradnie pozostający

poza zabudowaniami przedmiot wartości 2 denarów
zostanie zasądzony na 600 denarów, co czyni 15
solidów.

§2

Jeżeli zaś ukradnie poza zabudowaniami

(przedmiot) wartości ponad 40 denarów zostanie
skazany na 1400 denarów, co czyni 35 solidów oraz
odszkodowanie i kwotę za zwłokę.

§3

Jeżeli wolny człowiek ukradnie coś z domu,

włamie się przemocą lub podrobionym kluczem i
cokolwiek wykradnie zostanie zasądzony na 1800
denarów, co czyni 45 solidów oprócz
odszkodowania i kwoty za zwłokę.

§4

Jeżeli ktoś rozbije zamek ale nic z wnętrza nie

wyniesie zostanie skazany na 1200 denarów, co
czyni 30 solidów.

XIII O kradzieżach i włamaniach dokonywanych

przez sługi

§1

Jeżeli sługa ukradnie pozostającą poza

zabudowaniami rzecz o wartości 2 denarów poza

odszkodowaniem i kwotą za zwłokę albo otrzyma

120 cięgów, albo za swoje plecy zapłaci 120

denarów, co czyni 3 solidy.

§2

Jeżeli zaś ukradł rzecz wartości 40 denarów,

albo zostanie wyjałowiony albo zwróci 240

denarów, co czyni 6 solidów. Zaś pan tego sługi,

który dokonał kradzieży, wynagrodzi za niego

szkodę.

XIV O porwaniu wolnych lub kobiet

§1

Jeżeli jacyś trzej wolni ludzie porwą z domu,

lub z tkalni wolną dziewczynę zostaną zasądzeni

każdy na 1200 denarów czyli 30 solidów.

§2

Każdy następny z uczestników zapłaci po 200

denarów, co czyni 5 solidów.

§3

Ci natomiast, którzy uczestniczyli w najściu z

łukami zapłacą po 3 solidy każdy.

§4

Natomiast porywacz zostanie zasądzony na

2500 denarów, co czyni 62,5 solida.

§5

Jeżeli zaś porwana dziewczyna znajdowała się

pod ochroną królewską sprawca musi uiścić z tego
tytułu 62,5 solida za naruszenie pokoju
(królewskiego).

§6

Jeżeli zaś giermek królewski lub półwolny

porwie wolną kobietę - zapłaci życiem.

§7

Jeżeli zaś wolna kobieta ze swojej własnej woli uda
się wraz z którymś ze sprawców utraci swoją
wolność.

§8

Jeżeli ktoś weźmie cudzą narzeczoną i pojmie j

ą za swoją małżonkę zostanie zasądzony na 2500
denarów, co czyni 62,5 solida.

§9

Jeżeli ktoś zaręczoną dziewczynę podążającą w

ślubnym orszaku do małżonka napadnie na drodze i
przemocą pojmie zostanie skazany na 8000
denarów, co czyni 200 solidów.

§10

Jeżeli wolny pojmie obcą służebnicę za

małżonkę sam osobiście wraz z nią popadnie w stan
służebny.

XV O tych, którzy biorą żonę bliźniego

za życia jej małżonka

§1

Jeżeli ktoś pojmie cudzą żonę za życia jej

małżonka czyli innymi słowy mówiąc od żyjącego
męża, zostanie skazany na 200 solidów.

§2

Jeżeli ktoś siłą pojmie wolną dziewczynę

zostanie skazany na 2500 denarów, co czyni 62,5
solida.

§3

Jeżeli ktoś z wolną ale zaręczoną dziewczyną

wejdzie w zmowę i potajemnie winią - zostanie
zasądzony na 1800 denarów, co czyni 45 solidów.

XVI O napaściach i grabieżach, kto wolnego czło-

wieka obrabuje

§1

Kto wolnego człowieka ograbi w drodze

napaści zostanie skazany na 2500 denarów, co czyni
62,5 solida.

§2

Jeżeli Rzymianin ograbi barbarzyńcę (Franka)

zostanie skazany na 2500 denarów, co czyni 62,5
solida.

§3

Kiedy Frank ograbi Rzymianina zostanie

skazany na 1200 denarów, co czyni 30 solidów.

§4

Jeżeli ktoś napadnie człowieka zamierzającego

wyruszyć w podróż, który posiada królewskie pisma
i złożył oświadczenie na publicznym wiecu
sądowym i ów ktoś przeciwstawia się zarządzeniu
króla zostanie zasądzony na 8000 denarów, co czyni
200 solidów.

§5

Jeżeli ktoś obrabuje śpiącego człowieka

zostanie skazany na 4000 denarów, co czyni 100
solidów.

XVII Jeżeli ktoś obce zabudowania

napadnie lub ograbi

§1

Jeżeli ktoś obce zabudowania napadnie

zostanie skazany na 1200 denarów, co czyni 30
solidów.

§2

Jeżeli ktoś dokona napaści na obce

zabudowania i tamże drzwi wyłamie i psy pozabija

lub ludzi zrani, lub cokolwiek stamtąd na wozie
wywiezie zostanie skazany na 8000 denarów, co
czyni 200 solidów.

XVIII Jeżeli ktoś wykopie zwłoki lub je ograbi

§1

Jeżeli ktoś pochowane ciało odkopie i ograbi

niechaj będzie pozbawiony pokoju i stanie się
wypadkiem, aż do owego dnia, kiedy sprawa ta
zostanie z krewniakami zmarłego załatwiona, a owi
krewniacy powinni u sędziego wyjednać zgodę, że

sprawcy godzi się zamieszkać wśród ludzi. Przeto
sprawca zbrodni zostanie skazany na 8000 denarów,
co czyni 200 solidów.

§2

A jeżeliby ktoś przed pojednaniem z

krewniakami zmarłego udzielił sprawcy gościny
zostanie skazany na 600 denarów, co czyni 15

solidów.

XIX Jeżeli ktoś ograbi zwłoki przed ich

pochowaniem w ziemi

§1

Jeżeli ktoś ograbi ciało zabitego człowieka

przed złożeniem go do grobu zostanie zasądzony na
2500 denarów, co czyni 62,5 solida.

§2

Jeżeli ktoś zmarłego ułoży do trumny lub

grobowca drugiego zmarłego skazany zostanie na
2500 denarów, co czyni 62,5 solida.

§3

Jeżeli ktoś zniszczy nagrobek zmarłego

zostanie zasądzony na 600 denarów, co czyni 15
solidów.

XX Jeżeli ktoś podpali dom wraz

ze śpiącym człowiekiem

§1

Zostanie skazany na zapłatę 2500 denarów, co

czyni 62,5 solida na rzecz tego czyj był dom.
Każdemu z tych, którzy uszli z płonącego domu
zostanie od sprawcy zasądzone odszkodowanie w
wysokości 2500 denarów, co czyni 62,5 solida.

§2

Jeżeli w czasie pożaru ktoś spłonie sprawca

zostanie zasądzony na 8000 denarów, co czyni 200
solidów.

XXI Jeżeli ktoś podpali spichlerz lub stodołę

ze zbożem

§1

Jeżeli ktoś podpali spichlerz lub stodole ze

zbiorami zostanie skazany na 2500 denarów, co
czyni 62,5 solida.

§2

Jeżeli ktoś zniszczy lub podpali zasiek lub

ogrodzenie zostanie skazany na 600 denarów, co
czyni 15 solidów.

XXII Jeżeli ktoś innego człowieka chce zabić,

ale zamierzy się nieskutecznie

§1

Jeżeli ktoś zamierza zabić innego człowieka ale

cios chybił zostanie skazany na 2500 denarów, co
czyni 62,5 solida.

§2

Jeżeli ktoś zamierza przebić innego człowieka

zatrutą strzałą zostanie skazany na 2500 denarów,
co czyni 62,5 solida.

§3

Jeżeli ktoś innego człowieka zrani w głowę tak,

że ukażą się gołe kości zostanie zasądzony na 1200
denarów, co czyni 30 solidów.

§4

Jeżeli zaś zada ranę między żebrami lub w

brzuch, która się jątrzy i nie goi zostanie skazany na
2500 denarów, co czyni 62,5 solida oraz na zapłatę 9
solidów na leczenie.

XXIII Jeżeli ktoś wolnego człowieka uderzy

kijem

§1

Jeżeli ktoś wolnego człowieka uderzy kijem,

ale krew nie wypłynie, a zadał nie więcej aniżeli trzy
uderzenia zostanie skazany na 240 denarów, co
czyni 6 solidów.

§2

Jeżeli natomiast wypłynie krew, poniesie taką

karę jak gdyby zranił go żelazem.

XXIV Jeżeli ktoś przed królem oskarża

niewinnego i nieobecnego człowieka

O tym kto przed królem oskarża niewinnego a

nieobecnego człowieka zostanie on skazany na
2500 denarów, co czyni 62,5 solida.

XXV O czarach, jeżeli ktoś innemu podaje

napoje z ziół

§1

Jeżeli ktoś drugiemu człowiekowi podaj e zioła

w celu uśmiercenia zostanie skazany na 8000
denarów, co czyni 200 solidów.

§2

Jeżeli ktoś sporządza czarodziejskie napoje, ale

ów któremu je podano uniknie skutków, sprawca
zostanie skazany na 2500 denarów, co czyni 62,5
solida.

§3

Jeżeli ktoś podaje takie napoje kobiecie, że nie

będzie ona mogła mieć dzieci zostanie skazany na
2500 denarów, co czyni 62,5 solida

XXVI O draśnięciu ręki kobiety

§1

Jeżeli wolny człowiek dotknie rękę lub palec

kobiety - zostanie zasądzony na 600 denarów, co

czyni 15 solidów.

§2

Jeżeli zaś dotknie jej ramienia zostanie

zasądzony na 1200 denarów, co czyni 30 solidów.

§3

Jeżeli zaś położy rękę na jej łokciu zostanie

zasądzony na 1400 denarów, co czyni 35 solidów.

§4

Jeżeli ktoś dotknie kobiecej piersi zostanie

zasądzony na 1800 denarów, co czyni 45 solidów.

XXVII O tym, kto bez zgody właściciela wyrusza

w podróż statkiem

§1

Jeżeli ktoś waży się wyruszyć w podróż

statkiem bez zgody jego pana zostanie zasądzony na

120 denarów, co czyni 3 solidy.

§2

Jeżeli natomiast ktoś ukradnie statek zostanie

skazany 600 denarów, co czyni 15 solidów, a

ponadto uiści odszkodowanie oraz kwotę za zwłokę.

XXVIII O kradzieży łodzi spod klucza

Jeżeli ktoś ukradnie łódź spod klucza zostanie

zasądzony na 1800 denarów, co czyni 45 solidów,

oprócz odszkodowania i kwoty za zwłokę.

XXIX O kradzieży wyrządzonej w młynie

§1

Jeżeli wolny człowiek w cudzym młynie

ukradnie zboże zostanie on zasądzony na rzecz

młynarza na zapłatę 600 denarów, co czyni 15

solidów.

§2

Jeżeli zaś komuś innemu ukradnie zboże

zostanie zasądzony na dalsze 15 solidów.

XXX O uszkodzeniu cudzej śluzy

Jeżeli ktoś zniszczy śluzę ustawioną przy

młynie zostanie zasądzony na 600 denarów, co
czyni 15 solidów.

XXXI O zabójstwie dzieci lub kobiet

§1

Jeżeli ktoś zabije chłopca niepostrzyżonego, poniżej
12 lat, zostanie skazany na 24000 denarów, co
stanowi 600 solidów.

§2

Jeżeli ktoś uderzy kobietę w ciąży i z tego

powodu ona umrze sprawca zostanie skazany na
12000 denarów, co czyni 300 solidów.

§3

Jeżeli ktoś uśmierci dziecię w łonie matki

zostanie skazany na 4000 denarów, co czyni 100
solidów.

XXXII O uśmiercaniu kobiety mogącej

mieć dzieci

Jeżeli ktoś zabije wolną kobietę, która już

mogła mieć dzieci, zostanie zasądzony na 24000
denarów, co czyni 600 solidów.

XXXIII O uśmiercaniu kobiety powyżej

średniego wieku

§1

Jeżeli ktoś zabije kobietę powyżej średniego

wieku, kiedy już nie mogła mieć dzieci zostanie
zasądzony 8000 denarów, co czyni 200 solidów.

§2

Jeżeli ktoś zabije wolną dziewczynę zostanie

zasądzony na 4000 denarów, co czyni 100 solidów.

XXXIV O czynach dzieci nieletnich

Jeżeli chłopak poniżej 12 lat wyrządzi jakieś

przewinienie nie obarczy się go grzywną za
naruszenie pokoju.

XXXV O chłopcu postrzyżonym

§1

Jeżeli ktoś dokona postrzyżyn chłopca bez

zgody jego rodziców zostanie zasądzony na 2500
denarów, co czyni 62,5 solida.

§2

Jeżeli ktoś bez zgody rodziców postrzyże

dziewczynę zostanie zasądzony na 1800 denarów,
co czyni 45 solidów.

XXXVI O uwiedzeniu służebnej

§1

Jeżeli ktoś spółkuje z obcą służebnicą zostanie

zasądzony na 600 denarów, co czyni 15 solidów.

§2

Jeżeli ktoś spółkuje ze służebnicą królewską

zostanie zasądzony na 1200 denarów, co czyni 30
solidów.

§3

Jeżeli jakiś sługa spółkuje z obcą służebnicą

zostanie zasądzony na 120 denarów, co czyni 3
solidy.

§4

Jeżeli jakiś sługa pojmie za małżonkę cudzą

służebnicę bez zgody jej pana zostanie zasądzony na
120 denarów, co czyni 3 solidy.

§5

Jeżeli jakiś sługa zniewoli cudzą służebnicę a

ta w wyniku tegoż przestępstwa umrze uiści on jej
panu karę 240 denarów, co czyni 6 solidów lub
zostanie pozbawiony męskości. Natomiast pan tego
sługi wynagrodzi stratę z powodu szkody.

XXXVII O wyzwoleniu

§1

Jeżeli ktoś obcego lita, który towarzyszy

swojemu panu w wyprawie wojennej, wyzwoli w
obecności króla poprzez rzucenie denara, ale bez
zgody pana owego lita, zostanie zasądzony na 4000

denarów, co czyni 100 solidów. Natomiast majątek
owego lita zostanie przyznany jego prawowitemu
panu.

§2

Jeżeli ktoś cudzego sługę wyzwoli przed

królem rzucając denara zostanie zasądzony na 1400
denarów, co czyni 35 solidów oprócz wyrównania
straty.

XXXVIII O różnych kradzieżach

§1

Jeżeli ktoś ukradnie spod wieprza obrożę z

dzwonkiem zostanie zasądzony na 600 denarów, co
czyni 15 solidów.

§2

Jeżeli ktoś ukradnie z konia podkowę zostanie

zasądzony na 120 denarów, co czyni 3 solidy.

§3

Jeżeli ktoś ukradnie dzwonek z jakiegokolwiek

bydlęcia z wyjątkiem wieprza zostanie zasądzony na
120 denarów, co czyni 3 solidy.

XXXIX Jeżeli ktoś obce zboże żniwi

§1

Jeżeli ktoś zamierza zeżniwić cudze zbiory dla

siebie zostanie zasądzony na 600 denarów, co czyni
15 solidów.

§2

Jeżeli ktoś kradnie z cudzego pola buraki, bób

lub soczewicę zostanie zasądzony na 120 denarów,
co czyni 3 solidy.

XL O kradzieży lnu

§1

Jeżeli ktoś ukradnie len z cudzego pola i

wywozi go na wozie zostanie zasądzony na 1800
denarów, co czyni 45 solidów.

§2

Jeżeli natomiast wziął tyle ile mógł unieść na

własnych plecach zostanie zasądzony na 600
denarów, co czyni 15 solidów.

XLI Jeżeli ktoś z cudzej łąki zbiera siano

§1

Jeżeli ktoś skosi cudzą łąkę, traci swoją pracę a

ponadto zostanie zasądzony na 600 denarów, co
czyni 15 solidów.

§2

Jeżeli zaś na wozie przewiezie siano do

swojego domu zostanie zasądzony na1800 denarów,
co czyni 45 solidów oprócz odszkodowania i kary
za zwłokę.

§3

Jeżeli natomiast wziął tyle ile mógł unieść na

własnych plecach zostanie zasądzony na 120
denarów, co czyni 3 solidy.

XLII Jeżeli ktoś wtargnie do cudzego ogrodu

Jeżeli ktoś wtargnie do cudzego ogrodu w celu

dokonania kradzieży zostanie zasądzony na 600
denarów, co czyni 15 solidów.

XLIII Jeżeli ktoś okradnie cudzą winnicę

§1

Jeżeli ktoś wtargnie do cudzej winnicy dla

dokonania kradzieży zostanie zasądzony na 600
denarów, co czyni 15 solidów.

§2

Jeżeli natomiast skradzione wino na wozie

powiezie do swojego domu zostanie zasądzony na
1800 denarów, co czyni 45 solidów.

XLIV Jeżeli ktoś ukradnie z rzeki więcierz na

węgorze

§1

Jeżeli ktoś ukradnie z rzeki zastawiony

więcierz na węgorze zostanie zasądzony na 1800
denarów, co czyni 45 solidów.

§2

Jeżeli ktoś ukradnie z rzeki sieć zastawną lub

trójramienną lub niewodnię zostanie zasądzony na
600 denarów, co czyni 15 solidów.

XLV O włamaniu się do warsztatu tkackiego

§1

Kto włamie się do zamkniętej na klucz tkalni

zostanie zasądzony na 1800 denarów, co czyni 45
solidów.

§2

Jeżeli jednak włamie się do tkalni i nic stamtąd

nie zabierze zostanie zasądzony na 600 denarów, co
czyni 15 solidów.

XLVI O zaoraniu cudzego pola, jeżeli ktoś zaorze

cudze pole lecz nie zasieje

§1

Kto zaorze cudze pole zostanie zasądzony na

600 denarów, co czyni 15 solidów.

§2

Kto zaorze i zasieje cudze pole zostanie

zasądzony na 1200 denarów, co czyni 30 solidów.

§3

Kto przepędzi oracza z pługiem z cudzego pola

zostanie zasądzony na 600 denarów, co czyni 15
solidów.

XLVII O podżeganiu do zabójstwa (o

nakłanianiu)

§1

Kto podżega kogoś potajemnie do zabicia

człowieka zostanie zasądzony na 2500 denarów, co
czyni 62,5 solida.

§2

Jeżeliby ktoś w tym uczestniczył dając,

przyjmując lub pośrednicząc każdy z nich zapłaci
karę w wysokościach po 2500 denarów, co czyni
62,5 solida.

XLVIII O okaleczeniach

§1

Kto komuś przetnie rękę i odtąd ów człowiek

będzie kaleką, a zraniona ręka bezwiednie zwisa,
sprawca zostanie zasądzony na 1800 denarów, co
czyni 45 solidów.

§2

Jeżeli natomiast odetnie ową rękę zostanie

zasądzony na 4000 denarów, co czyni 100 solidów.

§3

Jeżeli sprawca odetnie kciuk zostanie

zasądzony na 1800 denarów, co czyni 45 solidów.

§4

Jeżeli sprawca odetnie drugi palec, którym

pociąga się strzałę zostanie zasądzony na 1400
denarów, co czyni 35 solidów.

§5

Jeżeli zostanie obcięty środkowy palec sprawca

zostanie zasądzony na 1400 denarów, co czyni 35

solidów.

§6

Jeżeli zostanie obcięty czwarty palec sprawca

zostanie zasądzony na 25 solidów.

§7

Jeżeli zostanie obcięty najmniejszy palec

sprawca zostanie skazany na 15 solidów.

§8

Jeżeli zostanie przebita noga i powstanie

okaleczenie, ale noga pozostanie, sprawca zostanie
zasądzony na 1800 denarów, co czyni 45 solidów.

§9

Jeżeli zaś noga zostanie odcięta, sprawca

zostanie zasądzony na 4000 denarów, co czyni 100
solidów.

§10

Kto innemu człowiekowi wybije oko zostanie

zasądzony na 4000 denarów, co czyni 100 solidów.

§11

Kto innemu człowiekowi utnie nos lub ucho -

zostanie zasądzony na 4000 denarów, co czyni 100
solidów.

§12

Kto innemu utnie język tak, że nie może mówić

zostanie zasądzony na 4000 denarów, co czyni 100
solidów.

§13

Kto innemu ząb wybije zostanie zasądzony na

600 denarów, co czyni 15 solidów.

§14

Jeżeli wolny wolnego wykastruje lub uszkodzi

męskość, tak iż zostanie kaleki, zostanie zasądzony
na 8000 denarów, co czyni 200 solidów.

XLIX O zniewagach

§1

Kto kogo nazwie byczkiem zostanie zasądzony

na 600 denarów, co czyni 15 solidów.

§2

Kto kogo ogłosi jako fałszerza a nie może tego

dowieść zostanie zasądzony na 600 denarów, co
czyni 15 solidów.

§3

Kto kogo nazwie obsrańcem, a tego nie może

dowieść zostanie zasądzony na 120 denarów, co
czyni 3 solidy.

§4

Jeżeli wolny, kobieta lub mężczyzna, nazwie

inną kobietę ladacznicą a nie może tego dowieść,
zostaną skazani na 1800 denarów, co czyni
45solidów.

§5

Kto innego człowieka nazwie małym lisem

zostanie zasądzony na 120 denarów, co czyni 3
solidy.

§6

Kto innego człowieka nazwie królikiem

zostanie zasądzony na 120 denarów, co czyni 3
solidy

L O zamknięciu drogi

§1

Kto innego człowieka z jego drogi zawróci lub

zegna zostanie zasądzony na 600 denarów, co czyni
15 solidów.

§2

Kto wolną kobietę z jej drogi zawróci lub

zegna zostanie zasądzony na 1800 denarów, co
czyni 45 solidów.

LI O spętaniu człowieka wolnego

§1

Kto bez przyczyny spęta sznurem wolnego

zostanie zasądzony na 1200 denarów, co czyni 30
solidów.

§2

Jeżeli zaś sprawca owego związanego w pęta

człowieka wywozi w inne strony zostanie
zasądzony na 1800 denarów, co czyni 45 solidów.

LII O łowach

§1

Jeżeli ktoś przy różnych łowach kradnie lub

ukrywa zwierzynę, lub ukradnie względnie uśmierci
oswojonego jelenia oznakowanego lub
wytresowanego do polowań, a przy pomocy trzech
świadków może udowodnić jego właściciel, że miał
go na polowaniu i przy jego pomocy ubił dwie sztuki
zwierzyny sprawca zostanie zasądzony na 600
denarów, co czyni 15 solidów.

§2

Jeżeli zaś ukradnie oswojonego jelenia, który

nie brał jeszcze udziału w łowach zostanie
zasądzony na 600 denarów, co czyni 15 solidów.

§3

Jeżeli ktoś zabije lub ukradnie jelenia lub

odyńca, którego ścigały psy kogoś innego zostanie
zasądzony na 600 denarów, co czyni 15 solidów.

LIII O ogrodzeniach

Jeżeli ktoś zniszczy trzy słupki, przy pomocy

których umocowane jest ogrodzenie, lub wiązania
lub też otworzy ogrodzenie, zostanie zasądzony na
600 denarów czyli 15 solidów.

LIV O szkodzie

Jeżeli ktoś przez cudze zasiewy ciągnie bronę

lub jedzie wozem i przemierza je mimo braku drogi
zostanie zasądzony na 600 denarów, co czyni 15
solidów.

LV O zrobieniu sobie drogi przejazdowej

przez cudze łany

Jeżeli ktoś przez cudze dojrzewające już zboże,

gdzie nie ma drogi ni ścieżki, usiłuje zrobić trakt
zostanie zasądzony na 600 denarów, co czyni 15
solidów.

LVI Jeżeli ktoś w złym zamiarze w cudzym

dworze lub domostwie podrzuci ukradziony

przedmiot

Jeżeli ktoś na terenie dworu, w budynku lub

gdziekolwiek, potajemnie czy ze złej woli
cokolwiek ukrywa bez wiedzy posiadacza tego
domu, zostanie zasądzony na 2500 denarów, co

czyni 62,5 solida.

LVII O zabójstwie sługi lub ograbieniu go

§1

Jeżeli sługa zabije sługę lub służebną co

stanowi zabójstwo człowieka, zostanie zasądzony na
20 solidów.

§2

Jeżeli wolny człowiek ograbi cudzego sługę

zostanie zasądzony na 600 denarów, co czyni 15
solidów.

LVIII O pobiciu obcego sługi

Jeżeli ktoś pobije obcego sługę co oderwie go

od pracy na 40 nocy zostanie skazany na 120
denarów, co czyni 3 solidy.

LIX O zabójstwie wolnego człowieka przez sługę

Jeżeli sługa zabije wolnego człowieka ów

zabójca zostanie wydany krewniakom zabitego jako
połowa główszczyzny, drugą połowę uiści pan
owego sługi. Jeżeli wyrzeka się niewolnika lub

jeżeli uzna zgodnie z prawem może się od tego
wyprosić by owej główszczyzny nie płacić.

LX O ograbieniu lita przez wolnego

Jeżeli wolny człowiek ograbi lita zostanie

zasądzony na 1800 denarów, co czyni 45 solidów.

LXI Gdy czworonogi uśmiercą człowieka

Jeżeli ktoś zostanie zabity przez jakiekolwiek

bydlę, co jego krewniacy udowodnią przy pomocy
świadków a właściciel bydlaka nie dopełni prawa,
zapłaci połowę główszczyzny, a w miejsce drugiej
połowy odda czworo- noga. Jeżeli bowiem
właściciel pojmie jak można się prawnie obronić nie
zapłaci za tego bydlaka.

LXII O śladzie

§1

Jeżeli ktoś w wyniku kradzieży utraci woła,

konia lub jakiekolwiek bydlę i podąża śladem straty

przez trzy noce i o ile ten kto zwierzę pędzi
oświadczy lub powie że je kupił, albo że je nabył w
drodze zamiany, ów który postępował za śladem
winien swoje mienie przy pomocy trzeciej ręki
przejąć.

§2

Jeżeli zaś idący śladem swojej straty doścignie

ją po upływie trzech nocy, a ów u którego stratę
odnaleziono oświadczy, że rzecz nabył lub
wymienił, jemu samemu niechaj będzie wolno
mienie przejąć.

§3

Jeżeli ów, który tropi ślad swojego mienia i

uważa, że je rozpoznaje, a ów drugi sprzecza się i
nie chce poprzez trzecią rękę wydać mienia ani
według prawa za białego dnia, a zostanie mu ono
przemocą zabrane to co uznał za swoje, sprawca
zostanie zasądzony na 1200 denarów, co czyni 30
solidów.

LXIII O kradzieży koni

§1

Kto ukradnie konia ciągnącego wóz zostanie

zasądzony na 1800 denarów, co czyni 45 solidów.

§2

Kto Frankowi ukradnie ogiera zostanie

zasądzony na 1800 denarów, co czyni 45 solidów
oprócz odszkodowania i kwoty za zwłokę.

§3

Kto ukradnie ogiera wraz ze stadem liczącym

do 12 kobył - klaczy zostanie zasądzony na 2500
denarów, co czyni 62,5 solida oprócz
odszkodowania i kwoty za zwłokę.

§4

Kto ukradnie źrebię zostanie skazany na 1200

denarów, co czyni 30 solidów oprócz
odszkodowania i kwoty za zwłokę.

§5

Kto ukradnie jednoroczne źrebię zostanie

zasądzony na 600 denarów, co czyni 15 solidów

oprócz odszkodowania i kwoty za zwłokę.

§6

Kto cudze zwierzę pociągowe obije i ono

oddali się zostanie zasądzony na 600 denarów, co

czyni 15 solidów.

§7

A jeżeli z tego powodu zwierzę to zdechnie

zostanie sprawca zasądzony na 1200 denarów, co

czyni 30 solidów oprócz odszkodowania i kwoty za

zwłokę.

LXIV O dosiadaniu cudzego konia bez zgody

właściciela

§1

Kto dosiądzie cudzego konia bez zgody jego

pana lub na nim jeździ zostanie zasądzony na 1200

denarów, co czyni 30 solidów.

§2

Kto drażni cudzego konia zostanie zasądzony

na 120 denarów, co czyni 3 solidy.

§3

Kto obedrze ze skóry martwego konia bez

zgody jego pana zostanie zasądzony na 120
denarów, co czyni 3 solidy.

LXV O porywaczach

Kto porwie cudzego niewolnika zostanie

zasądzony na 600 denarów, co czyni 15 solidów.

LXVI O porwaniu cudzej sługi

§1

Jeżeli zostanie komuś ukradziony niewolnik i

wywieziony za morze i tamże odnaleziony przez
swego pana a sprawca porwania i wywiezienia do
obcego kraju zostanie pozwany przez wiec
publiczny winien przywieźć z sobą trzech
świadków.

Natomiast jeżeli ów sługa zza morza został

przywieziony pan winien pozwać sprawcę przed
inny wiec i winien tam ściągnąć trzech
wiarygodnych świadków. Zaś na kolejnym trzecim
wiecu należy podobnie uczynić tak aby dziewięciu
świadków przysięgało,

że owego sługę

podobnie na trzech wiecach uznano jako porwanego,
wówczas sprawca zostanie zasądzony na 1400
denarów, co czyni 35 solidów oprócz
odszkodowania i kwoty za zwłokę.

§2

Owe oświadczenie sługi może dojść aż do

trzeciego porywacza włącznie, ale przy takim
uzasadnieniu, że imiona ludzi oraz wsi wymieni on
bezbłędnie na wszystkich trzech wiecach.

LXVII O porwaniu wolnego człowieka i

sprzedaniu go

Jeżeli ktoś wolnego człowieka porwie lub

sprzeda zostanie zasądzony na 8000 denarów, co
czyni 200 solidów.

LXVIII O słudze obwinionym o kradzież

§1

Jeżeli jakiś sługa zostanie posądzony o kradzież

i jeżeli taka wynikła pretensja, że wolny musiałby
zapłacić 15 solidów - to sługa zostanie przywiązany
do ławy i otrzyma 120 razów.

§2

Jeżeli sprawca przyzna się zanim zostanie

wychłostany i stawi się przed panem w zamian za
plecy sługi zostaną przyjęte 3 solidy, które uiści jego
pan.

§3

Jeżeli jednak przewinienie będzie większe, za

które wolny zapłaciłby 35 solidów, sługa oberwie
120 razów również, jeżeli jednak nie przyzna się
nadal, oprawca o ile chce nadal go torturować
wbrew woli pana owego sługi winien dać zastaw i

jeżeli sprawca zostanie poddany silniejszym
torturom i wówczas się przyzna nie będzie mu już
więcej dana wiara wobec jego pana, zaś oprawca
ma owego sługę sobie zatrzymać, zaś pan sługi,
który przyjął zastaw otrzyma cenę za swojego sługę.

§4

Jeżeli zaś przed upływem tortur, to jest owych

120 razów, przyzna się zostanie on pozbawiony

męskości albo uiści 6 solidów a pan owego sługi
wynagrodzi pokrzywdzonemu jego stratę.

§5

Jeżeli zaś sługa posądzony zostanie o większą

zbrodnię, za którą wolny zapłaciłby 45 solidów, o
ile nie stawi się przed wiec zachowa go sobie jego
pan. W zamian za tę cenę, którą sługa winien
zapłacić oraz dać odszkodowanie.

§6

Jeżeli jeszcze większe będzie przewinienie

sługi i większa wyrośnie pretensja, a jego pan
przyjmie na siebie odpowiedzialność, to zapłaci
karę zgodną z prawem a przewidzianą dla wolnego
człowieka, a nie dla sługi.

§7

Jeżeli zaś obwiniony sługa jest nieobecny,

oskarżyciel winien zwrócić się do jego pana w
obecności trzech świadków i zażądać aby on
postawił w ciągu siedmiu nocy swojego sługę (przed
wiecem). A jeżeli on tego nie uczyni wówczas
oskarżyciel ustali termin słoneczny, oświadczy mu

to wobec świadków i określi termin następnych
siedmiu nocy. Jeżeli zaś ów pan również w ciągu
kolejnych siedmiu nocy nie przyśle swojego sługi,
należy mu wyznaczyć po raz trzeci termin siedmiu
nocy to jest łącznie 21 nocy, a jeżeli i na ten czas
sługa nie zostanie związany i dostarczony na tortury,

a oskarżyciel na poszczególne terminy wyznaczył
termin słoneczny wówczas pan sługi wynagrodzi
oskarżycielowi jego rozszczenia, jak to wyżej
powiedzieliśmy, niejako sługa, lecz poniesie taką
karę, jaką za dany czyn poniósłby wolny człowiek.

§8

Jeżeli zaś na takim przestępstwie przyłapie się

służebną, za które sługa utraciłby swoją męskość,
jej pan zapłaci za nią 240 denarów, co czyni 6
solidów, lub otrzyma ona 142 razy.

LXIX O zabójstwach ludzi wolnych

§1

Jeżeli wolny człowiek zabije Franka lub innego

barbarzyńcę żyjącego pod Prawem Salickim
zostanie zasądzony na 8000 denarów, co czyni 200
solidów.

§2

Jeżeli zaś utopi go w studni lub w wodzie

zostanie on zasądzony na wielką główszczyznę w
wysokości 24 000 denarów, co czyni 600 solidów.

§3

Jeżeli zaś ukryje go pod wiązkami lub

gałęziami, lub go spali zostanie zasądzony na
24 000 denarów, co czyni 600 solidów.

§4

Jeżeli ktoś zabije dworzanina królewskiego

zostanie zasądzony na 24 000 denarów, co czyni
600 solidów.

§5

Jeżeli zaś go wrzuci do wody lub do studni, lub

ukryje pod wiązkami, lub gałęziami, lub innymi
rzeczami zostanie zasądzony na 72 000 denarów, co
czyni 1800 solidów.

§6

Jeżeli zostanie zabity Rzymianin, królewski

współbiesiadnik, sprawca zostanie zasądzony na
12 000 denarów, co czyni 300 solidów.

§7

Jeżeli zaś zostanie zabity Rzymianin, posiadacz

dóbr sprawca zostanie zasądzony na 4000 denarów,
co czyni 100 solidów.

§8

Jeżeli ktoś zabije Rzymianina płacącego trybut

zostanie zasądzony na 2800 denarów, co czyni 70
solidów.

LXX O zabójstwie dokonanym

pod wspólnym dachem

§1

Jeżeli ktoś zgromadziwszy ludzi spod

wspólnego dachu napadnie i zabij e wolnego

człowieka w jego domu i jeżeli to był dworzanin

królewski, sprawca zostanie zasądzony na 72000

denarów, co czyni 1800 solidów.

§2

Jeżeli zabity nie był dworzaninem króla,

sprawca zostanie zasądzony na 24000 denarów, co

czyni 600 solidów.

§3

Jeżeli zaś zwłoki zabitego człowieka noszą

ślady trzech lub więcej ran wówczas obwinieni będą

ci, którzy przebywali pod wspólnym dachem, co

zostanie im udowodnione i zostaną przymuszeni do

zapiały kary przewidywanej powyższym prawem.

§4

Zaś trzej dalsi spod wspólnego dachu winni

zapłacić 3600 denarów, co czyni 90 solidów, a
następni trzej spod wspólnego dachu 1800 denarów,
co czyni 45 solidów.

§5

W przypadku zabójstwa Rzymianina, lub lita,

którzy przebywali pod wspólnym dachem zgodnie z
tym prawem należy uiścić połowę.

LXXI O zabójstwie dokonanym przez współmie-

szkańców

§1

Jeżeli ktoś w czasie uczty w obecności dwóch,

trzech lub więcej (biesiadników) przez tychże
zostanie sprzątnięty to jest owi, którzy brali udział w
uczcie winni wskazać sprawcę, albo też wszyscy
winni za śmierć odpowiadać. Mocą tego prawa
dotknięci będą biesiadnicy w liczbie do siedmiu.

§2

Jeżeli zaś w owej uczcie brało udział więcej

aniżeli siedmiu nie wszyscy mają być karani, jeżeli
zaś dwóch było to mają być skazani zgodnie z
prawem.

§3

Jeżeli zaś ktoś poza domem lub w podróży, lub

na polu został zabity przez przebywającego pod
wspólnym

dachem oznacza to, że trzej spośród owych
zamieszkujących pod wspólnym dachem, którym
rzecz zostanie dowiedziona każdy oddzielnie
zapłaci za jego śmierć, ponadto dalsi trzej, którzy
przebywali pod wspólnym dachem zapłacą po 15
solidów.

LXXII O zabójstwie człowieka będącego

w drodze na wojnę

Jeżeli ktoś zabije wolnego człowieka żyjącego

pod Prawem Salickim biorącego udział w wyprawie
na wroga zostanie skazany na 8000 denarów, co
czyni 200 solidów.

LXXIII O karze za zabójstwo

Jeżeli ktoś zabije czyjegoś ojca, polowa

główszczyzny przypadnie synom, zaś ową pozostałą
poow dzielą między sobą bliscy pokrewni po ojcu
jak i po matce, jeżeliby zaś z jednej strony czy to
ojcowskiej czy matczynej nie było krewnych, część
ta przypada skarbowi królewskiemu.

LXXIV O człowieku przez wroga okaleczonym a

następnie zamordowanym

Jeżeli ktoś uśmierci wolnego człowieka bez rąk

i bez nóg, którego nieprzyjaciele jego okaleczywszy
porzucili na drodze, zostanie skazany na 4000
denarów, co czyni 100 solidów.

LXXV O człowieku zdjętym z szubienicy

§1

Jeżeli ktoś wbrew woli sędziego usiłuje zdjąć z

gałęzi lub szubienicy człowieka (powieszonego)
zostanie zasądzony na 1800 denarów, co czyni 45
solidów.

§2

Jeżeli ktoś usiłuje zdjąć wbitą na pal przez

nieprzyjaciela głowę ludzką i to bez zgody sędziego
lub tego kto ją wbił na pal, zostanie zasądzony na
600 denarów, co czyni 15 solidów.

LXXVI O podpaleniu bazyliki

Jeżeli ktoś podpali bazylikę zostanie zasądzony

na 8000 denarów, co czyni 200 solidów.

LXXVII O splądrowaniu kościoła

Jeżeli ktoś obrabuje bazylikę zostanie

zasądzony na 1200 denarów, co czyni 30 solidów.

LXXVIII O zabójstwie księdza lub diakona

§1

Jeżeli ktoś zabije kapłana zostanie zasądzony

na 24000 denarów, co czyni 600 solidów.

§2

Jeżeli ktoś zabije dziekana zostanie zasądzony

na 12000 denarów, co czyni 300 solidów.

LXXIX O reipusie według zwyczaju, gdy mąż

umrze

i pozostaje wdowa

§1

Jeżeli ktoś umrze a pozostawi wdowę i ktoś

inny pragnie ją pojąć za małżonkę przed pobraniem -
tunginus lub centenarius powinni zwołać wiec i na
tym wiecu powinni oni posiadać tarczę i powinni oni
odpowiadać trzem mężom na trzy pytania i wówczas
ten, który pragnie pojąć wdowę winien podać trzy
solidy o jednakowej wartości oraz denara, a trzej
mężowie winni zważyć i ocenić jakość solidów, a po
dokonaniu tego jeżeli mu to odpowiada może sobie
ją wziąć. Jeżeli jednak tego nie uczyni, a tak ją sobie
weźmie zostanie skazany na 2500 denarów, co czyni
62,5 solidów.

§2

Jeżeli zaś, jak to wyżej powiedzieliśmy

wszystko spełni zgodnie z prawem niechaj przyjmie
3 solidy i owego denara ten komu reipus należy.

§3

Jeżeli siostrzeniec, syn siostry byłby najstarszy,

niechaj on przyjmie.

§4

W razie braku siostrzeńca niechaj go przyjmie

najstarszy syn siostrzenicy.

§5

W razie braku syna siostrzenicy reipus winien

otrzymać syn siostry stryjecznej pochodzący z rodu
matki.

§6

W razie braku syna siostry stryjecznej reipus

winien przyjąć wuj, brat matki.

§7

W razie braku wuja reipus winien przyjąć brat

tego, kto był mężem wdowy, ale pod warunkiem, że
nie jest on spadkobiercą (po bracie).

§8

W razie braku brata (męża) reipus przyjmuje

ten, kto jest bardziej bliskim, nie licząc wyżej
wymienionych.

§9

Jeżeli zaś nie ma takowych (bliskich) ów

reipus i pozostałe z tego tytułu pretensje przejmie

skarb królewski.

LXXX O przybyszach

§1

Jeżeli ktoś obcy pragnie osiedlić się we wsi i

jeden, lub więcej mieszkańców wyrażają zgodę na to
by go przyjąć, to jednak nie może on uzyskać
pozwolenia na osiedlenie się o ile choćby tylko
jeden mieszkaniec złożył w tej sprawie sprzeciw.

§2

Jeżeli zaś zostanie złożony sprzeciw przez

jednego lub dwóch mieszkańców, a ktoś wbrew

temu ośmielił się osiedlić się we wsi, wówczas

można przeciw niemu wystąpić jeżeli on nie zechce

odejść, to wówczas składający sprzeciw winien przy

świadkach protestować, aby ów w ciągu dziesięciu

nocy odszedł, a jeżeli ów po upływie dziesięciu

nocy nadal się upiera, to należy ponownie udać się

do niego ze świadkami aby odszedł w okresie

następnych dziesięciu nocy. A jeżeli on tego nie

uczyni wyznaczyć mu należy trzeci termin

dziesięciu nocy, aby w ten sposób wypełniło się

trzydzieści nocy i jeżeli ów nadal nie zechce odejść,

wówczas on wezwie owego przed wiec i przy-

wiedzie swoich trzech świadków, którzy byli przy

wyznaczaniu poszczególnych terminów, a jeżeli ten

przeciw któremu zaprotestowano nie stawi się, lub

nie zechce się stawić, chociaż nie powstrzymywała

go żadna poważna przyczyna i jak to wyżej

powiedzieliśmy protestowano zgodnie z Prawem

Salickim, wówczas wnoszący protest poręcza całym

swoim dobytkiem i prosi hrabiego, aby ten przybył

na miejsce i go stąd wygonił, ponieważ zlekceważył

on prawo.

§3

Jeżeli by on tam poczynił jakiś wkład pracy

traci owoce trudu a oprócz tego będzie zasądzony na

1200 denarów, co czyni 30 solidów.

§4

Jeżeli zaś ktoś przybył ( i osiedlił się ) i w

ciągu dwunastu miesięcy nikt nie sprzeciwił się
niechaj będzie bezpieczny i niechaj jako i pozostali
sąsiedzi pozostanie tam, gdzie się osiedlił.

LXXXI O adopcji

§1

Należy przestrzegać tego, aby tunginus bądź

centanerius zwoływali wiec sądowy (mallum) i na
wiecu winni ukazać tarczę a następnie winni trzem
mężom postawić trzy pytania, następnie powinni
wezwać męża, który nie podlega wiecowi aby
wrzucił rózgę do cudzego worka i powie temu, do
którego ów worek (sakoss) należy wspomniane
słowo: ile chciałby jemu oddać ze swojego majątku.
Następnie ten człowiek winien zamieszkać w jego
domu i tamże winien przyjąć trzech gości,
następnie winien objąć w swoje posiadanie
wszystkie swoje dobra ile mu ich dano, następnie
ten, któremu powierzono pieczę nad nim winien
czynić to wszystko w obecności sprawdzonych
świadków. Następnie zaś winien albo przed królem
albo na legalnym wiecu majątek swój przekazać
temu, kto mu powierzył. Na tymże samym wiecu
podaje on gałązkę i w ciągu dwunastu miesięcy
rzuci ją na ciało tego, którego ustanowi swoim

spadkobiercą (całości) i ani mniej ani więcej jak
tylko to, co zostało mu powierzone.

§2

Jeżeli ktoś przeciwko temu chciałby cokolwiek

powiedzieć, trzej świadkowie pod przysięgą muszą

zeznać, że uczestniczyli w owym wiecu i, że
centanarius lub tunginus zapowiedzieli, że widzieli
tego człowieka, który chciał przekazać majątek jak
rzucał gałązkę w postać tego, którego wybrał i
określić tego, który los swój związał z
rzutem gałązki, jak i również i tego, kto rzutem tym

został ugodzony oraz tego, którego nazywają
dziedzicem podobnie powinni określić. A dalsi trzej
świadkowie pod przysięgą winni zeznawać, że na
wiecu lub przed królem ów, który przyjął
powierzony majątek albo przed królem, albo na
legalnym wiecu publicznym, tzn. przed

naczelnikiem lub tunginem (sędzią) jawnie w
obecności uczciwych ludzi rzucił gałązkę w postać
uczciwego człowieka, którego swoim spadkobiercą
uczynił, a wszystko to musi poświadczyć dziesięciu
świadków.

LXXXII O wskazaniu winnego

§1

Jeżeli ktoś żyje według Prawa Salickiego a jego

sługa czy służebna rozpozna u kogoś innego
(swojego) konia lub wołu lub jakąkolwiek rzecz
winien ją powierzyć osobie trzeciej, a ten u którego
zwierzę odnaleziono oraz znalazca winni ustalić
termin czterdziestu nocy i na ten termin winni być
wezwani ci wszyscy, którzy ową rzecz sprzedawali,
zamieniali lub ukradli ilu ich było, tzn. że każdy od
siebie pokaże swojego kontrahenta, a jeżeli by ktoś
został pozwany, a wzbraniał się wstawić na termin,
mimo że nie powstrzymuj e go żadna rzeczywista

konieczność, ów który był jego kontrahentem
postawił trzech świadków, którzy stwierdzą, że
istotnie z nim została zawarta transakcja, jeżeli to
uczyni uwolni się do zarzutu o rabunek, a ten który
się nie stawi będzie uchodził jako sprawca rabunku
dokonanego u tego, który swoje rzeczy rozpoznał i
zwrócił cenę temu, z którym pertraktował, a wartość
i karę poniesie na rzecz tego, kto swoje rzeczy
rozpoznał według prawa. Wszystko to winno być
wykonane na tym samym wiecu, na którym wystąpił
ten, u którego rzecz owa została rozpoznana lub
załatwione w czasie trwania tegoż wiecu w
obecności skarżących się stron oraz tego, któremu
sporne mienie czasowo powierzono.

§2

Gdyby jednak skarżący się zamieszkiwali nad

Loarą albo za Ardenami, ten u którego skradzione
rzeczy rozpoznano uczyni prawu zadość,
dotrzymawszy terminu w ciągu 80 nocy.

LXXXIII O fałszywym świadectwie

§1

Jeżeli ktoś złoży fałszywe świadectwo zostanie

zasądzony na 600 denarów, co czyni 15 solidów.

§2

Jeżeli ktoś komukolwiek innemu prawnie czyni

zarzut, że krzywo przysięga, a nie może tego

dowieść, ten kto stawia zarzut zostanie zasądzony na

600 denarów, co czyni 15 solidów.

LXXXIV O krzywoprzysięstwie

§1

Jeżeli ktoś innemu postawi zarzut, że krzywo

przysięga, a stawiający zarzut może to wykazać, ten

kto krzywo przysięga zostanie zasądzony na 600

denarów, co czyni 15 solidów.

§2

Jeżeli komuś zostanie postawiony zarzut, że

jest krzywoprzysięzcą, a ten kto stawia zarzut może
to wykazać, współprzysięzcy (iuratores)
obciążonego zostaną skazani na 15 solidów.

§3

Ten natomiast, któremu udowodniono zostanie

zasądzony na 15 solidów oprócz wartości
przedmiotu i kwoty za zwłokę, lub według
roszczenia.

LXXXV O potrzebie stawania świadków

§1

Jeżeli ktoś potrzebuje świadków aby stawili

się, a owi świadkowie nie chcą stawić się na wiecu,
ten komu są oni potrzebni winien ich przy
świadkach wezwać, aby mogli zeznać o tym co
widzieli.

§2

Jeżeli zaś owi nadal nie zechcą i nie

powstrzymuje ich żadna oczywista konieczność
każdy z nich zostanie zasądzony na 600 denarów, co
czyni 15 solidów.

§3

Jeżeli jednak wezwani na świadków zjawiają

się by zaprzysiąc co widzieli i słyszeli, a pozwolą się
odwieść od złożenia świadectwa - ten kto się
wzbrania zostaje zasądzony na 600 denarów, co
czyni 15 solidów.

LXXXVI O przysiędze

§1

Jeżeli wolny lub lit przysięgał drugiemu

człowiekowi, wówczas ten, na którego rzecz

złożono przysięgę wierności winien w ciągu
czterdziestu nocy lub w innym określonym przezeń
terminie przybyć ze świadkami lub innymi ludźmi,
którzy wysokość zobowiązań oszacują, a jeże-
li ten kto złoży przysięgę wierności nie chce
zapłacić, zostanie zasądzony na 600 denarów, co

czyni 15 solidów.

§2

Jeżeli zaś nadal nie zechce zapłacić należności,

winien on go pozwać i celem rozwikłania tej sprawy
wypowiedzieć (słowa): ,,Upraszam ciebie
tunginusie, abyś przymusił tegoż właśnie mojego
przeciwnika procesowego, który przysięgał mi
wierność, aby zgodnie z prawem wrócił mi dług". I
winien określić jaki był to dług i w jakich
okolicznościach przysiągł wierność. Następnie
tunginus winien wypowiedzieć słowa: „Tu na tym
wiecu sądowym zobowiązuję tegoż twojego
przeciwnika procesowego zgodnie z Prawem
Salickim". Następnie ten, komu złożono przysięgę
wierności winien oświadczyć, że nikomu innemu ani
nie uiści zapłaty, ani nie da zastawu w
miejsce zapłaty, zanim ten nie wykona tego co
przysięgał

i wówczes winien pospiesznie wraz ze świadkami
udać się do domu tego, kto przysięgał i tam
próbować swój dług wyegzekwować. A jeżeli ów
dłużnik tego nie uczyni, należy mu wyznaczyć
termin słoneczny, a jeżeli mu wy- znaczono termin
słoneczny dolicza się do długu jeszcze 120 denarów,
co czyni 3 solidy i tak należy postępować
aż do trzeciego razu poprzez trzy wezwania. A jeżeli
po dokonaniu tego nadal nie zechce on uiścić
należności, dług wzrośnie przez to o dalsze 9
solidów. W ten sposób odkąd wyznaczono termin
słoneczny przyrastać będzie z dnia na dzień trzy
solidy.

§3

Jeżeli jednakże również w terminie prawem

przewidzianym nie zechce zapłacić, wówczas ten,
któremu złożono przysięgę (wierzyciel) wierności
uda się do hrabiego tejże miejscowości, w której to
ziemi on zamieszkuje i chwyci kij w rękę i wypowie
te słowa „Hrabio upraszam ciebie, abyś tego
człowieka, który mnie wierność przysięgał, którego
zgodnie z prawem niezwłocznie przyciągnąłem i
pozwałem w sposób określony przez Prawo Salic-
kie i stawiam swoją osobę i swój majątek, aby bez
obawy położył rękę na jego dobrach, a on
przedstawi pretensje lub na ile mu zaufał. Wówczas
hrabia zbierze u siebie siedmiu odpowiednich
rachinburgów i w ten sposób wraz z nimi uda się do
domostwa tego, kto złożył przysięgę (dłużnika) albo
zapyta go czy jest obecny ten, kto złożył
przysięgę i powie mu: „Niechaj stanie się twoją wolą
abyś zapłacił temu człowiekowi to co mu
zaprzysiągłeś i wybierz sobie dwóch
odpowiadających tobie spośród tychże
rachinburgów, którzy winni oszacować jaką zapłatę
zalegasz i to co powinieneś świadczyć uiścij według
sprawiedliwej oceny". Jeżeli zaś obecny czy
nieobecny nie zachce okazać posłuszeństwa winni

wyszacować kwotę ile wynosi dług, ile jest winien
tyle ująć z jego posiadłości. Natomiast z kar
sądowych na ile zostanie zasądzony dwie części
przekazać temu, kto sprawą wytoczył trzecią zaś
część hrabia sobie zachowa. Wówczas mianowicie o
ile już uprzednio nie została uiszczona taksa pokoju.

§4

Jeżeli hrabia zostanie wezwany (do pomocy) a

nie przybędzie i jeżeli oczywista konieczność lub

królewskie polecenia nie powstrzymały go od tego,

a on powstrzymał się od udania się na miejsce, a

także nie wysłał tam nikogo (w zastępstwie)

przypłaci to hrabia życiem, lub wykupił się według

wartości.

LXXXVII O bezprawnym nakłanianiu hrabiego

do zabrania cudzej rzeczy

§1

Jeżeli ktoś niesłusznie wezwie hrabiego do

zabrania cudzych dóbr, zanim jeszcze pozwie
swojego przeciwnika przed sąd zgodnie z prawem
wówczas ten kto wezwał (pomocy hrabiego) przy
niesłusznym odbiorze dóbr zanim dłużnik według
prawa został pozwany lub mu zaprzysiągł wierność
i niesłusznie żądał zostanie zasądzony na 8000
denarów, co czyni 200 solidów, ten kto hrabiego
wezwał do niesłusznej konfiskaty.

§2

Jeżeli zaś hrabia waży się zabrać więcej aniżeli

wynosi dług słuszny oraz kary sądowej winien albo
się wykupić albo przypłacić życiem.

LXXXVIII O użyczeniu

Jeżeli ktoś komu spośród swoich dóbr coś

wypożyczy, a ów tego nie zwróci winien on go tak
pozwać, że wraz ze świadkami uda się do domu
tego, komu rzeczy wypożyczył i oświadczy
następująco: ,,Ponieważ nie chcesz mi zwrócić
moich rzeczy, które ci wypożyczyłem zachowaj je
przez najbliższą noc jak nakazuje Prawo Salickie'', a
następnie wyznaczy mu termin słoneczny, a
jeżeli ów nadał nie chce ich zwrócić, po upływie
dalszych siedmiu nocy winien on jeszcze raz pójść
ze świadkami i poprosić go aby zwrócił to co
powinien zwrócić, a jeżeli i wówczas nie nastąpi
zwrot rzeczy, winien mu raz wtóry wyznaczyć
termin słoneczny. A jeżeli mu po trzykroć ter-
min słoneczny wyznaczył na każdy raz przyrasta po
trzy solidy, a jeżeli wówczas nie zechce mu ani
rzeczy wydać, ani poprzysiąc wierności - zostanie on
zasądzony tytułem tego co położył i tytułem tego co
pożyczył i tytułem owych dziewięciu solidów, które
poprzez trzykrotne upomnienie przyrosły na 600
denarów, co czyni 15 solidów.

LXXXIX O wykupie ręki przy próbie
kociołka

§1

Jeżeli ktoś skazany zostanie do poddania się po

próbie kociołka może nastąpić to, że pozwany
wykupi się i postawi współprzysiężników.

§2

O ile sprawa zagrożona jest zgodnie z prawem

karą 15 solidów może on wykupić swoją rękę za 3
solidy, jeżeli zaś da więcej uiści kwotę pokoju, tak
jak gdyby mu rzecz udowodniono.

§3

Jeżeli zaś chodzi o większą sprawę, za którą

należy uiścić 35 solidów i ustali się wykup ręki od
kociołka, uiści on 6 solidów, jeżeli zaś dałby więcej,
zapłaci za pokój jak gdyby mu rzecz udowodniono.

§4

Jeżeli zaś ów na kogoś innego wskaże obciąża

go główszczyzną (za zabójstwo) i skazuje go na
próbę kotła, a ten chce dać za wykup ręki i stawi
współprzysiężników, świadczy on 30 solidów a
jeżeli zaś da więcej, zapłaci pieniądz pokoju
przewidziany prawem,

XC O zabójcy hrabiego

§1

Jeżeli ktoś zabije hrabiego zostanie zasądzony

na 24000 denarów, co czyni 600 solidów.

§2

Jeżeli ktoś zabije sagibarona lub innego

hrabiego, który jest dworzaninem króla zostanie
zasądzony na 12000 denarów, co czyni 300 solidów.

§3

Jeżeli ktoś zabije sagibarona, który jest wolnym

człowiekiem i na to stanowisko osadzi innego
zostanie zasądzony na 24000 denarów, co czyni 600
solidów.

§4

W poszczególnych wiecach sądowych

sagibaronowie nie powinni uczestniczyć w liczbie
większej aniżeli trzech, jeżeli zaś w jakiejkolwiek
sprawie w ich obecności zapadnie wyrok sprawa ta
nie może być wznowiona w postępowaniu przed
hrabią.

XCI O zlekceważeniu pozwania na sąd wiecowy

§1

Jeżeli ktoś zlekceważy wezwanie na wiec

sądowy lub wzbrania się przed wykonaniem tego co
nakazał wyrok rachinburgów, a nadto nie zechciał
poddać się ani karze ani próbie kociołka, ani też
innemu wymiarowi prawa, poprzysiąc wierności,
wówczas należy go pozwać przed oblicze króla przy
udziale 12 świadków, którzy po trzech oddzielnie
złożą przysięgę na to, że uczestniczyli w wiecu, na
którym rachinburgowie wydali wyrok skazujący
go na próbę kotła, lub na karę pod przysięgą, a on to
zlekceważył. Następnie trzej muszą przysiąc, że
uczestniczyli w wiecu kiedy rachinburgowie orzekli,
że po upływie 40 nocy od owego dnia wyznaczono
mu ponownie termin słoneczny, a on żadną miarą
nie chciał spełnić nakazu prawa i wówczas należało
go pozwać przed króla to jest w ciągu 14 nocy, a
trzej świadkowie złożą przysięgę, że go pozwali. A
jeżeli i wówczas się nie zjawi winni owi, dziewięciu
świadków, pod przysięgą, jak to wyżej
powiedzieliśmy oświadczyć to samo. Od dnia w
którym się nie zjawił ustała mu się termin słoneczny,
co wymaga 3 świadków na okoliczność wyznaczania
terminu słonecznego. Jeżeli w ten sposób spełni
wszystko ten kto go pozwał, a ów którego pozwano
nie stawi się na żaden termin sądowy i według prawa
nie chce się oczyścić, wówczas król, przed którego
go pozwano, wyłącza go spod swojej pieczy

prawnej.

§2

Wówczas on i jego dobra są wyjęte spod

prawa. A jeżeli ktoś lub czyjaś małżonka nakarmi
go, lub ugoszczą go, goszczący zostanie skazany z
tego powodu na 15 solidów i to trwać ma do czasu,
aż winowajca spełni wszystko to, co prawo na niego

nakłada.

XCII O rachinburgach

§1

Jeżeli rachinburgowie zasiadający na wiecu

sądowym nie chcą orzekać w myśl prawa po
uprzednim rozważeniu sporu między stronami, ten
kto wniósł pozew winien powiedzieć:

„Dajcie nam Prawo Salickie". A jeżeli

rachinburgowie nadal nie chcą tego uczynić
wówczas powód ponownie powinien powiedzieć:
„Upraszam was abyście mnie oraz owemu
przeciwnikowi w sprawie jako i mnie ogłosili
prawo" i to dwu lub trzykrotnie winien tak się
zwrócić, następnie domagający się (prawa) winien
powiedzieć: „Będę tak długo nieustępliwie nalegał,
aż mi objawicie Prawo Salickie". Jeżeli zaś oni nie
zechcą prawa ogłosić, siedmiu rachinburgów w
ciągu określonego terminu słonecznego, zostanie
zasądzonych po 3 solidy każdy.

§2

A jeżeli i po tym terminie nie ogłoszą oni

prawa ani nie uiszczą po trzy solidy, każdy z nich
zostanie zasądzony na 15 solidów.

§3

Jeżeli zaś owi rachinburgowie ogłoszą prawo, a

zostanie im postawiony zarzut, że nie uczynili tego,
ten kto zarzut taki postawił zostanie zasądzony na
rzecz każdego z rachinburgów na zapłatę po 600
denarów, co czyni po 15 solidów.

XCIII O alodiach

§1

Jeżeli ktoś umrze nie pozostawiwszy syna, a

przeżyje jego ojciec lub matka - oni dziedziczą.

§2

Jeżeli zaś ojciec lub matka nie żyją, a

pozostanie brat lub siostra - oni dziedziczą.

§3

Jeżeli zaś takowych nie ma, wówczas

dziedziczą siostry matki.

§4

Jeżeli zaś nie ma sióstr matki, wówczas

dziedziczą siostry ojca.

§5

A następnie do dziedziczenia są powołam:

członkowie tych rodów, które są najbliższe, a które
wywodzą się z rodu ojca.

§6

Według Prawa Salickiego kobieta nie może

dziedziczyć ziemi lecz wszystka ziemia przechodzi
na własność i w posiadanie mężczyzn.

XCIV O wystąpieniu ze związku rodowego

§1

Jeżeli ktoś opuści wspólnotę rodową winien

udać się na wiec sądowy i przed tunginem przełamać
o własną głowę cztery gałązki olszowe, a następnie
rzucić je w cztery strony świata i winien tam
oświadczyć, że wyrzeka się wspólprzysięstwa,

dziedziczenia i innych związków czyli jeżeli
ktokolwiek z wspólrodowców umrze lub zostanie
zabity, nie przypadnie mu z tego tytułu, ani udział w
spadku ani w okupie.

§2

Jeżeli zaś on sam bądź zostanie zabity, bądź

umrze okup lub dziedzictwo przejdzie na skarb
królewski.

XCV O wyrwaniu z ręki

§1

Jeżeli ktoś komuś z ręki przemocą coś

zabierze, porwie lub zagrabi zostanie zasądzony na
1200 denarów, co czyni 30 solidów.

§2

Jeżeli zaś ktoś komuś coś do trzeciej ręki

oddaje przemocą mu to zabierze zostanie skazany
na 1400 denarów, co czyni 35 solidów.

XCVI O czarownikach

Jeżeli ktoś innego człowieka nazwie

czarownikiem, to jest nosicielem czarów, lub takim,
któremu się przypisuje, że nosi kociołek, w którym
czarownice (napoje) warzą, a chce tego dowieść
lecz nie może, zostanie zasądzony na 2500
denarów, co czyni 62,5 solida.

XCVII O zaręczeniu się z cudzą córką i

wycofaniu

się ze związku małżeńskiego (narzeczeńskiego)

Jeżeli ktoś zaręczy się z czyjąś córką i wycofa

się i nie chce jej pojąć (jako współmałżonkę)
zostanie zasądzony na 2500 denarów, co czyni 62,5
solida.

XCVIII O wrzucaniu człowieka do studni lub

morza

Jeżeli ktoś wtrąci do studni lub do głębokiej

wody człowieka lub narazi go na niebezpieczeństwo
śmierci, a tenże wyjdzie z tego z życiem i sam
swoją sprawę może wytoczyć przed sąd (sprawca)
zostanie zasądzony na 4000 denarów, co czyni 100
solidów.

XCIX O ziemi przeklętej

Jeżeli ktoś przeklnie cudzą ziemię, a następnie

zostanie mu udowodnione, zostanie on zasądzony
na 2500 denarów, co czyni 62,5 solida.

C O rzuceniu grudki ziemi jak to w pogańskich

czasach bywało

§1

Jeżeli ktoś zabił człowieka, a nie miałby

majątku, z którego uiściłby przewidziany prawem
okup winien dać 12 współprzysiężników, którzy

stwierdzą, że ani na powierzchni, ani pod ziemią nie
posiada on nic więcej jak tylko to, co dal w postaci
(działki) ziemi.

§2

A następnie winien on wejść do swojego domu

i z czterech jego narożników zebrać garść ziemi i
podejść z nią do drzwi, tzn. winien stanąć na progu i
spojrzeć w głąb domu i lewą ręką poprzez ramię
rzucić garść ziemi na tego, kto jest jego zdaniem
najbliższym krewniakiem, a jeżeli już za niego
ojciec, matka lub bracia nie zapłacili, wówczas
winien rzucić grudkę ziemi na siostry matki i
na ich synów to jest z rodu matki, którzy są
bliższymi.

§3

I tak następnie winien on w koszuli nieopasany

sznurem, boso ze słupkiem w ręku przeskoczyć
przez płot i połowę tego co na okup dał lub tego ile
prawo nakazuje winni owi trzej zapłacić, to jest
winni to uczynić owi inni, którzy pochodzą z rodu
ojcowskiego.

§4

Jeżeli zaś któryś spośród nich jest biedniejszy i

nic nie posiada z czego by całość należności uiścił
wówczas na tego z nich, który więcej posiadał
powtórnie rzuci grudę ziemi ten, który jest
biedniejszy, aby tamten całość zgodnie z prawem

uiścił.

§5

Jeżeli zaś również i ten nic nie posiada z czego

by zapłacił całość zgodnie z prawem wówczas
winien sprowadzić na wiec sądowy samego sprawcę
zabójstwa i wziąć go pod swój nadzór i następnie
takoż pod nadzorem na cztery kolejne wiece
odprowadzać, i jeżeli nikt za okup nie obejmie nad
nim nadzoru, to znaczy nikt go nie wykupi, a
należność nadal nie zostanie spłacona, wówczas
zapłaci on życiem.

T U K O Ń C Z Y S I Ę P R A W O S A L I C K I E

B O G U D Z I Ę K I . A M E N