1

PROCEDURY WACHTOWE I AWARYJNE

W NAWIGACJI MORSKIEJ

2

Funkcje

pełnione na mostku:

•

dowodzenie (kierowanie statkiem);

•

prowadzenie i kontrola nawigacji;

•

prowadzenie obserwacji otoczenia statku;

•

kontrola pracy urządzeń oraz systemów technicznych;

•

kontrola bezpieczeństwa pasażerów, załogi i ładunku;

•

utrzymywanie łączności zewnętrzne i zewnętrznej;

•

gromadzenie dokumentacji i rejestracja danych.

WACHTA MORSKA

– ORGANIZACJA I JEJ PEŁNIENIE

3

Zasady ustalania

składu wachty morskiej:

•

wykluczenie możliwości pozostawienia mostka bez obsady;

•

uwzględnienie pory doby, warunków widzialności, stanu
morza i innych warunków pogodowych;

•

uwzględnienie specyfiki akwenu (

intensywność ruchu statków w

tym statków poławiających, niebezpieczeństwa nawigacyjne itp.

);

•

konieczność

wykorzystania

i

stan

eksploatacyjny

podstawowych oraz dodatkowych urządzeń nawigacyjnych

mających wpływ na bezpieczeństwo statku;

•

wykorzystywany rodzaj sterowania (

ręczne/ automatyczne

);

•

możliwość

wystąpienia

dodatkowych

nieprzewidzianych

okoliczności (

ograniczona widzialność, oblodzenie, sztorm itp.).

•

uwzględnienie

konieczności

wykonywania

obowiązków

radiooperatora;

•

uwzględnienie

bezzałogowej

obsługi

siłowni

(wskaźniki

kontrolne na mostku), konieczność obsługi alarmów i sytuacji
awaryjnych.

WACHTA MORSKA

– ORGANIZACJA I JEJ PEŁNIENIE

4

Przekazywanie wachty morskiej:

1.

Należy upewnić się, że osoba przejmująca wachtę jest
zdolna do jej przejęcia i bezpiecznego pełnienia.

2.

W przypadku wcześniejszego rozpoczęcia manewrów
przekazanie

wachty

powinno

nastąpić

po

ich

zakończeniu.

WACHTA MORSKA

– ORGANIZACJA I JEJ PEŁNIENIE

5

Przekazywanie wachty morskiej:

3.

Należy

przekazać

następujące

informacje

osobie

przejmującej wachtę:

•

aktualne polecenia kapitana

•

dodatkowe instrukcje kapitana

•

ostrzeżenia nawigacyjne

•

pozycję, kurs, prędkość i zanurzenie

•

kąt drogi na mapie

•

aktualny stan pogody oraz jej prognozę i działające prądy

•

warunki

eksploatacyjne

urządzeń

nawigacyjnych

oraz

wyposażenia dotyczącego bezpieczeństwa

•

błędy i poprawki kompasów, żyro- i magnetycznych

•

parametry ruchu innych statków w rejonie pływania

•

charakterystyki latarń i pław znajdujących się w pobliżu
statku własnego

•

zdolność utrzymania statku na kursie, wielkość osiadania,
zapas wody pod stępką itp.

•

stan przegłębienia.

•

inne istotne informacje mające wpływ na bezpieczeństwo
nawigacji.

WACHTA MORSKA

– ORGANIZACJA I JEJ PEŁNIENIE

6

Przyjmowanie wachty morskiej:

1.

Należy przybyć na mostek wystarczająco wcześnie, aby
móc właściwie przejąć obowiązki oraz zaadoptować się
do panujących warunków.

2.

Upewnić się, że członkowie wachty mogą pełnić swoje
obowiązki.

3.

Zapoznać się z bieżącymi instrukcjami kapitana.

4.

Sprawdzić: pozycję, kurs i prędkość statku, widzialność
oraz pozostałe warunki meteo.

5.

Zapoznać się z sytuacją nawigacyjną (niebezpieczeństwa
nawigacyjne, oznakowanie, ruch innych statków) oraz
obowiązki wynikające z ewentualnego udziału w
systemie meldunkowym.

6.

Sprawdzić działanie urządzeń i świateł.

WACHTA MORSKA

– ORGANIZACJA I JEJ PEŁNIENIE

7

Obowiązki oficera wachtowego na morzu:

1.

Oficer wachtowy zastępuje kapitana i jego podstawowym

obowiązkiem jest przestrzeganie zasady bezpieczeństwa statku.

2.

Oficer odpowiedzialny jest za utrzymanie planowanego kursu i

prędkości w czasie całej wachty morskiej.

3.

Aby wachta morska była realizowana efektywnie, oficer
wachtowy musi:

•

prowadzić właściwą obserwację sytuacji wokół statku (łącznie z
nadzorem obserwacji prowadzonej przez marynarzy wachtowych)

•

dokonywać pomiarów namiarów na zbliżające się statki (określenie
ryzyka zderzenia)

•

określać parametry ruchu statków oraz identyfikować znaki na

lądzie lub znaki pływające

•

porównywać kurs statku z mapą oraz czy komendy na ster są

prawidłowo rozumiane i realizowane

•

kontrolować

prawidłowość

pracy

i

wskazania

urządzeń

nawigacyjnych oraz radarowych, echosond, wskaźników zmiany
kursu i obrotów silnika …

•

obserwować zmiany pogody (zwłaszcza widzialności), kierunek i siłę
wiatru, stan morza.

WACHTA MORSKA

– ORGANIZACJA I JEJ PEŁNIENIE

8

Personel wachtowy:

Oficer wachtowy powinien odpowiednio poinformować
cały zespół wachty o sposobie pełnienia bezpiecznej
wachty na mostku, a w szczególności o:

•

sposobie

prowadzenia

obserwacji

(sektory,

miejsce

pełnienia wachty na oku, sposoby komunikacji…).

•

specjalnych zadaniach do wykonania w czasie wachty w
zależności od różnych okoliczności.

WACHTA MORSKA

– ORGANIZACJA I JEJ PEŁNIENIE

9

Przejęcie prowadzenia statku przez kapitana:

1.

Oficer wachtowy w obecności kapitana pełni swoje
obowiązki wachtowe do momentu, aż kapitan wyraźnie,
słownie poinformuje go, że przejmuje osobiście
prowadzenie statku.

2.

Oficer wachtowy powinien potwierdzić słownie, że
zrozumiał polecenie kapitana.

3.

Po tym fakcie oficer nadal pełni obowiązki oficera
wachtowego, ale już jako pomocnik kapitana.

WACHTA MORSKA

– ORGANIZACJA I JEJ PEŁNIENIE

10

Okoliczności wymagające powiadomienia kapitana:

a)

spodziewane są lub już wystąpiły warunki ograniczonej widzialności;

b)

warunki ruchu lub ruch innych statków powodują zaniepokojenie;

c)

występują trudności w utrzymaniu kursu;

d)

występują wątpliwości odnośnie pozycji statku (brak spodziewanych lub
nieoczekiwane wykrycie znaków nawigacyjnych, lądu lub określonej
głębokości);

e)

awaria SG, steru, urządzeń radiowych lub innego istotnego dla nawigacji
urządzenia;

f)

występuje wątpliwość wystąpienia uszkodzeń sztormowych;

g)

napotkanie jakiegokolwiek zagrożenia (lód, wrak lub opuszczony statek);

h)

w każdym innym przypadku zagrożenia lub jakiejkolwiek wątpliwości.

WACHTA MORSKA

– ORGANIZACJA I JEJ PEŁNIENIE

11

Wachta kotwiczna:

Oficer wachtowy , niezależnie od sposobu postoju na kotwicy, powinien:

•

określić pozycję statku wraz z naniesieniem jej na mapę o odpowiedniej skali, zapisać
w DO oraz kontrolować ją z wymaganą częstotliwością

•

upewnić się, czy palą się przypisane światła lub pokazywane są przypisane znaki
dzienne

•

zapewnić ciągłą służbę na oku

•

obserwować stan pogody, falowanie oraz prądy

•

powiadomić natychmiast kapitana, w przypadku zauważenia dryfu statku, podejmując

jednocześnie działania zgodne z pisemnymi poleceniami kapitana i dobrą praktyką

morską (pogotowie do maszyny)

•

przy zmianie stanu widzialności powiadomić kapitana oraz nadawać przepisane

sygnały mgłowe, włączyć przepisane światła, powiadomić załogę maszynową

•

sprawdzić, czy dokonywane są okresowe inspekcje pomieszczeń statku

•

w sytuacjach szczególnych (np. zagrożenie napadami piratów) stosować się ściśle do

poleceń kapitana i działać zgodnie z ustalonym planem obronnym

•

prowadzić właściwy nasłuch radiowy

•

postępować zgodnie z konwencją o ochronie środowiska naturalnego

•

rejestrować istotne wydarzenia w DO.

WACHTA MORSKA

– ORGANIZACJA I JEJ PEŁNIENIE

12

Nawigowanie z pilotem

Obecność pilota na pokładzie nie zwalnia kapitana ani oficerów
wachtowych od pełnienia swoich funkcji i ponoszenia odpowiedzialności
za bezpieczeństwo statku (pilot jest jedynie doradcą i pomocnikiem w
zakresie lokalnych warunków nawigacyjnych).

Po przybyciu pilota na mostek, kapitan i pilot powinni wymienić
informacje odnośnie procedur nawigacyjnych, warunków miejscowych
oraz właściwości manewrowych statku (Karta Pilotowa).

Kapitan i/albo oficer wachtowy mają obowiązek ściśle współpracować z
pilotem.

Należy dokładnie sprawdzać pozycje i ruch statku oraz kontrolować
polecenia manewrowe pilota wraz ze skutecznością ich wykonania przez
sternika. Brak zastrzeżeń w tym zakresie jest równoznaczny z aprobatą

poleceń pilota i przejęcie za nie odpowiedzialności.

WACHTA MORSKA

– ORGANIZACJA I JEJ PEŁNIENIE

13

Nawigowanie z pilotem

Jeżeli oficer wachtowy ma jakiekolwiek wątpliwości co do działań
lub zamierzeń pilota, powinien poprosić pilota o ich wyjaśnienie, a

jeśli wątpliwości nadal istnieją, powinien niezwłocznie zawiadomić
kapitana, a jeśli jest to konieczne, podjąć odpowiednie działanie
przed przybyciem kapitana.

Należy prowadzić odpowiednie zapisy w Dzienniku Okrętowym
oraz Książce Manewrów.

W czasie zdawania lub przyjmowania pilota należy zachować

szczególną

ostrożność

(dostosowanie

prędkości,

właściwe

przygotowanie i oświetlenie trapu pilotowego, utrzymywanie

łączności oficera asystującego z mostkiem oraz statku z pilotówką).

Po zdaniu pilota należy niezwłocznie wrócić na mostek, zarządzić
opuszczenie flag, sprzątnięcie sztormtrapu, zabezpieczenie kotwic.

Włączając się do ruchu należy zachować szczególną ostrożność

zwłaszcza podczas zwiększania prędkości statku.

WACHTA MORSKA

– ORGANIZACJA I JEJ PEŁNIENIE