Kontrola zakażeń
szpitalnych

Elżbieta Ołdak

zakażenie

Źródło

Wyjście

zakażenia

Drogi

transmisji

Wrota

zakażenia

Osoba

wrażliwa

Źródło zakażenia

Własna flora

Flora z zewnątrz

Źródła zakażenia w szpitalu

4

drogi transmisji

(zależą od patogenu)

kontaktowa

kropelkowa

pyłowa

k. bezpośredni

k. pośredni

zakażenia

krwiopochodne

HCV; HBV; HIV

droga

fekalno-

oralna

„brudne” ręce to

skażenie poręczy łóżka

widoczne w ciemnym

świetle

Osoba wrażliwa

Czynniki ryzyka zakażenia:



zależne od organizmu człowieka



krańcowe grupy wiekowe



towarzyszące choroby przewlekłe



defekty układu immunologicznego



wrodzone



nabyte



przyjmowane leki



zależne od patogenu



wirulencja



patogenność



dawka ekspozycyjna



droga zakażenia

Szpital dziecięcy stwarza
szczególne ryzyko …

•

wiele źródeł zakażenia

•

liczne drogi transmisji

•

wiele osób wrażliwych

•

noworodki mają niedojrzały ukł. immunologiczny

•

niesprawne bariery anatomiczne

•

dzieci nie przestrzegają zasad higienicznych

•

dzielą się posiłkami

•

dzielą się zabawkami

•

poznają świat zmysłem dotyku i smaku…

•

kontakty z dziećmi są szczególnie bliskie

•

są przytulane

•

całowane…

Zakażenie szpitalne -

definicja

•

Wg Ustawy o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób
zakaźnych u ludzi z 5 grudnia 2008 roku (Dz.U.2008.234.1570.
art.2 p.33

•

„zakażenie szpitalne – zakażenie, które wystąpiło w związku z
udzielaniem świadczeń zdrowotnych, w przypadku gdy choroba:

a.

nie pozostawała w momencie udzielania świadczeń zdrowotnych w
okresie inkubacji

albo

b.

wystąpiła po udzieleniu świadczeń zdrowotnych, w okresie nie
dłuższym niż najdłuższy okres jej wylęgania”

Kontrola zakażeń szpitalnych

Dyrektor Szpitala

K

omitet

K

ontroli

Z

akażeń

Sz

pitalnych

Z

espół

K

ontroli

Z

akażeń

Sz

pitalnych

„organ ustawodawczy”

„organ wykonawczy”

personel łącznikowy

Rozp. MZ z dn. 27.05.2010

Dz.U.10.100.646 z 09.06.2010

w sprawie zakresu, sposobów i częstotliwości
prowadzenia kontroli wewnętrznej w obszarze
realizacji działań zapobiegających szerzeniu się
zakażeń i chorób zakaźnych

Skład Komitetu KZSz

•

Dyrektor szpitala lub jego przedstawiciel

•

Wyznaczeni przez niego kierownicy jednostek
organizacyjnych, w tym:

•

Działu diagnostyki mikrobiologicznej,

•

Centralnej sterylizatorni,

•

Apteki szpitalnej,

•

Przewodniczący oraz członkowie ZKZSZ,

•

Naczelna pielęgniarka,

•

Lekarz medycyny pracy

Zadania komitetu kzsz

•

opracowywanie planów i kierunków systemu zapobiegania
i zwalczania zakażeń szpitalnych;

•

ocena wyników kontroli wewnętrznej przedstawianych
przez zespół kontroli zakażeń szpitalnych;

•

opracowywanie i aktualizacja standardów
farmakoprofilaktyki i farmakoterapii zakażeń i chorób
zakaźnych w szpitalu

Skład zespołu kzsz

•

lekarz jako przewodniczący zespołu;

•

pielęgniarka lub położna jako specjalista do spraw
epidemiologii lub higieny i epidemiologii, w liczbie nie
mniejszej niż 1 na 200 łóżek szpitalnych;

•

diagnosta laboratoryjny jako specjalista do spraw
mikrobiologii, jeżeli lekarz - przewodniczący nie posiada
specjalizacji z dziedziny mikrobiologii lekarskiej.

Rozp. MZ z 27.05.2010

Dz.U. Nr 234,poz.1570 z 2008
Dz.U. Nr 76, poz.641 z 2009

W sprawie kwalifikacji członków zespołu kzsz

Zadania zespołu kzsz



opracowywanie i aktualizacja systemu zapobiegania i
zwalczania zakażeń szpitalnych;



prowadzenie kontroli wewnętrznej oraz przedstawianie
wyników i wniosków z tej kontroli dyrektorowi szpitala i
komitetowi zakażeń szpitalnych;



szkolenie personelu w zakresie kontroli zakażeń szpitalnych;



konsultowanie osób podejrzanych o zakażenie lub chorobę
zakaźną oraz tych, u których rozpoznano zakażenie lub chorobę
zakaźną.

Kluczowe składowe zapobiegania zakażeniom
szpitalnym



ograniczenie transmisji patogenów między pacjentami

poprzez:



dezynfekcję rąk

i stosowanie rękawic,



przestrzeganie zasad aseptyki



stosowanie właściwych zasad segregacji i izolacji chorych



stosowanie odpowiednich technik dezynfekcji i sterylizacji



właściwa gospodarka odpadami



ochrona pacjentów poprzez:



racjonalną antybiotykoterapię



właściwe żywienie



szczepienia



ograniczenie procedur inwazyjnych



nadzór nad zakażeniami, identyfikacja i kontrola ognisk

epidemicznych



zapobieganie zakażeniom u członków personelu



ustawiczne szkolenie

Podstawowa zasada:

Na skórze dłoni bytuje:

•

flora stała

(S.epidermidis)

– chroni przed skolonizowaniem

drobnoustrojami chorobotwórczymi

•

flora przejściowa

(głównie bakterie w tym szczepy

szpitalne)

• flora chorobotwórcza

•

w miejscu zranień, zmianach ropnych

Higiena rąk:

1.

mycie rąk

•

zwyczajowe

•

higieniczne

•

chirurgiczne

2.

dezynfekcja rąk

•

higieniczna

–

usuwa 80% patogenów

•

chirurgiczna

zmywa ok. 20% flory przejściowej

Najczęściej pomijane obszary

20

Skuteczność środków
dezynfekujących

21

Zapobiegawcze stosowanie środków ostrożności w szpitalach:

-

dwa poziomy zabezpieczeń-



standardowe środki

ostrożności



dezynfekcja rąk



użycie dodatkowych

barier (np. rękawiczki)



stosowanie materiałów

jednorazowego użytku



utrzymanie sprzętów

otaczających chorego w

czystości i dobrze

osuszonych



segregacja odpadów



środki ostrożności

uzależnione od dróg

szerzenia się

zakażeń



wziewnej



kropelkowej



kontaktowej

Dodatkowe środki ochrony osobistej -
rękawice ochronne

:

•

nie mogą zastąpić higienicznej

dezynfekcji rąk

•

wzmacniają barierę ochronną

w kontakcie z chorym

•

stanowią ochronę przed

zakażeniami wirusami

krwiopochodnymi

• nie wolno używać tych

samych rękawic przechodząc

do drugiego pacjenta lub

wykonując „czystą” i „brudną”

procedurę

Postacie ZSz (dorośli)

24

z wyłączeniem OIT

Postacie ZSz a profil oddziału

25

Najczęstsze zakażenia szpitalne u dzieci:

•

Zakażenia p. pokarmowego

•

rotawirusowe

•

norowirusowe

•

inne wirusy i bakterie

•

Zakażenia układu oddechowego

•

zakażenia RS wirusami

•

szpitalne zapalenia płuc

(wirusowe, bakteryjne – u osób wentylowanych)

•

Zakażenia układu moczowego

•

Zakażenia odcewnikowe

•

miejscowe

•

uogólnione

•

Zakażenia miejsca operowanego

Zakażenia szpitalne a wiek

27

Grupa szczególnego ryzyka

28

Szpitalne zakażenia rotawirusami

29

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2006

2007

2008

2009

2010

38%

40%

23%

33%

32%

CA RGE

HA RGE

Zakażenia szpitalne a wiek chorych

30

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

0-11mo

12-23mo

24-35mo

36-47mo

48-59mo

≥60mo

%

CA RGE

HA RGE

Zakażenia RSV w szpitalu

31

32