www.ekonomia.wzia.prv.pl

SPOSOBY PRODUKCJI
- agrarne
- fordystyczne (długie linie
produkcyjne, duże zakłady, mała
elastyczność)
- postfordystyczne
- społeczeństwo informatyczne
(najwyższy poziom)

Obecnie zmniejszyła się liczba krajów
o gosp. agrarnej i fordystycznej

GLOBALIZACJA
Oznacza tworzenie nowego typu
powiązań między przedsiębiorstwami,
państwami i społeczeństwami. Jest
określeniem procesu, w którym
wydarzenia, decyzje i działania
występujące w jednej części świata
mają znaczące konsekwencje dla
pojedynczych ludzi i całych
społeczeństw w odległych nawet
częściach globu. Obszarami
globalizacji są finanse, rynki, strategie
konkurencyjne, technologia, badania i
rozwój wiedzy, modele konsumpcji i
style życia, regulacje prawne, a także
obraz ujednoliconego świata.
Globalizacja zapewnia korzyści
wynikające przede wszystkim z
rozszerzania skali produkcji i
przedłużania cykli życia produktów.

WPŁYW GLOBALIZACJI NA
ROZWÓJ MIAST I OBSZARÓW
METROPOLITALNYCH

- Intensyfikacja światowej konkurencji
w handlu międzynarodowym
- Wyraźny wzrost niepewności
gospodarowania (zmiany oprocent.
kapit., w poziomie inflacji i bezrobocia,
duże skoki kursów walut)
- wykształcenie się odmiennego od
dotychczasowego sposobu
organizowania działalności
gospodarczej
- zwolnienie tempa rozwoju krajów
uprzemysłowionych
- przyśpieszony upadek okręgów
surowcowych i uprzemysłowionych
- powstanie i rozwój przeds.
międzynarodowych o światowym
zasięgu działania
- rosnący udział usług w PKB
- wyeksploatowanie tradycyjnych
regionów surowcowych
- zwiększona konkurencja ze strony
krajów azjatyckich o innej strukturze
pracy
- skrócenie cyklu życia produktu
- dążenie inwestorów do skrócenia
czasu zwrotu kapitału

ATRYBUTY GLOBALIZACJI

- swobodny przepływ ludzi, kapitału,
technologii, informacji

FORMY GLOBALIZACJI

- g. rynków i strategii
- g. finansów i własności kapitałów
- g. technologii, wiedzy oraz badań
naukowych
- g. rządzenia i regulacji prawnych
- g. postrzegania, świadomości, idei i
wartości
- polityczne ujednolicenie świata


Najwyższa konkurencja jest między
korporacjami zjednoczonymi w bloki
gospodarcze:

UE , ang. European Union

NAFTA-PÓŁNOCNOAMERYKAŃSKI
UKŁAD WOLNEGO HANDLU, ang.
North American Free Trade
Agreement

CEFTA-ŚRODKOWOEUROPEJSKIE
POROZUMIENIE O WOLNYM
HANDLU, Central European Free
Trade Agreement, międzynar. umowa
gosp., zawarta 1992 w Krakowie
przez Czechy, Polskę, Słowację i
Węgry weszła w życie 1994; do
CEFTA przystąpiły też: Słowenia
(1996), Rumunia (1997) i Bułgaria
(1999) Celem porozumienia było
przezwyciężenie zastoju we
wzajemnych stosunkach handl. i
lepsze przygotowanie się do udziału
w procesie integracji europejskiej.

APEC - WSPÓŁPRACA
EKONOMICZNA AZJI I PACYFIKU,
ang. Asia-Pacific Economic
Cooperation

Współcześnie występują 3
podstawowe typy gospodarki
rynkowej:
1. Neoliberalna(wolna)
2. Społeczna
3. Socjalna(państwo dobrobytu)

Polityka liberalna - polityka, wg której
im mniej państwo ingeruje w
gospodarkę tym lepiej (J. K. Mikke)

SZCZEBLE
- korporacje
- państwa
- regiony, miasta
- przedsiębiorstwa

KTN ( Korporacja trans narodowa ) –
firma globalna posiadająca zdolność
do wykorzystywania źródeł dochodu
w różnych obszarach przestrzeni
światowych.

KORPORACJE WIELONARODOWE,
przedsiębiorstwa, firmy
międzynarodowe, ponadnarodowe,
spółki kapitałowe, prowadzące
działalność gosp., w co najmniej 2
krajach i tworzące zintegrowany,
międzynar. system powiązań gosp.,
podporządkowany wspólnej strategii.

Cechy KTN
- wysoka mobilność przestrzenna
- duża wartość kapitału
- wysoka zdolność do tworzenia i

absorpcji innowacji

- rozwinięte struktury organizacyjne

odpowiadające strukturom państwa

GENERAL MOTORS | FORD |
SHELL

Tempo rozwoju KTN 21% | krajów
najw. 6%



PRACA | ZIEMIA | KAPITAŁ |WIEDZA


PRZESTRZEŃ
jedna z podstawowych (oprócz czasu)
cech materii.

- OBSZAR CENTRALNY – jest to

obszar o wysokim poziomie rozw.
gosp., duża akumulacja kapitału,
rozwinięta infrastruktura, zdolność do
tworzenia i absorpcji innowacji.

- OBSZAR PERYFERYJNY – j.w. ale

nie posiada zdolności do innowacji
tylko do absorpcji

- OBSZAR MARGINALNY – odbiera

negatywne skutki procesów
globalizacji; występują negatywne
trendy rozw. gosp.; brak jest
potencjału endogenicznego
pozwalającego na odwrócenie
negatywnych trendów
gospodarczych

NIC – brak czasu i przestrzeni


DEFINICJE

SYSTEM OSADNICZY – jest to sieć
jednostek osadniczych wraz z ich
zewnętrznymi i wewnętrznymi
powiązaniami
- stare ( Europa, Azja )
- nowe ( USA, Australia )
lub
- skoncentrowane ( USA, Australia )
- rozczłonkowane ( Rosja )

GĘSTOŚĆ SYSTEMU
OSADNICZEGO – jest to średnia
odległość miast

UKŁAD OSADNICZY – jest to obszar
zasiedlenia się ludności wyznaczony
codziennymi wędrówkami do pracy
- układy pierwotne oparte na

jednorodnym miejscu pracy np.
osada przy szybie wydobywczym

- układy wtórne oparte o wiele

różnorodnych miejsc pracy

- układy terytorialne – wiele

różnorodnych form pracy z przewagą
usług
(ich formy: aglomeracje, konurbacje,
obszary metropolitalne)

AGLOMERACJA – obszar cechujący
się wysokim poziomem
zurbanizowania (stosunek ludności
zamieszkałej w miastach do ogółu
ludności) na którym występuje jedno
lub kilka jednostek osadniczych typu
miejskiego z których jedna lub kilka
pełni funkcję dominującą. Cechuje się

wysokim stopniem integracji
gospodarczej, infrastruktury)

Charakterystyczne procesy dla
aglomeracji:
- codzienna wymiana półproduktów,

wyrobów, towarów między przeds.

- codzienne wędrówki do pracy
- występowanie wspólnych urzędów

infrastrukturalnych

- występowanie wspólnych miejsc

cotygodniowego wypoczynku

KONURBACJA [łac.], urb. typ
policentrycznej aglomeracji miejsko-
przemysłowej, w której żadne miasto
nie ma znaczenia dominującego (np.
GOP).

- jest to duży ośrodek miejski w którym

oprócz funkcji lokalnych pełnione są
funkcje o zasięgu regionalnym,
krajowym i międzynarodowym

O randze metropolii świadczy zasięg
przestrzenny pełnionych przez nią
funkcji
- światowe ( Nowy Jork, Paryż,

Londyn, Tokio )

- kontynentalne ( Berlin, Praga )
- międzynarodowe
- krajowe

OBSZAR METROPOLITALNY –
obszar wyznaczony zasięgiem
oddziaływania gosp. i świadczenie
usług ośrodka miejskiego

MIASTO – jest to obszar o wysokiej
koncentracji ludności, zabudowy,
infrastruktury i miejsc pracy o
charakterze pozarolniczym.

URBANIZACJA – to ciągły proces
wzrostu ilości i wielkości miast


FAZY URBANIZACJI

1. URBANIZACJA – charakteryzuje
się tym, iż rośnie liczba ludności miast
(aglomeracji) przy czym dynamika
wzrostu ludności w obszarze
centralnym jest wyższa niż w
obszarach zewnętrznych

2. SUBURBANIZACJA – liczba
ludności miasta (aglomeracji) rośnie
przy czym liczba ludności na
obszarach zewnętrz. przyrasta
szybciej a niżeli w obszarze
centralnym.

3. DEZURBANIZACJA
(deurbanizacja) – cechuje się
odpływem ludności z miast
(aglomeracji) na obszary zewnętrzne
(kryzys wielkich miast)

4. REURBANIZACJA – zjawisko
łączenia się aglomeracji
wielkomiejskich w systemy
metropolitarne typu megalopolis oraz
charakteryzujące się silnym rozwojem
usług w strefach peryferyjnych,
strefach aglomeracji, obecnie proces
ten zaznacza się w USA i Japonii.
[ z notatek: powoli zaczyna wzrastać
liczba ludności miast przy czym
większą dynamiką cechuje się obszar
centralny (odrodzenie się wielkich
miast) ]


PROGI (BARIERY) ROZWOJU
MIAST

· Miasto jest systemem złożonym

· Miasto rozwija się w sposób

dialektyczny tzn. że w procesach
rozwoju nie ma równowagi

· Rozwój miasta ma charakter ciągły

· Istnienie napięć w rozwoju miast jest

barierą obiektywną

! KLASYFIKACJA BARIER

· 1. Bariera ilościowa w rozwoju

miasta: brak wolnych terenów
inwestycyjnych (uzbrojenie terenu)
brak środków finansowych na rozwój
infrastruktury

· 2. Bariera jakościowa – niska jakość

funkcjonowania urzędów, niski
poziom wykształcenia, zła jakość
środowiska, brak kapitału
społecznego

· ! Kapitał społeczny – to co wypełnia

przestrzeń między ludźmi, to:
instytucje, organizacje,

stowarzyszenia, kluby, fundacje,
kapitał to także system wartości i
przekonań obowiązujących w
społeczeństwie np. mamy wpływ na
funkcjonowanie państwa

· naczelny cel funkcjonowania –

przetrwanie biologiczne narodu

· Polska jest na bardzo niskim

poziomie z kapitałem społecznym

· ! 4 RODZAJE BARIER

· 1. Bariery strukturalne – wynikają ze

struktur zagospodarowania
przestrzennego miasta ( struktura
zabudowy centrum miasta)

· 2. Bazy fizjograficzne – wynikają one

z cech fizycznych terenu (np. spadki
terenów, wody gruntowe)

· 3. Bariery funkcjonalne – wynikają z

rozmieszczenia funkcji
przestrzennych ( nie można
lokalizować funkcji kolizyjnych )

· 4. Bariera technologiczna – wynika z

parametrów technicznych i
technologicznych urządzeń,
infrastruktury komunalnej (wodociągi,
linie energetyczne)

Miasto rozwija się w sposób skokowy.

UŻYTKOWNICY MIASTA

3 Grupy użytkowników

dla ludności

1. Space behavioral -
zapotrzebowanie
2. Space location – lokalizacja

dla jedn. gospod.

3. Space developmental – rozwój
(budowa)


Użytkownicy

1.

Ludność

2.

Jednostki gospodarcze

· Te 3 rodzaje zachowań występują

zgodnie z naszymi
zapotrzebowaniami

!* JEDNOSTKI GOSPODARCZE
- wyróżniam 2 kategorie walorów
użytkowych przestrzeni to:

1. Zasoby – atrakcyjność danej
lokalizacji z punktu widzenia
możliwości pozyskania wszystkich
niezbędnych czynników produkcji

2. kat. popytu – atrakcyjność danej
lokalizacji z punktu widzenia
możliwości zbytu produkowanych
dóbr i usług

!* kryterium lokalizacji jedn.
gospodarczej to maksymalizacja
walorów użytkowych popytu i podaży

CZYNNIKI UWZGLĘDNIAJĄCE
PRACE PRZEDSIĘBIORCÓW PRZY
PODEJMOWANIU DECYZJI
LOKALIZACYJNYCH

1 Czynniki stymulujące podjęcie
działalności inwestycyjnej
- zasady i kwalifikacje siły roboczej
- wysoka chłonność rynku lokalnego
- rozwinięta infrastruktura rynkowa i

transportowa

- sprawny system telekomunikacji
- przychylność władz lokalnych wobec

inwestorów

- jasność, klarowność i stabilność

przepisów ustalonych przez władze
lokalne

2 Nie zachęcające do podejmowania
decyzji
- wysoka stopa bezrobocia i związana

z nią patologia społeczna

- wysokie zagrożenie wynikające z

przestępczości

- degradacja środowiska naturalnego
- trudności ze znalezieniem lokalu
- wysokie ceny ziemi

- długi okres załatwienia formalności
- częste zmiany w przepisach

dotyczących prowadzenia
działalności gospodarczej

3 Obojętne przy podejmowaniu
działalności


!* CZYNNIKI UNIWERSALNE
LOKALIZACJI JEDNOSTEK
GOSPODARCZYCH

1 Dostępność komunikacyjna i
telekomunikacja, dostępność
przestrzenna, niezawodność dotarcia
na czas

2 Występowanie wysoko
wykwalifikowanej siły roboczej o
różnym profilu kształtowania

3 Infrastruktura techniczna (dobrze
rozwinięta)

4 Możliwość uzyskania ulg lub
zwolnienia od podatku, taniego
kredytu bądź gwarancji kredytowej.

5 Możliwość wykorzystania wolnych
obiektów i gruntów komunalnych

6 Sprzyjający klimat inwestycyjny,
przychylność władz i społeczeństwa
lokalnego

7 Możliwość realizacji wspólnych
projektów inwestycyjnych w oparciu o
partnerstwo publiczno-prywatne

8 Dostęp do środków akademickich i
badawczo rozwojowych,
umożliwiających przeszkolenia
pracowników, dostęp do innowacji,
technologii

9 Brak silnych związków zawodowych

10 Chłonność rynku lokalnego

11 Dobra jakość środowiska
naturalnego

12 Dostęp do zasobów____________
o wysokim standardzie

13 Stabilizacja polityczna obszaru
występowania tradycji kulturowej

!* KORZYŚCI AGLOMERACJI
(SKUPIENIA)

Korzyści skupienia, dzielą się na 2
podstawowe kategorie:

*1. Korzyści lokalizacji – wynikają ze
skupienia na danym obszarze
przedsiębiorstwa o tym samym lub
zbliżonym profilu produkcji

*Główne źródła korzyści lokalizacji

- istnienie wyspecjalizowanej dla

potrzeb działalności gospodarczej
infrastruktury

- wyspecjalizowanie ___________

instytucji obsługowych

- wykwalifikowanej siły roboczej
- możliwość nawiązania współpracy z

jednostkami gospodarczymi o
podobnym profilu

- możliwość przejmowania korzyści

tzw. Pozytywnej konkurencji

- pozytywne efekty konkurencji (Dolina

Krzemowa –USA ; skupisko
przemysłu włókienniczego )

· KLASTER – obszar na którym

zlokalizowane są firmy o podobnym
profilu produkcji bądź o
komplementarnym zakresie produkcji
np. klaster meblowy.

*2. Korzyści urbanizacji – wynikają z
faktu zlokalizowania się w obszarach
miasta, czyli związku firmy z
gospodarką infrastruktury i komunalną

*Główne źródła korzyści to:
- wysoko wykwalifikowana siła

robocza

- rozwinięta infrastruktura w tym

drogowa i komunikacyjna ( obniżenie
jednostkowego kosztu transportu )

- istnienie firm obsługowych ( co daje

możliwość obniżki kosztów
funkcjonowania poprzez tzw.
outsourcing ).

- Obniżenie kosztów funkcjonowania

poprzez użytkowanie infrastruktury
komunalnej

www.ekonomia.wzia.prv.pl

*Koszty niekorzyści:
- wyczerpanie się terenów, nie ma

możliwości wynajęcia nieruchomości

- niewydolność infrastruktury
- rosną jednostkowe koszty transportu
- spada jakość pracy otoczenia

instytucji i otoczenia rynkowego

- obniżenie jakości środowiska

naturalnego

- rośnie cena siły roboczej


!* 6 GŁÓWNYCH CZYNNIKÓW
LOKALIZACJI JEDNOSTEK
GOSPODARCZYCH

1 Walory użytkowe zasobów (podaży)

2 Walory użytkowe popytu

3 Dążenie do zwiększenia rozmiarów
działalności w celu obniżenia kosztów
jednostkowych

4 Terenochłonność – wielkość terenu
do wartości uzyskiwanych efektów

5 Spójność wewnętrzna jednostki
gospodarczej (jej podatność na
podziały lokalizacyjne)

6 Bezwładność struktur
przestrzennych (dotyczy tendencji do
ograniczania zmian dotychczasowych
miejsc działalności)


!* TENDEDNCJE W
ZACHOWANIACH
PRZESTRZENNYCH:

1 Funkcje usługowe
(wyspecjalizowane i
niewyspecjalizowane)

2 Funkcje o zasięgu lokalnym i
ponadlokalnym

3 Funkcje terenochłonne loklizują się
na obrzeżach miast (np. Salon
Samochodowy)

4 Tendencje do koncentracji funkcji o
zbliżonym profilu

5 Koncentracje funkcji
komplementarnej

6 Tendencja do utrzymywania dzielnic
bądź ulic

7 Wpływa opinia o danym miesiącu


!* POZIOM ŻYCIA – ilość dóbr i usług
w których posiadanie możemy wejść
swoimi zasobami finansowymi


!* JAKOŚĆ ŻYCIA – subiektywna
ocena poziomu życia (czyli poziom
zadowolenia z tego co mamy)

!* ZASPOKOJENIE POTRZEB
BYTOWYCH

1 Poziom oceniamy wg 2 kryteriów:
· co było kiedyś?

· co jest tu i jak jest gdzie indziej?

(porównujemy się do innych poprzez
czas i przestrzeń, poruszamy się w
czasie i przestrzeni).

2 Dotyczy alokacji inwestycji w
określonych sferach (malejąca
krańcowa użyteczność produkcji)


!* FUNKCJE JAKOŚCI ŻYCIA

!* LUDZIE

· warunki bytowe – są to relacje

między człowiekiem a szeroko
rozumianym otoczeniem

· warunki bytowe – są kategorią

obiektywną, opisywalną i mierzalną

!* WALORY UŻYTKOWE
PRZESTRZENI W ODNIESIENIU DO
LUDNOŚCI

· walory użytkowe mieszkania (tj.

cena, dostępność, stan techniczny,
walory sąsiedztwa)

· walory użytkowe pracy – podobnie

jw. – traktowane szeroko:
dostępność pracy zgodnie z
kwalifikacjami, zagospodarowanie,
możliwość rozwoju, środowisko
pracy

· walory użytkowe obsługi – związane

z dostępnością i jakością placówek
usługowych (kryterium lokalne
ludności jest maksymalizacją
walorów użytkowych przestrzeni)

!* RELACJA WŁADZA A
JEDNOSTKI GOSPODARCZE

· jednostki gospodarcze są kreatorem

miejsc pracy, kreatorem dobrobytu

· jednostki są realizowane na

działalność zysku

· władze muszą z jednej strony dążyć

do wspierania działalności
gospodarczej a z drugiej strony
muszą kontrolować ze względu na
wzrost kosztów społecznych

· władze muszą myśleć w kategoriach

długookresowych, jednostki
zorientowane są na jak najszybszy
zwrot kapitału

· władze są od tego aby interes ogółu

był nadrzędny do partykularnych
interesów jednostki

!* PRZYKŁADOWE PYTANIA

1. Co to są walory użytkowania?
2. Czynniki lokalizacji
3. Co to są efekty zewnętrzne?
4. Co to jest klaster (claster)?


EKONOMIKA (łc. oeconomicus z gr.
oikonomikós związany z
zarządzaniem domem,
ekonomiczny?) 1. dział ekonomii
zajmujący się poszczególnymi
gałęziami gospodarki wraz z relacjami
pomiędzy nimi (np. e. handlu,
transportu) oraz zagadnieniami
zwianymi z rodzajami działalności
gospodarczej (np. e. przedsiębiorstw).
2. gospodarka, zarządzanie czymś.