EKONOMIKA MIAST I REGIONÓW - ĆWICZENIA 3
UŻYTKOWNIK MIASTA - użytkownikiem miasta jest każdy podmiot korzystający z urządzeń istniejących na jego obszarze.
SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA - to szczególna społeczność, której wyróżnikami są:
miejsce - wspólne terytorium, znane, bliskie, bezpiecznie przestrzenie ograniczone i w tych granicach (które społeczność potrafi obronić) całkowicie, wieloaspektowo rozpoznane, kontrolowane, kształtowane wg zmieniających się potrzeb społeczności lokalnej do postaci aktualnie akceptowanej
wartości i normy - zbiór wspólnych wartości akceptowanych przez wszystkich członków społeczności (w określonej hierarchii), tworzony przez lata, któ®e opierać się mogą przemianom, ustalają reguły zachowań
zwyczaje, tradycje - przez lata wypracowywane i jednocześnie stale uaktualniane zachowania, rytmy dobowe, miesięczne, roczne, wskazujące czas na określoną czynność czy działalność; pomagają jednostce właściwie postępować, stanowią wyróżnik konkretnej społeczności, tworzą kulturę lokalną
ograniczona liczba aktorów - społeczność stanowi taka ilość osób, by możliwe były ich codzienne, bezpośrednie kontakty, co daje jednostce szansę zaistnienia w grupie i oddziaływania na realia życia
autarkia - całe życie jednostki może upłynąć w „obrębie” społeczności lokalnej, gdyż zaspokaja ona poprzez swoje cechy (oferowane produkty przede wszystkim o charakterze niematerialnym) całość potrzeb jednostki (daje jako produkt grupy: wiedzę, umiejętności, podstawową opiekę zdrowotną itp.)
DEMOKRACJA - system rządów w którym obywatele wybierają swoich przywódców regularnych wyborach opartych na współzawodnictwie kandydatów, przy jednoczesnym zabezpieczeniu podstawowych swobód obywatelskich.
SAMORZĄD TERYTORIALNY jest najbardziej powszechną formą samorządu. Tworzy ją społeczność lokalna zamieszkała na danym terenie, zorganizowana w terytorialny związek samorządowy, będący podmiotem odrębnym od państwa, posiadający osobowość prawną i własny wyodrębniony majątek. Istnienie samorządu terytorialnego jest bezpośrednim i faktycznym przejawem demokracji lokalnej.
WŁADZE MIASTA: na obszarze miasta władzę sprawują demokratycznie wybrane podmioty, które przynależą do różnych szczebli władzy publicznej. Ich kompetencje wynikają z obowiązującego ustawodawstwa, w którym szczegółowo określony został zakres działania konkretnych organów władzy, wg generalnej zasady, iż wskazane zadanie wykonuje jeden podmiot i tylko on jest za nie odpowiedzialny. Rozwiązaniem kwestii podziału zadań pomiędzy państwo a samorząd stało się poprzez wykorzystanie zasady pomocniczości (subsydiarności).
WŁADZA LOKALNA - jest to zespół stosunków społecznych typowych dla rządzonych i rządzących, zachodzących w środowisku społecznym ograniczonym terytorialnie i przestrzennie do zorganizowanych społeczności lokalnych. Stanowi konsekwencję procesów decentralizacji władzy w państwie, ma podmioty uchwałodawcze, wykonawcze, kontrolne, a jej funkcjonowanie wynika z podziału władzy. Rady miast wybierają mieszkańcy w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym, na okres czteroletniej kadencji. W swych działaniach władze miasta nie podlegają żadnemu organowi administracji. Ich możliwości wpływu na realia miejskie wyznacza zasada „kompetencji generalnej w zakresie spraw lokalnych”, co oznacza, iż do zakresu ich działania należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów władzy.
Kim są aktorzy rozwoju lokalnego?
W każdej gminie, nawet w każdej wsi znajdziemy takie osoby, które mocno utożsamiają się ze swoją „małą ojczyzną”, interesują się teraźniejszością oraz przeszłością ich miejsca życia i działania. Są to osoby, które w mniejszym lub większym stopniu angażują się w życie swojej społeczności lokalnej z racji zajmowanego stanowiska lub zawodu lub ważnej roli. Aby rozpocząć jakikolwiek proces uspołecznionego rozwoju lokalnego należy najpierw wszystkich tych aktorów „zidentyfikować” a następnie zaprosić do współdziałania. Osobami odpowiedzialnymi za dany teren są w Polsce przedstawiciele samorządu terytorialnego, którego podstawową komórką jest gmina, dlatego też wójt, radni, sołtysi. Skuteczną metodą zintegrowania tych osób jest skupienie ich wokół jednego konkretnego problemu poprzez wspólne spotkania, dyskusje, pracę w formie warsztatów, wspólnych wyjazdów studyjnych do miejsc w Polsce czy za granicą, gdzie zostały zrealizowane konkretne projekty rozwiązujące jakiś problem związany z rozwojem lokalnym wsi, gminy czy regionu. Kiedy obserwujemy zmiany zachodzące obecnie na Polskiej wsi, zwłaszcza w kontekście przygotowań do programów odnowy wsi czy LEADER (fundusze strukturalne Unii Europejskiej), zauważamy, że nierzadko inicjatorami działań aktywizujących społeczności wiejskie są właśnie samorządowcy. Grupa ta reprezentuje polityczną wolę działania i jej udział w rozwoju społeczności lokalnej jest niezbędna.
Drugą ważną grupą są przedstawiciele instytucji funkcjonujących na wsi: reprezentanci domów kultury, świetlic wiejskich, bibliotek, szkół, służb leśnych, instytucji doradztwa rolniczego, ochotniczej straży pożarnej itp. Osoby te najłatwiej jest zidentyfikować, ponieważ są one związane ze stanowiskami, które zajmują bądź z funkcjami, które pełnią. Często podejmują one wiele inicjatyw wykraczających ponad ich podstawowe obowiązki, np. dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury poszukujących dodatkowych funduszy pozagminnych na festyny wiejskie, czy konkursy wiedzy o swojej małej ojczyzny dla młodzieży. Przykładów można by tutaj mnożyć wiele. Wystarczy te osoby i ich działania zidentyfikować i zaangażować do wspólnego działania.
Od kilku lat coraz szybciej rośnie rola organizacji pozarządowych na terenach wiejskich. Wiele z nich powstaje z inicjatywy samorządów w celu pozyskiwania dodatkowych środków na działania na obszarze gminy, ale jest też coraz więcej takich, które powstają z inicjatywy mieszkańców jednego sołectwa czy miejscowości. Aktywność tych stowarzyszeń jest bardzo zróżnicowana, różne są też cele ich działalności - niektóre szerokie (np. towarzystwo rozwoju gminy czy wsi) a niektóre ograniczają swoją działalność do jednego tylko problemu czy grupy (np. skierowane do osób niepełnosprawnych czy przeciwdziałające alkoholizmowi). W kontekście rozwoju lokalnego zróżnicowanie tych stowarzyszeń i organizacji jest wręcz sprzyjające wspólnemu działaniu. Stowarzyszenia są obecnie bardzo ważnym podmiotem życia społecznego i przeżywają swój rozkwit także na wsi. Dysponują one na ogół ogromnym potencjałem aktywności społecznej, inicjatyw rozwoju oraz współdziałania.
Inną równie istotną grupą aktorów życia społecznego na wsi są reprezentanci sektora prywatnego - przedsiębiorcy, rolnicy, właściciele obiektów turystycznych itp. Są to osoby, które często w poszukiwaniu źródeł dochodów wykazują się dużą innowacją i elastycznością pomagającą funkcjonować na wolnym rynku. Często są to ludzie sukcesu, którym się udało, a którzy chcą się tym swoim sukcesem podzielić z innymi. Są oni często wizytówką, reklamą danej gminy czy miejscowości. Przedsiębiorcy poprzez swoje zaangażowanie w rozwój lokalny mogą także podnosić jakość życia na wsi, zwiększając zatrudnienie, wprowadzając nowoczesne technologie, ściągając nowych inwestorów itp. Z ich identyfikacją może być na początku pewien problem, ale warto zaangażować ich we wspólne działania.
Reprezentanci wymienionych grup to są właśnie aktorzy życia społecznego, rozwoju lokalnego, liderzy. W ich grono można zaliczyć wiele innych postaci ważnych w danej społeczności - księdza, lokalnego artystę ludowego, członka zespołu folklorystycznego, panią z koła gospodyń wiejskich, czy prowadzącą świetlicę wiejską. Kiedy zaczniemy analizować naszą społeczność szybko odnajdziemy takich realnych oraz potencjalnych liderów, których być może należy dopiero „odkryć” i drzemiący w nich potencjał rozwinąć.
Lider lokalny zdolny do sformowania wizji rozwoju i posiadający umiejętność skupienia wokół siebie elity lokalnej.