NIEDOBORY

ODPORNOŚCI

Niedobory odpornościowe

powstają

w wyniku

braku

lub

niewłaściwej

funkcji

jednego lub więcej

elementów układu

odpornościowego

PRZYCZYNY

NIEDOBORÓW

ODPORNOŚCI:

PODZIAŁ NIEDOBORÓW

ODPORNOŚCI

Swoiste

Nieswoiste



odchylenia funkcji limfocytów

T
lub B



zaburzenia dotyczące

składników dopełniacza lub

fagocytozy, które zapewniają

odporność nieswoistą

Pierwotne

Wtórne



zależne od wewnętrznych

defektów

komórek układu

odpornościowego

i są w większości uwarunkowane

genetycznie



spowodowane czynnikami
zewnętrznymi, takimi jak:
leki, promieniowanie,
niedożywienie,
czy zakażenie.
AIDS jest wtórnym
niedoborem odporności,
wynikającym z zakażenia
wirusowego

NIEDOBOR

Y

PODZIAŁ PIERWOTNYCH

NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI,

OPARTY NA TYPIE KOMÓREK

DOTKNIĘTYCH WADĄ



Niedobory zależne od limfocytów B



Niedobory zależne od limfocytów T



Niedobory zależne od komórek żernych



Niedobory zależne od składników
dopełniacza



Złożone niedobory odporności



Zakres niedoborów limfocytów B

waha się od opóźnionego dojrzewania Ig, poprzez
niedobory pojedynczych izotypów, do
agammaglobulinemii sprzężonej z chromosomem X,
gdy dotknięci schorzeniem chłopcy nie mają ani
limfocytów B
ani Ig w surowicy



Chorzy z defektami funkcji limfocytów B

mają nawracające zakażenia ropne, takie jak:
zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego oraz
zatok. Bez leczenia, mogą oni rozwinąć poważną
obstrukcyjną chorobę płuc (rozstrzenie), gdyż
nawracające zapalenia płuc niszczą elastyczność
dróg oddechowych

PIERWOTNE NIEDOBORY

LIMFOCYTÓW B

PIERWOTNE NIEDOBORY

LIMFOCYTÓW B



Agammaglobulinemia sprzężona z
chromosomem X



Agammaglobulinemia dziedziczona
autosomalnie recesywnie



Pospolity zmienny niedobór odporności



Izolowany niedobór IgA



Niedobór odporności z podwyższeniem IgM



Niedobór podklas IgG



Przejściowa hipogammaglobulinemia
niemowląt

Agammaglobuline

mia sprzężona z

chromosomem X

(X-LA)

µ

IgM

µ

IgM

IgM
IgD

IgM

IgG1,2,

3

IgM

IgA1 lub

2

Ig

M

IgE

IgM

µ

IgM

Ig

M

IgD

Ig

M

IgD

IgG1,2,

3

IgE

IgM

IgM

IgM

µ

IgM

IgG1,2,

3 lub 4

IgM

IgA1

lub 2

Ig

M

IgE

Niedobór IgA

Niedobór

odporności ze

wzrostem IgM

(HIGM)

Pospolity zmienny

niedobór odporności

Wydzielane
przeciwciał
o

Limfocyt
pre-B

Niedojrzały
limfocyt B

Limfocyt B

Dojrzały
limfocyt B

Komórka
plazmatyczna

IgM IgG1,2,3,4

IgE

IgM

IgM

Dojrzewanie limfocytów B w wybranych niedoborach

odporności

Agammaglobulinemia sprzężona z

chromosomem X (agammaglobulinemia

Brutona)



Choroba dotyczy chłopców i charakteryzuje się
całkowitym brakiem przeciwciał oraz śladową obecnością
limfocytów B w krążeniu (<1%).



Dominują w niej nawracające zakażenia bakteryjne dróg
oddechowych.



Bez leczenia prowadzi do przewlekłego zapalenia zatok i
zmian rozstrzeniowych oskrzeli. Najczęstszą przyczyną
śmierci jest przewlekłe enterowirusowe zapalenie opon
mózgowych i mózgu.



Za chorobę odpowiada

mutacja w genie Btk

,

kodującym

kinazę tyrozynową należącą do rodziny
cytoplazmatycznych kinaz Tec. Aktywność kinazy Btk
wykryto w komórkach hematopoetycznych
z wyjątkiem limfocytów B. Kinaza ta jest potrzebna do
wzrostu prekursorów limfocytów B i ich dojrzewania.



Brak jest leczenia przyczynowego. Stosuje się terapię
zastępczą polegającą na podawaniu przeciwciał.

Nawracające zapalenie ucha oraz obszary zapalenia tkanki łącznej. U
dziecka wykryto infekcje Pseudomonas aeruginosa i Staphylococcus
aureus, anemię hemolityczną (choroba autoimmunizacyjna) i neutropenię.
Stwierdzono mutację w egzonie 15 genu Btk, polegającą na zamianie
asparaginy na walinę.

Agammaglobulinemia sprzężona z

chromosomem X

Agammaglobulinemia dziedziczona

autosomalnie recesywnie



Obraz kliniczny identyczny jak w przypadku
agammaglobulinemii Brutona



Dziedziczenie ma charakter autosomalny



U pacjentów wykryto różnego typu mutacje, np:



U pacjentów nie wykrywa się mutacji genu Btk



genu µ dla łańcucha ciężkiego przeciwciał, leżącego na

14.
chromosomie,



genu α dla łańcucha ciężkiego przeciwciał,



białka adaptorowego limfocytów B – Blnk (B-linker

adapter protein),
niezbędnego na etapie dojrzewania limfocytów z pro-B do
pre-B

Pospolity zmienny niedobór odporności

(

C

ommon

V

ariable

I

mmuno

D

eficiency –

CVID

)



Nazwą tą określa się grupę wrodzonych zaburzeń dojrzewania
limfocytów B.



Charakteryzuje ją brak komórek plazmatycznych w narządach
limfatycznych, hipo- lub agammaglobulinemia i nawracające
zakażenia układu oddechowego.



We krwi zwykle obserwuje się znaczne obniżenie poziomu
immunoglobulin wszystkich klas, aczkolwiek produkcja IgM
bywa najmniej upośledzona.



Węzły limfatyczne przejawiają charakterystyczną hiperplazję.



Od agammaglobulinemii sprzężonej z płcią, CVID odróżnia
autosomalny sposób dziedziczenia oraz ujawnianie się
pierwszych objawów choroby
w późniejszych latach życia.



U około 10% chorych na CVID występują choroby
autoimmunizacyjne.
W zespole tym wyższe jest też ryzyko wystąpienia chłoniaków
i nowotworów przewodu pokarmowego.



Brak jest leczenia przyczynowego, chorzy z CVID wymagają
podawania immunoglobulin.

Hiperplazja węzłów limfatycznych w

dwunastnicy

u pacjenta chorego na CVID

Izolowany niedobór IgA



Najczęstszy wrodzony niedobór odporności, występuje
z częstością 1 na 600 urodzeń w Europie i USA.



Rozpoznaje się go wówczas, gdy stężenie IgA w
surowicy jest mniejsze niż 0,05 g/l

(norma – 2 g/l)

.

Stężenie przeciwciał innych klas pozostaje prawidłowe.



Objawami są nawracające bakteryjne zakażenia dróg
oddechowych.



Obecnie CVID i izolowany niedobór IgA uważa się za
dwie różne postacie tej samej choroby, o nie
wyjaśnionym dotychczas podłożu genetycznym.

Niedobór odporności związany z

chromosomem X ze zwiększonym stężeniem

IgM (HIGM)



Charakteryzuje się bardzo niskim poziomem IgA oraz
IgG,
przy zwiększonym lub normalnym poziomie IgM oraz
normalnym poziomie limfocytów B.



W zespole tym dominuje zapalenie płuc powodowane
przez Pneumocystis carinii, zakażenie Cryptosporidium
parvum.
Częste są ponadto choroby wątroby.



Za chorobę odpowiedzialna jest

mutacja genu

kodującego ligand
dla CD40 (CD154)

.

Cząsteczka ta jest obecna na

aktywowanych limfocytach T. Wiąże się ona z CD40 na
limfocytach B, przekazując sygnał niezbędny do zmiany
izotypu wytwarzanych przeciwciał z IgM na IgG, IgA lub
IgE. Brak tego receptora powoduje

zatrzymanie

limfocytów B na etapie syntezy IgM

. Brak również

ośrodków rozmnażania w węzłach chłonnych.



Leczenie polega na podawaniu przeciwciał.

Limfocyty B pacjentów z niedoborem odporności ze

zwiększonym stężeniem IgM nie są zdolne do pełnej

aktywacji

Węzeł limfatyczny pacjenta z

podwyższonym stężeniem IgM

(brak ośrodków rozmnażania)

Normalny węzeł limfatyczny

(obecne ośrodki rozmnażania)

Rozpoznanie antygenu

indukuje ekspresję cząsteczek

efektorowych przez limfocyty T,

co z kolei aktywuje limfocyty B.

Proliferacja limfocytów B

Różnicowanie do komórek

plazmatycznych,

wydzielających przeciwciała

Niedobory podklas IgG



Najczęściej są to niedobory asymptomatyczne



U dzieci najczęściej występuje niedobór IgG2,
a u dorosłych IgG3. Izolowany niedobór IgG1
wykrywa się niezwykle rzadko.



Niedobór IgG2 jest związany ze słabszą
odpowiedzią
na antygeny polisacharydowe - składnik
otoczki wielu bakterii. U niektórych pacjentów
nie musi temu towarzyszyć zmniejszona
podatność na zakażenia bakteriami –

rolę IgG2

mogą przejąć IgG1.

Przejściowa hipogammaglobulinemia

niemowląt

Przejściowa hipogammaglobuinemia niemowląt pojawia
się
od 6-12 miesiąca życia i może prowadzić do większej
podatności
na infekcje.

Poziom

immunoglobulin

poczęcie

Przekazane

biernie

matczyne IgG

narodzin
y

miesiące

lata

dorosłoś
ć

Przejściowy

niski

poziom IgG

PIERWOTNE NIEDOBORY

LIMFOCYTÓW T

Chorzy nie posiadający limfocytów T lub z

upośledzoną funkcją tych komórek są

szczególnie podatni

na zakażenia oportunistyczne.

Prawidłowa funkcja ludzkich limfocytów B jest

uzależniona od limfocytów T, toteż niedobory

tych ostatnich prowadzą również do zaburzeń

odporności humoralnej.

W wyniku niedoborów limfocytów T dochodzi do

złożonych zaburzeń odpowiedzi

zarówno komórkowej

jak i humoralnej.

Niedobory limfocytów T

Niedobór

limfocytów T

Choroba

Brak grasicy

Zespół DiGeorge`a; zaburzenia

w embriogenezie grasicy

Defekt komórki

macierzystej

SCID; 50% chorych ma

defekt

łańcucha γ

wchodzącego w skład wielu

receptorów dla cytokin, łącznie z IL-2R

Śmierć tymocytów

SCID; 25% chorych wykazuje

niedobory enzymu

dezaminazy

adenozynowej

lub niedobory

fosforylazy nukleozydów purynowych

;

toksyczność spowodowana

zwiększeniem metabolitów puryn,

hamujących syntezę DNA

PIERWOTNE NIEDOBORY

LIMFOCYTÓW T



Zespół DiGeorge’a



Zespół Wiskotta-Aldricha



Dziedziczna ataksja teleangiektazja



Ciężkie złożone niedobory immunologiczne



Niedobór fosforylazy nukleozydów
purynowych



Niedobór cząsteczek MHC klasy II

Zespół DiGeorge’a



Wrodzony defekt narządów pochodzących z 3 i 4
kieszonki gardłowej (grasicy i przytarczyc); 6 tydzień
życia płodowego.



Dzieci urodzone z zespołem DiGeorge’a mają
deformację części twarzowej czaszki, wady serca i
dużych naczyń
oraz brak lub niedorozwój grasicy i przytarczyc.



Przyczyną niedoboru są głównie delecje fragmentu
chromosomu 22. Jednym z genów odpowiedzialnych
za niedobór jest

gen TbX1

, kodujący czynnik

transkrypcyjny.



Tylko u 20% chorych występuje zmniejszona liczba
i/lub aktywność limfocytów T. Z czasem u chorych
pojawiają się limfocyty T i dochodzi do korekcji
niedoboru wskutek ektopowego rozwoju grasicy.

Zespół DiGeorge’a

Zespół Wiskott-Aldricha (WAS)



Zespół dziedziczy się z płcią.



Charakterystyczny objaw to skaza krwotoczna.
Pierwsze objawy - zazwyczaj krwawe biegunki i
wybroczyny skórne.
W późniejszych latach obserwuje się choroby
autoimmunizacyjne oraz nowotwory (głównie chłoniaki).
Ponadto ma miejsce niedobór płytek krwi.

Upośledzona

jest odporność komórkowa

(zmiany ropne i zakażenia

oportunistyczne).



U chorych występują defekty limfocytów T (

zaburzenia

w strukturze cytoszkieletu

) i nieprawidłowe stężenie Ig.



Molekularną przyczyną jest mutacja

białka WASP

(

W

iskott-

A

ldrich

s

yndrome

p

rotein), którego wybiórczą

ekspresję obserwuje się

w limfocytach i megakariocytach.



W makrofagach i komórkach dendrytycznych z mutacją w
WASP obserwuje się upośledzoną zdolność do polaryzacji

oraz upośledzoną ruchliwość. Makrofagi mają również
upośledzoną fagocytozę przez receptor FcγR.

Rac 1 Cdc42

Arp 2/3

WASP

/

FcγR I

ba

kt

er

ia

cytoplazma

Filamenty aktynowe

Udział białka WASP w przekazywaniu sygnału z

receptorów błonowych do struktur cytoszkieletu

komórki

Zespół

Wiskott-Aldricha

Dziedziczna ataksja

teleangiektazja



Choroba dziedziczona autosomalnie recesywnie.



Charakterystyczne cechy to:



U chorych występuje niedobór limfocytów T i
zmniejszone
stężenie przeciwciał.



Jedną z przyczyn niedoboru jest

pęknięcie chromosomów

7 i 14

.

w obrębie genów dla TCR i łańcuchów ciężkich Ig.
Prowadzi
ono do defektu mechanizmów naprawy DNA



objawy neurologiczne (ataksja – chwiejny chód),



teleangiektazje – rozszerzone obwodowe naczynia
krwionośne
na skórze i gałkach ocznych,



hipogonadyzm,



zwiększona częstość występowania nowotworów.



Stanowi grupę uwarunkowanych
genetycznie schorzeń o odmiennej
patogenezie, ale o podobnym
obrazie klinicznym, który wynika z

braku czynności zarówno limfocytów
T, jak i B

Ciężki złożony niedobór odporności

(

S

evere

C

ombined

I

mmuno

D

eficiency –

SCID

)



Objawy SCID pojawiają się zwykle
w czasie pierwszych 6 miesięcy życia



Bez próby korekcji niedoboru, dzieci chore na SCID
umierają zazwyczaj w pierwszym roku życia



Często pierwszym objawem jest

przewlekłe zakażenie

błon śluzowych grzybami Candida

.

W dalszej

kolejności dochodzi
do uporczywych biegunek i zapaleń płuc

SCID: Agammaglobulinemia

typu „szwajcarskiego”



Klasyczna postać SCID



Dziedziczy się autosomalnie recesywnie



U podłoża niedoboru leży zaburzenie dojrzewania i
różnicowania komórek macierzystych limfopoezy.
Stwierdza się:



Istnieją dane, które wskazują na spowodowany mutacją
defekt enzymu –

rekombinazy DNA

– co wywołuje

zaburzenia rekombinacji genów dla receptora limfocytu T i
łańcua ciężkiego immunoglobulin. W trakcie tego procesu
rekombinaza DNA łączy ze sobą tak zwane sekwencje
sygnałowe, które graniczą z odpowiednimi sekwencjami
kodującymi genów

V

,

D

i

J



zanik centralnych (grasica) i obwodowych narządów
limfatycznych (węzły limfatyczne, grudki limfatyczne,
migdałki, śledziona)



limfopenię T i B oraz agammaglobulinemię we krwi

Defekty w rozwoju limfocytów T,

prowadzące do SCID

Postępująca ospa wietrzna u niemowlęcia

z ciężkim złożonym niedoborem odporności

Ciężki złożony niedobór odporności

związany z chromosomem X ze zmniejszoną liczbą

limfocytów T i prawidłowym poziomem limfocytów

B



Najczęściej spotykana postać SCID.



Obraz kliniczny nie różni się od klasycznego zespołu SCID.



Recesywny gen warunkujący wystąpienie objawów niedoboru
zlokalizowano na proksymalnej części długiego ramienia

chromosomu X

. W połowie przypadków zespół stanowi wynik

spontanicznej mutacji.



Przyczynę choroby stanowi mutacja w obrębie łańcucha 

receptora
dla IL-2 (

IL-2Rγ

). Łańcuch γ wchodzi w skład receptora dla IL-2

o średnim
i wysokim powinowactwie do tej interleukiny oraz
prawdopodobnie znajduje się także w receptorach dla innych
cytokin.



Brak łańcucha γ, poprzez nieznany mechanizm, powoduje
eliminację szpikowych prekursorów limfocytów T w trakcie
dojrzewania
w grasicy. Brak limfocytów T pomocniczych oraz zaburzenia
aktywacji limfocytów B są przyczyną upośledzonej produkcji
przeciwciał. We krwi obwodowej przeważają limfocyty B
(czasami stanowią 90% wszystkich krążących limfocytów), lecz
wykrywa się jedynie niewielkie ilości IgA i IgG.

Ciężki złożony niedobór odporności

ze zmniejszoną liczbą limfocytów T, B oraz komórek

NK



Niedobór dziedziczony autosomalnie recesywnie



Związany jest on z niedoborem

deaminazy

adenozynowej (ADA)

. Niedobór spowodowany jest

mutacją genu dla ADA, leżącym na 20 chromosomie.
ADA jest enzymem uczestniczącym w metabolizmie
puryn



Niedobór ADA charakteryzuje się wcześniejszymi
objawami klinicznymi w porównaniu do pozostałych
postaci SCID



Defekt dotyczy limfocytów T, B i komórek NK.
Limfopenia jest głębsza w porównaniu do innych
postaci SCID. Oprócz klasycznych objawów SCID
(zakażenia i zatrzymanie wzrostu)
u połowy chorych występują zaburzenia w układzie
kostnoszkieletowym oraz zaburzenia neurologiczne
takie jak ślepota korowa czy dystonia

Niedobór fosforylazy nukleozydów

purynowych



Zespół dziedziczony jest autosomalnie recesywnie



Spowodowany jest defektem w genie kodującym
fosforylazę nukleozydów purynowych (

PNP

), leżącym

na chromosomie 14



Przy braku tego enzymu dochodzi do gromadzenia się
toksycznych metabolitów, deoksyguanozyny i
deoksyGTP



Limfocyty T są bardziej wrażliwe na akumulację tych
związków
w porównaniu do limfocytów B, dlatego niedobór ma
łagodniejszy charakter niż niedobór innego enzymu
uczestniczącego w metabolizmie puryn – deaminazy
adenozynowej



U chorych dominują nawracające zakażenia wirusowe

Rola niedoboru ADA i PNP w SCID

dezoksyinozyna

Niedobó

r

ADA

dezoksyadenozyn
a

dAMP

dADP

dATP

guanina

Niedobór

PNP

dezoksyguanozyn
a

dGMP

dGDP

dGTP

Hamowanie

reduktazy

rybonukleotydu

Hamowanie syntezy

DNA

i podziału komórki

TOKSYCZNE
METABOLITY

Ciężki złożony niedobór odporności

ze zmniejszoną liczbą limfocytów T, B

oraz prawidłową liczbą komórek NK



Przyczyną niedoboru jest

mutacja genów

RAG1
lub RAG2

, kodujących białka swoiste dla

limfocytów, odpowiedzialne za aktywacje
rearanżacji genów V(D)J, kodujących
fragmenty zmienne TCR lub BCR.



Charakterystyczne objawy kliniczne to
erytrodermia, hepatosplenomegalia,
eozynofilia i podwyższone stężenie IgE i brak
limfocytów B oraz ośrodków rozmnażania w
węzłach limfatycznych



IL2RG

T-

B+

NK-



JAK3

T-

B+

NK-



IL7R



T-

B+

NK+



CD45

T-

B+

NK+



RAG1

T-

B-

NK+



RAG2

T-

B-

NK+



ARTEMIS

T-

B-

NK+



ADA

T-

B-

NK-



Reticular Dysgenesis

T-

B+

NK+



SCID, multiple bowel atresias T-

B+/-

NK+



SCID, congenital abnormalities

T-

B+/-

NK+



Severe DiGeorge Syndrome

T- B+/- NK+



CD3 Deficiency

Tlow/+

B+

NK+



CD8 Deficiency

T+

B+

NK+



Severe Ataxia Telangiectasia Tlow B+/-

NK+

GENY ODPOWIEDZIALNE ZA SCID

Ciężki złożony niedobór odporności

związany z brakiem cząsteczek MHC

klasy II



Bardzo rzadka, dziedziczona autosomalnie
recesywnie postać SCID.



Charakteryzuje się brakiem lub niewielką liczbą
cząstek MHC klasy II na powierzchni
makrofagów, limfocytów B, komórek
dendrytycznych (stąd wcześniej używana
nazwa –

zespół „nagich” limfocytów

).

+

RFX

X2BP

NF-Y

W

X

X2

Y

CIITA

CIITA

-

RFX

X2BP

NF-Y

W

X

X2

Y

MUTACJA

RFX

X2BP

NF-Y

CIITA

-

W

X

X2

Y

Mutacja w obrębie genu dla CIITA
powoduje zahamowanie
transkrypcji, pomimo
prawidłowego połączenia się
czynników transkrypcyjnych

Mutacja genu dla RFX blokuje
wiązanie się innych białek
transkrypcyjnych z rejonem
promotora dla cząsteczek MHC
klasy II

Inicjacja transkrypcji genów dla MHC
klasy II wymaga przyłączenia do
promotora białek RFX, X2BP, NF-Y oraz
udziału molekuły CIITA, nie łączącej się
z sekwencją promotora

Ciężki złożony niedobór odporności związany z

brakiem cząsteczek MHC klasy II

MUTACJA

Niedobór odporności związany

z niedoborem cząsteczek MHC klasy I



Bardzo rzadki niedobór odporności



Typowe objawy to nawracające
zakażenia bakteryjne
i zmiany ziarninujące w skórze
ze skłonnością do martwicy.



Jego przyczyną jest

mutacja białek

transportujących TAP1 i TAP2

(

t

ransporters

a

ssociated with antigen

p

rocessing). Białka te

dostarczają peptydy antygenowe do siateczki
śródplazmatycznej, gdzie dochodzi do ich
wiązania w rowku łańcucha α cząsteczki MHC
klasy I. Przy braku peptydu cząsteczka MHC
ulega degradacji w cytplazmie.

Zaburzenia czynności komórek

żernych

Niedobór immunologiczny komórek żernych powstaje pod

wpływem:

zmniejszenia liczby komórek żernych (np. neutropenia),
upośledzenia czynności: chemotaksji, ruchliwości, fagocytozy i

zabijania
drobnoustrojów.

Funkcja komórek żernych zależy lub pozostaje pod kontrolą

innych czynników:

produktów aktywacji dopełniacza (chemotaksja, fagocytoza),
przeciwciał (fagocytoza),
cytokin (chemotaksja, cytotoksyczność).

Defekt obejmujący jeden z wymienionych układów powoduje
wtórne zaburzenia czynności komórek żernych i objawy
niedoboru immunologicznego.

Charakterystycznym objawem pierwotnych i wtórnych zaburzeń
czynności komórek żernych jest zwiększona podatność na
zakażenia bakteryjne i grzybicze.



Przewlekła choroba ziarniakowa (

CGD

)



Niedobory adhezji leukocytów (

LAD

)



Komórki fagocytujące (żerne) – leukocyty
wielojądrzaste
i komórki linii monocytów (makrofagów) są bardzo
ważne
w obronie gospodarza przeciw bakteriom
ropotwórczym
i innym drobnoustrojom wewnątrzkomórkowym.
Ciężki niedobór leukocytów wielojądrzastych
(neutropenia) powoduje uogólnione zakażenie
bakteryjne.



Z klinicznego punktu widzenia ważne są dwa
defekty dziedziczne fagocytów, powodujące
wrażliwość na poważne infekcje, często śmiertelne:

Zaburzenia czynności komórek

żernych

Przewlekła choroba ziarniakowa

(CGD)



Charakterystyczne cechy tej choroby to nawracające
zakażenia tkanek miękkich, płuc i innych organów
pomimo intensywnej terapii antybiotykowej.
Częstymi objawami są: trądzik, zapalenie naręczy,
zapalenie dziąseł, zapalenie płuc
i tworzenie się ziarniaków



Infekcje powodowane są przez mikroorganizmy,
takie jak: Staphylococcus aureus, Burkholderia
cepacia, Aspergillus species, Nocardia species i
Seratia marcescens



W chorobie tej zaburzony jest mechanizm zabijania
wewnątrzkomórkowego patogenów przez wolne
rodniki tlenowe: anion ponadtlenkowy, nadtlenek
wodoru i tlen singletowy. Powstają one w reakcji
katalizowanej przez

oksydazę NADPH

(kompleks

enzymatyczny), której defekt prowadzi do niedoboru

Infekcje w przewlekłej chorobie

ziarniakowej (CGD)

Przewlekła choroba ziarniakowa wynika z wadliwego działania

oksydazy NADPH

Mutacje

jednostek

wchodzących

w skład

kompleksu

oksydazy NADPH

Niedobory adhezji leukocytów

(LAD)



Charakteryzują się nawracającymi zakażeniami
bakteryjnymi



Częste objawy to: paradentoza, nawracające infekcje
błony śluzowej, skóry, jelit i dróg oddechowych,
zapalenia tkanki okołozębowej, z wczesnym
wypadaniem zębów



Najczęściej spotykanym zespołem niedoboru cząsteczek
adhezyjnych jest tak zwany typ 1

(

LAD-1

), w którym

przyczyną niedoboru jest mutacja w łańcuchu

β2

(

CD18

).

Liczba granulocytów we krwi jest zwiększona nawet przy
braku zakażenia, ale nie potrafią one przylegać do
śródbłonka ani tworzyć konglomeratów.



Drugi typ niedoboru (

LAD-2

) związany jest z

defektem

syntezy fukozy z GDP mannozy

. Uniemożliwia to

powstawanie ligandów dla selektyn, nie ma również
fukozylacji innych glikoprotein. Obok objawów typowych
dla LAD-1, LAD-2 charakteryzuje się występowaniem
zaburzeń wzrostu i opóźnienia umysłowego

Niedobory adhezji leukocytów

(LAD)

Defekty fagocytozy

Defekt

Choroba /

mechanizm

Różnicowanie komórki

macierzystej (wczesne etapy

rozwoju)

Neutropenia: zbyt mała liczba

neutrofilii

Brak adhezji do śródbłonka

oraz migracji

Niedobór adhezji leukocytów

(LAD), spowodowany utratą

ekspresji (poprzez mutację

specyficznych genów) ważnej

cząsteczki adhezyjnej, CD 18

(LFA)*

Nieprawidłowa fagocytoza

Zespół Chediaka-Higashiego:

brak fuzji fagososmu z

lizosomami

Defekt w zabijaniu

wewnątrzkomórkowym

Przewlekła choroba

ziarniakowa: defekt w genach

kodujących oksydazę NADPH,

biorącą udział

w zabijaniu zależnym od tlenu

w fagolizosomach

Defekt receptorów dla IFN-γ

lub IL-12

Infekcje prątkami: brak

aktywacji oksydazy NADPH

Brakujący składnik

Choroby spowodowane

infekcją

Czynniki regulatorowe

Inhibitor C1q

Obrzęk naczynio-ruchowy

dziedziczny (ciągła aktywacja

dopełniacza)

Czynnik przyspieszający rozkład

DAF (CD55)

Napadowa nocna

hemoglobulinuria (liza

erytrocytów)

Składowe dopełniacza

C1, C2 lub C4

Choroba kompleksów

immunologicznych (niezdolność

do usunięcia kompleksów Ag-

Ab); niedobór C2 związany z SLE

C3

Najpoważniejsze: nawracające

infekcje bakteriami

ropotwórczymi

Niedobory MAC składowych

dopełniacza (C5-8)

Zakażenia meningokokowe

Niedobory dopełniacza

GRUPA

TYP ZMIAN

DEFEKT

DZIEDZICZENIE

AR

AD

XL

I

Niedobór kompleksów

immunologicznych

C1q

C1s lub C1r + C1s

C2
C4

II

Obrzęk naczynioruchowy

C1 inh

III

Nawracające zakażenia ropne

C3

Czynnik H

Czynnik I

IV

Nawracające zakażenia

bakteryjne (Neisseria)

C5
C6
C7
C8

Properdyna

Czynnik D

?

?

?

V

Bezobjawowe

C9

Dziedziczne niedobory ludzkiego dopełniacza

AR

– dziedziczenie autosomalnie recesywne

AD

– autosomalnie dominujące

XL

– sprzężone z chromosomem X recesywne

Przewlekła choroba ziarniakowa sprzężona
z chromosomem X (CGD)

(defekt

fagocytozy)

Zespół Wiskott-Aldricha (WAS)

(defekt

limfocytów T)

Cięzki złożony niedobór odporności sprzężony
z chromosomem X (XSCID)

(defekt limfocytów

T)

- mutacja genu IL-2 Rγ

Agammaglobulinemia sprzężona z
chromosomem X (X-LA) –

(defekt limfocytów

B)

- mutacja genu cytoplazmatycznej kinazy
białkowej limf. B (BTK), onkogen

Niedobór odporności z hiper IgM sprzężony
z chromosomem X (HIGM)

(defekt limfocytów

B)

- brak przełączania klas Ig
- mutacja genu kodującego ligand dla CD40

Mutacje genów

odpowiedzialn

e za pierwotne

niedobory

odporności

sprzężone z

chromosomem

X

KONIEC

Zespół Chediaka-Higashiego



Jest to zespół dziedziczony autosomalnie
recesywnie



Charakteryzuje się nawracającymi
zakażeniami, zwłaszcza gronkowcowymi i
paciorkowcowymi
oraz zaburzeniami neurologicznymi.



Chorzy mają łagodną neutropenię, z
charakterystycznymi

komórkami o olbrzymich

lizosomach

. Brak jest natomiast ziaren

azurofilnych
w neutrofilach (ulegają one fuzji z ziarnami
wtórnymi). Prawdopodobną przyczyną
niedoboru odporności jest opóźniona fuzja
tych olbrzymich lizosomów
z fagosomami.

Zespół Chediaka-Higashiego

Główne etapy wynaczynienia neutrofili

Element ukł.

odpornościowe

go

Główny patogen

Miejsce

działania

Niedobór

Limfocyty T

bakterie, wirusy,

pierwotniaki, grzyby

niespecyficzne

SCID, zespół DiGeorga

Limfocyty B

Pneumococcus,

Streptococcus,

Haemophilus

płuca, skóra,

centralny układ

nerwowy

niedobór IgG i IgM

enterobakterie,

wirusy

nos, oczy

niedobór IgA

Fagocyty

Staphylococcus,

Klebsiella,

Pseudomonas

płuca, skóra,

węzły

limfatyczne

przewlekła choroba

ziarniakowa (CGD)

Dopełniacz

Neisseria,

Haemophilus,

Pneumococcus,

Streptococcus

Centralny układ

nerwowy,

płuca, skóra

C3, czynnika I, H i C

Charakterystyczne infekcje

w pierwotnych niedoborach

odporności

Ziarniak charakteystyczny dla przewlekłej

choroby ziarniakowej