PODATEK -

DEFINICJA

PODATEK – należy do najstarszych kategorii ekonomicznych i finansowych,

jest klasyczną daniną publiczną

Fiskalne znaczenie podatku – podstawowe narzędzie przejmowania przez państwo
dochodów i zaspokajania popytu na pieniądz

Ekonomiczne znaczenie podatku – zmiana sytuacji dochodowej i majątkowej
podatników, co wpływa na ich zachowanie, na podejmowane decyzje gospodarcze,
konsumpcyjne oraz na decyzje o oszczędzaniu

PODSTAWOWE ZADANIE PAŃSTWA TO ŁĄCZENIE INTERESÓW FISKALNYCH Z INTERESAMI

EKONOMICZNYMI PODATNIKÓW

PODATEK – pieniężne, przymusowe, ogólne, nieodpłatne, bezzwrotne

świadczenie na rzecz państwa lub innych związków publicznoprawnych

(np. samorządów)

FUNKCJE PODATKÓW

KLASYFIKACJE PODATKÓW

USZCZUPLA MAJĄTEK?

tak  podatek realny

nie  podatek nominalny

•

opłacane w związku z działalnością gospodarczą

•

pobierane niezależnie od wyników

•

silnie cenotwórczy

•

opodatkowują dochód z działalności gosp. jak i z pracy

•

nawiązują do nadwyżki ekonomicznej

•

mogą być narzędziem realizacji zasady sprawiedliwego
rozłożenia ciężaru fiskalnego

•

możliwość manipulowania zyskiem, dochodem, kosztami

•

typowe podatki konsumpcyjne

•

mogą być stosowane wybiórczo

KLASYFIKACJE PODATKÓW

C.D

II. Ze względu na związek między ciężarem podatkowym a ponoszącym go podatnikiem

bezpośrednie

pośrednie

•

istnieje precyzyjnie określona
zależność płaconym
podatkiem a podatnikiem

•

np. podatki dochodowe i
majątkowe

•

obciążają podatnika w sposób
niepozostający w ścisłym związku
z jego sytuacją majątkową i dochodową

•

np. akcyza i VAT

•

lepiej służą interesowi państwa

(większa stabilność i pewność wpływów)

•

większe obciążenie dla podatników
o mniejszych dochodach

(charakter regresywny

)

•

Cenotwórczy i inflacjogenny

KLASYFIKACJE PODATKÓW

C.D

III. Ze względu na władztwo podatkowe

nakładane przez państwo

nakładane przez władze

samorządowe

•

podstawowe rodzaje podatków
są kształtowane przez państwo

•

zakres władztwa podatkowego
samorządów jest regulowany ustawowo

•

uchwalanie podatków przez samorząd
może być obwarowane zgodą
mieszkańców

(np. w drodze referendum)

KLASYFIKACJE PODATKÓW

C.D

IV. Ze względu na zasilanie różnego szczebla władz publicznych

centralne

regionalne

lokalne

KLASYFIKACJE PODATKÓW

C.D

V. Według podmiotowych źródeł pochodzenia. Wyróżnia się podatki płacone przez:

Sektor przedsiębiorstw niefinansowych

Sektor instytucji finansowych

Sektor gospodarstw domowych

Sektor zagranicy

SEKTOR PRYWATNY

I PUBLICZNY

TECHNIKA PODATKOWA

Działalność praktyczna mająca na celu ustalenie:

•

obowiązku podatkowego

•

wymiaru podatku

•

procedur ściągnięcia podatku

Elementami techniki podatkowej są:

1.

podmiot opodatkowania

2.

przedmiot opodatkowania

3.

podstawa opodatkowania

4.

stawka podatkowa

5.

skala podatkowa

6.

zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe

TECHNIKA PODATKOWA

C.D.

1.

Podmiotem opodatkowania

jest każda osoba, na której ciąży obowiązek

podatkowy

Podmiot opodatkowania

CZYNNY – państwo lub władze samorządowe

BIERNY – osoby fizyczne i prawne zobowiązane do płacenia
podatków

PŁATNIK = PODATNIK

2.

Przedmiotem opodatkowania

jest rzecz lub zdarzenie wywołujące obowiązek

podatkowy

3.

Podstawa opodatkowania

to z reguły wartościowo określony przedmiot

opodatkowania. Może też być wyrażona w jednostkach fizycznych

4.

Stawka podatkowa

to relacja kwoty podatku do podstawy opodatkowania

Brak psychicznego ciężaru

Łatwiej ściągnąć podatek od przedsiębiorstw

TECHNIKA PODATKOWA

C.D.

5.

Skala opodatkowania

informuje jaką stawkę należy zastosować

do podstawy opodatkowania

KWOTOWA

określa bezpośrednio wielkość

podatku należnego

PROCENTOWA

jaka część podstawy opodatkowania

stanowi zobowiązanie podatkowe

STAŁA = PROPORCJONALNA

Wysokość podatku rośnie w takim

samym tempie jak podstawa

opodatkowania

ZMIENNA

Wysokość podatku zmienia się wraz ze

zmianą podstawy

opodatkowania:

•

stawki progresywne

•

stawki regresywne

•

stawki degresywne

TECHNIKA PODATKOWA

C.D.

Stawki progresywne

•

Progresja globalna

•

Progresja ciągła

•

Progresja ciągła ze stawkami kwotowo procentowymi

PROGRESJA GLOBALNA

przeciętna stawka = krańcowa stawka

TECHNIKA PODATKOWA

C.D.

PROGRESJA CIĄGŁA

przeciętna stawka > krańcowa stawka

TECHNIKA PODATKOWA

C.D.

PROGRESJA CIĄGŁA ZE STAWKAMI PROCENTOWO KWOTOWYMI

TECHNIKA PODATKOWA

C.D.

Stawki regresywne

– występuje zjawisko przeciwne do tego występującego przy

stawkach progresywny – stawka podatku maleje wraz ze
wzrostem podstawy opodatkowania

Podobnie jak w przypadku stawek progresywnych można wyróżnić

•

regresję globalną

•

regresję ciągłą

TECHNIKA PODATKOWA

C.D.

Stawki degresywne

– to kombinacja stawki progresywnej i proporcjonalnej.

Należność podatkowa rośnie szybciej niż podstawa
opodatkowania, ale tylko do pewnego pułapu.

TECHNIKA PODATKOWA

C.D.

ZWOLNIENIA PODATKOWE –

państwo w ramach prowadzonej polityki wyłącza

pewną grupę podatników lub pewną część przedmiotu opodatkowania z
obowiązku płacenia podatku

zwolnienia podmiotowe

zwolnienia przedmiotowe

TECHNIKA PODATKOWA

C.D.

ULGI PODATKOWE –

częściowe ograniczenie ciężaru podatkowego

systemowe

zindywidualizowane

•

wbudowane w dany podatek

•

obowiązują wszystkie
podmioty spełniające
określone warunki

•

ważny instrument polityki
fiskalnej

•

o ich przyznaniu decyduje organ
administracji skarbowej

•

potrzebne bowiem regulacje podatkowe
nie przewidują wszystkich sytuacji

•

problemem jest ich nadużywanie

KREDYT PODATKOWY – rodzaj ulgi podatkowej zindywidualizowanej

ze względu na sytuację podatnika (np. dochodową, majątkową, życiową)

ZWYŻKI PODATKOWE –

stosuje się je niezmiernie rzadko, mają charakter one

wybitnie represyjny

KOSZTY POBORU PODATKU

ZMIANA POZIOMU KOSZTU OPERACYJNEGO W CZASIE

OPŁATY

Świadczenie pieniężne o charakterze przymusowym, bezzwrotnym i odpłatnym,

ustalane jednostronnie i pobierane przez władze publiczne z tytułu określonych

czynności urzędowych oraz usług jednostek sektora publicznego

•

jeśli koszty wytworzenia świadczenia są niewspółmiernie niskie w stosunku
do wysokości opłaty  element fiskalny  opłata pełni również rolę podatku

•

z opłatami często związany jest przymus pośredni
(np. posiadanie dowodu osobistego)

•

przy pomocy opłat realizowana jest idea obciążania kosztami jedynie grupy
osób korzystających z pewnych świadczeń