Badanie

Badanie

przedmiotowe

przedmiotowe

badanie i semiotyka

badanie i semiotyka

układu pokarmowego

układu pokarmowego

Metody

Metody



Oglądanie

Oglądanie



Badanie palpacyjne

Badanie palpacyjne



Opukiwanie

Opukiwanie



Osłuchiwanie

Osłuchiwanie

Podział topograficzny jamy

Podział topograficzny jamy

brzusznej

brzusznej

Pediatryczny szczegółowy:

Pediatryczny szczegółowy:

linie środkowoobojczykowe

linie środkowoobojczykowe

Nadbrzusze

Nadbrzusze

prawa okolica podżebrowa dołek podsercowy lewa okolica podżebrowa

prawa okolica podżebrowa dołek podsercowy lewa okolica podżebrowa

linia międzyżebrowa

linia międzyżebrowa

Środbrzusze

Środbrzusze

prawa okolica boczna okolica pępkowa

prawa okolica boczna okolica pępkowa

lewa okolica boczna

lewa okolica boczna

linia międzykrętarzowa

linia międzykrętarzowa

Podbrzusze

Podbrzusze

prawa okolica biodrowa okolica łonowa lewa okolica biodrowa

prawa okolica biodrowa okolica łonowa lewa okolica biodrowa

Podział topograficzny jamy

Podział topograficzny jamy

brzusznej

brzusznej

Chirurgiczny - ogólny

Chirurgiczny - ogólny

linia pośrodkowa

linia pośrodkowa

kwadrat prawy górny kwadrat lewy górny

kwadrat prawy górny kwadrat lewy górny

pępek

pępek

kwadrat prawy dolny kwadrat lewy dolny

kwadrat prawy dolny kwadrat lewy dolny

Oglądanie

Oglądanie



Wysklepienie

Wysklepienie

– prawidłowo w poziomie

– prawidłowo w poziomie

lub poniżej poziomu kl. piersiowej; jedynie

lub poniżej poziomu kl. piersiowej; jedynie

u niemowląt i małych dzieci (na stojąco)

u niemowląt i małych dzieci (na stojąco)

powyżej tego poziomu

powyżej tego poziomu



Symetryczność

Symetryczność

okolic topograficznych

okolic topograficznych



Udział w oddychaniu

Udział w oddychaniu

Cechy te oceniamy przede wszystkim w

Cechy te oceniamy przede wszystkim w

pozycji leżącej i jeśli to możliwe w stojącej

pozycji leżącej i jeśli to możliwe w stojącej

Oglądanie

Oglądanie



Skórę :

Skórę :

poszerzone naczynia

poszerzone naczynia

rozstępy

rozstępy



Tkankę podskórną

Tkankę podskórną



Widoczne zniekształcenia

Widoczne zniekształcenia

n.p. znacznie

n.p. znacznie

powiększone narządy, guzy, przepukliny

powiększone narządy, guzy, przepukliny



Czasem widoczna jest

Czasem widoczna jest

perystaltyka

perystaltyka

–

–

stawianie jelit;

stawianie jelit;

tętnienia

tętnienia



Pępek

Pępek

W pierwszych dniach życia oglądamy

W pierwszych dniach życia oglądamy

kikut pępowiny i wał okołopępkowy

kikut pępowiny i wał okołopępkowy

Oglądanie

Oglądanie



Znaczne powiększenie

Znaczne powiększenie

wątroby

wątroby

powoduje

powoduje

uwypuklenie dolnej części klatki piersiowej

uwypuklenie dolnej części klatki piersiowej

i górnego prawego kwadrantu brzucha.

i górnego prawego kwadrantu brzucha.

Przedni brzeg wątroby może być wtedy

Przedni brzeg wątroby może być wtedy

widoczny w postaci bruzdy obniżającej się

widoczny w postaci bruzdy obniżającej się

podczas głębokiego wdechu i unoszącej

podczas głębokiego wdechu i unoszącej

się ku górze podczas wydechu

się ku górze podczas wydechu



Podobnie przy znacznym powiększeniu

Podobnie przy znacznym powiększeniu

śledziony

śledziony

stwierdza się uwypuklenie

stwierdza się uwypuklenie

lewego podżebrza i sąsiednich części lewej

lewego podżebrza i sąsiednich części lewej

połowy brzucha.

połowy brzucha.

Badanie palpacyjne

Badanie palpacyjne

Powierzchowne

Powierzchowne



Ucieplenie i elastyczność skóry

Ucieplenie i elastyczność skóry

(odwodnienie – objaw fałdu, obrzęki)

(odwodnienie – objaw fałdu, obrzęki)

wykwity, blizny, nacieki skórne

wykwity, blizny, nacieki skórne



Napięcie powłok brzusznych i obecność

Napięcie powłok brzusznych i obecność

w nich rozstępów, nacieczeń, zgrubień,

w nich rozstępów, nacieczeń, zgrubień,

guzowatości

guzowatości



Powiększenie narządów jamy brzusznej

Powiększenie narządów jamy brzusznej

Głębokie

Głębokie

czyli szczegółowe poszczególnych

czyli szczegółowe poszczególnych

narządów – zaczynamy zawsze od

narządów – zaczynamy zawsze od

miejsc niebolesnych

miejsc niebolesnych

Naciskając dość silnie i starając się

Naciskając dość silnie i starając się

określić opuszkami charakter

określić opuszkami charakter

podłoża, bada się wszystkie 4

podłoża, bada się wszystkie 4

kwadranty brzucha, starając się

kwadranty brzucha, starając się

zidentyfikować ewentualne opory

zidentyfikować ewentualne opory

lub guzy

lub guzy

Jeśli stwierdzimy ich obecność

Jeśli stwierdzimy ich obecność

podajemy

podajemy



Lokalizację

Lokalizację



Wielkość (średnica w cm.)

Wielkość (średnica w cm.)



Kształt

Kształt



Spoistość

Spoistość



Bolesność

Bolesność



Obecność tętnienia

Obecność tętnienia



Ruchomość (przy ucisku bądź

Ruchomość (przy ucisku bądź

oddychaniu)

oddychaniu)

Możemy w ten sposób zbadać

Możemy w ten sposób zbadać

Jelita, wątrobę, śledzionę, niekiedy

Jelita, wątrobę, śledzionę, niekiedy

nerki

nerki

Trzustka

Trzustka

– w warunkach prawidłowych nie

– w warunkach prawidłowych nie

jest

dostępna

oglądaniem

ani

b.

jest

dostępna

oglądaniem

ani

b.

palpacyjnym. Jedynie guzy trzustki mogą

palpacyjnym. Jedynie guzy trzustki mogą

powodować uwypuklenie powłok oraz być

powodować uwypuklenie powłok oraz być

wyczuwalne

palpacyjnie.

W

stanach

wyczuwalne

palpacyjnie.

W

stanach

zapalnych

stwierdza

się

zwiększone

zapalnych

stwierdza

się

zwiększone

napięcie powłok brzusznych lub zanik

napięcie powłok brzusznych lub zanik

tkanki podskórnej okolicy trzustki czy

tkanki podskórnej okolicy trzustki czy

przeczulicę skóry w pasie odpowiadającym

przeczulicę skóry w pasie odpowiadającym

z tyłu 3 ostatnim żebrom i z boku lewemu

z tyłu 3 ostatnim żebrom i z boku lewemu

podżebrzu.

podżebrzu.



Nerki

Nerki

– znajdują się w przestrzeni poza

– znajdują się w przestrzeni poza

otrzewnowej nieco powyżej poziomu

otrzewnowej nieco powyżej poziomu

pępka. Do najczęstszych przyczyn

pępka. Do najczęstszych przyczyn

powiększenia nerek należy: wodonercze,

powiększenia nerek należy: wodonercze,

nowotwory, stany zapalne, zwyrodnienie

nowotwory, stany zapalne, zwyrodnienie

torbielowate.

torbielowate.



Jelita

Jelita

– bada się, zaczynając od lewej

– bada się, zaczynając od lewej

okolicy pachwinowej poziomo ułożoną

okolicy pachwinowej poziomo ułożoną

powierzchnią całej dłoni. Jelito cienkie,

powierzchnią całej dłoni. Jelito cienkie,

które w warunkach prawidłowych nie jest

które w warunkach prawidłowych nie jest

wyczuwalne, bada się w miejscu jego rzutu

wyczuwalne, bada się w miejscu jego rzutu

na przednią ścianę brzucha, a więc w

na przednią ścianę brzucha, a więc w

okolicy pępkowej.

okolicy pępkowej.

Wyczuwalny w prawej

Wyczuwalny w prawej

okolicy podżebrowej

okolicy podżebrowej

opór najprawdopodobniej jest

opór najprawdopodobniej jest

wątrobą

wątrobą

jeśli:

jeśli:

ma osiową ruchomość oddechową

ma osiową ruchomość oddechową

wyczuwamy w brzegu wcięcie p.

wyczuwamy w brzegu wcięcie p.

żółciowego

żółciowego

nie możemy oddzielić brzegu od łuku ż.

nie możemy oddzielić brzegu od łuku ż.



U małych dzieci – w pierwszych 2 latach życia

U małych dzieci – w pierwszych 2 latach życia

dolny brzeg wątroby fizjologicznie wystaje ok. 1-2

dolny brzeg wątroby fizjologicznie wystaje ok. 1-2

cm spod łuku żebrowego. Za powiększeniem

cm spod łuku żebrowego. Za powiększeniem

wątroby u noworodka przemawia stwierdzenie

wątroby u noworodka przemawia stwierdzenie

dolnego brzegu wątroby 3,5 cm poniżej łuku

dolnego brzegu wątroby 3,5 cm poniżej łuku

żebrowego w prawej linii środkowo obojczykowej.

żebrowego w prawej linii środkowo obojczykowej.

Powiększenie wątroby

Powiększenie wątroby

(hepatomegalia) przyczyny

(hepatomegalia) przyczyny



Choroby wirusowe, bakteryjne i

Choroby wirusowe, bakteryjne i

pasożytnicze (m. in. zakażenie HAV, HBV,

pasożytnicze (m. in. zakażenie HAV, HBV,

HCV, CMV, EBV, Listeria monocytogenes,

HCV, CMV, EBV, Listeria monocytogenes,

Echinococcus granulosus)

Echinococcus granulosus)



Metaboliczne

Metaboliczne



Układowe choroby tkanki łącznej

Układowe choroby tkanki łącznej



Rozrostowe (m. in. białaczki, chłoniaki)

Rozrostowe (m. in. białaczki, chłoniaki)



Ropień

Ropień



Torbiel

Torbiel



Niewydolność krążenia – głównie

Niewydolność krążenia – głównie

prawokomorowa

prawokomorowa

Śledziona

Śledziona

jest wyczuwalna przy

jest wyczuwalna przy

znacznym powiększeniu, ma wówczas

znacznym powiększeniu, ma wówczas

następujące cechy

następujące cechy



Znajduje się w lewym podżebrzu

Znajduje się w lewym podżebrzu



Nie można jej oddzielić od łuku żebrowego

Nie można jej oddzielić od łuku żebrowego



Ma osiową ruchomość oddechową

Ma osiową ruchomość oddechową



Bez ruchomości przy badaniu

Bez ruchomości przy badaniu

palpacyjnym, bądź zmianie pozycji

palpacyjnym, bądź zmianie pozycji



Stłumienie odgłosu opukowego

Stłumienie odgłosu opukowego



„

„

Rośnie” w kierunku prawego górnego

Rośnie” w kierunku prawego górnego

kolca biodrowego

kolca biodrowego



Ma na przednim brzegu wręby

Ma na przednim brzegu wręby

Powiększenie śledziony

Powiększenie śledziony

(splenomegalia) przyczyny

(splenomegalia) przyczyny



Choroby krwi (głównie niedokrwistości

Choroby krwi (głównie niedokrwistości

hemolityczne)

hemolityczne)



Zakażenia (posocznica, dur brzuszny,

Zakażenia (posocznica, dur brzuszny,

zapalenie wsierdzia, malaria, toksoplazmoza,

zapalenie wsierdzia, malaria, toksoplazmoza,

mononukleoza, cytomegalia)

mononukleoza, cytomegalia)



Marskość wątroby

Marskość wątroby



Niewydolność krążenia

Niewydolność krążenia



Choroby metaboliczne (lipidozy)

Choroby metaboliczne (lipidozy)



Torbiele

Torbiele



Nowotwory (białaczki)

Nowotwory (białaczki)

Opukiwanie

Opukiwanie



Ocena odgłosu opukowego nad

Ocena odgłosu opukowego nad

narządami jamy brzusznej

narządami jamy brzusznej



Wyznaczenie granic powiększonej

Wyznaczenie granic powiększonej

wątroby i/lub śledziony

wątroby i/lub śledziony



Stwierdzenie obecności płynu lub

Stwierdzenie obecności płynu lub

powietrza

powietrza



Określenie położenia i wielkości pęcherza

Określenie położenia i wielkości pęcherza

moczowego lub zbadanego wcześniej

moczowego lub zbadanego wcześniej

palpacyjnie guza

palpacyjnie guza

W warunkach prawidłowych nad jamą

W warunkach prawidłowych nad jamą

brzuszną stwierdza się odgłos

brzuszną stwierdza się odgłos

bębenkowy (nad jelitami i żołądkiem)

bębenkowy (nad jelitami i żołądkiem)

oraz stłumiony (nad wątrobą, śledzioną

oraz stłumiony (nad wątrobą, śledzioną

lub w okolicy łonowej przy wypełnionym

lub w okolicy łonowej przy wypełnionym

pęcherzu moczowym). W innych

pęcherzu moczowym). W innych

miejscach stłumienie odgłosu

miejscach stłumienie odgłosu

opukowego wskazuje na obecność litego

opukowego wskazuje na obecność litego

tworu.

tworu.

Ostre zapalenie wyrostka

Ostre zapalenie wyrostka

robaczkowego

robaczkowego

Jedna z najczęstszych chorób

Jedna z najczęstszych chorób

wymagających leczenia operacyjnego u

wymagających leczenia operacyjnego u

dzieci

dzieci

Wywiad:

Wywiad:

Ból brzucha

Ból brzucha

– początkowo wokół pępka o

– początkowo wokół pępka o

charakterze kurczowym, napadowym, a

charakterze kurczowym, napadowym, a

następnie umiejscawia się w prawym dole

następnie umiejscawia się w prawym dole

biodrowym i przy zapaleniu otrzewnej nasila

biodrowym i przy zapaleniu otrzewnej nasila

się przy każdym ruchu ciała

się przy każdym ruchu ciała

Wymioty

Wymioty

Brak łaknienia

Brak łaknienia

Gorączka

Gorączka

Ostre zapalenie wyrostka

Ostre zapalenie wyrostka

robaczkowego –obecność dodatnich

robaczkowego –obecność dodatnich

objawów

objawów



Rovsinga

Rovsinga

–

–

uciskamy okolicę dołu biodrowego

uciskamy okolicę dołu biodrowego

lewego „antyperystaltycznie”, co wyzwala ból w

lewego „antyperystaltycznie”, co wyzwala ból w

okolicy biodrowej prawej, najsilniejszy w punkcie

okolicy biodrowej prawej, najsilniejszy w punkcie

Mc Burneya

Mc Burneya



Jaworskiego

Jaworskiego

–

–

bolesność w rzucie wyrostka

bolesność w rzucie wyrostka

robaczkowego przy zwiększeniu napięcia powłok i

robaczkowego przy zwiększeniu napięcia powłok i

ciśnienia w jamie brzusznej, spowodowanego

ciśnienia w jamie brzusznej, spowodowanego

powolnym opuszczaniem uniesionej wcześniej i

powolnym opuszczaniem uniesionej wcześniej i

wyprostowanej w stawie kolanowym kończyny

wyprostowanej w stawie kolanowym kończyny

dolnej prawej

dolnej prawej

Objawy otrzewnowe – obecne w

Objawy otrzewnowe – obecne w

stanach zapalnych innych

stanach zapalnych innych

narządów jamy brzusznej

narządów jamy brzusznej

Chełmońskiego

Chełmońskiego

– ból przy uderzeniu

– ból przy uderzeniu

pięścią przez dłoń w okolicę pęcherzyka

pięścią przez dłoń w okolicę pęcherzyka

żółciowego

żółciowego

Goldflama

Goldflama

– ból przy uderzeniu pięścią

– ból przy uderzeniu pięścią

przez dłoń w okolicę lędźwiową – w

przez dłoń w okolicę lędźwiową – w

chorobach nerek

chorobach nerek

Blumberga

Blumberga

– ból przy odrywaniu ręki od

– ból przy odrywaniu ręki od

powłok brzusznych w przebiegu zapalenia

powłok brzusznych w przebiegu zapalenia

otrzewnej

otrzewnej

Osłuchiwanie

Osłuchiwanie



W warunkach prawidłowych

W warunkach prawidłowych

słyszymy: przelewania, bulgotania,

słyszymy: przelewania, bulgotania,

trzaski

trzaski



W niedrożnościach występuje

W niedrożnościach występuje

„

„

martwa cisza”

martwa cisza”

Narządy płciowe zewnętrzne

Narządy płciowe zewnętrzne

u chłopców

u chłopców



Badanie obejmuje ocenę prącia, moszny i

Badanie obejmuje ocenę prącia, moszny i

jąder. Należy odprowadzić napletek tak,

jąder. Należy odprowadzić napletek tak,

aby odsłonić żołądź prącia i obejrzeć ujście

aby odsłonić żołądź prącia i obejrzeć ujście

zewnętrzne cewki moczowej.

zewnętrzne cewki moczowej.



Niemożność odprowadzenia może być

Niemożność odprowadzenia może być

spowodowany

spowodowany

stulejką

stulejką

, przyklejeniem

, przyklejeniem

napletka lub wrodzoną krótkością jej

napletka lub wrodzoną krótkością jej

wędzidełka.

wędzidełka.



Jeżeli napletek został ściągnięty na siłę i

Jeżeli napletek został ściągnięty na siłę i

nie daje się go ponownie nasunąć,

nie daje się go ponownie nasunąć,

powstaje

powstaje

załupek

załupek

.

.

Narządy płciowe zewnętrzne

Narządy płciowe zewnętrzne

u chłopców

u chłopców



Przemieszczenie ujścia cewki na

Przemieszczenie ujścia cewki na

górną

górną

lub

lub

dolną

dolną

powierzchnię prącia oceniane jest

powierzchnię prącia oceniane jest

jako

jako

wierzchniactwo

wierzchniactwo

lub

lub

spodziectwo.

spodziectwo.



Jądra

Jądra

u donoszonego noworodka

u donoszonego noworodka

znajdują

znajdują

się w mosznie

się w mosznie

lub można je palcami

lub można je palcami

sprowadzić do moszny z kanału

sprowadzić do moszny z kanału

pachwinowego

pachwinowego



Brak jednego lub obu jąder nasuwa

Brak jednego lub obu jąder nasuwa

podejrzenie

podejrzenie

wnętrostwa

wnętrostwa

. Obydwa jądra

. Obydwa jądra

powinny mieć podobną wielkość i taką samą

powinny mieć podobną wielkość i taką samą

konsystencję.

konsystencję.

Narządy płciowe zewnętrzne u

Narządy płciowe zewnętrzne u

chłopców

chłopców



U starszych chłopców obrzęk i bolesność

U starszych chłopców obrzęk i bolesność

jądra mogą być związane z zapaleniem

jądra mogą być związane z zapaleniem

najądrza lub skrętem powrózka

najądrza lub skrętem powrózka

nasiennego.

nasiennego.



W przypadku przepukliny może się w

W przypadku przepukliny może się w

mosznie znajdować pętla jelita. Należy

mosznie znajdować pętla jelita. Należy

sprawdzić, czy udaje się ją odprowadzić i

sprawdzić, czy udaje się ją odprowadzić i

jak duże są wrota przepukliny.

jak duże są wrota przepukliny.



U niemowląt płci męskiej dość często

U niemowląt płci męskiej dość często

występują wodniaki jąder; większość ulega

występują wodniaki jąder; większość ulega

samoistnej resorpcji w końcu 1. roku życia

samoistnej resorpcji w końcu 1. roku życia

Narządy płciowe zewnętrzne u

Narządy płciowe zewnętrzne u

dziewcząt

dziewcząt



Przy badaniu zwraca się uwagę na wygląd

Przy badaniu zwraca się uwagę na wygląd

błony śluzowej sromu, obfitość i rodzaj

błony śluzowej sromu, obfitość i rodzaj

wydzieliny w przedsionku pochwy.

wydzieliny w przedsionku pochwy.



Sprawdza się, czy wargi sromowe mniejsze

Sprawdza się, czy wargi sromowe mniejsze

są pokryte przez większe, mają prawidłową

są pokryte przez większe, mają prawidłową

budowę i nie są zrośnięte. U wcześniaków

budowę i nie są zrośnięte. U wcześniaków

wargi sromowe większe nie pokrywają

wargi sromowe większe nie pokrywają

mniejszych.

mniejszych.



Nadmierna wielkość i nieprawidłowa budowa

Nadmierna wielkość i nieprawidłowa budowa

warg sromowych mniejszych nasuwa

warg sromowych mniejszych nasuwa

podejrzenie zaburzeń różnicowania

podejrzenie zaburzeń różnicowania

płciowego

płciowego

Badanie odbytu lub

Badanie odbytu lub

odbytnicy

odbytnicy



Bardzo ważnym etapem badania

Bardzo ważnym etapem badania

brzucha jest badanie przez odbyt

brzucha jest badanie przez odbyt

(

(

per rectum

per rectum

). Obecność świeżej krwi

). Obecność świeżej krwi

na palcu jest jednym z typowych

na palcu jest jednym z typowych

objawów wgłobienia.

objawów wgłobienia.



Pusta bańka odbytnicy skłania do

Pusta bańka odbytnicy skłania do

podejrzenia niedrożności.

podejrzenia niedrożności.