Określają ilość energii i niezbędnych
składników odżywczych w przeliczeniu na
1 osobę, którą zgodnie z aktualnym
stanem wiedzy poszczególne grupy
ludności powinny otrzymywać w
codziennym (zwyczajowym) pożywieniu,
aby zapewnić prawidłowy rozwój fizyczny
i psychiczny oraz pełnię zdrowia.

Norma żywienia określa ilość energii i
niezbędnych składników odżywczych,
wyrażone w przeliczeniu na jedną osobę i
jedną dobę, uwzględniające specyficzne
dla wyróżnionych grup różnice w
zapotrzebowaniu organizmu zależne od
wieku, płci, stanu fizjologicznego i
aktywności fizycznej, a także związane z
warunkami bytowania i trybu życia.



wieku,



płci,



stanów fizjologicznych (np. okres
intensywnego wzrostu w wieku
dojrzewania, stopień ciężkości
wykonywania pracy)



normy ustalonej na poziomie tzw.

zalecanego spożycia określają ilość danego

składnika odżywczego (wyrażoną. w

przeliczeniu na osobę/dobę), która pokrywa

zapotrzebowanie każdego osobnika w

obrębie grupy,



przy ocenie jakości żywienia różnych grup

ludności zaleca się, aby korzystać z wartości

bezpiecznego poziomu spożycia



przy planowaniu wyżywienia należy

posługiwać się wartościami zalecanego

spożycia,



przy interpretacji wyników należy uwzględnić

fakt, ze normy zawierają margines

bezpieczeństwa, produkty spożywcze mogą

różnić się składem od podanego w tabelach,

straty technologiczne i ilość odpadków mogą być

inne niż przyjęte itp.



w związku z powyższym Instytut Żywności i

Żywienia proponuje w całodziennych racjach

pokarmowych następujące dopuszczalne

odchylenia od norm na poziomie bezpiecznego

spożycia: dla energii ± 1 0%, dla białka - 10% w

przypadku dzieci, młodzieży, kobiet w ciąży i

karmiących oraz - 15% w przypadku pozostałych

grup ludności, dla tłuszczu ±10% oraz dla żelaza,

witaminy A, BJ, B

2

, i C - 10%.



badanie spożycia żywności może być
prowadzone ze względów fizjologicznych
lub ekonomicznych,



metodyka i zakres badan sposobu
żywienia zależą od celu i uwarunkowań
środowiskowych,



ze względu na stopień dokładności
wyróżnia się metody: jakościowe,
ilościowe i jakościowo-ilościowe.

Informują o rodzajach spożytych
produktów, częstotliwości ich spożycia,
liczbie posiłków w ciągu dnia, przerwach
między posiłkami, miejscu i warunkach
konsumpcji oraz zwyczajach
żywieniowych.



służy do oceny sposobu żywienia grup
ludności,



polega na przeprowadzeniu
bezpośredniego wywiadu z badanym
według opracowanej ankiety,



formą metody ankietowej jest wywiad
(obejmujący 24 lub 48 godzin),



polega na sprawdzeniu, czy jadłospis został

właściwie zaplanowany i zrealizowany,



stosowana jest do oceny sposobu żywienia

indywidualnego oraz w zakładach żywienia

zbiorowego zamkniętego,



ocenie poddaje się jadłospisy tygodniowe

lub dekadowe,



punktacji podlegają elementy, znacząco

wpływające na prawidłowość racji

pokarmowej,



po ustaleniu ogólnej liczby punktów

porównuje się je ze skalą ocen i ocenia

prawidłowość jadłospisu

Informują o ilości podstawowych
produktów spożywczych konsumowanych
przez badaną grupę ludności lub osobę
oraz o wydatkach na żywność.
Można określić w ten sposób wpływ
poziomu ekonomicznego na strukturę
spożycia.

Służy do oceny sposobu żywienia w
rodzinie i polega na określeniu masy
każdego produktu spożytego przez 1
osobę w ciągu dnia.



daje pełną charakterystykę sposobu
żywienia oraz ocenę wartości odżywczej
racji pokarmowej,



polega na ważeniu:



części jadalnych produktów zużytych do
przygotowania potraw,



końcowej masy sporządzonych potraw,
każdej potrawy spożytej przez
poszczególnych członków badanej grupy,



resztek talerzowych.



stosowana jest do oceny sposobu żywienia
indywidualnego,



polega na codziennym zapisywaniu (przez
14 dni) spożywanej żywności, w ilościach
wyrażonych w miarach domowych,



badana rodzina jest wizytowana 1-2 razy
codziennie,



ustala się w wywiadzie wydatki rodziny
na żywienie i sporządza się bilans
produktów żywnościowych.



służy do oceny indywidualnego sposobu
żywienia,



polega na analizie chemicznej duplikatów
spożytych posiłków (z uwzględnieniem
resztek talerzowych),



jest to najdokładniejsza metoda, jednak
stosunkowo kosztowna i pracochłonna.



stosowana głównie w zakładach żywienia

zbiorowego zamkniętego,



polega na porównaniu zużycia grup

produktów z zalecaną normą wyżywienia,



jeśli odchylenie nie przekracza 10%, uznaje

się sposób żywienia za dobry,



w metodzie tej używa się specjalnego arkusza

do oceny, zapisuje się liczbę rozchodowanych

dziennie produktów spożywczych oraz liczbę

żywionych osób,



dane obejmują tydzień, dekadę, 14 dni lub

miesiąc,



metoda ta jest prosta w wykonaniu, tania i

łatwa do zastosowania.

Informują o ilości składników
pokarmowych lub produktów
żywnościowych, spożytych przez badaną
grupę lub osobę, jak również o składzie
posiłków występujących w żywieniu
badanych, częstotliwości spożywanych
produktów.



polega na wywiadzie z okresu 3-4 tygodni,
przeprowadzonego w oparciu o
kwestionariusz, w którym zawarte są
pytania dotyczące:



tradycji i zwyczajów żywieniowych,



charakterystyki sposobu odżywiania się,



częstotliwości spożycia produktów i
potraw,



metoda ta stosowana jest do oceny
sposobu żywienia grup ludności.



polega na zapisywaniu w okresie 1-14 dni,

wszystkich produktów żywnościowych i potraw

spożytych przez jedną badaną osobę z użyciem miar

domowych,



może być stosowana do oceny sposobu żywienia

grup



przy porównywaniu z normami ilości spożytych

składników odżywczych należy dokonać redukcji

uzyskanych wyników obliczeniowych o tzw. straty

nieuniknione, tj. o 10% dla energii, białka, tłuszczu i

węglowodanów oraz o 50% dla witaminy C, a 30%

dla witaminy B

1,



w przypadku danych dotyczących potraw nie ma

potrzeby dokonywania redukcji, ponieważ została

ona uwzględniona wcześniej przy obliczeniach

opartych na recepturach potraw.



w interpretacji wyników badań nad spożyciem w
określonych grupach populacyjnych trzeba brać pod
uwagę bezpieczny poziom spożycia, a odchylenia
in minus 10% nie stanowił istotnego zagrożenia
zdrowotnego, ale mógł wskazywać na niekorzystne
tendencje zwyczajów żywieniowych,



istotną sprawą w ocenie sposobu żywienia jest
wielkość próby, a więc liczba badanych- zależy ona
od celu badań.



w przypadku oceny pilotażowej uważa się za
wystarczającą grupę 10-20 badanych; w przypadku
badań dotyczących spożycia w określonej grupie 30-
40,



w celu określenia różnic między grupami lub
zależności między dietą a ryzykiem
występowania choroby badania powinny
obejmować większe liczby osób (setki, a nawet
tysiące)



inną równie istotną sprawą jest także czas
trwania badań. Krótki czas trwania może
spowodować nawet uzyskanie nieprawdziwych
danych, dlatego konieczne jest, szczególnie przy
krótkotrwałych badaniach, ich powtarzanie na
tej samej próbie w różnych okresach i porach
roku

Normy Unii Europejskiej są ustalone na
poziomie bezpiecznego spożycia,
określając ilość danego składnika
odżywczego wyrażone w przeliczeniu na
kg masy ciała/dobę lub na osobę/dobę,
która wystarcza na pokrycie
zapotrzebowania na ten składnik u 97,5%
osobników zaliczonych do danej grupy