WPŁYW HAŁASU NA

CZŁOWIEKA

I

ODBIÓR FAL

DŹWIĘKOWYCH

WSTĘP

WYJAŚNIENIE POJĘCIA

"HAŁAS"

•

Sygnały dochodzące z otoczenia,
rejestrowane narządem słuchu, nazywa
się dźwiękami. Występujące w
środowisku dźwięki niepożądane lub
szkodliwe dla zdrowia człowieka
określamy mianem hałasów. Najczęściej
stosowaną miarą hałasu jest poziom
dźwięku wyrażany w decybelach dB.

•

Hałas jest wynikiem nakładania się różnych
dźwięków, które ulegają zmieszaniu w sposób
pozbawiony ładu. Hałasem nazywamy w mowie
potocznej każdy przeszkadzający dźwięk. Hałas
może wywoływać niekorzystny wpływ na zdrowie
człowieka, świat zwierzęcy i roślinny.
Wpływ hałasu na organizm ludzki jest różny, lecz
przede wszystkim atakuje układ nerwowy. Jest on
tym bardziej niebezpieczny, że jego skutki rzadko
ujawniają się od razu - częściej kumulują się w
czasie. Jednak czasem może on być powodem nawet
natychmiastowej śmierci. Szkodliwość hałasu należy
od jego natężenia i częstotliwości, charakteru zmian
w czasie, długotrwałości działania.
Hałas w warunkach naturalnych jest praktycznie nie
do uniknięcia.

•

Towarzyszy nam w domu, pracy, na spacerze oraz
przy korzystaniu z wszelkich zdobyczy cywilizacji.
Ilość źródeł hałasu jest ogromna, lecz
szczególnymi jego źródłami są: przemysł (zbyt
hałaśliwie pracujące maszyny i urządzenia), środki
transportu (widny, wentylatory, pompy, itp.). Hałas
jest najczęstszym problemem w życiu. Ze względu
na źródło i miejsce występowania hałasu
wyróżniamy go na: przemysłowy, komunikacyjny,
komunalny i mieszkaniowy. Hałas jest
najpowszechniejszym i najczęściej podnoszonym
problemem życia ludzi w środowisku miejskim.
Hałas godzi, bowiem w podstawowe potrzeby
każdego mieszkańca-potrzebę spokoju,
wypoczynku zakłóca wiele ważnych funkcji i
procesów psychospołecznych.

SZKODLIWOŚCI HAŁASU

•

Hałas przede wszystkim prowadzi do ubytków słuchu. Jednak wpływa on
również na zmniejszenie zrozumiałości mowy, zaburza wzrok i rozprasza
uwagę.
Udowodniono, że hałas jest przyczyną przedwczesnego starzenia i w 30
mieszkańców dużych miast o 8-12 lat przypadkach na 100 skraca życie.
Nagły krótkotrwały hałas stawał się (głównie u dzieci) powodem zaburzeń
widzenia, jąkania się a nawet padaczki. Natomiast niektóre ośrodki
lekarskie od wielu lat wysuwają hipotezę, jakoby nadmierny hałas mógł
być przyczyną powstawania raka.
Jedną z poważniejszych konsekwencji działania hałasu jest bezsenność. W
czasie snu zachodzi regeneracja sił organizmu. Sen ma zasadnicze
znaczenie dla ośrodkowego układu nerwowego i komórek kory mózgowej.

Z punktu widzenia

szkodliwości dla

zdrowia hałasy można

podzielić na:

•

- Hałasy o poziomie poniżej 35 dB
nie są szkodliwe dla zdrowia, ale
mogą być denerwujące. Do
hałasów tych zalicza się np. szum
wody, brzęk przekładanych naczyń
lub narzędzi. Hałasy te mogą
przeszkadzać w pracy
wymagającej skupienia np.
projektowaniu, pisaniu itp.

•

- Hałasy o poziomie od 35 do
70 dB wywierają ujemny
wpływ na układ nerwowy
człowieka. Pociąga to za sobą
zmęczenie i spadek wydajności
pracy. Może on obniżyć
zrozumiałość mowy i utrudnić
zasypianie i wypoczynek.

•

- Hałasy o poziomie od 70 dB
do 85 dB trwające stale, mogą
powodować zmniejszenie
wydajności pracy, trwałe
osłabienie słuchu, bóle głowy i
ujemny wpływ na ustrój
nerwowy człowieka.

•

- Hałasy o poziomie od 85 do 130
dB powodują liczne uszkodzenia
słuchu i różne schorzenia, jak
zaburzenia układu krążenia,
nerwowego, równowagi i inne
oraz uniemożliwiają
zrozumiałość mowy nawet z
odległości 0,5 metra.

•

- Hałasy o poziomie od 130 dB do
150 dB pobudzają do drgań
niektóre wewnętrzne organy
ludzkiego ciała, powodując ich
trwałe schorzenie, a niekiedy
zupełne zniszczenie. Ludzie
pracujący w takim hałasie mają z
reguły poważnie osłabiony, a
najczęściej uszkodzony słuch.

•

- Hałasy o poziomie powyżej 150 dB już po 5
minutach całkowicie paraliżują działanie
organizmu, powodują mdłości, zaburzenia
równowagi, uniemożliwiają wykonywanie
skoordynowanych ruchów kończyn,
zmieniają proporcje zawartości składników
we krwi, wytwarzają u człowieka stany
lękowe i depresyjne, powodują inne objawy
chorób psychicznych. Wśród ludzi
zatrudnionych w hałasie o tym poziomie (np.
w hamowniach silników odrzutowych) aż 80
% zapada na nieuleczalne choroby.

Wpływ hałasu na

człowieka

Ludzie narażeni na hałas

•

Ludzie mają częstsze zaburzenia ze strony:
- układu krążenia (bicie i kołatanie serca,
szybkie męczenie się, duszności),
- układu pokarmowego,
- układu ruchu (bóle mięsni i stawów),
- układu dokrewnego (choroby przemiany
materii),
- układu nerwowego (zakłócenia równowagi
emocjonalnej, stan napięcia i niepokoju).

Na co wpływa hałas?

•

Hałas wpływa na:

•

obniżenie sprawności i chęci
działania,

•

komunikowanie się,

•

obniżanie sprawności nauczania,

•

kłótnie między ludźmi.

Hałas w środowisku pracy

•

W środowisku pracy występuje nie tylko
hałas „słyszalny” tonalny, ale również
hałas o częstotliwościach niesłyszalnych
dla ucha ludzkiego.
Hałas infradźwiękowy o bardzo niskiej
częstotliwości, poniżej 20 Hz emitowany
jest przez maszyny i urządzenia
przepływowe, takie jak sprężarki, silniki
wysokoprężne, młoty, wentylatory
przemysłowe, dmuchawy wielkopiecowe.

•

Źródłem infradźwięków mogą być
masy wody w zaporach i kanałach
wodnych, transport lądowy, wodny
i lotnictwo. Fale infradźwiękowe
osiągają bardzo duże długości
(najkrótsza fala ma długość 17m)
mogą się rozchodzić na duże
odległości od źródła (nawet setki
km) i stwarzać w ten sposób
zagrożenie na znacznym obszarze.

•

Hałas ultradźwiękowy o wysokiej

częstotliwości, powyżej 20 000 Hz
(20kHz) emitowany jest przez m.
in. lutownice ultradźwiękowe,
wanny lutownicze, zgrzewarki,
płuczki, narzędzia pneumatyczne,
sprężarki, palniki, niektóre
maszyny włókiennicze.

•

Ultradźwięki są wykorzystywane
w procesach technologicznych, a
także w diagnostyce medycznej,
w przemyśle spożywczym, w
defektoskopii itp. Ultradźwięki
mogą być bardzo niebezpieczne
przy nieodpowiednim
stosowaniu i nieprzestrzeganiu
podstawowych zasad obsługi
urządzeń ultradźwiękowych.

•

Zarówno w przypadku
ultradźwięków jak i
infradźwięków istnieją
szczegółowe normy określające
dopuszczalne wartości
poziomów ciśnienia
akustycznego.

LUDNOŚĆ POLSKI

NAJBARDZIEJ

NARAŻONA NA

HAŁAS

•

Największa liczba osób zagrożonych
nadmiernym hałasem pracuje na obszarze
Górnego Śląska (około 11,3 % -
województwa: katowickie, częstochowskie
i bielskie). Odsetek przypadków
zawodowego upośledzenia słuchu
przekracza na tym terenie 13 % w
stosunku do reszty kraju.
Kolejne miejsce pod względem liczby
zagrożonych osób zajmuje obszar Dolnego
Śląska (około 9,9 % - województwa:
wrocławskie, jeleniogórskie, legnickie i
wałbrzyskie) oraz Łódź (9,6 %).

•

Zarówno na obszarze
Dolnego Śląska jak i Łodzi
stosunek zagrożonych
hałasem do zatrudnionych
jest duży i wynosi
odpowiednio 13,5 % i 18,9
%.

•

Inny charakter rozmieszczenia
narażonych na hałas i inne resorty
reprezentują Warszawa (17,7 %) oraz
województwa: gdańskie i częściowo
elbląskie (7,6 %). Tu również liczba
osób zagrożonych hałasem jest duża:
wynosi 14,5 % i 18,7 %.
W niektórych województwach
większość osób narażonych na
nadmierny hałas skupiona jest w
jednym lub kilku zakładach.

•

Zaliczyć do nich można Hutę im.
Sędzimira, FSC Lublin, WSK Świdnik,
ZPM Cegielski, ZM Ursus, RZPS
Radoskór? i wiele innych.
W pozostałych województwach osoby
zagrożone hałasem rozproszone są w
wielu zakładach, w których liczba
takich osób w stosunku do wszystkich
zagrożonych w danym terenie jest
przeważnie mniejsza od 10 %.

SPOSOBY

OGRANICZENIA

HAŁASU

•

Istnieje wiele metod ochrony przed hałasem w
pracy. Najskuteczniejszą metoda jest
niepodejmowanie pracy w zakładach, w
których występuje nadmierny hałas. Jednak nie
zawsze jest to rozwiązanie najkorzystniejsze.
Tak więc jeżeli już musimy przebywać w
środowisku hałaśliwym to przede wszystkim
dbajmy o własny słuch. Do podstawowych
ochron osobistych zaliczają się ochronniki
słuchu popularnie zwane nausznikami lub
słuchawkami choć ani nie chronią przed
mrozem, ani nie służą do słuchania.

•

Mając już ochronniki możemy zacząć
interesować się, czy nie można wyciszyć źródła
hałasu (maszyny, urządzenia). Równolegle
można dążyć do takiego ustawienia maszyn,
aby dźwięki przez nie emitowane nie nakładały
się na siebie i nie nasilały hałasu ogólnego.
Inna metodą jest komasowanie hałaśliwych
urządzeń w jednym miejscu i poprzez np.
automatykę ograniczanie liczby osób
zagrożonych, a tych, którzy muszą już zostać w
niebezpiecznych miejscach wyposażanie w
specjalne ochrony i ograniczanie czasu
ekspozycji.

•

Dobre rezultaty uzyskuje się dzięki
zastosowaniu specjalnych ekranów
dźwiękochłonnych, paneli, materiałów
i ustrojów dźwiękoizolacyjnych i
dźwiękochlonnych
Kierunki działań w zakresie ochrony
przed hałasem:
Hałas przez wielu mieszkańców miasta
stołecznego Warszawy jest odczuwany
jako jeden z najbardziej uciążliwych
czynników ujemnie wpływających na
środowisko.

W celu ochrony środowiska i

zdrowia ludzkiego przed hałasem

należy podjąć działania zmierzające

do:

• przeanalizowania i wprowadzenia

koniecznych zmian w inżynierii
ruchu drogowego:

•

- wprowadzenia stref ograniczonego
ruchu lub całkowitej eliminacji pojazdów
z wybranych ulic i rejonów miasta,
- poprawienia organizacji ruchu
gwarantującej płynność jazdy,
- budowę obwodnic miejskich,
- ukończenie pierwszej i budowę
następnych linii mera
- poprawy stany nawierzchni ulic i
torowisk tramwajowych,
- budowę ścieżek rowerowych,

.

Negatywny

wpływ hałasu na

słuch dziecka

 

Długotrwałe oddziaływanie hałasu o

wyższym poziomie prowadzi do

ubytków słuchu, które dzielimy na:

 

•

Niedosłuch lekkiego stopnia –
ubytki do 40 dB,

•

Niedosłuch średniego stopnia –

ubytki od 45 do 65 dB –ubytki
w zakresie mowy, występują
trudności ze zrozumieniem mowy,

•

Niedosłuch głęboki – ubytki
od 70 do 85 dB, występują
bardzo duże zaburzenia w
rozumieniu mowy,

•

Resztki słuchu i głuchota –
pozostały jedynie wysepki
słuchowe.

Toteż jeżeli rodzice

zauważą, że ich dziecko:

-   zbyt głośno nastawia telewizor,
- często coś słyszy, a nie wie skąd

dochodzi dźwięk,

-  nie rozumie co mówią inni w

grupie,        

       

•

-   nie rozumie co mówią inni w
grupie,    

•

   powinni natychmiast
skonsultować się z lekarzem,
ponieważ jest to znak, że dziecko
ma problemy ze słuchem.

Negatywny wpływ

hałasu na naukę

dziecka

•

Hałas ma ogromny wpływ na naukę dziecka. W
hałasie nauka jest bardzo trudna, niekiedy wręcz
niemożliwa. Hałas przyczynia się do znacznego
zmniejszenia koncentracji uwagi podczas nauki,
a także do zmęczenia umysłowego dziecka.
Zmęczenie to spowodowane jest przede
wszystkim wzrostem napięcia nerwowego
podczas nauki w hałasie. Dzieci przebywające
w hałasie, nie potrafią skupić się na nauce. Mają
ogromne trudności ze zrozumieniem oraz
zapamiętaniem tego co przeczytali.

Uczniowi w nauce

przeszkadza:

•

Rozmowa prowadzona w pokoju, w którym uczeń
pracuje. Jeżeli jednak trzeba porozmawiać, to
lepiej mówić normalnym głosem niż szeptem,
gdyż wtedy niejako „automatycznie”, mimo woli,
dziecko stara się dosłyszeć, co kto mówi.

•

   Muzyka radiowa o normalnym natężeniu
dźwięku (w tym samym pokoju, w którym uczeń
pracuje). Są jednak uczniowie, którzy twierdzą,
iż cicha muzyka stanowi dla nich pewną pomoc
w pracy umysłowej (nauce).

•

  Szum ulicy, dobiegający przez otwarte
okno lub nawet dobiegający przez
zamknięte okno. To samo dotyczy hałasu
spowodowanego przez pracę znajdującej
się w pobliżu mieszkania fabryki.

•

Dźwięki,

które

maja

dla

ucznia

szczególne

znaczenie

(np.

odgłosy

zabawy, sygnały audycji telewizyjnej,
którą lubi).

•

  Wszelkie niespodziewane dźwięki,

•

o silnym natężeniu.