Przewodnik zapobiegania

przenoszeniu się M.

tuberculosis w zakładach

opieki zdrowotnej

wrzesień 2006

Zagrożenie gruźlicą

•

Materiał zakaźny:

– plwocina

– wydzielina

ran

i

przetok

powstających w przebiegu gruźlicy
kostno-stawowej

– zmiany powstałe w gruźlicy skóry

– mocz

Przenoszenie M. tuberculosis

•

Droga powietrzno-pyłowa

•

Przenoszenie zależne od:

– Zakaźności pacjenta (pacjent prątkujący)

– Warunków środowiska

– Czasu ekspozycji

•

Większość eksponowanych nie ulega
zakażeniu

Typ izolacji zalecanej w przypadku

gruźlicy /wg CDC/

•

pozapłucna, przetoki (w tym węzłów chł.)

S

•

pozapłucna, zapalenie opon m-rdz S

•

płucna potwierdzona lub podejrzenie, krtani A*

•

dodatni TST bez objawów aktualnej choroby płuc

S

* przerwać izolację jedynie po uzyskaniu poprawy stanu

klinicznego pacjenta i ujemnych wyników trzech kolejnych

rozmazów plwociny wykonanych w różnych dniach lub po

wykluczeniu gruźlicy

S- standardowa A- powietrzna

Patogeneza TB (1)

Zakażenie latentne

•

W wyniku inhalacji bakterie osadzają

się w pęcherzykach płuc

rozpoczynając proces zakażenia

•

2–12 tygodni po zakażeniu odpowiedź

immunologiczna ogranicza aktywność

prątków; zakażenie jest wykrywalne

•

Część bakterii przeżywa i pozostaje w

„uśpieniu” przez wiele lat (zakażenie

latentne - LTBI)

Patogeneza TB (2)

Zakażenie latentne

•

Osoby z LTBI:

– Nie wykazują objawów klinicznych

zakażenia

– Są niezakaźne dla innych

•

LTBI można diagnozować TST lub
nowym testem QFT-G

Patogeneza TB (3)

Zakażenie latentne

LTBI przechodzi w objawowa gruźlicę:

•

U niewielkiej liczby osób wkrótce po
zakażeniu

•

U 5%–10% w czasie ich życia

•

U 10% osób z HIV i LTBI w ciągu roku

Osoby z LTBI obarczone wysokim

ryzykiem zachorowania na gruźlicę

•

Osoby z jednoczesnym zakażeniem HIV i M.
tuberculosis (najwyższe ryzyko)

•

Osoby w okresie do 2 lat od momentu
zakażenia

•

Dzieci poniżej 4 roku życia

•

Osoby z obniżoną odpornością

Czynniki zwiększonego ryzyka

rozsiewu TB (1)

•

Kaszel

•

Procedury prowokujące kaszel lub

wytwarzanie aerozolu zawierającego

wydzielinę dróg oddechowych

•

Obecność jam w rtg

•

Choroby układu oddechowego

Czynniki zwiększonego ryzyka

rozsiewu TB (2)

•

Obecność kwasoopornych bakterii w
rozmazie plwociny

•

Choroby płuc lub opłucnej

•

Nieodpowiednie leczenie
przeciwprątkowe

Czynniki środowiskowe

zwiększające ryzyko przeniesienia

TB

•

Ekspozycja na małej zamkniętej przestrzeni

•

Nieodpowiednia wentylacja

•

Recyrkulacja powietrza zawierającego
cząstki zakaźne z TB

•

Nieodpowiednie czyszczenie i dezynfekcja
sprzętu

•

Niewłaściwe procedury postępowania z
próbkami do badań

Ryzyko zakażenia personelu

M. tuberculosis (1)

Zróżnicowane w zależności od:

•

Występowania przypadków gruźlicy w

danym szpitalu

•

Występowania przypadków gruźlicy w

danym regionie

•

Rodzaju hospitalizowanych chorych

•

Grupy zawodowej pracowników służby

zdrowia

•

Efektywności metod kontroli

Ryzyko zakażenia personelu

M. tuberculosis (2)

Bliski kontakt z zakażonym pacjentem w czasie

procedur związanym z ryzykiem tworzenia się

aerozoli

•

Bronchoskopia

•

Intubacja, odsysanie wydzieliny

oskrzelowej

•

Otwarty drenaż

•

Indukcja plwociny

•

Inhalacje

Postępowanie z
pacjentem z TB

Kryteria kwalifikacji do izolacji

powietrzno-pyłowej (AII)

Pacjent z rozpoznaną gruźlicą,

prątkujący

lub

Pacjent z objawami gruźlicy płucnej

Kryteria kwalifikacji

do zakończenia AII

•

Wykluczono TB i postawiono inną diagnozę
wyjaśniającą obserwowane objawy kliniczne

lub

•

w badaniu 3 kolejnych rozmazów plwociny w
kierunku M.tuberculosis uzyskano wyniki
ujemne

•

od rozpoczęcia terapii minęło minimum 2
tygodnie

•

obserwowana jest znaczna poprawa kliniczna

Zalecenia izolacji powietrzno-pyłowej

(1)

•

Separatka z wydzielonym węzłem
sanitarnym

•

Wejście do separatki uzgodnione z
personelem sprawującym opiekę nad
chorym

•

Personel kontaktujący się z chorym
zakłada odpowiednią maskę (N 95)

•

Odwiedzający mają dostęp do środków
ochrony dróg oddechowych i są
poinformowani o zasadach ich użycia

Zalecenia izolacji powietrzno-pyłowej

(2)

•

W czasie AII pacjent jest diagnozowany

i leczony w pomieszczeniu izolacji

•

Procedury z grupy ryzyka –

przesunięte do czasu odprątkowania a

jeżeli konieczne, wykonywane w

minimalnej obsadzie personelu

•

Transport pacjenta – jeżeli konieczny,

w masce chirurgicznej

•

Pacjent przestrzega zasad izolacji

Pomieszczenie izolacji powietrzno-

pyłowej

•

drzwi zamknięte

•

ujemne ciśnienie powietrza (zwłaszcza w dzień)

•

od ≥6 do ≥12 wymian powietrza w ciągu

godziny

•

Filtracja przez filtry HEPA powietrza

wychodzącego

•

lampy UV ( nie są substytutem filtrów HEPA i

prawidłowej wentylacji)

•

zalecenie grupowania pomieszczeń AII

Próba tuberkulinowa

•

0.1 mL PPD

śródskórnie

•

odczyt po 48–72

godzinach

Interpretacja TST dla personelu

1. Podstawowy ≥10 mm = pozytywny

(≥5 dla zakażonych HIV)

2. Seryjny

wzrost do ≥10 mm =

pozytywny (konwersja TST)

3. Po

ekspozycji

≥5 mm = pozytywny przy

podstawowym 0 mm; wzrost

do ≥10 mm (serokonwersja)

Materiały źródłowe

•

Centers for Disease Control and Prevention.
Guidelines for preventing the transmission of
Mycobacterium tuberculosis in health-care
settings, 2005. MMWR 2005; 54 (No. RR-17):
1–141.

http://www.cdc.gov/nchstp/tb/pubs/mmwrhtml/
Maj_guide/infectioncontrol.htm

•

Errata (August 2006) available online

http://www.cdc.gov/nchstp/tb/pubs/mmwrhtml/
Errata_table.pdf

Materiały źródłowe

Dodatkowe informacje o gruźlicy:

http://www.cdc.gov/tb