PIGMENTY

BIEL OŁOWIOWA

Zasadowy
węglan ołowiany,
stosowany już w
starożytnym
Egipcie, do XIX
wieku
podstawowy
biały pigment

BIEL CYNKOWA

Tlenek cynku,
produkowany
fabrycznie od ok.
1840, słabiej
kryjąca
(szczególnie w
spoiwie olejnym)

BIEL TYTANOWA

Dwutlenek
tytanu,
produkowana od
ok. 1920, silnie
kryjąca i trwała

UGIER (OCHRA)

Pigment kopalny, należący do tak

zwanych ziemi, trwałych pigmentów

naturalnego pochodzenia dających

skalę barw od żółci do jasnego brązu

SIENA NATURALNA

Pigment kopalny,
przez palenie
można uzyskać
kolor
czerwonawy
(siena palona)

ŻÓŁĆ INDYJSKA

Pierwotnie produkowana w Indiach z moczu
krów karmionych liśćmi mango, obecnie
zastępowana barwnikami sztucznymi; sławna
z intensywności

AURYPIGMENT

Siarczek arsenu,
minerał ceniony
ze względu na
odcień i
migotanie
imitujące złoto

ŻÓŁĆ NEAPOLITAŃSKA

Antymonian
ołowiu, nazwa
stosowana do
różnych odcieni
tego barwnika,
używana od
starożytności do
XIX wieku

ŻÓŁĆ CHROMOWA

Chromian ołowiu,

produkowany od

1818;

najpopularniejsz

y odtąd barwnik

żółty ze względu

na szeroką skalę

odcieni aż po

czerwień

ŻÓŁĆ KADMOWA

Siarczek kadmu,
obecna w
handlu od 1845-
50, kryjąca i
trwała
o szerokiej skali
odcieni

UMBRA NATURALNA

Pigment kopalny,
składający się
głównie z tlenków
żelaza, w
zależności od złóż
ma kolor od brązu
po odcień
zielonkawy

ASFALT

Wydobywany w pobliżu złóż ropy,
ciemnobrązowy, pigment
stosowany głównie w technice
olejnej od XVII do XIX wieku;
długo schnący i łatwo pękający –
jego nadużycie w XIX wieku
doprowadziło do zniszczenia wielu
obrazów

BISTR

Pigment
akwarelowy o
ciepłym odcieniu, z
sadzy drzewa
bukowego,
używany w Europie
od XV wieku do
końca XVIII wieku

SEPIA

Pigment akwarelowy,
uzyskiwany
z suszonej wydzieliny
mątwy, znany
w starożytności
i ponownie używany
od XVIII wieku

CYNOBER

Ruda rtęciowa, od
paleolitu
najczęściej
stosowany
pigment
czerwony, silnie
kryjący, trwały,
o ognistej barwie

PURPURA

Barwnik
uzyskiwany z
małży w bardzo
skomplikowanym
procesie produkcji;
najcenniejszy
barwnik w czasach
antyku

HEMATYT

Uzyskiwany przez
prażenie naturalnych
żółci żelazowych, np.
umbr, ugrów i sieny,
w stanie
sproszkowanym
stosowany w
średniowieczu

KARMIN

Odkryty w XVI
wieku, uzyskiwany z
owadów czerwca,
bądź mszyc
o nazwie koszenila;
stosowany głównie
do barwienia tkanin

KRAPLAK

Pigment o odcieniach
od jasnoróżowego do
głębokiej czerwieni,
uzyskiwany z korzenia
marzanny, znany już
w starożytności,
w Europie popularny
od XVII wieku

CZERWIEŃ KADMOWA

Selenosiarczek
kadmu, pigment
sztuczny,
produkowany od
początku XX
wieku

ULTRAMARYNA

Uzyskiwana już
w starożytności ze
sproszkowanego
minerału lazurytu,
bardzo kosztowna,
od ok. 1830
produkowana
syntetycznie

AZURYT

Minerał uzyskiwany
z pokładów rudy
miedzi, znany już
w starożytnym
Egipcie, w Europie
często stosowany
w XV-XVII wieku

INDYGO

Barwnik uzyskiwany
z liści i łodyg
indygowca, obecnie
produkowany
syntetycznie,
stosowny do
barwienia tkanin
oraz w malarstwie

BŁĘKIT PARYSKI (PRUSKI)

Sześciocyjanożelazian, najstarszy pigment
syntetyczny, wytworzony w 1704, a produkowany
od połowy XVIII wieku, niezbyt trwały, odznacza
się jednak wielką intensywnością tonu

BŁĘKIT KOBALTOWY

Glinian kobaltu,
odkryty w 1795,
ceniony ze
względu na
żywość tonu,
trwałość i szybkie
schnięcie

ZIEMIA ZIELONA

Ze sproszkowanych
minerałów glaukonitu i
seladonitu; występuje
w starożytnym
malarstwie ściennym,
w czasach
nowożytnych
stosowana do
podmalówek

GRYNSZPAN

Zasadowy octan
miedzi, otrzymywany
sztucznie już w
starożytności,
stosowany
w średniowieczu, w
malarstwie stosowana
często w XV-XVII w.

ZIELEŃ MALACHITOWA

Otrzymywana ze
sproszkowanego
minerału
(malachitu) już we
wczesnej
starożytności; po
1800 wypierana ze
względu na wysoką
cenę

ZIELEŃ CYNKOWA

Tlenek kobaltu i cynku, produkowany
od 1835, kosztowny

ZIELEŃ CHROMOWA

Tlenek chromu,
bardzo trwała
i niezwykle
intensywna,
zastąpiła zieleń
malachitową od
1840

ZIELEŃ SZMARAGDOWA

Uwodniony tlenek
chromu,
produkowany na
potrzeby malarzy
od ok. 1862; trwały
i tolerancyjny dla
większości
pigmentów i spoiw

CZERŃ KOSTNA

Uzyskiwana ze
spalania w
zamknięciu kości
zwierzęcych;
o chłodnym
odcieniu i
intensywnym
nasyceniu; znana
już w starożytności

SADZA

Otrzymywana ze spalanie olejów lub
drewna; mniej intensywna od kostnej
i przeważnie cieplejsza w odcieniu

WĘGIEL DRZEWNY

Uzyskiwany z

suchej destylacji

drewna (buk, klon);

słabo kryjący i

niezbyt intensywny;

od starożytności

stosowany
w pałeczkach do

rysowania

XIX WIEK

Eugene Delacroix, Śmierć
Sardanapala, 1828

Eugene Delacroix, Wolność
wiodąca lud na barykady, 1830

Eugene Delacroix, Kobiety
Algierskie, 1834

Claude Monet, Impresja. Wschód
słońca, 1872

Claude Monet, Kwitnące maki,
1873

Claude Monet, Katedra Rouen,
1893-94

Claude Monet, Lilie wodne, 1906

Auguste Renoir, Akt w słońcu,
1875

Auguste Renoir, Huśtawka, 1876

Edouard Manet, Śniadanie na
trawie, 1863

Georges Seurat, Niedzielne
popołudnie na Grande Jatte,
1884-86

Georges Seurat, Parada, 1889

Paul Gauguin, Widzenie po
kazaniu, 1888

Paul Gauguin, Żółty Chrystus,
1889

Paul Gauguin, Kobieta
trzymająca kwiat, 1891

Vincent van Gogh, Słoneczniki,
1888

Vincent van Gogh, Gwiaździsta
noc, 1889

Vincent van Gogh, Pole pszenicy
z krukami, 1890

Pablo Picasso, Portret Ambroise’a
Vollarda, 1910

Georges Braque, Skrzypce i
świecznik, 1910

Henri Matisse, Portret pani
Matisse, 1905

Henri Matisse, Czerwony pokój,
1908

Henri Matisse, Taniec, 1909

Andre Derain, Port londyński,
1906

Franz Marc, Niebieski koń, 1911

Franz Marc, Jeleń w lesie, 1912

August Macke, Nad błękitnym
jeziorem, 1913

Wassily Kandinsky, Kościół w
Marnau, 1910

Wassily Kandinsky, Kompozycja
VII, 1913

Wassily Kandinsky, Na białym,
1923

Wassily Kandinsky, Żółty-
czerwony-niebieski, 1925

Ernst Ludwig Kirchner, Ulica
berlińska, 1913

Ernst Ludwig Kirchner,
Potsdamer Platz, 1914

Emil Nolde, Jesienne morze,
1910

Emil Nolde, Taniec wśród świec,
1912

Kazimierz Malewicz, Czarny
kwadrat na białym tle, 1913

Kazimierz Malewicz, Kompozycja
suprematyczna, 1916

Kazimierz, Białe na białym, 1918

Piet Mondrian, Kompozycja w
czerwieni, błękicie i żółtym, 1930

Piet Mondrian, Kompozycja z
niebieskim, 1937