Kontrola i ocena

Struktura wykładu:

1. Kontrolowanie, sprawdzanie,

ocenianie –

eksplikacja pojęć

2. Kategorie

wyników uczenia się

3. Formy

sprawdzania, oceniania

4. Funkcje

sprawdzania, kontroli

5. Ocenianie

wewnątrzszkolne i

zewnątrzszkolne

6. Ocenianie

wspierające

7. Nauczycielskie

błędy

oceniania

Kontrolowanie/sprawdzanie

- wszelkie czynności nauczyciela

mające na celu

gromadzenie i

scalanie informacji

o wszystkich

elementach warunkujących

efektywność

procesu kształcenia

(osiągnięć szkolnych uczniów, pracy

dydaktycznej nauczyciela,

programu nauczania, warunków

procesu kształcenia)

Ocenianie

- czynność ustalania i

wartościowania

wyników uczenia

się

- proces dochodzenia do

opinii

lub

przypisywania

wartości

Kategorie wyników uczenia się:

1.

Osiągnięcia

ucznia

• stan wiedzy (wiadomości i

umiejętności) w momencie
pomiaru

• informacja statyczna
2.

Postępy

ucznia

• przyrost osiągnięć w jednostce

czasu

• informacja dynamiczna

Formy sprawdzania,

kontrolowania, oceniania

1. Sprawdzanie, ocenianie

wstępne

2. Sprawdzanie, ocenianie

bieżące

(

kształtujące

)

3. Sprawdzanie, ocenianie

końcowe

(

sumujące, zbierające

)

Czemu służy sprawdzanie, ocenianie?

Sprawdzanie, ocenianie wstępne

Diagnoza

stanu wiedzy i

umiejętności uczniów, diagnoza
stanu początkowego

Planowanie

nauczania - plany

jednostek tematycznych, lekcji,
strategii

Podział

na grupy

Sprawdzanie, ocenianie

kształtujące – bieżące:

Informacja zwrotna

o efektach

wysiłków uczącego się podmiotu

Wskazanie do

korekty

,

uzupełnienia luk

Motywowanie

do dalszych działań

Sprawdzanie, ocenianie

końcowe – sumujące

Informacja o

osiągnięciach

ucznia

Informacja o

zgodności

efektów z

założonymi celami

Wystawienie „

faktury

” - cenzurki

szkolnej

Przyznanie „

licencji

”

Procesy

selekcyjne

Funkcje sprawdzania, funkcje kontroli:

diagnostyczna
profilaktyczna
prognostyczna
dydaktyczna
selektywna
poznawcza
kształcąca
wychowawcza

Funkcja diagnostyczna

- określenie poziomu uczniów w celu

przygotowania

określonego

programu, zajęć, zadań

- ustalenie stopnia opanowania

wiadomości i umiejętności w

stosunku do programu

- określenie poziomu, aktualnego

stanu w celu

usunięcia zaistniałych

trudności

Funkcja profilaktyczna

- eliminowanie

czynników

negatywnie wpływających na
efekty uczenia się

- ujawnianie

niepowodzeń szkolnych

-

zapobieganie

niepowodzeniom

szkolnym

Funkcja prognostyczna

-

przewidywanie

dalszych osiągnięć

uczniów

Funkcja selektywna

-

klasyfikowanie

w celu dokonania

selekcji

Funkcja dydaktyczna

- porządkowanie

posiadanej wiedzy

przez uczącego się

- korygowanie

błędnych wiadomości

i umiejętności

- uzupełnianie

braków, luk w

systemie wiedzy i umiejętności

Funkcja poznawcza

- systematyczne, jasne i precyzyjne

gromadzenie

informacji na temat

procesu kształcenia

- analiza i interpretacja

danych

- przekazywanie

wniosków

właściwym grupom odbiorców

Funkcja kształcąca i wychowawcza

- aktywizowanie

uczniów

- rozwijanie umiejętności

samokontroli i samooceny

- kształtowanie

postaw i zachowań

uczących

Formy sprawdzania/oceniania

Sprawdzanie, ocenianie

wewnątrzszkolne

osiągnięć uczniów –

wewnątrzszkolny system oceniania

Sprawdzanie, ocenianie zewnętrzne

przez system egzaminacyjny

Sprawdzanie, ocenianie

wewnątrzszkolne obejmuje:

1. Formułowanie przez nauczycieli

wymagań edukacyjnych

i

zapoznanie oraz informowanie o
nich uczniów i rodziców

2. Bieżące ocenianie

i

śródroczne

klasyfikowanie

według skali i w

formach przyjętych w danej
szkole

3. Przeprowadzenie

egzaminów

klasyfikacyjnych

4. Ustalanie

ocen klasyfikacyjnych

na koniec roku szkolnego i

warunków ich poprawiania

Wewnątrzszkolny system oceniania

• Określony w statucie szkoły
• Forma wyrażania ocen – skala 1-6,

procenty, oznaczenia literowe

• W klasach I-III ocena opisowa
• Wszyscy nauczyciele stosują skalę

ocen określoną w statucie

• Klasyfikowanie końcowo-roczne

wg rozporządzenia MEN

Ocenianie zewnętrzne

Służy badaniu jakości edukacji,

zawiera opis procedur

ewaluacyjnych

1. Sprawdzian po szkole

podstawowej

2. Egzamin gimnazjalny
3. Egzamin maturalny

Ocenianie systemowe -

monitorowanie osiągnięć szkolnych

• Przedmiotem oceny jest nie uczeń lecz

elementy systemu edukacyjnego

(program, metody kształcenia, struktura
organizacyjna placówki)

• Wyniki nie są analizowane jednostkowo

a

dla większej grupy

• Cel – inspirowanie

refleksji

dydaktycznej

Ocenianie

- czynność ustalania i

wartościowania

wyników uczenia

się

- proces dochodzenia do

opinii

lub

przypisywania

wartości

Cechy oceniania:

Kontekstowość

- konteksty tworzenia „uczniowskiego

dzieła” - nakład czasu i wysiłku,

stopień samodzielności, możliwości

ucznia

Subiektywność

– nieobiektywność oceny, nieostre

dookreślenie kryteriów i norm oceny

Ocenianie wspierające

Ustalanie oceny możliwie

adekwatnej

do wiedzy ucznia,

niosącej prawdziwą informację o

wyniku kształcenia, ale

zakomunikowanej

uczniowi w

sposób

wspierający jego rozwój

• Ocena musi być opatrzona

komentarzem uzasadniającym

• Ocena winna zawierać

wskazówki

dalszej pracy ucznia, instrukcję
postępowania

• Ocena winna być sformułowana w

sposób życzliwy, przyjazny, przy
pomocy „

kodu pozytywnego

” -

retoryka postulatu nie retoryka
zarzutu

• Kolejność:

najpierw to, co dobre

,

potem to, co wymaga poprawy

Błędy, pułapki oceniania

• błąd

atrybucji

• efekt

aureoli

• efekt

diabelski

• efekt

samospełniającej się

przepowiedni

• efekt

ostrożności

• reglamentowanie czasu

odpowiedzi

i

liczby pytań

naprowadzających na

tok rozumowania

• preferencja zadań

rozwiązywanych

na czas

• błędy perspektywy i

generalizacje

• błąd wzmacniania

negatywnych

stanów rzeczy

• narzucanie

własnych kryteriów i

preferencji

Jakość pomiaru

- jakość zebranych informacji

opisywana jest w kategoriach

rzetelności

i

trafności

• „rzetelność”

- dostarcza

godnych zaufania, pewnych,

stałych wyników

• „trafność”

- mierzy to, co ma

mierzyć

Zapamiętaj!

•Projektując własny system kontroli i
oceny pamiętaj o wszystkich
kategoriach wyników, zrób użytek z
taksonomii celów kształcenia.
•Stosuj ocenianie wspierające, opatruj
każdą ocenę komentarzem udzielając
osobie jak najwięcej informacji zwrotnych
na temat osiągnięć i ewentualnych
braków, wskaż nad czym powinna jeszcze
popracować i pokaż ścieżkę.

• Nigdy nie strasz ucznia oceną, ale

zachęcaj do pracy.

• Wystrzegaj się pułapek i błędów

oceniania.

• Oceniaj przy „podniesionej

kurtynie” – objaśnij uczniom oraz
rodzicom przyjęte procedury.