Choroby wirusowe i bakteryjne

bydła i owiec

(listerioza, leptospiroza)

Listerioza

•

Jest zakaźną, mało zaraźliwą chorobą
bakteryjną zwierząt i ludzi (ZOONOZA !!!
SAPRONOZA!!!)

•

Przebiega z objawami posocznicy ,
zaburzeniami nerwowymi (zapalenie opon i
mózgu), ronieniami, zapaleniem rogówki i
spojówki oraz mastitis,

•

Występuję na całym świecie, u wszystkich
niemal gatunków zwierząt gospodarskich,
dziko żyjących, ryb i ludzi.

•

Najczęściej rozpoznawana jest u domowych
przeżuwaczy

•

W Polsce występuję sezonowo w okresie zimy i
wczesnej wiosny (grudzień-maj)

Etiologia

•

Listeria monocytogenes



Gram- dodatnia pałeczka



Rośnie w szerokim zakresie temperatur (4-44°C)



Posiada rzęski, brak otoczek i zarodników,



Zjadliwe szczepy mają zdolność namnażania się

makrofagach i monocytach



Szeroko rozpowszechnione w środowisku(kał,

nawóz, gleba, ścieki, wody powierzchniowe, na

roślinach, na ścianach budynków inwentarskich)



Są odporne na warunki środowiskowe,



Listerie mogą przeżywać poubojowe procesy

zakwaszania mięsa, peklowania i mrożenia,

dlatego skutecznym czynnikiem inaktywacji jest

wysoka temperatura (w 85°C giną po 40 s)

Źródła i drogi zakażenia

•

Zakażenie:



per os po spożyciu paszy, wody, mleka lub

poprzez ściółkę zanieczyszczoną Listeriami,



Śródmacicznie przez pępowinę

•

Źródłem zarazka są często kiszonki w których

Listeria może się namnażać w pH powyżej 5,0-

5,5,

•

Występowanie choroby notowane jest zwykle

po 3-4 tyg. od rozpoczęcia podawania

kiszonki,

•

W stadzie najczęściej chorują pojedyńcze

osobniki,

•

Do wywołania choroby potrzebne są większe

ilości zarazka oraz czynniki stresogenne.

Listeria monocytogenes

endocytoza

Nabłonek jelita cienkiego

Kał (faza
bezobjawowa)

Krew(bakteriemia), mleko
(siewstwo)

Przełamanie bariery jelitowej

Do swojego rozwoju wykorzystują cytoplazmę monocytów i
granulocytów z jądrem wielopostaciowym. Chorobotwórcze
oddziaływanie Listerii na komórki organizmu jest związane głównie
z produkcją białek inwazyjnych oraz enzymów, głównie listeriolizy
O, warunkującej lizę wakuoli w komórkach gospodarza, fosfolipaz B
i C oraz proteaz, powodujących rozpuszczanie błony
cytoplazmatycznej.

Patogeneza

Postacie choroby u Ov

•

Postać nerwowa(mózgowa)



Występuje u zwierząt w wieku 4-12 mcy,



Charakteryzuję się sennością, otępieniem,
gorączką 41,5°C



Obserwuję się skręt głowy w bok i ku tyłowi, brak
koordynacji ruchów, kręcenie się w kółko oraz
jednostronne porażenie części twarzowej z
opadaniem dolnej wargi i małżowiny usznej



Spojówki są silnie przekrwione, obrzękłe, pokryte
śluzowo-ropną wydzieliną; rogówka jest
zaczerwieniona i nastrzykana,



W końcowej fazie stwierdza się zaleganie



Śmierć po 3-7 dniach z objawami niewydolności
oddechowej

Postacie choroby u Ov

•

Postać posocznicowa:



Głównie u jagniąt w pierwszych tygodniach życia



Gorączka 41-42°C



Apatia



Utrata apetytu



Zapalenie spojówek



Biegunka



Szybkie wychudnięcie



Śmierć w ciągu kilku dni

Postacie choroby u Ov



Postać rozrodcza:



Dotyczy głównie młodych samic, u których
występują ronienia już od 2 m-ca ciąży,



Po poronieniu często zatrzymanie łożyska,
zapalenia macicy i krwisty wypływ z dróg rodnych,



Zatrzymanie płodu może prowadzić do ciężkiego
zapalenia macicy, posocznicy i zejścia
śmiertelnego samicy



Ronienia mogą utrzymywać się w stadzie kilka lat

Postacie choroby u Bo

•

Postać nerwowa:



Występuje u bydła w każdym wieku ale szczególnie u

zwierząt w wieku poniżej 3 lat,



Początkowo pojawia się gorączka i niepokój, które

zanikają z chwilą wystąpienia objawów ze strony OUN,



Porażenia nerwu twarzowego objawia się

jednostronnym zwisaniem ucha, opuszczeniem górnej i

dolnej powieki (z biegiem czasu ciężkie zapalenie

rogówki), wiotkością górnej i dolnej wargi oraz brakiem

ruchów oddechowych nozdrzy po chorej stronie,



Porażenie nerwu trójdzielnego-> opadnięcie żuchwy,



Porażenie nerwu podjęzykowego -> wypadnięcie

języka,



Przy zapaleniu mózgu bydło wykazuję niepohamowane

parcie do przodu i na boki.



Śmierć w wyniku zatrzymania oddechu po 1-2

tygodniach.

Postacie choroby u Bo



Ronienia:



Do poronień dochodzi w ostatnim trymestrze ciąży
(6-9 miesiąc),



Roniące samicę mogą wykazywać:



Podwyższoną temp,



Utrata masy ciała,



Stan zapalny błony śluzowej macicy,



Zatrzymanie łożyska,

Postacie choroby u Bo

•

Postać posocznicowa:



Występuję najczęściej przy zakażeniu
śródmacicznym,



Chorują cielęta do 2 tygodni,



Objawy ogólne:



gorączka,



Osłabienie,



Zmętnienie rogówki,



Zapalenie tęczówki



Duszność



Wygięcie głowy i szyi do góry.



Śmierć przeważnie w ciągu 12 godzin.

Postacie choroby u Bo

•

Zapalenie rogówki i spojówki może również
występować jako samodzielna choroba.
Dotyczy ona bydła żywionego sianokiszonką w
belach, które umieszczone są wysoko lub
zwierząt których oczy w inny sposób miały
kontakt z kiszonką



Objawia się:



Światłowstrętem,



Sinym zabarwieniem rogówki,



Pofałdowaniem tęczówki.

Postacie choroby u Bo



Zapalenie wymienia:



Występuje rzadko



Polega przypuszczalnie na zakażeniu przez kanał
strzykowy,



Trudne do leczenia.

Zmiany AP
Postać nerwowa u Ov i Bo



Brak wyraźnych zmian oprócz przekrwienia
opon mózgowych i lekkiego zwiększenia płynu
mózgowo rdzeniowego



Histopatologicznie stwierdza się rozsiane
nacieki monocytów i komórek
wielojądrzastych oraz okołonaczyniowe
nacieki leukocytarne.

Zmiany AP
Postać posocznicowa

Ov

Bo

•

Obrzęk płuc i śledziony,

•

Wybroczyny pod

nasierdziem i torebką

nerek,

•

Przekrwienie węzłów

chłonnych,

•

Przekrwienie błony

śluzowej jam nosowych i

spojówek,

•

Ogniska martwicze w

wątrobie, śledzionie i

mięśniu sercowym,

•

Zwiększona ilość płynu w

jamach opłucnej i

osierdziowej.



Śluzowo- włóknikowe
lub krwotoczne
zapalnie trawieńca i
jelit,



Prosówkowe ropnie w
wątrobie,



Surowiczo-
włóknikowe
zapalenie błon
maziowych,



Zapalenie gałki
ocznej.

Zmiany AP
Postać rozrodcza u Ov i Bo



Płód:



Obrzęk tkanki podskórnej,



Zwiększona ilość płynu w jamach ciała,



Drobne, żółtawe ogniska martwicy w wątrobie,



Nadżerki w błonie śluzowej trawieńca.



Samica:



Zapalenie łożyska i macicy

Rozpoznanie

•

Wywiad epizootiologiczny:



czym są żywione oraz sprawdzić jakość kiszonki

•

Badanie kliniczne

•

Zmiany AP i histopatologiczne

•

Badanie bakteriologiczne:



Materiał do badań:



Mózg, wątroba, śledziona, płuca i nerki,



Poronione płody, wycinki z dróg rodnych, łożysko,



Krew, kał, mocz, mleko.

•

Badanie serologiczne- ma małe znaczenie.

Diagnostyka różnicowa

•

Zapalenie ucha środkowego,

•

Wścieklizna,

•

Zapalenie zatoki czołowej,

•

Zespół podstawy mózgu,

•

Nowotwory osłonek nerwów,

•

Nerwowa postać ketozy,

•

Botulizm,

•

Sporadyczne zapalenie opon i mózgu,

•

Choroba Aujeszkyego,

•

Pomór klasyczny.

zapobieganie

•

Składowanie kiszonek w wysokich betonowych

silosach,

•

Silosy należy czyścić i odkażać przed produkcją

nowej kiszonki,

•

Należy zwracać uwagę, aby zakiszane rośliny nie

były zanieczyszczone glebą,

•

Po każdym poronieniu należy przeprowadzać

dokładne odkażanie,

•

Przy udzielaniu pomocy porodowej u Bo i Ov

należy zawsze zakładać ubranie ochronne,

•

Przy stwierdzeniu zarazków w narządach

wewnętrznych i tkance mięśniowej całą tuszę z

narządami należy uznać za niezdatną do spożycia,

•

Kiszonki należy podawać zwierzętom w taki

sposób aby nie spadały im na głowę.

Leczenie

•

Brak szczepionek,

•

Zwierzęta z objawami nerwowymi umieszczamy

w pojedynczych boksach,

•

Podajemy penicylinę lub ampicylinę przez 10 dni

lub oksytetracyklinę przez 10 dni,

•

Oprócz tego podaję się dożylnie roztwory

elektrolitów z dekstrozą,

•

Przy ślinieniu stosuję się w celu wyrównania

kwasicy wodorowęglany sodu,

•

Przeniesienie płynu żwaczowego od zdrowego

zwierzęcia,

•

Przy uszkodzeniu mięśni wskutek obciążenia

podajemy parenteralnie witaminę E i selen,

Zwalczanie

Według Ustawy o ochronie zdrowia zwierząt

oraz zwalczania chorób zakaźnych Listerioza
NIE podlega obowiązkowi zwalczania a jedynie
obowiązkowi rejestracji!!!

Listerioza vs ludzie

•

Jest zoonoza oraz sapronozą(choroba z brudu),

•

Zakażeniu najczęściej ulegają kobiety w ciąży,
noworodki, osoby starsze, chore lub z
obniżoną odpornością.

•

Zakażenie następuję przez środki spożywcze
(twaróg, mięso drobiowe, kiełbasa surowa,
mielone mięso, wędliny),

•

Rocznie na listeriozę choruje 3-10 osób na
milion mieszkańców, nasilenie zachorowań
obserwuję się od czerwca do września,

•

Około 1/5 przypadków przebiega śmiertelnie.