NOWOTWORY -
ZWIĄZEK ŻYWIENIA Z
NOWOTWORAMI,
NATURALNE SKŁADNIKI
ŻYWNOŚCI
JAKO INICJATORY I PROMOTORY
PROCESU NOWOTWOROWEGO
Katarzyna
Marmol
Elżbieta Polak
Alina Żurek
ŻYWNOŚĆ A NOWOTWORY
W żywności mogą występować związki zarówno
mutagenne, jak i kancerogenne, które przyczyniają
się do powstawania i rozwoju nowotworów, a także
wiele związków hamujących ich rozwój lub
blokujących mutageny i kancerogeny.
Związki mutagenne można podzielić na:
- związki naturalnie występujące w żywności
- substancje powstałe w wyniku przechowywania i
przetwarzania
- związki, które dostały się do żywności ze
środowiska w trakcie
produkcji oraz sztuczne dodatki do żywności
MYKOTOKSYNY
Mykotoksyny to związki produkowane przez
pleśnie, przede wszystkim: Aspergillus
Penicilium Fusarium.
Do tej grupy należą trzy rodziny związków, którym
udowodniono właściwości rakotwórcze:
- Aflatoksyna
- Sterigmatocystyna
- Ochratoksyna A
NITROZAMINY
Nitrozaminy to związki powstające w środowisku
kwaśnym (np. w żołądku człowieka) z amin
obecnych w żywności oraz azotynów i azotanów.
Azotyny:
• peklowane lub wędzone mięsa
Azotany:
• źle uprawiane rośliny
• nowalijki
WIELOPIERŚCIENIOWE
WĘGLOWODORY
AROMATYCZNE
• pieczenie mięsa na ruszcie, smażenie
• dym wędzarniczy
• skorupiaki i ryby z zanieczyszczonych wód
• żywność z rejonów silnie zanieczyszczonych
HETEROCYKLICZNE
AMINY AROMATYCZNE
• powstają w czasie obróbki produktów
wysokobiałkowych w temp.
ok. 300
o
C (pieczone na otwartym ogniu ryby i mięsa)
• w niższych temp. powstają chinoliny i chinoksaliny ze
składników
żywności - kreatyniny, aminokwasów, cukrów
• można nie dopuszczać do ich wytworzenia poprzez:
- obróbkę w mikrofalówce
- gotowanie
- smażenie - tylko w malutkich kawałkach przez 2-3
minuty
TŁUSZCZE
• mogą być źródłem wielu związków mutagennych
• w czasie obróbki cieplnej łatwo utleniają się
przekształcając się
w nadtlenki, rodniki, epoksydy, aldehydy
(malonowy)
• należy wystrzegać się tłuszczu, który dymił
podczas smażenia,
przegrzanego, spalonego, zjełczałego
• duża ilość tłuszczów w diecie może zwiększyć
rozpuszczalność
i pochłanianie lipofilnych substancji
rakotwórczych
• dieta wysokotłuszczowa powoduje też nadmierną
sekrecję soli
kwasów tłuszczowych, uważanych w dużych
stężeniach za
czynniki rakotwórcze
• dieta wysokobiałkowa może zmieniać działanie
enzymów
wątrobowych metabolizujących substancje
kancerogenne,
może obniżać zdolność wątroby do detoksykacji i
neutra-
lizacji kancerogenów
• garbniki zawarte w herbacie, czerwonym winie,
mimo
słabych właściwości mutagennych, przy dużym
spożyciu tych
napojów mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia
• w kawie mocno palonej mogą znajdować się
substancje
smoliste o właściwościach mutagennych
• na rozwój nowotworów wpływają również
niedobory pokar-
mowe, szczególnie niedobory witamin A i C,
ryboflawiny,
kwasu nikotynowego, składników mineralnych,
tj. Mg, Ca,
Zn, Mo, Se oraz długotrwały niedobór białka w
pożywieniu
ZALEŻNOŚCI MIĘDZY NOWOTWORAMI
A CZYNNIKAMI ŻYWIENIOWYMI
• nowotwory przełyku - wysokie spożycie marynat,
spożywanie
używek i posiłków o zbyt wysokiej temp. oraz
żywności
zepsutej, spleśniałej
• nowotwory j. ustnej, gardła, przełyku, górnej części krtani i
odbytu -
nadużywanie alkoholu
• nowotwory piersi i jelita grubego - dieta wysokotłuszczowa
• nowotwory przewodu pokarmowego - dieta
wysokotłuszczowa
i wysokobiałkowa
• nowotwory płuc - palenie papierosów i cygar
• nowotwory żołądka - spożywanie żywności wędzonej i
konserwo-
wanej za pomocą soli
• nowotwory pęcherza moczowego - spożywanie za małej
ilości
płynów
ANTYNOWOTWOROWE
DZIAŁANIE
ŻYWNOŚCI
Związki przeciwdziałające przekształcaniu się
prokancerogenów w kancerogeny:
• witamina C
• glutation
• witamina E
• -karoten
• selen
• fenole
Składniki te można znaleźć w produktach
roślinnych, dlatego należy jeść dużo warzyw i
owoców!
ROŚLINY O DZIAŁANIU
PRZECIWNOWOTWOROWYM
• czosnek
• soja
• cebula
• baldaszkowate - marchew, pietruszka
• psiankowate - pomidor, papryka
• krzyżowe - różne kapusty, kalafior, jarmuż
• herbata
DZIĘKUJEMY ZA
UWAGĘ