Polityka strukturalna UE

Program wykładu

• Pojęcie polityki strukturalnej UE
• Cele polityki strukturalnej UE
• Zasady polityki strukturalnej UE
• Instrumenty ekonomiczne polityki

strukturalnej UE

Polityka strukturalna UE

Zespół działań podejmowanych na
szczeblu wspólnotowym,
zmierzających do osiągnięcia
gospodarczej i społecznej spójności na
obszarze Unii Europejskiej oraz
przyspieszenia rozwoju gospodarczego
całej Wspólnoty.

Priorytety polityki

strukturalnej UE

Wynikają z postanowień Traktatu o

Unii Europejskiej (art. 2), jak i innych

dokumentów programowych Komisji

Europejskiej:

• wzmocnienie gospodarczej i

społecznej spójności na obszarze UE;

• przyspieszenie rozwoju

gospodarczego państw Wspólnoty

poprzez wspieranie konkurencyjności

regionów i państw członkowskich.

Postęp techniczny a kwestie

społeczne

• W Strategii Lizbońskiej cel 2) wspólnotowej polityki

strukturalnej został sprecyzowany jako „stworzenie z

gospodarki Unii Europejskiej gospodarki najbardziej

konkurencyjnej na świecie".

• Osiągnąć to można poprzez stymulowanie dostosowań

sektorowych i strukturalnych w regionach, ponieważ

szybki postęp technologiczny i szybko postępujące

zmiany pociągają za sobą znikanie lub ograniczanie

produkcji jednych gałęzi (np. przemysłu

wydobywczego) i pojawianie się oraz dynamiczny

rozwój nowych rodzajów działalności (np. przemysłów

high-tech).

• W przypadku szczególnej gwałtowności dostosowań i

równocześnie przestrzennego skoncentrowania

produkcji gałęzi schyłkowych zmiany te mogą grozić

upadkiem gospodarki całego regionu poprzez

uruchomienie mechanizmu błędnego koła

niedorozwoju. (sieciowy układ gospodarki

lokalnej/regionalnej)

Postęp techniczny a kwestie

społeczne

Upadek jednych firm z reguły pociąga za sobą pogorszenie
kondycji zakładów z nimi powiązanych, ze wszystkimi
negatywnymi konsekwencjami tego zjawiska w postaci :
•wysokiego bezrobocia,
•marnotrawstwa zasobów ludzkich,
•niewykorzystania istniejącej infrastruktury itp.

Uzasadnia to podejmowanie specjalnych działań w ramach
regionalnej polityki strukturalnej w postaci programów rozwijania
nowych technologii, rozbudowy i modernizacji infrastruktury,
przyznawania subwencji, kształcenia itd

Regionalna polityka

strukturalna

• Dużą rolę w polityce UE odgrywa wyrównywanie różnic

pomiędzy regionami.

• Działania prowadzące do osiągnięcia priorytetu

pierwszego polityki strukturalnej polegają na

niwelowaniu różnic w poziomie życia ludności, w

poziomie rozwoju gospodarczego poszczególnych

państw i regionów, w infrastrukturze regionalnej i na

rynku pracy.

• UE dąży do zmniejszenia zacofania regionów najmniej

uprzywilejowanych w tym obszarów wiejskich,

ponieważ wszelkie różnice w tej dziedzinie stanowią

barierę na drodze do pełnej integracji.

• „Regionalna polityka strukturalna” wiąże się z

funkcjonowaniem funduszy strukturalnych i odnosi się

do kompleksu działań wspólnotowych, mających na

celu rozwiązywanie problemów strukturalnych w

regionach UE

Polityka spójności (cohesion

policy)

• Jest to polityka ustanowiona na mocy Traktatu o

Wspólnocie Europejskiej (art. 158),

służąca

wzmacnianiu spójności gospodarczej i społecznej w

Unii Europejskiej poprzez zmniejszenie dysproporcji w

poziomie rozwoju różnych regionów oraz zacofania

regionów lub stref najmniej uprzywilejowanych, w tym

stref wiejskich.

• Poprzez spójność rozumie się wewnętrzną zwartość

elementów pewnej całości.

• Istotne różnice w poziomach rozwoju krajów i

regionów UE stanowią zagrożenie dla harmonijnego

rozwoju terytorium Wspólnoty jako całości. Regiony

bardziej konkurencyjne mogą bowiem się rozwijać

kosztem regionów słabiej rozwiniętych. Celem polityki

spójności nie jest pełne wyrównanie dysproporcji, a

tylko osiągnięcie względnej równości warunków

życiowych na obszarze Wspólnoty.

Spójność gospodarcza

• Jest mierzona za pomocą

PKB per capita

według parytetu siły nabywczej.

Wzrost

spójności gospodarczej polega na
zmniejszeniu zróżnicowań w poziomie
rozwoju gospodarczego pomiędzy
obszarami bogatymi i biednymi.

• Obecnie rozpiętości regionalne w UE,

mierzone PKB per capita, są większe w
porównaniu z USA czy Japonią. W
ostatnim dwudziestoleciu był
rejestrowany wzrost tych rozpiętości.

Spójność społeczna

• Jest mierzona za pomocą

wskaźnika stopy

bezrobocia

, ale coraz częściej jako miernik

uwzględnia się

stopę partycypacji

określającą,

jaka część ludności w wieku produkcyjnym

znajduje zatrudnienie.

• Wzrost bezrobocia kreuje wysokie

prawdopodobieństwo występowania w

regionie różnych patologii społecznych, co

pogarsza spójność społeczną Unii,

odnotowywaną zwłaszcza w ostatnich latach.

• Wzrost spójności społecznej polega na

zmniejszaniu zróżnicowań w wykorzystaniu

kapitału ludzkiego pomiędzy poszczególnymi

obszarami Unii Europejskiej

Spójność terytorialna

(przestrzenna)

• Jest rozumiana jako dostępność do wszystkich miast i

regionów UE, niezależnie od ich bardziej lub mniej

korzystnego położenia geograficznego.

• Peryferyjne położenie oznacza, że koszt

funkcjonowania podmiotów gospodarczych w danym

mieście i regionie jest wyższy, co oznacza ich niższą

konkurencyjność.

• Do oceny spójności przestrzennej brakuje, jak

dotychczas, jednego uniwersalnego miernika. W

ostatnich latach poziom peryferyjności zaczęto

oceniać za pomocą

czasu podróży komunikacją

lotniczą, drogową i kolejową, z danego miasta do

kilkuset najważniejszych ośrodków Europy.

• Wzrost spójności terytorialnej polega na eliminowaniu

barier dostępności do regionów peryferyjnych poprzez

ich lepsze powiązanie z obszarami centralnymi

Wspólnoty.

Polityka badań i rozwoju

• Celem jest pobudzanie gospodarcze

regionów najsłabiej rozwiniętych oraz

wykorzystywanie nowych podstaw

działalności w strefach rekonwersji

poprzez kierowanie w te regiony

inwestycji B + R.

• Łączy się działania polityki badań i

rozwoju oraz polityki strukturalnej, aby

wywołać wzrost poziomu rozwoju

technologicznego Unii Europejskiej i jej

konkurencyjności w skali światowej.

Cele polityki strukturalnej Unii

Europejskiej

Cel zasadniczy

• zgodnie z traktatem rzymskim:

wzmacnianie spójności i
zmniejszanie różnic
gospodarczych oraz społecznych
między najbiedniejszymi i
najbogatszymi regionami Unii.
Cel ten obowiązywał we wszystkich
dotychczasowych okresach
programowania.

Podział celów

szczegółowych

• Oprócz celu generalnego polityki

strukturalnej UE w każdej perspektywie

budżetowej określa się obowiązujący

zestaw bardziej skonkretyzowanych

celów szczegółowych, wśród których

wyróżniamy cele:

• horyzontalne, dotyczące

wyodrębnionej grupy ludności, bez

względu na miejsce zamieszkania i

obejmujące obszar całej UE;

• regionalne, związane z pomocą dla

określonego regionu, spełniającego

warunki do uzyskania pomocy

wspólnotowej

Cele polityki strukturalnej UE w

latach 1994-1999 cz.1

• Cel 1 — wspieranie rozwoju i dostosowania strukturalnego

regionów zapóźnionych, słabiej rozwiniętych. Kryterium

przyznania środków na ten cel to poziom PKB na 1

mieszkańca nieprzekraczający 75% średniego poziomu

unijnego.

• Cel 2 — odbudowa gospodarcza podupadłych regionów

przemysłowych. Brano pod uwagę, czy: średnia stopa

bezrobocia (notowana w okresie trzech lat poprzedzających

włączenie danego regionu w zakres tego celu) była na

poziomie wyższym niż średnia Wspólnoty; udział

zatrudnienia w przemyśle (wyrażony jako odsetek ogólnego

zatrudnienia) przekracza średnią wspólnotową (w

porównywalnych latach jak wyżej); w danym regionie

występował zauważalny spadek zatrudnienia w przemyśle

(w porównaniu z latami poprzednimi).

• Cel 3 — zwalczanie długoterminowego bezrobocia, ochrona

ludzi młodych oraz ułatwienie powrotu na ten rynek osób

zagrożonych stałym bezrobociem. Był to cel horyzontalny,

obejmujący cały obszar Unii.

Cele polityki strukturalnej UE w

latach 1994-1999 cz.2

• Cel 4 — ułatwienie adaptacji pracowników obojga płci

do zmian zachodzących w przemyśle i systemach

produkcji. Ten cel również obejmował całe

terytorium Unii.

• Cel 5 — promocja i pobudzenie rozwoju obszarów

wiejskich. W istocie cel ten podzielono na dwa cele

cząstkowe: cel 5a — przyśpieszenie dostosowania

struktur rolnictwa do realiów reformy Wspólnej Polityki

Rolnej; cel 5b — ułatwienie rozwoju i dostosowań

strukturalnych obszarów wiejskich.

• Cel 6 — wspieranie rozwoju oraz strukturalnego

dostosowania obszarów o bardzo niskiej gęstości

zaludnienia (poniżej 8 osób na km

2

). Działania

podejmowane w ramach tego celu zmierzały

najczęściej do zachęcenia mieszkańców regionu do

pozostania na tych peryferyjnych obszarach.

Cele polityki strukturalnej UE w

latach 2000-2006

• Cel l — finansowanie regionów opóźnionych w

rozwoju, gdzie poziom PKB na l mieszkańca nie

przekracza 75% średniego poziomu unijnego

(poprzedni cel 1), jak również regionów o niskiej

gęstości zaludnienia (poprzedni cel 6) oraz regionów

ultraperyferyjnych.

• Cel 2 — odbudowa gospodarcza i społeczna

regionów z trudnościami strukturalnymi, włącznie

z regionami o dominacji przemysłu ciężkiego (regiony

dawnego celu 2) i upadającymi regionami rolniczymi

(regiony dawnego celu 5b) lub nadmiernie

zdominowanymi przez gospodarkę monokulturową.

• Cel 3 (horyzontalny) — rozwój potencjału

ludzkiego (poprzednie cele 3 i 4) poprzez wspieranie

adaptacji i modernizacji polityk oraz systemów

kształcenia, szkolenia i zatrudnienia. W ramach tego

celu powinna być dostarczana pomoc finansowa w

obszarach nieobjętych celem 1.

Cele polityki strukturalnej UE w

latach 2007-2013

• konwergencja,
• konkurencyjność i zatrudnienie w

regionach,

• europejska współpraca

terytorialna.

• Cele te są osiągane w wyniku realizacji

różnorodnych programów

finansowanych ze środków

Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego (EFRR), Europejskiego

Funduszu Społecznego (EFS), Funduszu

Spójności, Europejskiego Banku

Inwestycyjnego oraz innych

instrumentów wsparcia

C1: Konwergencja

• Konwergencja - oznacza proces zmniejszania

zróżnicowań pomiędzy krajami Unii Europejskiej oraz

upodabniania struktur społeczno-gospodarczych

• Cel 1 polityki strukturalnej ma służyć przyspieszeniu

konwergencji gospodarczej regionów gorzej

rozwiniętych: polepszeniu warunków wzrostu

gospodarczego i zatrudnienia dzięki inwestowaniu w

zasoby materialne i ludzkie, innowacji i rozwojowi

społeczeństwa opartego na wiedzy, dostosowaniu do

zmian gospodarczych i społecznych, ochronie

środowiska, efektywności administracyjnej.

• Cel ten dotyczy regionów NUTS 2, których produkt

krajowy brutto na 1 mieszkańca, obliczony na

podstawie danych z trzech lat poprzedzających

przyjęcie rozporządzenia, nie osiąga 15% średniej dla

Unii Europejskiej

C:2 konkurencyjność i

zatrudnienie w regionach

• Cel drugi, poza najsłabiej rozwiniętymi

regionami, jest ukierunkowany na

zwiększanie konkurencyjności

i atrakcyjności regionów, jak również

zatrudnienia poprzez przewidywanie zmian

gospodarczych i społecznych, w tym

związanych z liberalizacją handlu,

• Zakłada zwiększenie i poprawę jakości

inwestycji w kapitał ludzki, innowacyjność i

promowanie społeczeństwa opartego na

wiedzy, przedsiębiorczość, ochronę i

poprawę jakości środowiska naturalnego

oraz poprawę dostępności, zdolności

adaptacyjnych pracowników i podmiotów

gospodarczych, jak również rozwój rynków

pracy sprzyjających integracji społecznej.

C3: Europejska współpraca

terytorialna

• Europejska współpraca terytorialna, zakłada

umacnianie współpracy transgranicznej poprzez

wspólne inicjatywy lokalne i regionalne, umacnianie

współpracy transnarodowej za pomocą działań

sprzyjających zintegrowanemu rozwojowi

terytorialnemu powiązanemu z priorytetami

Wspólnoty

• Współpraca międzyregionalna ma poprawić

efektywność działania regionalnej polityki

strukturalnej poprzez promocję sieci współpracy oraz

wymianę doświadczeń między regionami z terytorium

całej UE.

• Cechą odróżniającą działania w ramach celu

„europejska współpraca terytorialna" od innych

działań dotyczących zmian strukturalnych jest fakt, iż

są one przygotowywane i realizowane we współpracy

partnerskiej dwóch lub kilku krajów.

Zasady polityki strukturalnej

UE

• zasady generalne: subsydiarności, koordynacji,

elastyczności;

• zasady organizacji polityki strukturalnej:

wieloletniego programowania, partnerstwa,

kompatybilności;

• zasady finansowania polityki strukturalnej:

koncentracji, dodatkowości, komplementarności,

refundacji;

• zasady kwalifikacji projektów i wydatków:

kwalifikowalności czasowej (zasada n + 2),

kwalifikowalności geograficznej, zgodności z

dokumentami programowymi, zgodności z prawem

wewnętrznym państwa członkowskiego, zgodności z

kryteriami kwalifikowalności wydatków z

poszczególnych funduszy;

• zasady oceny realizacji programów: monitorowania,

oceny (wstępnej, bieżącej i końcowej), kontroli

finansowej, kwantyfikacji produktu, rezultatu.

Zasada subsydiarności

• Oznacza, że na szczeblu wspólnotowym

powinny być podejmowane jedynie te

działania, które zapewniają większą

skuteczność i efektywność, niż gdyby

pozostawić prowadzenie stosownych akcji w

wyłącznej kompetencji regionów lub rządów

poszczególnych państw członkowskich.

• Polityka strukturalna, zgodnie z unijną

zasadą subsydiarności, jest jedynie

uzupełnieniem działań podejmowanych na

poziomie lokalnym, regionalnym lub

krajowym. Wspierane są te przedsięwzięcia,

na które brakuje odpowiednich środków.

Zasada koordynacji

Dotyczy trzech grup zagadnień:
• zintegrowanego wykorzystania

wszystkich dostępnych instrumentów
finansowych;

• koordynowania przez Komisję

Europejską polityk strukturalnych
krajów członkowskich;

• dążenia do harmonijnego rozwoju

przestrzeni europejskiej.

Zasada elastyczności last

• Oznacza respektowanie w polityce

strukturalnej UE specyfiki prawno -
instytucjonalnej państw członkowskich.

• Komisja Europejska w sposób

bezpośredni nie może wpływać ani na
ich struktury gospodarcze, ani na
narodowe polityki strukturalne,
ponieważ nie ma ku temu podstaw
prawnych. Powinna brać także pod
uwagę rodzime tradycje w zakresie
prowadzenia polityki strukturalnej

Zasada wieloletniego

programowania

• Oznacza, iż wsparcie polityki

strukturalnej powinno się odbywać
zgodnie z uprzednio przygotowanymi
przez organy Unii Europejskiej i
państwo członkowskie wieloletnimi
programami rozwoju.

• Programowania dokonuje się poprzez

określenie celów i kierunków
interwencji za pomocą instrumentów
strukturalnych.

Zasada partnerstwa

• Oznacza, że w procesie wdrażania polityki

strukturalnej zarówno na etapie

programowania, jak i realizacji powinny

uczestniczyć odpowiednie szczeble władz

wspólnotowych i krajowych oraz wszyscy

zainteresowani partnerzy społeczni, instytucje i

środowiska regionalne i lokalne najlepiej

znające potrzeby i możliwości swego regionu.

• Polega to na szerokiej współpracy i dialogu

pomiędzy wszystkimi podmiotami polityki

strukturalnej, zarówno na szczeblu lokalnym,

regionalnym, państwowym, jak i

wspólnotowym.

• Zasada partnerstwa oznacza obowiązek

uzgadniania wszystkich ustaleń na każdym

etapie procedury programowania

Zalety partnerstwa wg KE

• możliwość wymiany wzajemnie korzystnych informacji

między wszystkimi

partnerami;

• stymulowanie ściślejszej współpracy i klimatu zaufania,

stanowiących pod

stawowe elementy kapitału społecznego i ułatwiających

dochodzenie do konsensusu;

• wytwarzanie poczucia zaangażowania w podejmowane

przedsięwzięcia oraz wspólnej odpowiedzialności za ich

realizację;

• kreowanie sieci powiązań lokalnych, opierających się na

więziach między

wszystkimi partnerami lokalnymi;

• możliwość wymiany wiedzy milczącej i innowacji dzięki

horyzontalnemu a nie hierarchicznemu charakterowi relacji

między partnerami.

Zasada kompatybilności

• Jest związana z dążeniem do

spójności polityki strukturalnej z
innymi politykami wspólnotowymi, w
tym przede wszystkim ochrony
konkurencji, zamówień publicznych,
ochrony środowiska i równych szans
kobiet i mężczyzn

Zasada spójności

• Odnosi się do istniejących związków

między polityką strukturalną a polityką

makroekonomiczną, prowadzoną przez

poszczególne państwa członkowskie.

• Zgodnie z postanowieniami Jednolitego

Aktu Europejskiego, w celu redukowania

różnic koniunktur gospodarczych oraz

stopnia rozwoju poszczególnych

regionów, państwa członkowskie mają

obowiązek koordynować swoje polityki

gospodarcze.

Zasada koncentracji

• Reguluje działania funduszy strukturalnych,

określając, że ich interwencja, aby przyniosła

efekt, nie powinna być rozproszona, lecz

skoncentrowana na niewielu precyzyjnie

określonych celach i obszarach mających

podstawowe znaczenie dla spójności społeczno-

gospodarczej.

• Przejawem tej zasady są działania Komisji

zmierzające do: 1) przeznaczenia środków z

funduszy strukturalnych na ograniczoną liczbę

celów; 2) wyboru regionów dotkniętych

najpoważniejszymi problemami na podstawie

odpowiednio dobranych kryteriów; 3)

koncentracji wsparcia w regionach opóźnionych

w rozwoju w najmniej zamożnych krajach UE,

czego wynikiem jest podział środków na

podstawie poziomu zamożności państwa i

regionów oraz znaczenie ich problemów

strukturalnych

Zasada dodatkowości

• Oznacza, iż środki pomocowe UE

powinny uzupełniać, a nie zastępować

środki krajowe przeznaczone na

działania strukturalne.

• Według tej zasady finansowanie przez

Unię konkretnych przedsięwzięć nie

może doprowadzić do ograniczenia

wydatków państwa członkowskiego w

danym regionie. Działania UE nie

powinny wypierać i zastępować działań

na szczeblu krajowym, regionalnym czy

lokalnym, lecz je wzbogacać i

poszerzać.

Zasada komplementarności

• Oznacza ona uzupełnianie się działań

podejmowanych z inicjatywy zarówno
podmiotów krajowych, jak i
Wspólnoty. Ma to wzmocnić tzw.
efekt dźwigni środków
wspólnotowych poprzez możliwie
najszersze wykorzystanie m.in.
prywatnych źródeł finansowania.

Zasada refundacji

• Środki z funduszy strukturalnych są

przekazywane poprzez refundację
części kosztów kwalifikowalnych
projektu. Zadanie realizowane z
wykorzystaniem pomocy finansowej
UE trzeba więc najpierw opłacić z
własnych środków. Dopiero
faktycznie poniesione wydatki
stanowią podstawę do ubiegania się
o refundację części wydatków z
budżetu UE.

Zasady kwalifikacji

Zasady kwalifikacji projektów
(wydatków) jest to zestaw wymogów
formalnych i merytorycznych, których
spełnienie warunkuje uzyskanie
dofinansowania projektów ze środków
wspólnotowych. Projekt lub wydatek w
ramach realizowanego projektu jest
kwalifikowalny, czyli może zostać
zatwierdzony do współfinansowania z
funduszy strukturalnych, jeśli spełnia
kryteria kwalifikowalności.

Instrumenty ekonomiczne

polityki strukturalnej

Pomoc strukturalna

• Wspólnotowa polityka strukturalna

jest finansowana ze środków
pochodzących z budżetu Unii
Europejskiej (fundusze strukturalne),
kredytów Europejskiego Banku
Inwestycyjnego oraz innych
dostępnych instrumentów
finansowych. Współfinansowanie
projektów z tych źródeł stanowi tzw.
pomoc strukturalną

Fundusze strukturalne

Jest to zasób finansowy UE,
umożliwiający pomoc w
restrukturyzacji i modernizacji
gospodarki krajów członkowskich
poprzez interwencje w kluczowych
sektorach i regionach, przez co
wpływa się na zwiększenie spójności
ekonomicznej i społecznej Unii.

Obszar oddziaływań

• Fundusze kierowane są do tych sektorów

gospodarki i regionów, które bez pomocy
finansowej nie są w stanie dorównać do średniego
poziomu ekonomicznego w UE.

• W skład Unii wchodzą regiony dobrze rozwinięte,

takie jak Niemcy, okolice Paryża, czy Holandia
oraz te, których poziom rozwoju odbiega od
"średniej europejskiej”, np. Grecja, Portugalia oraz
nowe kraje członkowskie UE.

• Polityka Strukturalna i Fundusze mają pomóc

władzom centralnym i regionalnym słabiej
rozwiniętych regionów w rozwiązaniu ich
najważniejszych problemów gospodarczych i
społecznych.

Klasyfikacja NUTS

• Regiony korzystające ze środków

funduszy strukturalnych są
klasyfikowane według nomenklatury
NUTS.

• Nomenklatura Jednostek

Terytorialnych do Celów
Statystycznych (NTS) opracowana
została na podstawie europejskiej
Nomenclature of Territorial Units for
Statistics (NUTS) obowiązującej w
krajach Unii Europejskiej.

Klasyfikacja NUTS

• Ma zastosowanie w procesie zbierania,

harmonizacji i udostępniania danych
statystyk regionalnych krajów UE.

• Stanowi podstawę rozwoju regionalnych

rachunków ekonomicznych, regionalnej
statystyki rolnictwa oraz innych dziedzin
statystyki regionalnej.

• Służy kształtowaniu regionalnych polityk

krajów Unii i jest niezbędna do
przeprowadzania analiz stopnia rozwoju
społeczno-gospodarczego regionów pod
kątem oceny zróżnicowań regionalnych i
opracowywania programów rozwoju
regionalnego.

Podział Polski wg nomenklatury NUTS

Podział na 5 terytorialnych, powiązanych poziomów:
• 3 określono jako poziomy regionalne,
• 2 określono jako poziomy lokalne.
Poziom regionalny obejmuje swym zasięgiem:
• POZIOM 1 – regiony (6),
• POZIOM 2 – województwa (16),
• POZIOM 3 – podregiony (45).
Poziom lokalny obejmuje swym zasięgiem:
• POZIOM 4 – powiaty 308+65,
• POZIOM 5 – gminy (2489 w tym 65 miast na

prawach powiatu).

Fundusze

W latach 2000-2006 istniały cztery
Fundusze strukturalne, realizujące
cele polityki spójności UE:

• Europejski Fundusz Społeczny

 

• Europejski Fundusz Orientacji i

Gwarancji Rolnej 

• Europejski Fundusz Rozwoju

Regionalnego 

• Finansowy Instrument Orientacji

Rybołówstwa

Fundusz spójności

• Jest

instrumentem

finansowym

UE,

nienależącym do Funduszy strukturalnych i
wdrażanym

na

poziomie

wybranych

państw a nie regionów.

• Jego celem jest ułatwienie integracji słabiej

rozwiniętych krajów poprzez budowę sieci
transportowych i autostrad oraz obiektów
ochrony środowiska o dużym obszarze
oddziaływania (np. oczyszczalnie ścieków)

Europejski Bank

Inwestycyjny

• Europejski

Bank

Inwestycyjny

jest

własnością 27 państw UE (wnoszą kapitał
założycielski), powstał w 1958 roku,
siedziba: Luksemburg.

• Bank pozyskuje środki finansowe na

rynkach kapitałowych i pożycza je,
naliczając niskie stopy procentowe, z
przeznaczeniem

na

projekty

służące

poprawie infrastruktury, dostaw energii lub
norm środowiskowych zarówno w UE, jak i
w krajach sąsiedzkich lub rozwijających
się.

Rola EBI

• Europejski Bank Inwestycyjny wspiera

projekty w państwach UE oraz inwestuje w
przyszłych państwach członkowskich i w
krajach partnerskich.

• Bank zamiast wykorzystywać środki z

budżetu UE pozyskuje je na rynkach
kapitałowych. Pożyczki udzielane są na
korzystnych

warunkach

na

projekty

zgodne z celami polityki UE.

• W 2008 roku EBI zgromadził prawie 60

miliardów euro. EBI prowadzi działalność
nienastawioną na zysk.

Fundusze norweskie

Mechanizm Finansowy Europejskiego
Obszaru Gospodarczego (EOG) oraz
Norweski Mechanizm Finansowy,
potocznie znane jako fundusze
norweskie, są formą bezzwrotnej
pomocy finansowej pochodzącej z
trzech krajów : Norwegii, Islandii i
Liechtensteinu.

Przeznaczenie środków

funduszy norweskich

• Ochrona środowiska, w tym środowiska ludzkiego, poprzez

m.in. redukcję zanieczyszczeń i promowanie odnawialnych
źródeł energii,

• Promowanie zrównoważonego rozwoju poprzez lepsze

wykorzystanie i zarządzanie zasobami,

• Ochrona kulturowego dziedzictwa europejskiego, w tym

transport publiczny i odnowa miast,

• Rozwój zasobów ludzkich poprzez m.in. promowanie

wykształcenia i szkoleń, wzmacnianie w samorządzie i jego
instytucjach potencjału z zakresu administracji lub służby
publicznej, a także wzmacnianie wspierających go procesów
demokratycznych,

• Opieka zdrowotna i opieka nad dzieckiem,
• Badania naukowe.

Europejski Fundusz Rozwoju

Regionalnego — EFRR (European Regional

Development Fund — ERDF)

• powstał w 1975 roku w ramach reformy

związanej z przystąpieniem Wielkiej
Brytanii do EWG. Była to odpowiedź
Wspólnoty Europejskiej na pogłębiające się
dysproporcje w rozwoju regionów państw
członkowskich.

• Jego zadaniem jest promowanie rozwoju i

przekształcenia strukturalnego regionów
opóźnionych w rozwoju oraz
gospodarczego i społecznego
przekształcenia obszarów z trudnościami
strukturalnymi

Wsparcie z EFRR

• inicjatywy na rzecz rozwoju lokalnego oraz

zatrudnienia, jak też działalności małych i
średnich przedsiębiorstw

• rentowne inwestycje produkcyjne umożliwiające

tworzenie lub utrzymywanie trwałego
zatrudnienia,

• infrastruktura,
• rozwój turystyki oraz inwestycji w dziedzinie

kultury,

• ochrona i poprawa stanu środowiska,
• rozwój społeczeństwa informacyjnego.

Europejski Fundusz Społeczny EFS

(European Social Fund ESF)

• Jest to najdłużej istniejący fundusz strukturalny.

Utworzono go w 1957 roku wraz z powołaniem do
życia Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.

• Ma na celu finansowanie działań państw

członkowskich skierowanych na przeciwdziałanie
bezrobociu i rozwój zasobów ludzkich.

• Finansuje szkolenia zawodowe i wszelkie

przedsięwzięcia zmierzające do zwiększenia
zatrudnienia, jak również działania, które mają
zapewnić pracownikom ponowne zatrudnienie po
przekwalifikowaniu zawodowym.

• Służy osiągnięciu spójności gospodarczej i

społecznej oraz wysokiego poziomu zatrudnienia
w UE

Obszar wsparcia: aktywna polityka

rynku pracy

• przeciwdziałanie i zapobieganie

bezrobociu,

• przeciwdziałanie zjawisku długotrwałego

bezrobocia zarówno wśród mężczyzn, jak i
kobiet,

• ułatwianie ponownej integracji długotrwale

bezrobotnych z rynkiem pracy,

• wspieranie integracji zawodowej ludzi

młodych, starych oraz osób powracających
na rynek pracy po okresie nieobecności na
nim.

Obszar wsparcia: wykluczenie społeczne

• Przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia

społecznego, mające na celu ograniczenie
zjawiska marginalizacji społecznej i
przygotowanie osób narażonych na wykluczenie
społeczne do wejścia na rynek pracy oraz
utrzymanie zatrudnienia
lub umożliwienie powrotu do czynnego życia
zawodowego.

• Działania w tym zakresie są skierowane do osób,

które ze względu na trudną sytuację życiową nie
potrafią samodzielnie odnaleźć się na rynku pracy
ani rozwiązać osobistych, społecznych i
zawodowych problemów, korzystając długotrwale
ze świadczeń pomocy społecznej.

Obszar wsparcia: kształcenie

ustawiczne

• ułatwienie i polepszenie dostępu do

rynku pracy oraz integrację z
rynkiem pracy,

• podwyższenie i utrzymanie

potencjału zatrudnienia osób oraz
promowanie mobilności zawodowej
poprzez zwiększanie dostępu do
szkoleń zawodowych, edukacji oraz
doradztwa.

Obszar wsparcia: rozwój

przedsiębiorczości

• promocja wykwalifikowanej, przeszkolonej

i zdolnej do adaptacji do zmiennych
warunków rynku pracy
kadry pracowniczej,

• popieranie innowacyjności i potencjału

adaptacyjnego w zakresie organizacji
pracy,

• rozwijanie przedsiębiorczości oraz

warunków sprzyjających tworzeniu miejsc
pracy i podwyższaniu kwalifikacji,

• rozwój potencjału ludzkiego w sferze

badań, nauki i technologii.

Rezultaty

• W latach 2004–2008 z pomocy finansowanej z

EFS skorzystało ponad 2 mln osób, uczestnicząc w
ponad 8 tys. projektów, o wartości ponad 8 mld
zł.

• Rezultatem wsparcia ze środków EFS jest m.in.

stworzenie ok. 61 tys. nowych miejsc pracy,
objęcie wsparciem w postaci usług doradczych
bądź jednorazowych środków na podjęcie
działalności gospodarczej prawie 65 tys. osób,
podniesienie kwalifikacji zawodowych przez
ponad 218 tys. osób bezrobotnych, a także
przeszkolenie ok. 500 tys. pracowników
przedsiębiorstw.

• Obecnie EFS współfinansuje w Polsce jeden

program – PO KL. Na jego realizację przeznaczono
prawie 11,5 mld euro.