Zaburzenia
Zaburzenia
mowy
mowy
i języka
i języka
Klinika Otolaryngologii
Klinika Otolaryngologii
GUMed
GUMed
Zaburzenia
Zaburzenia
mowy
mowy
i języka
i języka
Klinika Otolaryngologii
Klinika Otolaryngologii
GUMed
GUMed
Głos a mowa
Głos a mowa
człowieka
człowieka
Mowa jest wytworem pracy 3 aparatów:
Mowa jest wytworem pracy 3 aparatów:
Aparatu oddechowego,
Aparatu oddechowego,
Aparatu głosowego,
Aparatu głosowego,
Aparaty artykulacyjnego
Aparaty artykulacyjnego
Głos - powstaje w aparacie fonacyjnym. Jest
Głos - powstaje w aparacie fonacyjnym. Jest
złożonym zjawiskiem akustycznym i
złożonym zjawiskiem akustycznym i
mechanicznym.
mechanicznym.
Głos jest lustrzanym odbiciem osobowości,
Głos jest lustrzanym odbiciem osobowości,
wyrazicielem emocji.
wyrazicielem emocji.
Obserwacja głosu może być pomocna w badaniu
Obserwacja głosu może być pomocna w badaniu
tendencji neurotycznych i psychotycznych
tendencji neurotycznych i psychotycznych
Prawidłowy rozwój
Prawidłowy rozwój
motoryczny dziecka
motoryczny dziecka
Fizjologiczny rozwój mowy
Fizjologiczny rozwój mowy
i języka
i języka
Prawidłowy rozwój głosu i mowy warunkują:
Prawidłowy rozwój głosu i mowy warunkują:
1.
1.
Prawidłowa czynność analizatora słuchowego i wzrokowego
Prawidłowa czynność analizatora słuchowego i wzrokowego
2.
2.
Sprawność systemu motoryczno-kinetycznego
Sprawność systemu motoryczno-kinetycznego
3.
3.
Sprawność centralnych ośrodków mowy
Sprawność centralnych ośrodków mowy
4.
4.
Motywacja do mowy czyli stymulacja socjo-psychologiczna
Motywacja do mowy czyli stymulacja socjo-psychologiczna
5.
5.
Prawidłowy rozwój psychosomatyczny
Prawidłowy rozwój psychosomatyczny
Właściwy rozwój mowy poprzedzają trzy okresy wstępne
Właściwy rozwój mowy poprzedzają trzy okresy wstępne
1.
1.
Gaworzenie
Gaworzenie
2.
2.
Naśladowanie dźwięków
Naśladowanie dźwięków
3.
3.
Rozumienie mowy
Rozumienie mowy
Etapy rozwoju mowy:
Etapy rozwoju mowy:
1.
1.
Prelingwalny (do ok. 8-9 m.ż.)
Prelingwalny (do ok. 8-9 m.ż.)
2.
2.
Postlingwalny
Postlingwalny
Zasób słów (oś rzędna) w 10
Zasób słów (oś rzędna) w 10
grupach dzieci w różnym wieku
grupach dzieci w różnym wieku
Etapy rozwojowe mowy
Etapy rozwojowe mowy
Badanie narządu mowy
Badanie narządu mowy
Badanie podmiotowe obejmuje:
Badanie podmiotowe obejmuje:
1.
1.
Przebieg ciąży
Przebieg ciąży
2.
2.
Poród, okres okołoporodowy
Poród, okres okołoporodowy
3.
3.
Stan noworodka po urodzeniu
Stan noworodka po urodzeniu
4.
4.
Rozwój w okresie noworodkowym
Rozwój w okresie noworodkowym
5.
5.
Rozwój w okresie niemowlecym
Rozwój w okresie niemowlecym
6.
6.
Środowisko domowe
Środowisko domowe
Badanie przedmiotowe
Badanie przedmiotowe
1.
1.
Badanie morfologii i motoryki narządów artykulacyjnych
Badanie morfologii i motoryki narządów artykulacyjnych
2.
2.
Ocena CUN
Ocena CUN
Badanie narządu mowy
Badanie narządu mowy
Do badania zrozumiałości mowy stosuje się
Do badania zrozumiałości mowy stosuje się
test DeRenzi i Vignalo.
test DeRenzi i Vignalo.
Test ten składa się z małych i dużych,
Test ten składa się z małych i dużych,
okrągłych
okrągłych
i prostokątnych płytek w pięciu barwach.
i prostokątnych płytek w pięciu barwach.
Chory otrzymuje zadania od
Chory otrzymuje zadania od
najprostszych do najtrudniejszych w
najprostszych do najtrudniejszych w
pięciostopniowej skali.
pięciostopniowej skali.
Ujednolicona karta badania
Ujednolicona karta badania
narządu mowy
narządu mowy
Glossografia
Glossografia
Badanie narządu mowy
Badanie narządu mowy
1.
1.
Palatografia - jest badaniem śladów na
Palatografia - jest badaniem śladów na
podniebieniu jakie pozostawia język podczas
podniebieniu jakie pozostawia język podczas
artykulacji
artykulacji
2.
2.
USG 2.5-3.5MHz
USG 2.5-3.5MHz
3.
3.
Rentgenografia
Rentgenografia
4.
4.
Elektromiografia
Elektromiografia
Badanie narządu
Badanie narządu
oddechowego
oddechowego
Pneumografia oceniająca typu oddechania:
Pneumografia oceniająca typu oddechania:
Typ oddychania brzuszny
Typ oddychania brzuszny
Typ oddychania żebrowo-obojczykowy
Typ oddychania żebrowo-obojczykowy
Typ żebrowo-brzuszny
Typ żebrowo-brzuszny
Opoźniony rozwój mowy
Opoźniony rozwój mowy
(alalia prolongata)
(alalia prolongata)
Prosty opóźniony rozwój mowy
Prosty opóźniony rozwój mowy
Opóźniony rozwój mowy na skutek uszkodzenia narządu słuchu i wzroku
Opóźniony rozwój mowy na skutek uszkodzenia narządu słuchu i wzroku
Opóźniony rozwój mowy na skutek uszkodzenia obwodowego narządu
Opóźniony rozwój mowy na skutek uszkodzenia obwodowego narządu
mowy
mowy
Opóżniony rozwój mowy na skutek niedorozwoju umysłowego
Opóżniony rozwój mowy na skutek niedorozwoju umysłowego
(Dyslogia
(Dyslogia
)
)
Opóźniony rozwój mowy w następstwie braku motywacji do mówienia
Opóźniony rozwój mowy w następstwie braku motywacji do mówienia
Opóźniony rozwój mowy w następstwie uszkodzenia OUN
Opóźniony rozwój mowy w następstwie uszkodzenia OUN
Opóźniony rozwój mowy w następstwie uszkodzenia korowych ośrodków
Opóźniony rozwój mowy w następstwie uszkodzenia korowych ośrodków
mowy
mowy
Opóźniony rozwój mowy w następstwie uszkodzenia układu
Opóźniony rozwój mowy w następstwie uszkodzenia układu
pozapiramidowego
pozapiramidowego
Minimalna dysfunkcja mózgowa
Minimalna dysfunkcja mózgowa
Opóźniony rozwój mowy uwarunkowany rodzinnie
Opóźniony rozwój mowy uwarunkowany rodzinnie
Opóźniony rozwój mowy spowodowany słuchoniemotą
Opóźniony rozwój mowy spowodowany słuchoniemotą
Opóźniony rozwój mowy spowodowany agnozją akustyczną
Opóźniony rozwój mowy spowodowany agnozją akustyczną
Opóźniony rozwój mowy w następstwie schorzeń przemiany materii
Opóźniony rozwój mowy w następstwie schorzeń przemiany materii
Przyczyny opóźnionego rozwoju
Przyczyny opóźnionego rozwoju
mowy (o.r.m.)
mowy (o.r.m.)
Przyczyny opóźnienia umysłowego
Przyczyny opóźnienia umysłowego
oraz częstość jego występowania
oraz częstość jego występowania
Czynniki etiologiczne uszkadzające
Czynniki etiologiczne uszkadzające
OUN w okresie przed-, około-, i
OUN w okresie przed-, około-, i
poporodowym
poporodowym
Zaburzenia artykulacji.
Zaburzenia artykulacji.
Bełkotanie (
Bełkotanie (
Dyslalia
Dyslalia
)
)
Bełkotanie jest zaburzeniem artykulacji, w którym
Bełkotanie jest zaburzeniem artykulacji, w którym
brakuje poszczególnych głosek jako fonemów
brakuje poszczególnych głosek jako fonemów
mowy ojczystej lub zespołu głosek. Bełkotanie
mowy ojczystej lub zespołu głosek. Bełkotanie
fizjologiczne zanika ok. 5-6 rż.
fizjologiczne zanika ok. 5-6 rż.
Podział ilościowy bełkotania:
Podział ilościowy bełkotania:
1.
1.
Izolowane
Izolowane
2.
2.
Częściowe
Częściowe
3.
3.
Wielorakie
Wielorakie
4.
4.
Uogólnione
Uogólnione
Podział jakościowy bełkotania:
Podział jakościowy bełkotania:
1.
1.
Mogilalia
Mogilalia
2.
2.
Paralalia
Paralalia
Wadliwa wymowa głoski
Wadliwa wymowa głoski
„r”
„r”
Stanowi ok. 25% dyslalii u dzieci
Stanowi ok. 25% dyslalii u dzieci
Brak lub nieprawidłowość głoski „r”
Brak lub nieprawidłowość głoski „r”
=rhotacismus
=rhotacismus
R kuczerskie = rhotacismus
R kuczerskie = rhotacismus
Wadliwa wymowa głoski „S”
Wadliwa wymowa głoski „S”
„
„
S” jest spółgłoską szczelinowatą
S” jest spółgłoską szczelinowatą
Wadliwą artykulacją głoski „S” nazywamy
Wadliwą artykulacją głoski „S” nazywamy
seplenieniem
seplenieniem
Podział seplenień:
Podział seplenień:
1.
1.
Seplenienie przyzębowe
Seplenienie przyzębowe
2.
2.
Seplenienie międzyzębowe (
Seplenienie międzyzębowe (
sigmatismus
sigmatismus
intrdentalis
intrdentalis
)
)
3.
3.
Seplenienie boczne
Seplenienie boczne
4.
4.
Seplenienie świszczące
Seplenienie świszczące
5.
5.
Seplenienie wargowe
Seplenienie wargowe
6.
6.
Seplenienie podniebienne
Seplenienie podniebienne
7.
7.
Seplenienie krtaniowe
Seplenienie krtaniowe
8.
8.
Seplenienie nosowe
Seplenienie nosowe
Dysglosje (
Dysglosje (
Dysglossiae
Dysglossiae
)
)
Dysglosja jest zaburzeniem artykulacji w
Dysglosja jest zaburzeniem artykulacji w
następstwie obwodowego uszkodzenia
następstwie obwodowego uszkodzenia
narządu artykulacji (uszkodzenie
narządu artykulacji (uszkodzenie
nerwów, mięśni)
nerwów, mięśni)
Podział dysglosji:
Podział dysglosji:
1.
1.
Wargowe
Wargowe
2.
2.
Zębowe
Zębowe
3.
3.
Językowe
Językowe
Rozwój głosu i mowy
Rozwój głosu i mowy
noworodka)
noworodka)
Głos może wyrażać: ból, głód lub strach
Głos może wyrażać: ból, głód lub strach
Ton trwały narastający bądź opadający lub
Ton trwały narastający bądź opadający lub
wielokrotnie przerywany
wielokrotnie przerywany
Prosty krzyk niemowlęcia trwa
Prosty krzyk niemowlęcia trwa
od 1,1 – 2,8
od 1,1 – 2,8
sek
sek
. (przypomina samogłoskę „a” lub „e”)
. (przypomina samogłoskę „a” lub „e”)
Ton podstawowy u płci męskiej jest wyższy niż u
Ton podstawowy u płci męskiej jest wyższy niż u
płci żeńskiej
płci żeńskiej
Rozwój głosu i mowy
Rozwój głosu i mowy
noworodka)
noworodka)
Częstotliwość krzyku noworodka wynosi 440 Hz, co
Częstotliwość krzyku noworodka wynosi 440 Hz, co
odpowiada międzynarodowemu tonowi
odpowiada międzynarodowemu tonowi
podstawowemu do strojenia instrumentów
podstawowemu do strojenia instrumentów
muzycznych.
muzycznych.
W czasie pierwszych miesięcy życia dziecko
W czasie pierwszych miesięcy życia dziecko
najczęściej wydaje dźwięki o częstotliwości od 294
najczęściej wydaje dźwięki o częstotliwości od 294
do 587 Hz, a podczas płaczu może osiągnąć
do 587 Hz, a podczas płaczu może osiągnąć
nadzwyczajną wysokość dźwięku (częstotliwość)
nadzwyczajną wysokość dźwięku (częstotliwość)
nawet do 2637 Hz !!!.
nawet do 2637 Hz !!!.
Wraz z rozwojem, po kilku miesiącach wysokie tony
Wraz z rozwojem, po kilku miesiącach wysokie tony
zostają ponownie utracone.
zostają ponownie utracone.
Rozwój głosu, mowy i języka
Rozwój głosu, mowy i języka
Do 1 rż zakres głosu poszerza się do 5 – 6
Do 1 rż zakres głosu poszerza się do 5 – 6
półtonów i wykształcają się 2 główne formanty
półtonów i wykształcają się 2 główne formanty
samogłosek
samogłosek
W czasie gaworzenia rozwija się fonacja
W czasie gaworzenia rozwija się fonacja
połączonych samogłosek (wokalizacja)
połączonych samogłosek (wokalizacja)
W okresie naśladowania dźwięków otoczenia
W okresie naśladowania dźwięków otoczenia
rozwijają się cechy muzyczne mowy
rozwijają się cechy muzyczne mowy
(rytm, dynamika i melodia)
(rytm, dynamika i melodia)
Rozwój głosu, mowy i języka
Rozwój głosu, mowy i języka
Wraz ze wzrostem krtani zakres głosu powiększa się, w wieku
Wraz ze wzrostem krtani zakres głosu powiększa się, w wieku
wczesnodziecięcym o kilka półtonów (zakres głosu obejmuje a
wczesnodziecięcym o kilka półtonów (zakres głosu obejmuje a
do e
do e
¹
¹
)
)
pod koniec 8 rż głos dziecka obejmuje już jedną oktawę
pod koniec 8 rż głos dziecka obejmuje już jedną oktawę
przed okresem dojrzewania poszerza się do 1,5 oktawy
przed okresem dojrzewania poszerza się do 1,5 oktawy
dochodzi do stopniowego obniżenia średniego
dochodzi do stopniowego obniżenia średniego
położenia (tj. wysokości głosu podczas mówienia)
położenia (tj. wysokości głosu podczas mówienia)
i zwiększenia możliwości modulacyjnych głosu
i zwiększenia możliwości modulacyjnych głosu
głosy dziecięce (7 – 14 rż) można podzielić na:
głosy dziecięce (7 – 14 rż) można podzielić na:
- soprany (15%)
- soprany (15%)
- mezzosoprany (50%)
- mezzosoprany (50%)
- alty (25%)
- alty (25%)
u dzieci wysokość głosu w czasie mowy mieści się w obrębie
u dzieci wysokość głosu w czasie mowy mieści się w obrębie
najniższych tonów
najniższych tonów
Rozwój głosu, mowy i języka.
Rozwój głosu, mowy i języka.
Okres mutacji
Okres mutacji
W okresie dojrzewania głos u chłopców obniża
W okresie dojrzewania głos u chłopców obniża
się o 1 oktawę, u dziewczynek o 1/3 oktawy
się o 1 oktawę, u dziewczynek o 1/3 oktawy
Typowy dla wieku dziecięcego mały zakres głosu
Typowy dla wieku dziecięcego mały zakres głosu
wzrasta w obu kierunkach tzn. tonów wyższych
wzrasta w obu kierunkach tzn. tonów wyższych
i niższych aż osiągnie zakres typowy dla
i niższych aż osiągnie zakres typowy dla
dorosłych tj. 24 do 36 półtonów
dorosłych tj. 24 do 36 półtonów
Wpływ hormonów płciowych powoduje
Wpływ hormonów płciowych powoduje
zróżnicowanie struktury krtani
zróżnicowanie struktury krtani
u obu płci
u obu płci
W klimacie środkowoeuropejskim mutacja
W klimacie środkowoeuropejskim mutacja
występuje u chłopców w wieku 13 – 14 rż, a u
występuje u chłopców w wieku 13 – 14 rż, a u
dziewcząt wraz z pierwszą miesiączką
dziewcząt wraz z pierwszą miesiączką
Zmiany mutacyjne trwają od 6 tyg. do 3 miesięcy
Zmiany mutacyjne trwają od 6 tyg. do 3 miesięcy
Dziękuję za uwagę
Dziękuję za uwagę