OBRAŻENIA JAMY

BRZUSZNEJ

PODZIAŁ OBRAŻEŃ

BRZUCHA

I. Ze względu na rodzaj urazu:
1. Obrażenia zamknięte (tępe).
2. Obrażenia przenikające.
II. Ze względu na liczbę

uszkodzonych narządów.

1.Obrażenia izolowane
2. Obrażenia mnogie

PODZIAŁ OBRAŻEŃ

BRZUCHA

III. Ze względu na rodzaj

uszkodzonego narządu:

1. Obrażenia narządów

miąższowych- wątroby, śledziony,
trzustki.

2. Obrażenia krezki jelitowej.
3. Obrażenia przepony.

UWAGI OGÓLNE

• pęknięcie pustego narządu trzewnego

wywołuje zazwyczaj objawy
podrażnienia otrzewnej i zanik
perystaltyki

• u chorych z uszkodzeniem narządu

miąższowego zwykle stwierdza się
objawy wewnętrznego krwotoku ( krew
w jamie brzusznej również powoduje
podrażnienie otrzewnej )

WYWIAD

• dokładne dane o okolicznościach

wypadku i urazu

• stan świadomości
• wymioty
• choroby przewlekłe, przebyte

operacje, stosowane leki

BADANIE

PRZEDMIOTOWE

OGLĄDANIE:

• ślady po uderzeniach
• krwiaki
• otarcia na powłokach brzusznych i łukach

żebrowych

• rany powłok brzusznych, okolicy lędźwiowej

i klatki piersiowej

• obrażenia w okolicy moczowo-płciowej
• ocena toru oddechowego

BADANIE

PRZEDMIOTOWE

OSŁUCHIWANIE:
• osłabienie perystaltyki lub jej brak jako

wynik:

- odruchowego porażenia jelit z powodu

krwawienia do jamy otrzewnej

- przedziurawienia przewodu

pokarmowego

-nagromadzenia krwi w przestrzeni

pozaotrzewnowej

BADANIE

PRZEDMIOTOWE

PALPACJA:
1. Ból, obrona mięśniowa:
• następstwo uszkodzenia powłok lub

głębiej położonych narządów brzucha

• promieniowanie do barków, pleców- objaw

Kehra, w wyniku podrażnienia nerwu
przeponowego; wskazuje na krwawienie
do wolnej jamy otrzewnej towarzyszące
uszkodzeniom śledziony lub wątroby

BADANIE

PRZEDMIOTOWE

• brak reakcji na bodźce bólowe może

występować u chorych z
jednoczesnymi uszkodzeniami mózgu i
rdzenia oraz upośledzeniem
świadomości lub u chorych będących
pod wpływem alkoholu lub leków

• do czasu ustalenia rozpoznania

uszkodzeń nie wolno stosować leków
przeciwbólowych

BADANIE

PRZEDMIOTOWE

2.Objawy otrzewnowe:
• płaski, deskowaty brzuch
• objaw Blumberga

BADANIE

PRZEDMIOTOWE

3. Wzdęcie brzucha:
• u chorych z przenikającą raną brzucha-

podejrzenie takich narządów jak
wątroba czy śledziona lub większe
naczynia krwionośne

• po tępym urazie- objaw niedrożności

spowodowanej uszkodzeniem struktur w
przestrzeni pozaotrzewnowej, zwłaszcza
trzustki lub uszkodzenie rdzenia

BADANIE

PRZEDMIOTOWE

OPUKIWANIE:

• odgłos bębenkowy- obecność wolnego

powietrza w jamie otrzewnej

• stłumienie :
- obecność wolnego płynu w jamie otrzewnej
- przepełniony pęcherz moczowy
- krwiak przedpęcherzowy
- złamania przedniej części pierścienia miednicy

BADANIE

PRZEDMIOTOWE

BADANIE PER RECTUM:
• badanie zagłębienia odbytniczo-

macicznego i odbytniczo - pęcherzowego
na obecność bolesnego oporu
spowodowanego nagromadzeniem płynu

• położenie gruczołu krokowego- wyższe:
- krwiak zaotrzewnowy
- tamponada urazowa pęcherz

moczowego

Badanie przedmiotowe

• krew na rękawiczce palca

badającego- uszkodzenie ściany
dolnego odcinka przewodu
pokarmowego

BADANIA DODATKOWE

1. Badania laboratoryjne:

• morfologia- leukocytoza przy braku objawów

zakażenia jest znamienna dla znacznej utraty krwi
i pomocna we wczesnym rozpoznawaniu pęknięcia
śledziony

• hematokryt
• podstawowe czynniki krzepnięcia krwi
• stężenie amylazy w surowicy- wzrost stężenia

przemawia za urazem trzustki lub pęknięciem
jelita

• stężenie transaminaz- uszkodzenie wątroby
• stężenie alkoholu we krwi
• gazometria
• badanie moczu

BADANIA DODATKOWE

2. Badania radiologiczne:

RTG-poszukujemy:
• powietrza pod kopułą przepony- obecność gazu może

świadczyć o przedziurawieniu żołądka lub jelit

• powietrza w jamie otrzewnej
• wysokiego ustawienia przepony- świadczy o wzdęciu jelit lub

obecności płynu w jamie otrzewnej

• płaskiej kopuły przepony i dziwnych cieni w polu płucnym-

objaw rozerwania przepony i przemieszczenia jelit do klatki
piersiowej

• powietrza w jamie pozaotrzewnowej
• zatarcia zarysu mięśni lędźwiowych
• umiejscowienia ciał obcych

BADANIA DODATKOWE

USG- diagnostyka krwawień do

wolnej przestrzeni jamy otrzewnej i
krwiaków zaotrzewnowych

TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA-

wykrywanie uszkodzeń narządów
miąższowych i krwiaków wewnątrz-
i zewnątrzotrzewnowych

BADANIA DODATKOWE

BADANIA CIENIUJĄCE UKŁADU

MOCZOWO- PŁCIOWEGO

wskazania:

• krew w ujściu cewki moczowej
• zmiana anatomicznego położenia

gruczołu krokowego lub jego balotowanie
podczas badania przez odbytnicę

• krwiomocz

BADANIA DODATKOWE

3. Inne badania:
NAKŁUCIE BRZUCHA- poszukiwanie krwi w

wolnej jamie otrzewnej

WZIERNIKOWANIE ODBYTNICY I ESICY-

wskazaniem do badania jest krwawienie z
odbytnicy lub krew na palcu badającego

BADANIA DODATKOWE

ZAŁOŻENIE ZGŁĘBNIKA

NOSOWO-ŻOŁĄDKOWEGO -
krew w zawartości żołądka może
świadczyć o uszkodzeniu górnego
odcinka przewodu pokarmowego

POSTĘPOWANIE W

URAZACH BRZUCHA

1. Otwarte rany - są wskazaniem do

rozpoznawczego otwarcia brzucha

• zranienie + objawy wstrząsu lub

wzdęcie brzucha - otwarcie brzucha
musi nastąpić jak najszybciej

• w innych przypadkach-

wykonywanie badań

POSTĘPOWANIE W

URAZACH BRZUCHA

2.Niewielkie otwarte rany przedniej

ściany brzucha, których
przenikanie do jamy otrzewnej jest
mało prawdopodobne- leczenie
wyczekujące.

• jeśli pojawiają się objawy

podrażnienia otrzewnej- otwarcie
jamy brzusznej

POSTĘPOWANIE W

URAZACH BRZUCHA

3. Chorzy po tępych urazach.
• leczenie na podstawie objawów,

wyników badań

• dodatnia próba po nakłuciu

brzucha jest wskazaniem do
laparotomii

LAPAROTOMIA

ROZPOZNAWCZA

WSKAZANIA

1. Uraz drążący do jamy otrzewnowej
2. Objawy wstrząsu lub utraty krwi
3. Dodatnie wyniki badań

laboratoryjnych, RTG

4. Wynik płukania otrzewnej, jeśli

zaistniał przynajmniej jeden z
następujących objawów:

WSKAZANIA cd.

• intensywnie krwisty płyn z płukania
• liczba erytrocytów powyżej 10 x 10

9

/ litr

w uzyskanym płynie

• liczba leukocytów powyżej 0,3 x 10

9

/ litr

• stężenie bilirubiny lub amylazy

przekraczające co najmniej 2 x stężenie
w surowicy

• obecność bakterii w płynie

Przykładowe urazy

narządów jamy brzusznej

Przykładowe urazy

narządów jamy brzusznej