Opakowania w systemach

logistycznych

Opakowania w

systemach

logistycznych

• Funkcje opakowań
• Łańcuch wymiarowy opakowań
• Główne kierunki rozwoju

opakowań

• Aspekty ekologiczne opakowań

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje opakowań

Produkcja opakowań na świecie

USA

– 250 kg/mieszkańca rocznie

Japonia

– 150 kg/mieszkańca rocznie

Kraje wysoko rozwinięte – 120 kg/mieszk.rocznie
Polska

– 50 kg/mieszkańca rocznie

Kraje rozwijające się

– 5 – 8 kg/mieszk.rocznie

Nakłady na opakowania

USA

– 380 $/m.rocznie

Niemcy

– 300 $/m.rocznie

Francja – 240 $/m.rocznie
W. Brytania

– 200 $/m.rocznie

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje opakowań

Koszt opakowania a wartość towaru:

Tekstylia

– 1%

Papier i towary drukowane – 3%
Sprzęt elektroniczny

– 8%

Art. żywnościowe

– 12%

Kosmetyki i środki farmaceutyczne –
60%

Upominki często powyżej 100%

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje opakowań

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje opakowań

Z punktu widzenia logistyki

ważne są funkcje, dzięki którym
opakowania

ułatwiają

procesy

przepływu materiałów i towarów
albo je wręcz warunkują.

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje opakowań

Rolą opakowania jest :



Identyfikacja produktu i

informowanie



Usprawnianie manipulacji i

dystrybucji



Ochrona produktu



Usprawniać obsługę klienta

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje opakowań

Rodzaje opakowań



Opakowania jednostkowe



Opakowania zbiorcze



Opakowania transportowe



Zintegrowane jednostki

ładunkowe

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje opakowań

Funkcja ochronna opakowania

jest istotna ze względu na szkodliwe
oddziaływanie

wielu

czynników

środowiska na produkt. Opakowanie
powinno chronić i zabezpieczać
dostawę

przed

narażeniami

mechanicznymi,

klimatycznymi,

biotycznymi w sensie jakościowym
oraz przed ubytkami w sensie
ilościowym.

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje opakowań

Funkcje

magazynowe

sprowadzają się do ułatwiania
procesów

składowania,

przemieszczania i kompletowania.

Podstawowe znaczenie ma tu

przestrzeganie

modularnych

wymiarów opakowań, czyli „szeregu
wymiarowego opakowań”.

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje opakowań

Funkcje kompletacyjne wiążą się

ze

sporządzaniem

zestawów

asortymentowych w poszczególnych
partiach dostawy, przy założeniu
maksymalnego

wykorzystania

ładowności środka transportowego i
dostarczenia odbiorcy niezbędnego
kompletu do dalszej sprzedaży.

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje opakowań

Funkcja informacyjna zawiera

wiele

danych

przekazywanych

konsumentom

oraz

osobom

zajmującym

się

logistycznym

łańcuchem przepływu (dystrybucji)
towarów.

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje opakowań

Funkcje marketingowe są spełniane

przez ułatwianie sprzedaży produktu
lub

przynajmniej

zapewnienie

informacji klientowi o produkcie. W
marketingu opakowanie spełnia istotne
funkcje z punktu widzenia:



Sprzedaży samoobsługowej;



Kształtowania obrazu firmy;



Wprowadzania innowacji.

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje opakowań

Funkcje

ekologiczne

wymuszone

są

koniecznością przechodzenia na opakowania
ekologiczne zarówno przez przemysł, handel
oraz konsumentów. Z ekologicznego punktu
widzenia opakowania powinny:



Pochłaniać jak najmniej surowców i

energii;



Charakteryzować się możliwie małą masą;



Optymalnie wykorzystywać przestrzeń;



Nadawać

się

do

wykorzystania

w

pierwotnym stanie;



Być przydatne w recyclingu.

Opakowania w systemach

logistycznych

Łańcuch wymiarowy opakowań

Podstawowymi elementami łańcucha są

wymiary:



Powierzchni magazynowych;



Ramp, dróg dojazdowych, wrót, dźwigów,

itp.;



Urządzeń magazynowych;



Urządzeń transportu wewnętrznego i

bliskiego;



Przestrzeni ładunkowej środków transportu;



Palet ładunkowych;



Opakowań zbiorczych i jednostkowych;



Zespołów maszyn pakujących.

Opakowania w systemach

logistycznych

Łańcuch wymiarowy opakowań

Duża różnorodność wymiarów opakowań

powoduje

wiele

trudności,

z

których

najważniejsze to:

•

Małoseryjna

produkcja

opakowań

zwiększająca

pracochłonność

i

koszty

wytwarzania;

•

Konieczność utrzymania w zakładach

produkcyjnych dużych zapasów magazynowych

opakowań o różnych rozmiarach;

•

Utrudnienie organizacji zwrotu opakowań

wielokrotnego użytku;

•

Nieefektywne wykorzystanie powierzchni

magazynów i środków transportowych, itp.

Opakowania w systemach

logistycznych

Łańcuch wymiarowy opakowań



System szwajcarski definiuje

wymiar zewnętrzny opakowań; bazą
jest moduł podstawowy 400x600 mm.



System norweski definiuje

wymiar wewnętrzny opakowań –
obowiązuje w Polsce. Podstawą
łańcucha wymiarowego jest
europaleta 800x1200 mm.System ten
został ujęty w normie PN-89/O-79021
Opakowania. System wymiarowy.

Opakowania w systemach

logistycznych

Łańcuch wymiarowy opakowań

Zalecenie normalizacyjne dotyczące

koordynacji wymiarowej ustala:

•

Dla opakowań – wymiary palety

800x1200, pomniejszone o 5%, tj.

wymiary 760x1140 mm.

•

Dla środków transportowych i

pomieszczeń magazynowych – wymiary

palety 800x1200 mm. Powiększone o

luz manipulacyjny, tj. do 900x1300 mm

(minimum 870x1270 mm).

Opakowania w systemach

logistycznych

Łańcuch wymiarowy opakowań

Opakowania w systemach

logistycznych

Łańcuch wymiarowy opakowań

Opakowania w systemach

logistycznych

Zintegrowane jednostki ładunkowe

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje informacyjne

Opakowanie powinno posiadać:



Znaki zasadnicze



Znaki informacyjne



Znaki niebezpieczeństwa



Znaki manipulacyjne

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje informacyjne

Znaki zasadnicze – umożliwiają

identyfikację wyrobu i wytwórcy
(nazwa handlowa, użytkowa lub
chemiczna wyrobu, zastosowanie
wyrobu, pełna lub skrócona nazwa
zakładu wytwórcy, ewentualnie znak
firmowy).

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje informacyjne

Znaki

informacyjne

–

informujące o niektórych cechach
wyrobu, jak np. jakość (symbole
znaków jakości Q lub 1) oraz
gatunek (poziom jakości) wyrobu,
znak

bezpieczeństwa

B,

skład

wyrobu,

ilość,

data

produkcji,

termin przydatności do spożycia.

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje informacyjne

Znaki

niebezpieczeństwa

–

wskazujące niebezpieczeństwo dla ludzi
i otoczenia cechy wyrobu (np. materiały
ciekłe

zapalne,

materiały

trujące,

materiały

szkodliwe

dla

zdrowia,

materiał promieniotwórczy), w celu
zastosowania

specjalnych

środków

przechowywania,

przemieszczania

i

użytkowania.

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje informacyjne

Znaki manipulacyjne – wskazujące

na

konieczność

zastosowania

określonego sposobu obchodzenia się z
opakowaniem z zawartością w czasie
manipulacji

związanych

z

przechowywaniem

i

użytkowaniem

(chronić przed ciepłem, chronić przed
wilgocią, przestrzegać temperatur, tu
otwierać, itp. ).

Opakowania w systemach

logistycznych

Funkcje informacyjne

Opakowania w systemach

logistycznych

Główne kierunki rozwoju opakowań

Podstawową

zasadą

projektowania

opakowań

jednostkowych jest właściwy dobór
materiału

opakowaniowego,

prawidłowej formy konstrukcyjnej
oraz odpowiedniego wzornictwa.

Opakowania w systemach

logistycznych

Główne kierunki rozwoju opakowań

Projektowanie

opakowań

transportowych polega na wyborze
rodzaju

opakowania

i

rodzaju

materiału na to opakowanie oraz
ustaleniu kształtu, rozmiarów i
konstrukcji opakowania.

Opakowania w systemach

logistycznych

Główne kierunki rozwoju opakowań

Przy

projektowaniu

opakowań

transportowych należy analizować:



Właściwości przewidzianych do pakowania
wyrobów (masa, wymiary, konsystencja,
rozmieszczenie otworów, płaszczyzn, itp. );



Wzajemne oddziaływanie opakowania na
zapakowany

wyrób

oraz

wyrób

na

opakowanie;



Odporność wyrobów na uszkodzenia
powstające w transporcie;



Wartość pakowanego wyrobu, itp.

Opakowania w systemach

logistycznych

Główne kierunki rozwoju opakowań

Właściwie

zaprojektowane

opakowanie

powinno zapewniać:



Wytrzymałość konstrukcji gwarantującą

odpowiednią

ochronę

zapakowanych

wyrobów w czasie składowania, transportu

i przeładunków;



Odpowiednie

zamocowanie

zawartości

wewnątrz opakowania;



Odpowiednie dla danego wyrobu i klimatu

zabezpieczenie

przed

działaniem

czynników atmosferycznych;



Konstrukcję wygodną technologicznie;



Estetyczny wygląd;

Tworzywa opakowaniowe:

a) drzewo i tworzywa drzewne
b) materiały roślinne niedrzewne (wiklina, maty)
c) metale i folie metalowe
d) wyroby papiernicze ( papiery, tektury, celofan-folia celulozowa)
e) surowce włókiennicze (juta, len, konopie, włókna syntetyczne)
f) ceramika
g) tworzywo sztuczne i folie z tworzyw sztucznych: PE – polietylen, PE-

LD - polietylen niskociśnieniowy PE-HD - polietylen wysoko ciśnieniowy

PP - polipropylen (odmiana orientowana OPP) PS – polistyren, PS-E -

polistyren spieniony (styropian) PW – poliwęglany; PCW (PVC) -

polichlorek winylu PETF - poliestry PA - poliamid h) materiały

opakowaniowe - wielowarstwowe (kompozyty, tworzywa kompleksowe).

Opakowania w systemach

logistycznych

Główne kierunki rozwoju opakowań

Opakowania w systemach

logistycznych

Główne kierunki rozwoju opakowań

Przykładowe wymagania a własności

materiału opakowaniowego:



Przepuszczalność tłuszczu



Przepuszczalność tlenu



Przepuszczalność wilgoci i gazów



Przepuszczalność drobnoustrojów



Odporność na promieniowanie UV



Odporność na temperatury ujemne i

dodatnie, np. do 130

o

C.

Opakowania w systemach

logistycznych

Główne kierunki rozwoju opakowań

Charakterystyka folii z tworzyw sztucznych jako

materiałów opakowaniowych

- najwyższą wydajność opakowaniową (ilość m

2

z l kg) przy

jednakowej grubości posiada folia poliestrowa oraz OPP;
-najwyższą wytrzymałość mechaniczną (z wyjątkiem odporności
na rozdzieranie) posiadają folie poliestrowe, folia z polichlorku
winylu (PCWD) oraz folia poliamidowa (PA);
- najmniejszą sztywność wykazują folie poliolefinowe (PE-LD,
OPP),
- najniższą przenikalną pary wodnej wykazują folie (w
kolejności): PCWD, OPP, PE-LD, PA, PCWD;
- przez folie PE i PCW przenikają zapachy;
- najniższą odporność na działanie tłuszczów wykazuje folia PE-
LD;
- najbardziej odporne na wysokie temperatury są folie: PA,
poliestrowe, OPP;

Opakowania w systemach

logistycznych

Problemy ekologiczne

Opakowania w systemach

logistycznych

Problemy ekologiczne

Rodzaj

Ilość

(kg/osobę

rocznie

Odsetki

ogółu

odpadó

w

Papier

Szkło

Metale

Tekstylia

Tworzywa sztuczne

Odpady

nieorganiczne

Odpady organiczne

35
18

5
5
5

87
95

14%

7 %
2 %
2 %
2 %

35%
38%

Opakowania w systemach

logistycznych

Aspekty ekologiczne opakowań

Logistyczny łańcuch opakowań w

swej końcowej fazie zawiera zarówno
usuwanie odpadów opakowaniowych,
jak i ich utylizację. Chodzi przede
wszystkim

o

selektywną

zbiórkę

opakowań,

ich

segregacje,

przeznaczenie do recyclingu, spalania,
kompostowania oraz przekazywanie na
wysypiska

nie

zagospodarowanych

opakowań.

Opakowania w systemach

logistycznych

Aspekty ekologiczne opakowań

Ekobilans opakowania powinien

obejmować pełną jego drogę życia

zwaną

często

LCA

(Life

Cycle

Analysis), począwszy od pozyskania

surowca przez produkcję, aż do

dystrybucji, konsumpcji i usunięcia

pozostałości,

łącznie

z

kasacją.

Elementy składające się na procesy,

produkty, czynności i ich warianty przy

opracowaniu bilansów ekologicznych

nazywa się często umownie modułami.

Opakowania w systemach

logistycznych

Aspekty ekologiczne opakowań

MODUŁ

uzdatniona

woda

energia

materiały

pomocnicze

Z PROCESU POPRZEDZAJACEGO

osady, pyły

ścieki

emisje

energetyczne

D

o

ś

ro

d

o

w

is

k

a

n

a

to

ra

ln

e

g

o

surowce

energia

woda

półfabrykaty

Z

e

ś

ro

d

o

w

is

k

a

n

a

tu

ra

ln

e

g

o

DO PROCESU NASTĘPNEGO

produkty

energia

pozostałości

ścieki, gazy

do ponownego

wykorzystania

Opakowania w systemach

logistycznych

Aspekty ekologiczne opakowań

Pozyskiwanie

surowców

Wytwarzanie

materiału

Wytwarzanie

opakowań

Pakowanie

Dystrybucja/

/handel

Użytkowanie/

/zużycie

Odpady

bezużyteczne

Składowanie na wysypiskach

Sortowanie

Spalanie

Ponowne

sortowanie

Odpady

użyteczne

Opakowania w systemach

logistycznych

Aspekty ekologiczne opakowań

Modularna budowa drogi życia wskazuje

dwie istotne zalety mające znaczenie
przy opracowywaniu ekobilansów:

1. Czyni bilans ekologiczny przejrzystym,

staje się powtarzalna i umożliwia
rozpoznawanie, w których modułach
występują największe wpływy na
środowisko;

2. Umożliwia wymianę modułów przy

zmianach w drodze życia (np. zmiana
procesu produkcji).

Opakowania w systemach

logistycznych

Problemy ekologiczne

Dylematy wyboru opakowania na przykładzie

mleka.

Stosowanie butelek 1-litrowych w zamian za

kartony 1-litrowe powoduje:



Większe zużycie energii cieplnej



Mniejsze zużycie energii elektrycznej



Większe zużycie czystej wody



Większy odrzut w postaci surowców

wtórnych



Mniejszy odrzut w postaci odpadów

nieużytkowych



Większą ilość ścieków



Większe zanieczyszczenie wód i powietrza

Opakowania w systemach

logistycznych

Problemy ekologiczne

Rozkład kosztów w porównywanych

opakowaniach

Koszt

Opakowanie

kartonowe

Opakowanie

szklane

Opakowania

37

9

Napełniania

18

32

Dystrybucji

25

40

Koszty

ogólne

20

19