Ekorozwój w nauce społecznej

różnych wyznań

Emil Wawruszczak

Wielu ludzi szanuje naturę, ponieważ tak nakazuje jego religia.

W większości wielkich religii świata istnieją przepisy dotyczące

traktowania innych istot żywych.

- Religie ludów żyjących w społecznościach plemiennych, czczą

często naturę lub niektóre zwierzęta.

- Starożytni Grecy i Rzymianie wierzyli, że bogowie mogą

przybywać na Ziemię pod postacią zwierząt. Każdy ważniejszy bóg

miał swoje zwierzę- symbol.

- W religii Celtów dąb i sosna były święte, a ich opieką zajmowali

się druidzi. Byli oni kapłanami natury i dążyli do utrzymania

naturalnej równowagi w świecie

- Najstarsza z wielkich religii świata- Hinduizm mówi, że we

wszystkim jest zawarty "Boski Pierwiastek Życia". Hindusi starają

się nie czynić krzywdy żadnej istocie. Hinduizm dąży do uzyskania

pokoju w całym Wszechświecie.

- Buddyzm poświęca bardzo dużo miejsca równości wszystkich

istot żywych. Każdy Buddysta musi rozwijać w sobie podstawowe

cnoty: majtri- uczucie przyjaźni do wszystkich stworzeń, ahinsa-

nie szkodzenie nikomu, kasuna- miłosierdzie

- Sintoizm to religia, uznająca, że ludzie i natura są dziećmi

jednego boga i powinni żyć w harmonii i pokoju. Taoizm, lub inaczej

uniwersalizm, to system moralno - religijny, w którym największą

rolę ma Tao - prawo świata. Wyznawcy tej religii dążą do pełnej

harmonii z całym wszechświatem

W religii katolickiej przypisywanie człowiekowi pierwszoplanowej

pozycji we wszechświecie łączy się z jego nadzwyczaj ważną

odpowiedzialnością za siebie samego i otoczenie. Kultura katolicka

nie uważa człowieka za niepodzielnego władcę świata i nie określa

się jako antropocentryczna lecz teocentryczna i z tego względu tak

często powraca się w niej do różnorodnych zagadnień, związanych

z odpowiedzialnością; człowiek nie posiada władzy absolutnej,

która pozwala mu nadużywać jej, gdy tylko ma na to ochotę. Jest

on raczej nadzorcą, odpowiedzialnym za to, co go otacza, za

utrzymanie harmonii i równowagi w świecie. Problemy ochrony,

zachowania świata przyrodniczego i odpowiedzialności za niego,

okazują się istotnym tematem inicjatyw instytucji kościelnych o

wymiarze lokalnym i ogólnoświatowym. Przykładem tego są liczne

interwencje organizacji i przedstawicieli obecnych w naszych

społeczeństwach kościołów i wyznań religijnych.

W Polsce najbardziej znaną chrześcijańska organizacją

ekologiczną jest założony w 1981 roku przez Zakon

Franciszkanów w Krakowie Ruch Ekologiczny św.

Franciszka z Asyżu – REFA. Jego działania ekologiczne

wzorują się na działalności i umiłowaniu do przyrody św.

Franciszka i treściach zawartych w Biblii, obejmując

następujące formy:

- edukację (warsztaty, spotkania formacyjne i

modlitewne, Msze św. „ekologiczne” i

nabożeństwa, działalność wydawnicza i

publicystyka, sesje naukowe, ochrona

przyrody),

- popularyzację,

- współpracę.

Na świecie istnieje wiele organizacji Chrześcijańskich

zajmujących się zagadnieniem zrównoważonego

rozwoju. Mają one na celu głównie tworzenie powiązań

pomiędzy kwestiami środowiskowymi, a pogłębianiem

wiary. Zajmują się także łączeniem nauki, wiary i

technologii.



Rocha UK



Christian Ekology Link



Eco-Congregation



The Johny Ray Initiative



The Religious Education and Environment Programme

(REEP)



Religion and Technology Project Society

W dniach 18 – 19 listopada 2013roku w siedzibie

Caritas Polska w Warszawie odbyła się międzynarodowa

konferencja pod hasłem: „Współpraca duchowieństwa

na rzecz sprawiedliwości klimatycznej”. Postulowano

większe zaangażowanie Kościoła w przeciwdziałanie

zmianom klimatycznym na kuli ziemskiej. W

podsumowaniu stwierdzono, że Kościół katolicki ma w

tej dziedzinie wielką rolę do odegrania, i to w wymiarze

zarówno globalnym, jak i jednostkowym. Powinien być

na tym polu jeszcze aktywniejszy niż dotychczas, nie

tylko ucząc ludzi szacunku i troski o dzieło stworzenia,

ale również wspierając różne działania indywidualne,

np. ograniczanie konsumpcji i propagując nowe

paradygmaty rozwoju

O problemach związanych z niszczeniem środowiska i

potrzebą jego ochrony głosili w swoich homiliach i pisali

w encyklikach papieże; Jan Paweł II oraz Benedykt XVI .

Zagadnienia ekologiczne znalazły się m.in. w encyklice

Centessimus Annus z 1 maja 1991 roku, w której Jan

Paweł II napisał :

„Obok problemu konsumizmu niepokój budzi ściśle z

nim związana kwestia ekologiczna. Człowiek,

opanowany pragnieniem posiadania i używania bardziej

aniżeli bycia i wzrastania, zużywa w nadmiarze i w

sposób nieuporządkowany zasoby ziemi narażając

przez to także własne życie.”

Zrównoważony rozwój w Islamie

Ochrona środowiska jest ważna dla muzułmanina ze

względu na przestrzeganie nakazów Bożych, bo choć

świat został stworzony dla dobra człowieka,

korzystanie z jego zasobów powinno dokonywać się w

sposób odpowiedzialny i racjonalny w ramach

wypełniania namiestnictwa. Namiestnictwo to

nakłada na muzułmanina zarówno odpowiedzialność,

jak i zobowiązanie wobec całego wszechświata.

Świat arabsko-muzułmański stosunkowo późno zajął się

problematyką zrównoważonego rozwoju. Wcześniej

za pierwszoplanowe uważano problemy rozwojowe.

Pierwszym oficjalnym islamskim stanowiskiem wobec

zrównoważonego rozwoju jest „Deklaracja w sprawie

ochrony środowiska”, którą wypracowano w 2000 roku

w Dżuddzie (Arabia Saudyjska), później zmieniona na

„Islamską deklarację w sprawie zrównoważonego

rozwoju”. Sygnatariusze dokumentu uznają istnienie

pilnych zagadnień ekologicznych z perspektywy islamu,

jako religii skierowanej do całej ludzkości. Deklaracja

ma na celu włączenie etycznych i moralnych aspektów

do działań na rzecz ochrony przyrody. W 2002 roku

została dodana do końcowego dokumentu ONZ, który

opracowano na Światowym Szczycie Zrównoważonego

Rozwoju w Johannesburgu.

Poparcie dla zagadnień ochrony środowiska wyraziła

również Liga Świata Muzułmańskiego w swej deklaracji

z 2003 roku. Podobnie Islamska Organizacja ds.

Edukacji, Nauki i Kultury (ISESCO), skupiająca 51

państw, będąca częścią Organizacji Konferencji

Islamskiej działa aktywnie na rzecz zrównoważonego

rozwoju, poprzez współpracę z agendami Narodów

Zjednoczonych, takimi jak Program Narodów

Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP).

Powstają również projekty oddolne, które mają wpłynąć

na dalsze kształtowanie ekologicznej świadomości

muzułmanów. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć

międzynarodową fundację Islamic Foundation for

Ecology and Environmental Science (IFEES) z centralą w

Birmingham w Wielkiej Brytanii, która rozpoczęła swoją

działalność już w 1985 roku. Wydawane jest również

czasopismo „Ecoislam”, które dostępne jest na stronie

internetowej organizacji.

Pozytywny stosunek człowieka do przyrody

przekazywany jest w nauczaniu religii takich jak taoizm,

buddyzm czy hinduizm. Religie te wyznają

proekologiczne ideę antropocentryzmu: człowiek jest

czołową falą ewolucji, ale czuje swoją łączność z

całością życia i kosmosu. Tylko w człowieku boski

pierwiastek może dojść do ,,wyzwolenia” (hinduizm)

bądź ,,oświecenia” (buddyzm). Świat przedludzki

jest ,,naładowany wartością”- ma zaczątek świadomości

i boskości.

Już w IV w. p.n.e. chiński filozof-taoista Czuang-cy

wyraził przekonanie, że współczucie winno przenikać

nie tylko stosunki miedzy ludźmi, ale także między

wszystkimi czującymi istotami. Buddyzm uznaje troskę

o wszystkie czujące istoty za centralną zasadę etyczną.

Panujący w Indiach w III w. p.n.e. cesarz Aszoka wydał

edykty zabraniające nieuzasadnionego zabijania i

okaleczania zwierząt, w tym także polowań dla sportu.

Zakładał lecznice dla zwierząt i propagował dietę

wegetariańską, chociaż nie wymagał jej przestrzegania.

W związku ze zmianami klimatycznymi buddyjscy

uczeni napisali deklarację w sprawie zmian klimatu.

Deklaracja przedstawia wyjątkowy, duchowy pogląd na

zmiany klimatu i mówi o spoczywającej na nas

odpowiedzialności za natychmiastowe zajęcie się tym

problemem. Powstała z tekstów napisanych przez

ponad dwudziestu nauczycieli buddyjskich i

opublikowanych w książce “Buddyjska odpowiedź na

zagrożenie zmianami klimatu”. Jest buddyjskim

oświadczeniem w sprawie zmian klimatu.

Pierwszą osoba, która podpisała się pod tą deklaracją

był duchowy przywódca buddyjski Dalajlama

Buddyjska Deklaracja w Sprawie Zmian Klimatu

http://www.gim2bilgoraj.neostrada.pl

http://www.as-salam.pl

http://ekorozwoj.pol.lublin.pl

http://www.znak.org.pl/

http://www.przewodnik-katolicki.pl

http://ekobuddyzm.pl/about/