Ekorozwój w nauce społecznej
różnych wyznań
Emil Wawruszczak
Ekorozwój w nauce społecznej
różnych wyznań
Emil Wawruszczak
Wielu ludzi szanuje naturę, ponieważ tak nakazuje jego religia.
W większości wielkich religii świata istnieją przepisy dotyczące
traktowania innych istot żywych.
- Religie ludów żyjących w społecznościach plemiennych, czczą
często naturę lub niektóre zwierzęta.
- Starożytni Grecy i Rzymianie wierzyli, że bogowie mogą
przybywać na Ziemię pod postacią zwierząt. Każdy ważniejszy bóg
miał swoje zwierzę- symbol.
- W religii Celtów dąb i sosna były święte, a ich opieką zajmowali
się druidzi. Byli oni kapłanami natury i dążyli do utrzymania
naturalnej równowagi w świecie
- Najstarsza z wielkich religii świata- Hinduizm mówi, że we
wszystkim jest zawarty "Boski Pierwiastek Życia". Hindusi starają
się nie czynić krzywdy żadnej istocie. Hinduizm dąży do uzyskania
pokoju w całym Wszechświecie.
- Buddyzm poświęca bardzo dużo miejsca równości wszystkich
istot żywych. Każdy Buddysta musi rozwijać w sobie podstawowe
cnoty: majtri- uczucie przyjaźni do wszystkich stworzeń, ahinsa-
nie szkodzenie nikomu, kasuna- miłosierdzie
- Sintoizm to religia, uznająca, że ludzie i natura są dziećmi
jednego boga i powinni żyć w harmonii i pokoju. Taoizm, lub inaczej
uniwersalizm, to system moralno - religijny, w którym największą
rolę ma Tao - prawo świata. Wyznawcy tej religii dążą do pełnej
harmonii z całym wszechświatem
W religii katolickiej przypisywanie człowiekowi pierwszoplanowej
pozycji we wszechświecie łączy się z jego nadzwyczaj ważną
odpowiedzialnością za siebie samego i otoczenie. Kultura katolicka
nie uważa człowieka za niepodzielnego władcę świata i nie określa
się jako antropocentryczna lecz teocentryczna i z tego względu tak
często powraca się w niej do różnorodnych zagadnień, związanych
z odpowiedzialnością; człowiek nie posiada władzy absolutnej,
która pozwala mu nadużywać jej, gdy tylko ma na to ochotę. Jest
on raczej nadzorcą, odpowiedzialnym za to, co go otacza, za
utrzymanie harmonii i równowagi w świecie. Problemy ochrony,
zachowania świata przyrodniczego i odpowiedzialności za niego,
okazują się istotnym tematem inicjatyw instytucji kościelnych o
wymiarze lokalnym i ogólnoświatowym. Przykładem tego są liczne
interwencje organizacji i przedstawicieli obecnych w naszych
społeczeństwach kościołów i wyznań religijnych.
W Polsce najbardziej znaną chrześcijańska organizacją
ekologiczną jest założony w 1981 roku przez Zakon
Franciszkanów w Krakowie Ruch Ekologiczny św.
Franciszka z Asyżu – REFA. Jego działania ekologiczne
wzorują się na działalności i umiłowaniu do przyrody św.
Franciszka i treściach zawartych w Biblii, obejmując
następujące formy:
- edukację (warsztaty, spotkania formacyjne i
modlitewne, Msze św. „ekologiczne” i
nabożeństwa, działalność wydawnicza i
publicystyka, sesje naukowe, ochrona
przyrody),
- popularyzację,
- współpracę.
Na świecie istnieje wiele organizacji Chrześcijańskich
zajmujących się zagadnieniem zrównoważonego
rozwoju. Mają one na celu głównie tworzenie powiązań
pomiędzy kwestiami środowiskowymi, a pogłębianiem
wiary. Zajmują się także łączeniem nauki, wiary i
technologii.
Rocha UK
Christian Ekology Link
Eco-Congregation
The Johny Ray Initiative
The Religious Education and Environment Programme
(REEP)
Religion and Technology Project Society
W dniach 18 – 19 listopada 2013roku w siedzibie
Caritas Polska w Warszawie odbyła się międzynarodowa
konferencja pod hasłem: „Współpraca duchowieństwa
na rzecz sprawiedliwości klimatycznej”. Postulowano
większe zaangażowanie Kościoła w przeciwdziałanie
zmianom klimatycznym na kuli ziemskiej. W
podsumowaniu stwierdzono, że Kościół katolicki ma w
tej dziedzinie wielką rolę do odegrania, i to w wymiarze
zarówno globalnym, jak i jednostkowym. Powinien być
na tym polu jeszcze aktywniejszy niż dotychczas, nie
tylko ucząc ludzi szacunku i troski o dzieło stworzenia,
ale również wspierając różne działania indywidualne,
np. ograniczanie konsumpcji i propagując nowe
paradygmaty rozwoju
O problemach związanych z niszczeniem środowiska i
potrzebą jego ochrony głosili w swoich homiliach i pisali
w encyklikach papieże; Jan Paweł II oraz Benedykt XVI .
Zagadnienia ekologiczne znalazły się m.in. w encyklice
Centessimus Annus z 1 maja 1991 roku, w której Jan
Paweł II napisał :
„Obok problemu konsumizmu niepokój budzi ściśle z
nim związana kwestia ekologiczna. Człowiek,
opanowany pragnieniem posiadania i używania bardziej
aniżeli bycia i wzrastania, zużywa w nadmiarze i w
sposób nieuporządkowany zasoby ziemi narażając
przez to także własne życie.”
Zrównoważony rozwój w Islamie
Ochrona środowiska jest ważna dla muzułmanina ze
względu na przestrzeganie nakazów Bożych, bo choć
świat został stworzony dla dobra człowieka,
korzystanie z jego zasobów powinno dokonywać się w
sposób odpowiedzialny i racjonalny w ramach
wypełniania namiestnictwa. Namiestnictwo to
nakłada na muzułmanina zarówno odpowiedzialność,
jak i zobowiązanie wobec całego wszechświata.
Świat arabsko-muzułmański stosunkowo późno zajął się
problematyką zrównoważonego rozwoju. Wcześniej
za pierwszoplanowe uważano problemy rozwojowe.
Pierwszym oficjalnym islamskim stanowiskiem wobec
zrównoważonego rozwoju jest „Deklaracja w sprawie
ochrony środowiska”, którą wypracowano w 2000 roku
w Dżuddzie (Arabia Saudyjska), później zmieniona na
„Islamską deklarację w sprawie zrównoważonego
rozwoju”. Sygnatariusze dokumentu uznają istnienie
pilnych zagadnień ekologicznych z perspektywy islamu,
jako religii skierowanej do całej ludzkości. Deklaracja
ma na celu włączenie etycznych i moralnych aspektów
do działań na rzecz ochrony przyrody. W 2002 roku
została dodana do końcowego dokumentu ONZ, który
opracowano na Światowym Szczycie Zrównoważonego
Rozwoju w Johannesburgu.
Poparcie dla zagadnień ochrony środowiska wyraziła
również Liga Świata Muzułmańskiego w swej deklaracji
z 2003 roku. Podobnie Islamska Organizacja ds.
Edukacji, Nauki i Kultury (ISESCO), skupiająca 51
państw, będąca częścią Organizacji Konferencji
Islamskiej działa aktywnie na rzecz zrównoważonego
rozwoju, poprzez współpracę z agendami Narodów
Zjednoczonych, takimi jak Program Narodów
Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP).
Powstają również projekty oddolne, które mają wpłynąć
na dalsze kształtowanie ekologicznej świadomości
muzułmanów. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć
międzynarodową fundację Islamic Foundation for
Ecology and Environmental Science (IFEES) z centralą w
Birmingham w Wielkiej Brytanii, która rozpoczęła swoją
działalność już w 1985 roku. Wydawane jest również
czasopismo „Ecoislam”, które dostępne jest na stronie
internetowej organizacji.
Pozytywny stosunek człowieka do przyrody
przekazywany jest w nauczaniu religii takich jak taoizm,
buddyzm czy hinduizm. Religie te wyznają
proekologiczne ideę antropocentryzmu: człowiek jest
czołową falą ewolucji, ale czuje swoją łączność z
całością życia i kosmosu. Tylko w człowieku boski
pierwiastek może dojść do ,,wyzwolenia” (hinduizm)
bądź ,,oświecenia” (buddyzm). Świat przedludzki
jest ,,naładowany wartością”- ma zaczątek świadomości
i boskości.
Już w IV w. p.n.e. chiński filozof-taoista Czuang-cy
wyraził przekonanie, że współczucie winno przenikać
nie tylko stosunki miedzy ludźmi, ale także między
wszystkimi czującymi istotami. Buddyzm uznaje troskę
o wszystkie czujące istoty za centralną zasadę etyczną.
Panujący w Indiach w III w. p.n.e. cesarz Aszoka wydał
edykty zabraniające nieuzasadnionego zabijania i
okaleczania zwierząt, w tym także polowań dla sportu.
Zakładał lecznice dla zwierząt i propagował dietę
wegetariańską, chociaż nie wymagał jej przestrzegania.
W związku ze zmianami klimatycznymi buddyjscy
uczeni napisali deklarację w sprawie zmian klimatu.
Deklaracja przedstawia wyjątkowy, duchowy pogląd na
zmiany klimatu i mówi o spoczywającej na nas
odpowiedzialności za natychmiastowe zajęcie się tym
problemem. Powstała z tekstów napisanych przez
ponad dwudziestu nauczycieli buddyjskich i
opublikowanych w książce “Buddyjska odpowiedź na
zagrożenie zmianami klimatu”. Jest buddyjskim
oświadczeniem w sprawie zmian klimatu.
Pierwszą osoba, która podpisała się pod tą deklaracją
był duchowy przywódca buddyjski Dalajlama
Buddyjska Deklaracja w Sprawie Zmian Klimatu
http://www.gim2bilgoraj.neostrada.pl
http://www.as-salam.pl
http://ekorozwoj.pol.lublin.pl
http://www.znak.org.pl/
http://www.przewodnik-katolicki.pl