ZŁAMANIA,

SKRĘCENIA,ZWICHNIĘ

CIA

Uraz

jest następstwem działania na organizm różnych

sił zewnętrznych (mechanicznych, chemicznych,

termicznych itp.), które mogą doprowadzić do

uszkodzenia wielu narządów.

Uraz bezpośredni gdy do uszkodzenia tkanek dochodzi

w miejscu zadziałania urazu (stłuczenie, zmiażdżenie,

złamanie).

Uraz pośredni powstaje z dala od miejsca urazu W tych

wypadkach najczęściej dochodzi do uszkodzenia aparatu

torebkowo-więzadłowego stawów lub do złamań.

-zamknięte obrażenia tkanek miękkich,

-rany,

-złamania,

-uszkodzenia stawów

Urazowe uszkodzenia narządu ruchu

a. Stłuczenie mięśnia: wiąże się z wynaczynieniem krwi.

Stłuczony mięsień jest obrzęknięty i tkliwy, a skóra nad nim

zaczerwieniona lub sina. Po resorpcji krwiaka kolor skóry

zmienia się w żółto-zielony.

b. Naciągnięcie mięśnia: uszkodzenie włókien mięśniowych, do

których dochodzi przy nadmiernym rozciągnięciu lub w razie

jego silnego obkurczenia wbrew oporowi.

I stopień naciągnięcia spowodowany niewielkim urazem

rozciągającym. Charakteryzuje się skurczem mięśnia, łagodnym

obrzękiem, miejscową tkliwością i nieznacznym osłabieniem

funkcji.

II stopień naciągnięcia (naderwanie) częściowe rozerwanie

włókien mięśniowych z obrzękiem, zasinieniem i wyraźnym

zmniejszeniem siły mięśniowej.

III stopień naciągnięcia to całkowite przerwanie mięśnia.

Objawy jak w drugim stopniu plus wyczuwalne palpacyjnie

wybrzuszenie spowodowane przez obkurczony brzusiec

mięśniowy.

Zamknięte obrażenia tkanek miękkich

Rany

to uszkodzenia ciągłości skóry i

struktur leżących pod nią. Każda rana

pourazowa stanowi wrota zakażenia, lecz

szczególnie niebezpieczna jest jeśli drąży

do kości lub stawu, powodując niekiedy

zapalenie tkanki kostnej (osteomyelitis)-

ciężkie powikłanie bardzo wydłużające

leczenie złamań.

Skręcenie uraz aparatu więzadłowego stawu

spowodowany wymuszonym ruchem w stawie,

przekraczającym jego fizjologiczny zakres

ruchomości.

I stopień niewielki krwiak, obrzęk, tkliwość

stawu z zachowaniem jego stabilności.

II stopień skręcenia więzadło jest częściowo

rozerwane. Utrata funkcji, nieznaczna wiotkość

stawu.

III stopień skręcenia więzadła są całkowicie

rozerwane. Po ustąpieniu obrzęku pozostaje

nieprawidłowa ruchomość w stawie.

Uszkodzenia stawów

Zwichnięcie całkowite (chwilowe lub trwałe) przemieszczeni

tworzących go powierzchni stawowych.

Podwichnięcie niecałkowite przemieszczenie powierzchni

stawowych.

Zwichnięciu i podwichnięciu zawsze towarzyszą rozległe

uszkodzenia torebki i więzadeł stawowych. Rodzaj zwichnięcia

jest określany zgodnie z kierunkiem przemieszczenia obwodowej

powierzchni stawowej.

Objawem zwichnięcia jest zniekształcenie obrysu stawu ze

sprężystym oporem przy próbie zmiany ułożenia kończyny

(łatwość w jej przemieszczaniu z charakterystycznym

trzeszczeniem przemawiają za złamaniem w okolicy nasady).

*Zwichnięciu powikłanemu towarzyszy przerwanie naczyń,

nerwów lub złamanie zwichniętej kości.

*Zwichnięcia nawykowe.

*Zwichnięcia otwarte

*Przerwanie ciągłości tkanki kostnej.

*Niepełne przerwanie przekroju kości:

pęknięcie, nadłamanie.

*Złamanie podokostnowe typu „zielonej

gałązki” przy zachowaniu ciągłości okostnej.

Duża energia kinetyczna potrzebna do złamania

zdrowej kości może doprowadzić też do

martwicy mięśni, powięzi, naczyń i nerwów w

sąsiedztwie szpary złamania.

Złamania

Każdy chory po urazie wymaga w pierwszej kolejności

oceny wstępnej-badania fizykalnego.

Ustalenie rozpoznania i leczenie obrażeń zagrażających

życiu.

Ocena wstępna ABC to czynności jakie należy wykonać

u pacjenta po urazie.

A (airway)-zapewnienie drożności dróg oddechowych i

ochrona kręgosłupa szyjnego

B (breathing)-zapewnienie wentylacji

C (circulation)-kontrola krążenia i krwawień

Postępowanie w złamaniach
kości i
obrażeniach stawów

Pierwsza pomoc w nagłych stanach ortopedycznych

to zapobieganie powikłaniom poprzez

unieruchomienie złamania.

*zniesienie bólu -element walki ze wstrząsem

urazowym,

*zapobieganie dalszemu przemieszczaniu odłamów i

ewentualnemu uszkodzeniu naczyń, nerwów, skóry,

*zapobieganie rozprzestrzenianiu zakażenia.

I Zasada Potta: aby unieruchomić złamaną kość

należy unieruchomić co najmniej dwa sąsiednie stawy.

II zasada Potta: przy uszkodzeniu stawu należy

unieruchomić kości tworzące ten staw.

1/ Odtworzenie anatomicznej ciągłości kości:

 repozycja zamknięta

 repozycj krwawa

2/ Nastawienie zwichniętego stawu

* odwróceni mechanizmu urazu.

3/ Unieruchomienie złamania lub zwichnięcia.

*opatrunek gipsowy

*szew kostny (osteosynthesis minima) o niewielkiej wytrzymałości

mechanicznej, uzupełnianego opatrunkiem gipsowym

*zespolenie stabilne (osteosynthesis stabilis- metodą AO) rozpoczęcie

ruchów czynnych.

a/ śruby dociskające w złamaniach spiralnych i skośnych

b/ płyty ustalające lub grubsze płyty unieruchamiających w złamaniach

poprzecznych

c/ płyty kątowe do stabilizacji złamań przynasadowych

d/ gwoździe śródszpikowe

*Czynnościowe leczenie złamań stawowych uzyskanie fizjologicznej

ruchomości i stabilności zamiast anatomicznego odtworzenia powierzchni

stawowej.

Warunki prawidłowego gojenia w urazach

1/ Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych

-nie rozpoznany

i nie leczony doprowadza do trwałej utraty czynności kończyny.

Mechanizm:

*zmniejszenie objętości przedziału (uciskający gips)

*zwiększenie zawartości przedziału (krwawienie do przedziału lub obrzęk)

*zmniejszenie przepływu krwi przez naczynia włosowate, następnie

niedokrwienie i martwica mięśni, nerwów.

Przyczyny:

*zespołu ciasnoty przedramienia może być ucisk tętnicy ramiennej przez

odłam złamania w złamaniu nadkłykciowym (zespół niedokrwienny

Volkmanna)

*następstwo urazów zmiażdżeniowych kończyn.

Objawy kliniczne:

*ból mięśni nasilający się przy ruchach, tkliwość, zaburzenia czucia.

*zanik tętna na obwodzie

Rozpoznanie

*lokalizacja bólu różna od miejsca urazu.

Leczenie:

*szybka fasciotomia

Powikłania urazów narządu ruchu

2/ Zapalenie kości: następstwo złamania otwartego lub

operacyjnego zespalania kości.

3/ Zespół Sudecka (ostry zanik kości): etiologia nie jest jasna.

Objawy: ból kończyny, zesztywnieniem stawów, zaburzenia

naczynioruchowe. Lokalizacja: nadgarstek i nasada dalsza

goleni.
4/ Brak zrostu lub opóźnione gojenie

Przyczyny: niedostateczne unieruchomienie, zaburzenia

ukrwienia, hormonalne, zakażenie, niedożywienie, choroby

tkanki łącznej, przewlekłe zatrucia (alkoholizm), interpozycja i

mały kontakt odłamów.

5/ Staw rzekomy: następstwo procesów reparacyjnych

szczeliny złamania, gdy nie wyeliminuje się przyczyn

opóźnionego zrostu kości.

6/ Pourazowe usztywnienie stawu.

7/ Powikłania ogólne: płucne zatory tłuszczowe, powikłania

zakrzepowo-zatorowe.

NAJCZĘSTSZE URAZY KOŚCI I STAWÓW

Anatomia: obręcz kończyny górnej zbudowana jest z obojczyków i

łopatek; stanowi niekompletny pierścień połączony z klatką

piersiową stawami mostkowo-obojczykowymi. Jest obręczą ruchomą

co pozwala uzyskać szeroki zakres ruchów kończyny.

Złamania obojczyka

Przyczyny:

upadek na odwiedzione ramię lub bark. Odłam przyśrodkowy jest

pociągany ku górze i tyłowi prze mięsień mostkowo-sutkowo-

obojczykowy. Odłam dalszy pod wpływem ciężkości kończyny

przemieszca się ku dołowi i przodowi.
Powikłania:

obrażenia naczyń podobojczykowych i splotu barkowego, dla

których normalnie obojczyk stanowi ochronę.

Leczenie:

gipsowy opatrunek Desaulta. Złamanie z przemieszczeniem nastawia

się opatrunkiem ósemkowym.

Urazy obręczy kończyny górnej i kończyny górnej

Złamanie łopatki

Przyczyny

silny uraz bezpośredni, powodujący niekiedy także złamanie żeber i

kręgosłupa. Do złamania panewki dochodzi pośrednio przy upadku na

wyciągniętą rękę lub bark.

Leczenie: opatrunek Desaulta, chustę trójkątną. Złamania panewki z

przemieszczeniem nastawienie przez odwiedzenie i wyciąg kończyny, gips

piersiowo-ramiennym.

Zwichnięcie stawu barkowo-obojczykowego

Przyczyny

gwałtowne przemieszczenie barku do tyłu i ku dołowi. Pełne zwichnięcie

objawia się wystawaniem obwodowego końca obojczyka pod skórą w

postaci „schodka”, który chowa się po uniesieniu ramienia i naciśnięciu

obojczyka (objaw klawisza).

Leczenie

stabilizacja nastawionego zwichnięcia wymaga operacyjnej rekonstrukcji

więzadeł. W przypadku nadwichnięcia repozycję uzyskuje się przez

uniesienie barku ku górze przy równoczesnym zepchnięciu obojczyka w dół.

Unieruchomienie w gipsowym opatrunku Desaulta.

Złamanie guzka większego głowy kości ramiennej

Przyczyny

Towarzyszy niekiedy zwichnięciu barku. Upadku na odwiedzioną kość ramienną-

guzek zostaje odbity przez wyrostek barkowy łopatki.

Leczenie: opatrunek odwiedzeniowy piersiowo-ramienny, opatrunek Desaulta

przy złamaniach bez przemieszczenia.

Złamanie szyjki kości ramiennej

Przyczyny

Złamanie szczególnie u ludzi starych. Upadek na wyciągniętą obronnie rękę.

Leczenie: złamanie zaklinowane, wystarczy unieruchomić chustą trójkątną.

Opatrunek Dessaulta jest bowiem u osób starszych przeciwwskazany ze względu

na możliwość wystąpienia powikłań płucnych. Gips wiszący Caldwella..

Złamanie trzonu kości ramiennej

Przyczyny

Uraz bezpośredni. Mechanizm pośredni (upadek na zrotowaną kończynę)

powoduje złamanie spiralne.

Leczenie: a/ gipsem Caldwella, b/ gipsem typu U, c/ gipsem Dessaulta. Leczeni

operacyjne w złamaniach otwartych lub powikłanych uszkodzeniem nerwów i

dużych naczyń.

Złamanie nadkłykciowe kości ramiennej

Przyczyny

U dzieci i młodzieży. Najczęściej mechanizm wyprostny- upadkiem na wyprostowaną w

odruchu obronnym rękę

Leczenie: nastawienia złamania, gips kątowy

Złamania przezkłykciowe

Przyczyny

Do złamanie kłykcia bocznego i główki kości ramiennej przy sile działającej w osi kości

promieniowej. Oderwanie nadkłykcia bocznego lub przyśrodkowego powstaje w wyniku

nadmiernego napięcia mięśni zginaczy lub prostowników. Uszkodzenie to powstaje u

dzieci, gdy nasada chrzęstna nadkłykcia nie uległa jeszcze skostnieniu. Złamania

międzykłykciowe powstają przy upadku na zgięty staw łokciowy i kość łokciowa działa

wtedy jak klin rozbijający nasadę ramienia. Do złamania bloczka kości ramiennej

dochodzi najczęściej po urazie bezpośrednim.

Leczenie:

Powikłane jest znacznym ograniczeniem ruchomości stawu.

Zwichnięcie stawu łokciowego

Przyczyny

Najczęściej powstają zwichnięcia tylne przy upadku na kończynę wyprostowaną i

ustawioną w odwróceniu.

Leczenie nastawieniu przemieszczeń, i krótkim unieruchomieniu (ze względu na

skłonność tego stawu do zesztywnienia).

Złamanie głowy kości promieniowej

Przyczyna odwiedzenie przedramienia podczas upadku na rękę.

Leczenie: założenie temblaka i rozpoczęcie ruchów po ustaniu bólu.

Złamanie trzonów kości przedramienia

Złamanie trzonu kości łokciowej łącznie ze zwichnięciem głowy kości

promieniowej to tzw. złamanie Monteggia, częstsze jako złamanie

wyprostne zwane też obronnym, Odwrotnością złamania Monteggia jest

złamanie Galeazzi, -uraz powoduje złamanie kości promieniowej ze

zwichnięciem w obwodowym stawie promieniowo-łokciowym.

Leczenie: nastawienie złamania i zwichnięcia, unieruchomienie giosowe.

Złamanie kości promieniowej w miejscu typowym (loco typico)

Złamanie Collesa- przyczyną jest upadek na dłoniową powierzchnię zgiętej

grzbietowo ręki i przemieszczenie odłamu obwodowego w stronę

grzbietową

Złamanie Smitha jest jego odwrotnością, powstające przy upadku na

grzbiet zgiętej dłoniowo ręki.

Klinicznie tzw. „widelcowatym” zniekształceniem nadgarstka.

Leczenie: longeta gipsowa. Przy złamaniach Collesa i Smitha wyciąg za

kciuk i palce celem rozklinowania odłamów, a następnie odłam obwodowy

spycha się do uzyskania prawidłowego ustawienia.

Złamania kości nadgarstka

Najczęściej kość łódeczkowata. Mechanizm złamania jest zwykle

bezpośredni.

Objawem klinicznym jest ból przy ucisku „tabakierki anatomicznej”.

Leczenie: unieruchomienie gipsowe. Często złamaniu towarzyszy

uszkodzenie jedynej tętnicy odżywczej dlatego gojenie trwa bardzo długo

czasem ok. 6 msc.

Złamania kości śródręcza

Częstym złamaniem wśród młodych mężczyzn jest złamanie Benetta ze

skróceniem kciuka (przezstawowe złamanie podstawy I kości śródręcza), ,

tzw. złamanie bokserskie.

Leczenie: wyciąg ręczny w osi kciuka, nastawienie przez odwiedzenie, gips.

Złamania kości palców

Złamania zawsze wywołuje uraz bezpośredni. Zwykle wystarcza krótkotrwałe

unieruchomienie na szpatułce. Szczególnym rodzajem jest awulsyjne

złamanie paliczka paznokciowego, do którego dochodzi pod wpływem

silnego zgięcia paliczka. Objawia się ono „młoteczkowatym” ustawieniem

paliczka paznokciowego.

Leczenie: zbliżenie paliczka do oderwanego odłamu przez ustawienie go w

przeproście za pomocą tzw. szyny Stucka.

URAZY MIEDNICY I KOŚCI TWORZĄCYCH STAW

BIODROWY

Miednica w przeciwieństwie do obręczy barkowej, stanowi mocny,

zwarty pierścień przenoszący obciążenia statyczne i dynamiczne.

Wyróżnia się:

1/złamania miednicy z przerwaniem pierścienia kostnego,

2/złamania awulsyjne,

3/złamania panewki stawu biodrowego.

Obrażenia miednicy rzadko są widoczne przy rutynowym

badaniu.

*U chorych po wypadkach komunikacyjnych i upadkach z

wysokości,

*Gdy hipowolemii nie tłumaczą inne obrażenia.

*Może towarzyszyć krwotok do przestrzeni zaotrzewnowej lub jamy

otrzewnej.

*W tych przypadkach rozstrzygające jest nakłucie brzucha z

diagnostycznym płukaniem jamy otrzewnej lub USG.

*Uszkodzenia pęcherza moczowego i cewki moczowej.

Złamanie miednicy z przerwaniem ciągłości obręczy

kończyny dolnej

Powstaje po urazie bezpośrednim, w wyniku zgniecenia rozwierającego

okolicę kolców biodrowych przednio-górnych.

Urazy te mogą doprowadzić do: a/ złamania obu gałęzi kości łonowej, ew. i

kulszowej, b/ rozejścia się spojenia łonowego, c/ podwójnego złamania

pionowego miednicy typu Malgaigne, d/ złamania typu Walthera (kulszowo-

panewkowego), wieloodłamowego złożonego złamania miednicy.

Są to uszkodzenia poważne, często objawiające się wstrząsem urazowym.

Mogą im towarzyszyć obrażenia pęcherza lub cewki moczowej.

Leczenie: zachowawcze-leżenie w hamaku, niekiedy wymagana jest repozycja

i wyciąg z kość udową.

Złamania miednicy bez przerwania obręczy kończyny dolnej

Awulsyjne to: oderwanie kolca przedniego górnego i dolnego, części przedniej

nasady grzebienia kości biodrowej oraz guzowatości kości kulszowej.W

następstwie urazu bezpośredniego izolowane złamanie talerza kości

biodrowej.

Leczenie: zrastają się szybko i bez powikłań. Wystarczy ograniczenie

chodzenia, w przypadku większych przemieszczeń krótkotrwałe leżenie w

łóżku.

a

b

c

d

Zespół niedokrwienny Volkmanna (jałowa martwica mięśni):
a – obraz kliniczny; b – ucisk tętnicy przez odłam kości ramiennej;
c – ucisk tętnicy przez opatrunek gipsowy; d – przerwanie tętnicy ramiennej

Nastawianie zwichniętego
barku sposobem Hipokratesa

Przednie zwichnięcie barku i
złamanie guzka większego
kości ramiennej

Zwichnięcie stawu łokciowego: a – tylne
(najczęstsze);
b – przednie (z odłamaniem wyrostka
łokciowego)

a

b

Złamanie Monteggia (a – typ wyprostny; b – typ
zgięciowy)
i złamanie Galeazzi

a

b

Złamanie kości promieniowej w miejscu
typowym:
a – złamanie Collesa; b – złamanie Smitha

a

b

Centralne zwichnięcie stawu
biodrowego