Antropologia kulturowa

Wykład IX

1. System wyobrażeń o świecie

2. Ogólnoludzka wspólnota

myślenia

3. Specyfika myślenia

pierwotnego

System wyobrażeń o

świecie

• Jest to zasadniczy element każdej

kultury

• System wyobrażeń o świecie określa

miejsce człowieka, jego relacje z
innymi ludźmi oraz środowiskiem

• Rozpatruje problemy człowieka

zarówno pod względem materialnym,
jak symbolicznym

System wyobrażeń o

świecie

• Spór o ogólnoludzką wspólnotę

myślenia ma długą tradycję. Starły się
w nim dwa poglądy:
1. Brak takiej wspólnoty, ludzie myślą
odmiennie, zależnie od tego, w jakim
żyją społeczeństwie (Lucien Levy –
Bruhl)
2. Ludzie myślą w ten sam sposób
(Edward Taylor, Claude Levi – Strauss)

Ogólnoludzka wspólnota

myślenia

• Myślenie symboliczne
• Jednakowe możliwości zmysłowego

postrzegania świata

• Dążenie do porządkowania świata
• Tworzenie kryteriów opisujących świat
• Archetypy – zespoły symboli i

wyobrażeń, które pozwalają na łączenie
w sensowne całości obserwowalnych
elementów świata zewnętrznego

Ogólnoludzka wspólnota

myślenia

• Jednak powyższe spostrzeżenie określają

jedynie wspólną podstawę ludzkiego
myślenia, które w szczegółach może się
bardzo różnić (Berlin, Kay 1969).
Potwierdza to eksperyment Berlina i Kaya

Ogólnoludzka wspólnota

myślenia

• Widmo światła białego jest ciągłe – nie ma

granic między poszczególnymi barwami

• Jednak dzielimy je wyróżniając

poszczególne kolory podstawowe

• W języku angielskim wyróżnia się 11 takich

kolorów:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Specyfika myślenia

pierwotnego

• „Trzej myśliwi Ket, Ewenek i Rosjanin postanowili

zmierzyć siły. Zdecydowali, iż najlepszym będzie

ten, który pierwszy dopędzi i zabije łoszę. Pościg

trwał bardzo długo, myśliwi przebyli za

zwierzęciem ogromną przestrzeń – od

Środkowego do Górnego Świata i tam wszyscy

przekształcili się w gwiazdy. Na przedzie biegnie

Heglen, której kopyta symbolizują cztery

gwiazdy, trzy dalsze to trzej myśliwi. Ślady ich

nart tworzą Mleczną Drogę. Uciekające łosiątko

to Mała Niedźwiedzica. Pierwszy dogania łoszę

Ewenk, który okazuje się najlepszym myśliwym.

Następnej nocy pozostałe przy życiu łosiątko

wychodzi w tajgę na wypas i scena polowania

powtarza się. Dzieje się tak od wielu lat” (Kośko

1990)

3. Specyfika myślenia

pierwotnego

• Brak zasad logiki formalnej
• Dopuszczalność transformacji
• Symbolizm
• Cykliczna koncepcja czasu
• Koncentryczna koncepcja przestrzeni
• Sakralność
• Konserwatyzm
• Etnocentryzm

Zagadnienia

Do przemyślenia

1. Argumenty za

istnieniem ogólnoludzkiej

wspólnoty myślenia

2. Cechy szczególne

myślenia pierwotnego