Kształtowanie widzenia

Dr hab. n. med.. Lidia Puchalska-

Niedbał

Katedra i Klinika Okulistyki

Pomorskiej Akademii Medycznej w

Szczecinie

Teoria widzenia

Wg Starkiewicza w kształtowaniu
naszego widzenia
jednoocznego centralnego i
obwodowego oraz jednoczesnego
obuocznego bierze udział cała kora
mózgowa

Widzenie rozwija się na zasadzie
powstawania odruchów warunkowych
pod wpływem istniejących odruchów
bezwarunkowych

Rozwój widzenia

Prawidłowa budowa anatomiczna oka
sprzyja odbieraniu plamkami bodźców
optycznych centralnych w świetle
dziennym, a bodźców bocznych
pozostałymi częściami siatkówki

Budowa oczodołów i ułożenie mięśni
zewnętrznych oczu sprzyja (w trakcie
rozwoju) symetrycznemu ustawieniu
obu gałek ocznych

Rozwój odruchu fiksacyjnego

Bodźcem do

odruchu fiksacyjnego

jest przesunięcie bodźca świetlnego
po siatkówce w pewnym kierunku.

Bodziec wywołuje na drodze
bezwarunkowej odpowiednie
pobudzenie ośrodków zwrotu oczu.
Na ten odruch nawarstwia się odruch
fiksacyjny warunkowy

Rozwój odruchu fiksacyjnego cd.

Jeśli przy wziernikowaniu dna oka w
obrębie plamy świetlnej stale ustawia
się okolica plamki mówimy wówczas o
odruchu fiksacyjnym (u dzieci trudno
zobaczyć inne części dna)
Odruch fiksacyjny ma charakter
bezwarunkowy

Zakres ruchów fiksacyjnych

:

- po urodzeniu do 5 sek
- w 2 miesiącu życia do 2 minut

Odruchy optomotoryczne

Odruch fiksacyjny

- umożliwia

utrzymanie obrazu

przedmiotu na

plamce
- zapobiega ześlizgiwaniu się z miejsca

najlepszego

widzenia.

Uwaga jaką budzi oglądany

przedmiot w znacznym stopniu

przesądza o aktywności tego odruchu.

Szereg czynników psychologicznych i

inne

(barwa, różnica oświetlenia między

przedmiotem i otoczeniem)

decydują o

sile

odruchu fiksacyjnego

Odruch fikacyjny cd

.

Przy dobrze rozwiniętym fiksacyjnym
odruchu stwierdza się szybkie i

drobne

ruchy drgające

.

Charakteryzują się one okresami
względnego spokoju, trwającymi około 1-
2,5 sek

.

Rodzaje fiksacji

Rozwój widzenia c.d

.

Siatkówka

(powierzchnia recepcyjna dla

światła) i

efektor

(mięśnie gałki

ocznej) mają swoje stacje końcowe w

korze mózgowej

.

W czasie działania

odruchu

bezwarunkowego

zostają jednocześnie

pobudzone

oba te ośrodki

.

Rozwój widzenia obuocznego

Do powstania

normalnego widzenia

obuocznego

z możliwością

oceny kierunku, głębi, barw i jasności
potrzebne są symetryczne
przekazywania boźców optycznych do

kory potylicznej i ośrodków kojarzenia w
korze potyliczno-ciemieniowej i
potyliczno-skroniowej.

Odbywa się to na drodze powstawania

połączeń czasowych

(łuków

odruchowych) między

ośrodkami

kinestetycznymi

różnych grup

mięśniowych takich jak: rąk, szyi, oczu,
nóg i całego tułowia.

Rozwój widzenia c.d.

Z

korowych

ośrodków ruchu

oczu

biegną symetrytczne pobudzenia do
mięśni

synergistycznych i

antagonistycznych

gałek ocznych -

następstwem jest ruch oczu.

Ośrodki w korze mózgowej

Ośrodki stereognozji i czucia

powierzchniowego

(w części

ciemieniowej poza bruzdą środkową)

Ośrodki kojarzeniowe

(w części skroniowej i
ciemieniowo-potylicznej)

Ośrodki wzroku

( w części potylicznej w

polu 17 i 18 ,19)

Ośrodki słuchu

(w płacie

skroniowym)

Rozwój widzenia c.d

.

Optyczne odruchy lokalizacyjne

są

podstawą całego procesu widzenia
przestrzennego w
warunkach fizjologicznych jak i
patologicznych.

U starszych dzieci i dorosłych mają

wyłącznie charakter warunkowy.

Rozwój widzenia c.d.

Bodźcem

optycznych odruchów

lokalizacyjnych

są

podrażnienia

świetlne siatkówki

działające przy

różnych ustawieniach oczu, głowy,
tułowia, kończyn dolnych i górnych.

Rozwój widzenia c.d.

Lokalizacja wzrokowa

dotyczy również

poszczególnych punktów danego
przedmiotu, jest więc

pierwotną

przyczyną

i źródłem wrażenia

kształtu i wielkości

.

Ocena wielkości

jest wynikiem

optycznych odruchów lokalizacyjnych

o

charakterze warunkowym

.

Rozwój widzenia c.d

.

Przy powstawaniu wszystkich

optycznych odruchów lokalizacyjnych
zasadniczą rolę odgrywa

dotyk

Ośrodek stereognozji znajduje się w

części środkowej zakrętu środkowego
tylnego.

Rozwój widzenia c.d

.

Ośrodek stereognozji

(zgodnie z prawami

wyższych czynności nerwowych) łączy się z

innymi

istniejącymi

w tym momencie

ogniskami pobudzenia w

korze

(pol 17, 18, 19) dokąd pobudzenie zdążyło
promieniować oraz w

ośrodkach

kinestetycznych ręki

czynnych przy

wyciąganiu ręki na wprost.

Ośrodek stereognozji

odgrywa ważną rolę

w

początkowych

okresach

tworzenia optycznych odruchów
lokalizacyjnych.

Optyczna lokalizacja mięśniowa

Optyczna lokalizacja mięśniowa
polega na powstawaniu precycyjnych
odruchów optomotorycznych, przy
których bodziec ma charakter
zespołowy:

→

podrażnienie odpowiedniego

miejsca siatkówki

→

określony

stan napięcia mięśni gałki ocznej,
szyji, bądź tułowia.

Mięśnie wzrokowe odbiorcze

Wszystkie

mięśnie kończyn, mięśnie

krtani, gardzieli i jamy ustnej

są

efektorami

optycznych odruchów

lokalizacyjnych oraz optycznych
odruchów jaskrawości, koloru i
nasycenia.

Czynność tych mięśni jest warunkiem
tworzenia się określonych wrażeń
wzrokowych.

Mięśnie wzrokowe nadawcze



mięśnie gałki ocznej



mięśnie szyi



mięśnie skręcające tułów

Wszystkie wymienione grupy mięśni

wywołują odruchy lokalizacyjne

Lokalizacja wzrokowa

Lokalizacja wzrokowa

czyli

świadomość

kierunku

widzianych przedmiotów,

jest odbiciem stanu optymalnego
pobudzenia

komórek kinestetycznych

kory mózgowej

tych grup mięśniowych,

które są czynne przy zwracaniu oczu na
przedmiot, wyciąganiu ręki w jego
kierunku w przestrzeni.

Lokalizacja wzrokowa

Lokalizacja jest

prawidłowa

kiedy

ruchy odpowiadają rzeczywistemu
kierunkowi przedmiotu

Lokalizacja jest

fałszywa

gdy ruch

jest w innym kierunku niż
obserwowany przedmiot

Oko prowadzące

Jedno oko wykazuje lepsze włściwości

optyczne

i czynnościowe -

oko prowadzące

Rozwój oka prowadzącego powstaje nie

tylko z lepszą budową tego oka, ale i z
tendencją do zwrotów głowy istniejąca u
niemowląt.

Przy tendencji do zwrotów głowy w lewo

prowadzącym

staje się oko prawe i

odwrotnie.

Ruchy skojarzone oczu

do 2 – 3 tyg. życia występują
nieskoordynowane ruchy oczu, w
warunkach patologicznych również i
w późniejszym wieku.
Do skojarzonych ruchów oczu dochodzi
nawet wtedy, gdy jedno oko jest zakryte

Bodziec plamkowy oka prawego z
odpowiednim pobudzeniem w
ośrodkach zwrotu tego oka, kojarzy
się z bodźcem plamkowym
i odpowiednim stanem pobudzeń
w ośrodkach oka lewego.

Ruchy skojarzone oczu c.d.

Ruchy zbieżne

i

rozbieżne

zależą od

ośrodka konwergencji

Wzrost pobudzeń tego ośrodka

wywołuje ruch zbieżny, hamowanie
ruch rozbieżny

Ruchy skojarzone oczu c.d.

Zbieżność i rozbieżność

należą do

odruchowych czynności oczu.

Droga prowadząca pobudzenia dla

tych ruchów przypuszczalnie podąża

z

drogą ruchów spojrzenia

skojarzonego

, w końcu osiągając

ośrodek podkorowy w moście

Ruchy skojarzone oczu c.d.

Ruchy obuoczne nazywamy

zwrotami

(versio

), jeżeli obie gałki oczne

poruszają sie równocześnie w tym

samym kierunku.

Jeżeli każde oko porusza się w

kierunku przeciwnym nazywamy

ruchami

zbieżnymi lub rozbieznymi

Kierunki badania zakresów ruchomości

oczu

i ich oznakowanie

oko prawe

oko lewe

OS1

mięsień skośny

dolny

OD1

mięsień prosty

górny

Kierunki badania zakresów ruchomości

oczu

i ich oznakowanie

oko prawe

oko lewe

OS3

mięsień prosty

górny

OD3

mięsień skośny

dolny

Kierunki badania zakresów ruchomości

oczu

i ich oznakowanie

oko prawe

oko lewe

OS4

mięsień prosty

dolny

OD4

mięsień skośny

górny

Kierunki badania zakresów ruchomości

oczu

i ich oznakowanie

oko prawe

oko lewe

OS6

mięsień skośny

górny

OD6

mięsień prosty

dolny

Prawo Sheringtona

Przy skurczu jednego mięśnia

następuje rozluźnienie antagonisty.

Przy

ruchach obojga oczu współpracują

nie tylko mięśnie agonistyczne i

antagonistyczne jednego oka,ale

także niektóre mięśnie oka prawego i

lewego działają razem w podobny

sposób, współpracując w tym samym

polu działania.

Prawo Sheringtona

Prawo Heringa

We wszystkich dowolnych ruchach

oczu jednakowe i równoczesne

bodźce są przekazywane z ośrodków

okoruchowych do mięśni oczu

uczestniczących w zwrotach gałek

ocznych w danym kierunku

patrzenia.

Prawo Heringa znajduje

szczególne zastosowanie przy

porażeniach mięśni gałkowych

.

Prawo Heringa

Zastosowanie Prawa Heringa w

porażeniu prawego nerwu VI

Konwergencja

Jest

symetrycznym zbieżnym ruchem

obu gałek ocznych w płaszczyźnie

poziomej, prowadzącym do

obuocznej fiksacji oglądanego

przedmiotu.

Linie widzenia obojga oczu

ustawione są pod kątem

konwergencji, który jest tym większy,

im bliżej oczu leży oglądany

przedmiot.

Konwergencja może być ruchem

zależnym od woli, w zasadzie jest

odruchem związanym z

akomodacją oraz zwężeniem źrenicy.

Konwergencja c.d.

Każdej dioptrii akomodacji

odpowiadają 3 D konwergencji.

1 DA = 3 DK

Konwergencja nie zmienia się z

wiekiem, istnieje mimo braku

akomodacji w starczowzroczności i

w oczach bezsoczewkowych.

Konwergencja c.d.

W zakres całkowitej konwergencji

wchodzą:

Konwergencja akomodacyjna

(doprowadzająca do obuocznej fiksacji

obserwowanego przedmiotu)

Konwergencja fuzyjna

odruchowa,

poprawiająca niezbyt dokładnie

ustawione oczy przez konwergencję

akomodacyjną i doprowadzająca do

fuzji obuocznych obrazów

Konwergencja c.d.

Konwergencja toniczna

(zależna od spoczynkowego napięcia mięśni

ocznych przy patrzeniu w dal)

Konwergencja psychologiczna

(uwarunkowana poczuciem bliskości

obserwowanego przedmiotu)

Konwergencja c.d.

Siła konwergencji może być mierzona

za pomocą określenia punktu bliży

konwergencji (punctum proximum

convergentae)

Powstawanie fuzji

Bodziec świetlny z danego punktu
przedmiotu pada na odpowiednie

punkty siatkówek

obu oczu,

przewodzony jest do

siatkówek

korowych

.

Punkty te położone jeden nad drugim
w warstwie

IVa i IVc pola 17

.

Zgodnie z prawami czynności mózgu
dwa ogniska pobudzenia, które
jednocześnie istnieją w korze, zostają
ze soba złączone.
Powstaje między nimi silnie
utorowany szlak, łączacy obie
siatkówki korowe.

Powstawanie fuzji

Siatkówki korowe obu oczu stają się
bardzo wcześnie, bo przed
ukończeniem pierwszego roku życia
jedną czynnościową całością
Wspomniane połączenia stanowią
anatomiczną podstawę fuzji.

Zdolność fuzyjna

Otrzymywanie

pojedynczego wrażenia

przy podobnych bodźcach padających
na obie siatkówki, jest wynikiem
nadzwyczaj złożonej czynności mózgu,
dotyczącej ogromnego obszaru

kory

mózgowej

( pola 17,18,19 8, 4 i in).

Wg Krawkowa warstwa

IVb

.

zawierająca

komórki gwiaździste

jest

prawdopodobnie anatomicznym
podłożem zlewania się pobudzeń
idących od jednostronnych połów
siatkówek

Odruch fuzyjny

Powstaje na skutek pobudzenia obu

plamek, w których powstają

obrazy oglądanego przedmiotu, a ma

na celu złączenie ich w jeden obraz.

Powstaje tylko po pobudzeniu

punktów siatkówek mających ten sam

kierunek lokalizacji.

Odruch fuzyjny

jest podstawą

pojedynczego, obuocznego widzenia.

Jednym z podstawowych czynników

warunkujących fuzję jest istnienie

korespondujących punktów siatkówek

obojga oczu .

Fuzja

Na podstawie badań Klinice
Okulistycznej PAM stwierdzono
istnienie fuzji:

między

12 a 13 m. ż.

-

73%

niemowląt
w

14

m. ż

. - u dzieci

100%

Widzenie stereoskopowe

Rozwój widzenia stereoskopowego oraz

peryspektywy u dzieci następuje

stosunkowo wolno.

Dzieci

6 - 7

letnie

dobrze rozpoznają

głębokość.
W

8 – 9 roku życia

zaczyna się

poczucie peryspektywy przy rysowaniu,
właściwie rozwinięte jest w

14 – 16

roku życia.

Horopter prawdziwy

Jest to zbiór punktów dookoła punktu

fiksowanego, które są widziane

pojedynczo przez osobę patrzącą.

Horopter jest zależny od warunków

życia człowieka

Horopter

Horopter

Dla człowieka żyjącego przewaznie poza

domem patrzącego na przedmioty

odległe, horopter przy spojrzeniu w

dal będzie miał postać płąszczyzny

prostopadłej do linii patrzenia.

U człowieka pracującego umysłowo,

który stale czyta siedząc przy stole,

horopter przy fiksacji bliskiego

przedmiotu będzie miał kształt

płaszczyzny przypominającej

powierzchnię stołu.

Anizeikonia

Wrażenie wielkości obrazu uzależnione

jest od napięcia mięśni gałki ocznej i

mięśnia rzęskowego, a przede wszystkim

od odpowiednich zmian pobudzeń

kinestetycznych

Anizeikonia

Anizeikonia jest przyczyną braku

fuzji

( Bielszowski, Berens, Kramer)

Anizeikonia - korekcja

Szkła izeikoniczne mają kształt

przegiętych płytek o dużej grubości i

o małej różnicy krzywizn obu

powierzchni, działają podobnie jak

luneta holenderska (Nateboom, Jena).
Szkło takie ustawia się przed okiem z

mikropsją.

zachowanie anizeikonii po

utracie jednej soczewki

Oko po skorygowaniu + 10 D

wykazuje makropsję około 1,3

(tzn.przedmiot widziany tym okiem

wydaje się 1,3 raza większy, niż

okiem normalnym)

- utrata widzenia obuocznego

Anizeikonia po wypadku

Przed utratą socewki obustronna

miarowość
po korekcji:

-

mikropsja ( gdy oko było

nieskorygowane przez
wiele lat)

-

makropsja ( w przypadkach świeżych

po
skorygowaniu oka

bezsoczewkowego)

Widzenie obuoczne

Wywoływanie widzenia obuocznego:
1. Korekcja wady refrakcji
2. Leczenie skośnej fiksacji:
a) Bangerter (1947) - olśnienia

fałszywej plamki
z jednoczesnym drażnieniem

prawdziwej
b) Cüppers, Sevrin - metoda

powidokowa.

Badanie widzenia obuocznego

Można przeprowadzć w synoptoforze

oraz w wolnej przestrzeni przy

równoległym ustawieniu oczu lub

zachowaniu symetryczności pobudzeń

siatkówek dzięki zastosowaniu przed

oczami wyrównującej korekcji

pryzmatycznej.

Korespondencja siatkówek

Znany jest fakt, że przy normalnym

widzeniu obuocznym każdemu

punktowi jednej siatkówki

odpowiada nie jeden punkt

korespondujący drugiej siatkówki,

ale cały zbiór punktów. Tworzą one

małe pole korespondujące.

Pary punktów obu siatkówek

1.Punkty korespondujące

.

Podrażnienie tych punktów daje

wrażenie takiego samego kierunku

w przestrzeni.

Punkty te są rozmieszczone

symetrycznie wobec plamki i

powstają przy fiksacji przedmiotów

dwuwymiarowych leżących na

horopterze.

Pary punktów obu siatkówek

2.

Punkty parakorespondujące.

Są to pary punktów, z których jeden

znajduje się w jednej siatkówce, a

drugi w dowolnym miejscu pola

korespondującego w drugiej

siatkówce. Jednoczesne

podrażnienie tych par punktów daje

wrażenie głębi.

Pary punktów obu siatkówek

3. Punkty niekorespondujące.
Są to wszystkie inne poza

wymienionym parami punktów obu

siatkówek. Jednoczesne

podrażnienie tych punktów

wywołuje wrażenie dwóch różnych

kierunków przestrzeni a więc

dwojenie

Pary punktów obu siatkówek

Każdy punkt jednej siatkówki korowej łączy

się z całym szeregiem punktów drugiej.

Nazywamy je połączeniami

pędzelkowymi

siatkówkowo-siatkówkowymi.

Jednocześnie każdy punkt obu siatkówek

korowych łączy się z szeregiem ośrodków

kinestetycznych ręki. Nazywamy to

połączeniami

pędzelkowymi siatkówkowo-

kinestetycznymi

. W neurologii tego

rodzaju wiązkom nadaje się nazwę

dywergencji dróg

Stopnie widzenia obuocznego

I stopień - jednoczesna percepcja
II stopień - fuzja
III stopień - widzenie stereoskopowe

Jednoczesna percepcja (j.p)

Jest to zdolność spostrzegania

jednocześnie dwóch różnych obrazów,

z których każdy przekazywany jest

przez siatkówkę jednego oka.

Jednoczesną percepcję

określamy w

wolnej przestrzeni do dali i do bliży

(test Bagoliniego klasyczny, test

Bagoliniego z dwoma filtrami, test

filtrowy, test wizuskopowy)
i w synoptoforze.

Fuzja

jest to zdolność łączenia dwóch

prawie identycznych obrazów

siatkówkowych obojga oczu w jeden,

przy różnym ustawieniu oczu

Zakres fuzji-

zdolność łączenia dwóch

obrazów siatkówkowych w jeden przy

różnym ustawieniu oczu.

Zakres

fuzji zbieżnej

może przekraczć 20°

przy patrzeniu do bliży, do dali 7 °.

Zakres

fuzji rozbieżnej

2-9 ° do bliży,

do dali 2-5

°.

Stereopsja

Zdolność postrzegania trzeciego

wymiaru jest pełna przy prawidłowym

widzeniu obuocznym.

Stereopsja

jest to zdolność łączenia

dwóch obrazów padających na

nieznacznie różniące się

(dysparatne) punkty siatkówek.

Obrazy z obu siatkówek różnią się

nieco od siebie, następuje zlanie się

ich w jedna całość.
Poczucie głębi posiadamy też jednym

okiem –jakby niepełne.

Lokalizacja ośrodków w korze

mózgowej

–

Ośrodki stereognozji

i czucia

powierzchniowego znajdują się w części

ciemieniowej poza bruzdą środkową

–

Ośrodki kojarzeniowe

w części skroniowej

ciemieniowo-potylicznej

–

Ośrodki wzroku

w części potylicznej w

polu 17 i 18

–

Ośrodki słuchu

w płacie skroniowym

Niedowidzenie

Późno wykryte niedowidzenie i zbyt

późno rozpoczęte leczenie rokują

źle co do ostrości wzroku,

niekorzystnie wpływają na

tworzenie prawidłowego widzenia

obuocznego

Niedowidzenie

W przebiegu niedowidzenia w korze mózgowej

dochodzi do konkurencji obojga oczu o połączenia

synaptyczne

z

komórkami gwiaździstymi warstwy IVc

, co prowadzi

do:

redukcji

ilości

rozgałęzień neurytów ciał kolankowatych

bocznych

- zmniejszenia

ciał komórkowych neuronów 17 pola

Brodmana

- spadku szerokości kolumn dominacji

oka chorego.

Zwiększenie ilości rozgałęzień neurytów ciał

kolankowatych bocznych i szerokości kolumn

dominacji ocznej oka zdrowego

Niedowidzenie

Badania Von Noorden`a potwierdzają,

jak ważną rolę odgrywa praca

obuoczna i jak widzenie obuoczne

może przejść w jednooczne pod

wpływem nieprawidłowej modulacji

bodźców otaczającego świata

Około 3% ludzi cierpi na

niedowidzenie, które prowadzi do

znacznego spadku ostrości wzroku

Niedowidzenie

Ważne jest włączenie oka gorzej

widzącego do widzenia obuocznego

przed zakończeniem „okresu

krytycznego”, który trwa u

człowieka do 6-8 r.ż.

Najistotniejszy okres wrażliwości i

plastyczności kory mózgowej jest we

wczesnym okresie życia tj. do 2 r.ż.

Niedowidzenie a zez

Istnieją różne poglądy na temat, czy

niedowidzenie jest przyczyną zeza,

czy też zez doprowadza do

niedowidzenia.

Jedną z przyczyn obecności

niedowidzenia w zezie jest istnienie

nieprawidłowego odruchu

fiksacyjnego w oku niedowidzącym.

Niedowidzenie

W leczeniu pleoptycznym z użyciem

metody Cüppers`a czy Bangertera z

dodatkowym stosowaniem

pryzmatów korekcji ścisłej

i hiperkorekcji, statystycznie nie

uzyskuje się normalizacji fiksacji w

około 25-30% przypadków

Niedowidzenie

Wniosek – czynne zapobieganie

tworzenia się fiksacji

pozaplamkowej i zeza u niemowląt.

Dziecko nie dostrzega początkowo

różnicy między widzeniem osiowym

(plamkowym), a widzeniem

obwodowym co związane jest z

niedojrzałą jeszcze w tym okresie

okolicą plamki

.

Najbardziej istotna

histologicznie cecha w rozwoju

dołka dotyczy

rozmiaru

dołeczka, kształtu

wewnętrznych

i

zewnętrznych segmentów

czopków

dołkowych, a także

zagęszczania czopków w dołku.

W chwili urodzenia dołeczek jest

opisywany jako obszar bezpręcikowy

plamki o wielkości

1100 nm

W ciągu kilku lat obszar ten stopniowo

się zmniejsza poprzez

wewnętrzną

migrację i koncentrację

jąder czopków

i w

okresie 15 – 45 miesięcy od urodzenia

osiąga wielkość charakterystyczną dla

oka dorosłego

tj.700-740 nm

Ostrość wzroku

Ostrość wzroku

noworodka jest b.

niska (niedojrzała plamka i ośroki

wzroku w mózgu) i wynosi 20/600

czy 20/400 wg Snellena (Bircha,

Greenwalda)
Pod koniec 2 tyg. ż. widzi ono

różnicę między doskonałym

widzeniem osiowym, a coraz

słabszym ku obwodowi pola

widzenia (widzeniem obwodowym).

Ostrość wzroku

Trzymiesięczne niemowlę posiada

o.w. równą 20/120

Pełna ostrość wzroku w wieku 3 – 5

lat.

Autorzy opierając się na VEP

stwierdzili, że o.w. poprawia się

szybciej i w wieku 6 – 7 miesięcy

niemowlę posiada ostrość wzroku

wynoszącą 20/20

Tablice Snellena

Tablice badania ostrości wzroku

u małych dzieci ( spojrzenie

uprzywilejowane)

Ocena odległości

Przy widzeniu obuocznym w ocenie

odległości i wielkości przedmiotów

najważniejszą rolę gra akomodacja.

Ma ona wyraźny wpływ na ocenę

odl. do 6 m.

Znaczenie przedmiotów o stałej

wielkości

Wyobraźmy sobie , że stale spotykamy

konia. Gdy koń jest blisko, obraz

siatkówkowy jest duży, gdy daleko – mały,

w pierwszym wypadku zjawia się

pobudzenie komórek kinestetycznych

dające wrażenie bliskiej odległości, w

drugim- dalekiej. W obu wypadkach

otrzymujemy wrażenie tego samego

przedmiotu. Wielokrotne powtarzanie i

utrwalanie tych odruchów doprowadzi do

tego, że przy różnej wielkości obrazów

siatkówkowych zawsze otrzymujemy

wrażenie takiej samej wielkości

przedmiotu, który jest położony w

różnych odległościach.

Dla oceny wielkości przedmiotu ma

znaczenie charakterystyczna pozycja

ciała, jaką przybieramy zwykle patrząc

na dany przedmiot w poszczególnych

momentach jego zbliżania i

oddalania.

Wyobraźmy sobie przedmiot, który

oddala się z nad głowy, a jego

obraz siatkówkowy się nie zmienia.

Musi powstać wrażenie jego

zwiększania. To jest główna przyczyną

złudzenia wzrokowego w postaci

zwiększania sylwetki księżyca i słońca

nad horyzontem.

Rola rodzaju promieniowania

Wieczorem silne promieniowanie

długofalowe jest bodźcem stale

towarzyszącym wrażeniu

zwiększania sylwetki słońca czy

księżyca nad horyzontem.

Złudzenia takie stanowią część

rzeczywistości dotyczącej psychiki

człowieka

Mgła

Przy widzeniu jednoocznym w ocenie

odległości ważną rolę odgrywa mgła i

skład promieniowania. Przedmioty

ziemskie odległe są zamglone i

niebieskie.

Zjawisko to ma prawdopodobnie taką

samą przyczynę jak błękit nieba

( rozproszenie promieni krótkofalowych

przez cząsteczki mgły.

Przestrzenne złudzenia wzrokowe

Złudzenia wzrokowe wchodzą w zakres

psychofizjologii wzroku.

Przy oglądaniu figur niezwykłych należy brać pod

uwagę zmiany fizyczne, jakie powstają w

siatkówce i drodze wzrokowej, należy

szczególnie brać pod uwagę zjawisko fizyczne,

które można by nazwać „przyciągającym

działaniem ognisk pobudzenia”.

W razie obecności w korze 2 ognisk pobudzenia

kierunki lokalizacyjne będą inne, jeśli działają

one oddzielnie, inne gdy działają jednocześnie.

Działając oddzielnie – wywołują prawidłowe, celne

optyczne odruchy lokalizacyjne

Działając jednocześnie - każde wywołuje odruch

lok. W kierunku bliższym od

drugiego. Wydaje się, że odległość jest mniejsza

niż w rzeczywistości.

Ocena pionu i poziomu

U ludzi przy patrzeniu

jednoocznym odchylenia przy

wyznaczaniu punktów na linii w

pionie dochodzą do 3 st i więcej.

Patrząc okiem prawym

wyznaczamy linę zgodną z ruchem

wskazówek zegara, okiem lewym -

nachyloną przeciwnie.

Złudzenie wielkości odcinków

•

Odcinki z małymi końcówkami typu

Mller-Lyera

•

Odcinki zaopatrzone w końcówki

zwiększające rozmiary figury dają

wrażenie wydłużenie odcinka.