1

Edukacja zdrowotna w

Edukacja zdrowotna w

pielęgniarstwie

pielęgniarstwie

psychiatrycznym

psychiatrycznym

Opracowała: mgr Halina Miturska

Opracowała: mgr Halina Miturska

2

1.

1.

Prawo człowieka do informacji:

Prawo człowieka do informacji:



Konstytucja,

Konstytucja,



Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej,

Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej,



Ustawa o ochronie zdrowia

Ustawa o ochronie zdrowia

psychicznego.

psychicznego.

3

2.

2.

Przeniesienie ciężaru opieki

Przeniesienie ciężaru opieki

zdrowotnej na środowisko jako

zdrowotnej na środowisko jako

założenie współczesnej ochrony

założenie współczesnej ochrony

zdrowia, zdrowia psychicznego.

zdrowia, zdrowia psychicznego.

3.

3.

Postawy pacjentów i ich rodzin

Postawy pacjentów i ich rodzin



compliance

compliance



non compliance

non compliance



współpraca zależy od obydwu stron

współpraca zależy od obydwu stron

4

Przykłady postaw

Przykłady postaw



Pacjent nie widzi potrzeby leczenia,

Pacjent nie widzi potrzeby leczenia,

stosuje mechanizmy obronne

stosuje mechanizmy obronne

(wypieranie, zaprzeczanie).

(wypieranie, zaprzeczanie).

Rodzina – zaprzecza chorobie,

Rodzina – zaprzecza chorobie,

wypiera, racjonalizuje.

wypiera, racjonalizuje.



Pacjent może nie zgłaszać lekarzowi

Pacjent może nie zgłaszać lekarzowi

objawów ubocznych na leki – sam

objawów ubocznych na leki – sam

odrzuca leczenie.

odrzuca leczenie.

5



Subiektywna reakcja na lek może

Subiektywna reakcja na lek może

wpływać na stosunek do terapii.

wpływać na stosunek do terapii.



Przyczyną

Przyczyną

non compliance

non compliance

ze strony

ze strony

terapeuty jest np.:

terapeuty jest np.:

-

rozbieżność opinii,

rozbieżność opinii,

-

brak standardów,

brak standardów,

-

rozbieżność działań,

rozbieżność działań,

-

bezzasadna rutyna,

bezzasadna rutyna,

-

brak autorytetu, oparcia, zaufania.

brak autorytetu, oparcia, zaufania.

6

4.

4.

Cele psychoedukacji:

Cele psychoedukacji:



przyspieszenie procesu leczenia,

przyspieszenie procesu leczenia,



zapobieganie nawrotom.

zapobieganie nawrotom.

Korzyści:

Korzyści:

- terapeutyczne,

- terapeutyczne,

- środowiskowe,

- środowiskowe,

- ekonomiczne.

- ekonomiczne.

Koncentrujemy się na silnych stronach

Koncentrujemy się na silnych stronach

pacjenta.

pacjenta.

7

5.

5.

Czynniki wpływające na

Czynniki wpływające na

efektywność psychoedukacji:

efektywność psychoedukacji:

A.

A.

Struktura organizacyjna placówki:

Struktura organizacyjna placówki:



specyfika oddziału psychiatrycznego,

specyfika oddziału psychiatrycznego,

okres pobytu pacjenta, faza choroby,

okres pobytu pacjenta, faza choroby,

opieka poszpitalna,

opieka poszpitalna,



przygotowanie personelu.

przygotowanie personelu.

8

B.

B.

Czynniki związane z osobą adresata

Czynniki związane z osobą adresata

programu:

programu:



możliwości poznawcze,

możliwości poznawcze,



poziom krytycyzmu,

poziom krytycyzmu,



postawa osoby leczonej i rodziny

postawa osoby leczonej i rodziny

(gotowość poznawcza).

(gotowość poznawcza).

Ważna jest wiara w możliwość zmiany

Ważna jest wiara w możliwość zmiany

i życia z chorobą.

i życia z chorobą.

9

C.

C.

Postawa edukatora:

Postawa edukatora:



kompetencje, szacunek do osoby, empatia,

kompetencje, szacunek do osoby, empatia,



znajomość pacjenta i jego kontaktów

znajomość pacjenta i jego kontaktów

w rodzinie,

w rodzinie,



preferowany system wartości,

preferowany system wartości,



postawa wobec autorytetów.

postawa wobec autorytetów.

Konieczna podstawowa znajomość technik

Konieczna podstawowa znajomość technik

z zakresu prowadzenia grupy.

z zakresu prowadzenia grupy.

10

Cechy edukatora /

Cechy edukatora /

pożądane zachowania

pożądane zachowania



swoboda i pewność,

swoboda i pewność,



plastyczność,

plastyczność,



obiektywizm,

obiektywizm,



unikanie nadmiaru informacji,

unikanie nadmiaru informacji,



regularne powtarzanie pewnych

regularne powtarzanie pewnych

ważnych treści,

ważnych treści,

11



częste sprawdzanie, co i jak zostało

częste sprawdzanie, co i jak zostało

zrozumiane,

zrozumiane,



częsta klaryfikacja – wyjaśnianie,

częsta klaryfikacja – wyjaśnianie,



częste podsumowania,

częste podsumowania,



w przypadku chaosu informacyjnego

w przypadku chaosu informacyjnego

dokonywanie uporządkowania,

dokonywanie uporządkowania,

12



nie jest dopuszczalne krytyczne

nie jest dopuszczalne krytyczne

ocenianie,

ocenianie,



można stosować parafrazę –

można stosować parafrazę –

przerobienie treści irracjonalnej na

przerobienie treści irracjonalnej na

logiczną, uogólnioną informację,

logiczną, uogólnioną informację,



nie należy wdawać się w dyskusję ze

nie należy wdawać się w dyskusję ze

stałymi dyskutantami,

stałymi dyskutantami,

13



należy przestrzegać formalności

należy przestrzegać formalności

zgłaszania się do odpowiedzi,

zgłaszania się do odpowiedzi,



wyczyszczanie dygresji (… to nie jest

wyczyszczanie dygresji (… to nie jest

na temat),

na temat),



stosowanie pomocy audiowizualnych,

stosowanie pomocy audiowizualnych,



ilość spotkań i czas trwania

ilość spotkań i czas trwania

dostosować do możliwości grupy,

dostosować do możliwości grupy,



ważny jest czas i długość przerw,

ważny jest czas i długość przerw,

14



istotny jest sposób zachowania

istotny jest sposób zachowania

(siedzenie, modulacja głosu),

(siedzenie, modulacja głosu),



potrzebna jest wiedza z

potrzebna jest wiedza z

psychopatologii

psychopatologii

i psychologii,

i psychologii,



konieczna współpraca zespołu

konieczna współpraca zespołu

terapeutycznego (pacjent i rodzina nie

terapeutycznego (pacjent i rodzina nie

mogą uzyskiwać sprzecznych

mogą uzyskiwać sprzecznych

informacji).

informacji).

15

Szczegółowe cele

Szczegółowe cele

psychoedukacji:

psychoedukacji:



nauka samoobserwacji,

nauka samoobserwacji,

rozpoznawanie objawów,

rozpoznawanie objawów,



nauka o działaniu leków, objawach

nauka o działaniu leków, objawach

ubocznych i zasadach kuracji lekowej,

ubocznych i zasadach kuracji lekowej,



nauka o sposobie radzenia sobie w

nauka o sposobie radzenia sobie w

kryzysie,

kryzysie,



nauka radzenia sobie w

nauka radzenia sobie w

społeczeństwie,

społeczeństwie,

16



wyposażenie w umiejętności

wyposażenie w umiejętności

interpersonalne,

interpersonalne,



akceptacja i umiejętność życia z

akceptacja i umiejętność życia z

chorobą,

chorobą,



zwiększenie motywacji do leczenia,

zwiększenie motywacji do leczenia,

wydłużenie remisji, zmniejszenie kosztów

wydłużenie remisji, zmniejszenie kosztów

leczenia, skrócenie hospitalizacji,

leczenia, skrócenie hospitalizacji,



rozbudowanie systemu wsparcia,

rozbudowanie systemu wsparcia,



uruchomienie własnych rezerw.

uruchomienie własnych rezerw.

17

Formy psychoedukacji

Formy psychoedukacji

1.

1.

Indywidualne

Indywidualne

2.

2.

Grupowe:

Grupowe:

sami pacjenci, sami

sami pacjenci, sami

członkowie rodzin, rodzina z

członkowie rodzin, rodzina z

pacjentem.

pacjentem.



Grupa do 15 osób

Grupa do 15 osób



Ważny dobór osób ze względu na rodzaj

Ważny dobór osób ze względu na rodzaj

zaburzeń oraz czas trwania choroby.

zaburzeń oraz czas trwania choroby.

18



Forma: wykłady, seminaria.

Forma: wykłady, seminaria.



8 – 10 sesji,

8 – 10 sesji,



Każda na określony temat.

Każda na określony temat.



Udzielamy informacji, proponujemy

Udzielamy informacji, proponujemy

rozwiązania.

rozwiązania.



Rozpoczęcie – w krótkim czasie po

Rozpoczęcie – w krótkim czasie po

ustąpieniu objawów wytwórczych.

ustąpieniu objawów wytwórczych.

19

Przebieg spotkania

Przebieg spotkania

1.

1.

Wstęp

Wstęp

– poznanie nastroju w grupie,

– poznanie nastroju w grupie,

podsumowanie poprzedniego spotkania.

podsumowanie poprzedniego spotkania.

2.

2.

Realizacja tematu.

Realizacja tematu.

3.

3.

Rekapitulacja.

Rekapitulacja.

Można zawrzeć kontrakt z grupą na

Można zawrzeć kontrakt z grupą na

pierwszym spotkaniu (sojusz

pierwszym spotkaniu (sojusz

terapeutyczny), jak również

terapeutyczny), jak również

przeprowadzić ankietę wstępną

przeprowadzić ankietę wstępną

i po cyklu spotkań.

i po cyklu spotkań.

20

Rozpoczynamy od poznania pacjenta:

Rozpoczynamy od poznania pacjenta:

- wywiad,

- wywiad,

- objawy,

- objawy,

- subiektywne przeżywanie choroby,

- subiektywne przeżywanie choroby,

- funkcjonowanie w rodzinie,

- funkcjonowanie w rodzinie,

- problemy,

- problemy,

- poziom krytycyzmu.

- poziom krytycyzmu.

21

Problemy w

Problemy w

psychoedukacji

psychoedukacji

1.

1.

Dobór grupy

Dobór grupy

– osoby muszą mieć

– osoby muszą mieć

do siebie zaufanie.

do siebie zaufanie.

2.

2.

Problem przełamania bariery

Problem przełamania bariery

– aby

– aby

chory nie tkwił w przekonaniu, że

chory nie tkwił w przekonaniu, że

inni nie potrafią zrozumieć jego

inni nie potrafią zrozumieć jego

problemów.

problemów.

22

3.

3.

Zapewnienie trwałości,

Zapewnienie trwałości,

operacyjności wiedzy

operacyjności wiedzy

, aby pacjent

, aby pacjent

mógł wykorzystać zdobytą wiedzę.

mógł wykorzystać zdobytą wiedzę.

4.

4.

Tendencja do wykorzystania

Tendencja do wykorzystania

zdobytej wiedzy w niewłaściwym

zdobytej wiedzy w niewłaściwym

celu

celu

, np. utwierdzenie się w

, np. utwierdzenie się w

chorobie, pobyt w szpitalu jako

chorobie, pobyt w szpitalu jako

„sposób na życie”.

„sposób na życie”.