1

Zrównoważony rozwój

Wykład 03

prof. dr hab. inż. Janusz
Kindler

Zrównoważone gospodarowanie zasobami
naturalnymi odnawialnymi i nieodnawialnymi.
Problem rzadkości zasobów. Czynniki
kontrolujące wyczerpywalność zasobów.
Zasoby odnawialne i zasady ich
wykorzystywania. Zasoby nieonawialne
pozwalające na wielokrotne ich wykorzystanie
(recycling). Zasoby energetyczne nie
pozwalające na ich powtórne wykorzystanie.

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

2

Uwagi wstępne

Pierwsze koncepcje oparte na założeniu, że dostępność zasobów naturalnych jest

ograniczona (szczupłość zasobów) i wyznacza górną granicę rozwoju gospodarczego oraz

dobrobytu społecznego,
Współczesne koncepcje istnienia granic wyznaczających nieprzekraczalny poziom

korzystania z zasobów naturalnych – uznanie roli techniki i czynników instytucjonalnych

(postępu cywilizacyjnego), które są w stanie przeciwstawić się degradacji i wyczerpywaniu

się zasobów naturalnych,
Rola kryzysu ekologicznego lat 60. i 70. XX wieku,
W ujęciu neoklasycznej teorii gospodarowania zasobami naturalnymi, coraz rzadsze

występowanie zasobów => wzrost cen => rozwój substytucji,
Podstawowe zagadnienie to rozłożenie w czasie poziomu dobrobytu społecznego – obecne i

przyszłe pokolenia,
Wartość surowców nieodnawialnych w czasie musi rosnąć wykładniczo, w tempie określonym

przez stopę procentową (Hotelling)
Analiza energetyczna jako nowy kierunek zintegrowanych badań nad problemami

gospodarowania zasobami naturalnymi.

Zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych. Problem rzadkości zasobów.

Czynniki kontrolujące wyczerpywalność zasobów. Zasoby odnawialne. Zasoby

nieodnawialne. Surowce pozwalające na wielokrotne ich wykorzystanie (recycling).

Surowce energetyczne nie pozwalające na ich powtórne wykorzystanie. Zasoby

naturalne w Polityce Ekologicznej Państwa.

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

3

Zasoby naturalne

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

4

Zasoby naturalne

Dostępno
ść

Własność fizyczna zasobu

biologiczne

minerały
nieenergetyczne

energia

środowiskowe

nieograni-
czone
niewyczer-
pywalne
odnawialne

produkty rolne:

np. zboża,

kukurydza,

produkty leśne,

ryby, zwierzęta

domowe,

zwierzyna

łowna, drewno,

kwiaty

sól

promieniowanie

słoneczne,

etanol, energia

wodna, drewno

opałowe,

energia

geotermalna

wody,

powietrze,

gleba, lasy,

populacje

zwierząt

wyczerpy-
walne,
nieodnawia
l-ne

torf

większość

minerałów, np.

złoto, rudy

żelaza, boksyty,

wierzchnia

warstwa gleby

ropa naftowa,

gaz ziemny,

węgiel, uran

gatunki

zagrożone,

dziewicze

obszary

przyrody,

niektóre

zbiorniki

wodne,

warstwa

ozonowa

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

5

Problem rzadkości (scarcity) zasobów

C = C

p

x P

gdzie: C – konsumpcja zasobów,

C

p

– kosumpcja per capita,

P - liczba ludności.
Jeżeli C

p

i P się podwaja, to C wzrasta 4 x,

Dwa scenariusze w USA (z lat 1970.)
- (1) 2 dzieci na 1 rodzinę => ludność 300 mln w 2015
- (2) 3 dzieci na 1 rodzinę => ludność 400 mln w 2015

Wnioski: (a) zużycie zasobów mineralnych dla (1) 17% > niż dla (1),

(b) popyt na usługi rekreacyjne dla (1) 30% < niż dla (2),
(c) za 50 lat dla (2) ceny żywności > niż dla (1).

Sam rynek nie sprawy nie załatwi ..., poszczególne złoża lub kopalnie

ulegną wyczerpaniu, ale czy grozi nam całk. wyczerpanie zasobów ?

Ludność Polski – 38092 tys. (2010); 35993 tys (2035) – scenariusz

najbardziej realistyczny wg. GUS;

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

6

Wyczerpywalność zasobów

Wskaźniki wyczerpywalności powinny spełniać nast.

warunki:

- Antycypacja,
- Porównywalność,
- Możliwość obliczenia na podstawie dostępnych danych.

Czynniki kontrolujące wyczerpywalność zasobów

- Poszukiwania i odkrycia;
- Postęp technologiczny;
- Substytucja - elastyczność substytucji

Diagnozowanie wyczerpywalności

- Wskażniki fizyczne;
- Wskażniki ekonomiczne;

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

7

Czynniki kontrolujące wyczerpywalność

zasobów

Poszukiwania i odkrycia

Firma maksymalizująca zysk będzie prowadziła poszukiwania tak

długo dopóki krańcowy koszt poszukiwań nie będzie przekraczał

krańcowej renty (różnicy miedzy krańcową ceną użytkownika, a

krańcowym kosztem wydobycia). Jaka jest reakcja na wzrost liczby

ludności? => rośnie P => rośnie popyt => rosną ceny => rośnie

renta, a więc firmy poszukiwawcze mogą sobie pozwolić na

podnoszenie kosztów wydobycia.

Postęp technologiczny

Zwiększające się koszty wydobycia zachęcają do nowych

poszukiwań w zakresie postępu technicznego (technologicznego).
-Mało siły roboczej, a dużo kapitału => nowe technologie

bardziej kapitałochłonne.
-Dużo siły roboczej, a mało kapitału => odwrotnie.

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

8

Poszukiwania gazy łupkowego w Polsce

(wydano ok. 50 koncesji 5-letnich, wstępna ocena ok.1.5 – bln m

3

gazu)

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

9

Czynniki kontrolujące wyczerpywalność

zasobów

Substytucja -

w ekonomii zjawisko zastępowania w

procesie

produkcji

lub konsumpcji jednych dóbr lub usług

innymi. Substytucja w procesie konsumpcji ma miejsce

wówczas, gdy tę samą potrzebę można zaspokoić przy użyciu

różnych dóbr lub usług (nazywa się je substytutami).
Przyczynami substytucji mogą być zmiany preferencji

konsumentów (gustów, upodobań, mody), zróżnicowane

zmiany poziomu cen dóbr i usług, stanowiących wzajemne

substytuty, lub zmiany poziomu dochodów konsumentów.
Substytucja w procesie produkcji może dotyczyć czynników

produkcji lub wytwarzanych produktów. Substytucja czynników

wytwórczych polega na zmianach ilościowych proporcji pracy,

ziemi i kapitału, zużywanych do wytworzenia określonego

produktu, będących zazwyczaj rezultatem długofalowych

tendencji zmian ich cen.

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

10

Cenowa elastyczność substytucji

wyczerpywalność zasobów

Cenowa elastyczność substytucji między dwoma czynnikami produkcji

(powiedzmy X i Y) jest określona jako stosunek procentowej zmiany w

ilości tych czynników do procentowej zmiany ich cen (P

x

i P

y

)

ES = [Δ(X/Y)] x [Δ (P

y

/P

x

)] : [X/Y

] x [P

y

/ P

x

]

Jeżeli zwiększenie ilosci pierwszego czynnika produkcji prowadzi do

zmniejszenia ilosci drugiego, to te czynniki produkcji są substytutami
Zastępowanie zasobów bardziej wyczerpywalnych przez mniej

wyczerpywalne. Im większe możliwości substytucji, tym mniejszy

wpływ wyczerpywalności na wielkość produkcji;
Przykład drewna: rosnący popyt na drewno zachęcał do jego

substytucji przez węgiel (opalanie), stal (mosty), beton (budownictwo),

sztuczne tworzywa (opakowania). Jednocześnie nowe odkrycia w

leśnictwie => szybko rosnące drzewa.

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

11

Trudny pomiar nieodnawialności

liczba lat na ile wystarczy zasobu

1934 r. – miedzi w USA wystarczy na 40 lat

1974 r. – ... na 57 lat

cena zasobu

wpływ innych czynników, np.

•

drewno  cena stała: ilość , ale koszt obróbki też 

•

aktualna cena ropy  czynniki polityczne

koszt odkrycia nowych złóż
koszt uzyskania jednostki zasobu

c = ( * L +  * K) / Q

L – nakład pracy (np. poziom zatrudnienia, ilość

roboczogodzin)

K – kapitał odtwarzalny (urządzenia, budynki)

Q – ilość wydobytego zasobu

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

12

Diagnozowanie wyczerpywalności

wskaźniki fizyczne

Wskaźniki fizyczne: liczba lat na ile wystarczy dany zasób – B.
NIEDOSKONAŁE!

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

13

Zasoby odnawialne Polski

1. Gleba

Polska: ok. 15 mln ha

2. Las

9 mln ha

3. Woda

0.8 mln ha, 50 km

3

rocznie

4. Łowiska ryb

3 mln ha w 200 km pasie przybrzeżnym (30%) + 70% (poza
Bałtykiem)

5. Zasoby genetyczne i dziko żyjące gatunki
6. Obiekty ochrony przyrody

3 mln ha + 7 mln ha (obszary chronionego krajobrazu)

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

14

Jak gospodarować w sposób

zrównoważony zasobami odnawialnymi ?

Zasoby odnawialne, w przeciwieństwie do nieodnawialnych, mogą być

eksploatowane bez końca,
Naturalne wydawało się, aby regułę gospodarowania nimi oprzeć na pojęciu

tzw. maksymalnego zrównoważonego (trwałego) wykorzystania

zasobu (MZW, ang. MSY – maximum sustainable yield),
Aby przychód z eksploatacji zasobu odnawialnego, np. lasu czy łowiska ryb,

mógł być trwały, powinno się wykorzystywać jedynie jego naturalny przyrost

Δx,
Jednak ów naturalny przyrost, np. w łowisku ryb różnica między urodzinami i

zgonami, jest różny i zależy od tego jak ma się wielkość stada do pojemności

środowiska,
Stado małe => przyrost naturalny mały, a przy stadzie osiągającym granice

wyznaczone pojemnością środowiska, przyrost naturalny staje się bliski zeru

(urodzenia są równoważone przez zgony),
Gdzieś wewnątrz tego przedziału można się spodziewać wielkości stada x

MZW

przy którym nadwyżka urodzin nad zgonami jest największa z możliwych
Utrzymywanie stada na tym poziomie, po to aby cyklicznie odławiać
nadwyżkę, pozwala na osiąganie MZW (MSY).

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

15

Koncepcja MZW (MSY)

MZW –
maksimum
zrównoważonego
wykorzystania
zasobu
(MSY – maximum
sustainable yield)

MZW = x / t

t – czas

odtworzenia
zasobu

x

opt

– optymalna

ilość zasobu

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

16

Jak gospodarować zasobami odnawialnymi?

1. Strategia zrównoważona

Utrzymywać liczebność na poziomie X

opt

, eksploatując

co okres



t nadwyżkę równą MZW *



t

2. Strategia rabunkowa

Wyciąć las, wybić stado, wyłowić ławicę itp. ...
... i zainwestować uzyskane środki gdzie indziej...
... jeśli tam można spodziewać się większych zysków

Źródło i dalsze szczegóły dot. gospodarowania zasobami odnawialnymi:

T. Żylicz, Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych, PWE, 2004

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

17

Zasoby odnawialne – gleby

Warunki zrównoważonego wykorzystania:

przeciwdziałanie degradacji:

nadmierna eksploatacja
erozja

prowadzenie polityki konserwacji gleb

 okresowe wyłączanie z produkcji rolniczej, odłogowanie:

stosunkowo tani sposób odnowy gleb
pozwala na elastyczniejsze reagowanie rolnictwa na zmienny

popyt
Ale:

koszty odszkodowań za utracone zyski
intensywniejsza gospodarka na glebach nie odłogowanych

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

18

Zasoby odnawialne – lasy

Model
Faustmanna

Nachylenie półprostych
wychodzących z początku
układu => średnie tempo
przyrostu masy drewna,
którego maksimum
przypada w momencie t

MSY

i wynosi MSY = Δv

MSY

/t

MSY

Dla większości drzew
europejskich:

t

MSY

= 40 do 70 lat

okres rotacji  t

MSY

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

19

Zasoby odnawialne – lasy

określenie długości rotacji nasadzeń na działce w celu

maksymalizacji wartości bieżącej z przyszłych nasadzeń 

model Faustmanna (1849)

wnioski z modelu (i jego pochodnych):

las tnie się częściej niż wynika to z MSY:

• koszty: koszt nasadzenia i utrzymania drzew, ryzyko,

zamrożenie kapitału

im starszy las, tym cenniejszy przyrodniczo i turystycznie



dążenie do wydłużenia okresu rotacji:

są metody włączenia tej wartości w model, ale:

• wydłużenie okresu rotacji kosztuje  „ucieczka” leśników

przed wprowadzeniem drzew w wiek interesujący dla ekologów

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

20

Zasoby odnawialne – lasy

Warunek zrównoważonego wykorzystania (podsumowanie):

optymalizacja okresu rotacji przy uwzględnieniu kryteriów:

ekonomicznego (ciąć młody las)
przyrodniczego (ciąć jak najpóźniej)

... tak, by rozwiązanie było korzystne ekonomicznie dla

leśnictwa

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

21

Zasoby odnawialne – woda

Warunki zrównoważonego wykorzystania:

wymuszenie oszczędności wody przez wprowadzenie:

opłat za pobór wody
koncesji za eksploatację źródeł wody

ochrona jakości wód przez korzystanie z instrumentów

ochrony

środowiska:

podejściem nakazowo-kontrolnym
podejściem „ekonomicznym”: opłaty i kary za produkcję ścieków

problemy „szczególne”: wprowadzenie zarządzania

zlewniowego, rozwój i zwiększenie efektywności

monitoringu...

Podstawa prawna:

Prawo Wodne (Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r., (Dz. U. Nr 115, poz.

1229): 110 stron, 220 artykułów)

Ramowa Dyrektywa Wodna (ang. WFD)

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

22

Zasoby odnawialne – połowy ryb

Dwa przypadki:
1.

Łowisko jest prywatną/państwową własnością  odłowy na

poziomie zbliżonym do MSY (lub wariant „rabunkowy”)

2.

Odłowy zachodzą w sytuacji wolnego dostępu:

niski / malejący zysk
ryzyko wyczerpania zasobu

Dlaczego:
na początku bardzo wysokie zyski  przyciągnięcie

konkurencji  wzrost podaży, spadek cen  wzrost

kosztów połowu (małe ławice) 

 osiągnięcie punktu równowagi bionomicznej

(nieefektywna ekonomicznie i biologicznie)

 lub spadek populacji poniżej x

min

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

23

Zasoby odnawialne – połowy ryb

Warunek zrównoważonego wykorzystania  wymuszenie

bardziej racjonalnego zachowania  ograniczenie

wielkości połowów:

okresy ochronne

nieefektywne ekonomicznie  m.in. zwiększenie cen ryb

ograniczenia sprzętowe

łatwe do ominięcia, nieefektywne

ograniczenie liczby statków

efekt „naszpikowania kapitałowego”

zbiorcze kwoty połowowe

„kto pierwszy ten lepszy”, rozminięcie okresów popytu i podaży

podatki od wielkości połowu

trudne do wprowadzenia

indywidualne kwoty zbywalne

odpowiednik uprawnień zbywalnych

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

24

Zasoby genetyczne

Materialne korzyści z bioróżnorodności (tj. z zasobów genetycznych) [5]:

połowa lekarstw pochodzi z dziko żyjących organizmów
wartość handlowa takich organizmów wynosiła 40 mld USD (lata 80,

USA)

wykorzystywane w przemyśle do produkcji gumy, farb, środków

owadobójczych, detergentów, produktów spożywczych itd

geny dziko żyjących roślin są podstawą inżynierii genetycznej

Ocenia się, że rocznie znika 40 000 gatunków. [?]

Rozwiązania:

wdrażanie międzynarodowych porozumień o ochronie

bioróżnorodności

ochrona in situ (na miejscu) i ex situ (w międzynarodowych i

narodowych

bankach genów)

Polskie banki genów: żyto, kostrzewa, kupkówka i groch.

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

25

Obiekty ochrony przyrody

Formy ochrony przyrody:

1.

parki narodowe

2.

rezerwaty przyrody

3.

parki krajobrazowe

4.

obszary chronionego krajobrazu

5.

obszary Natura 2000

6.

pomniki przyrody

7.

stanowiska dokumentacyjne

8.

użytki ekologiczne

9.

zespoły przyrodniczo-krajobrazowe

10.

ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 16
kwietnia 2004 r. o
ochronie przyrody (Dz.
U. Nr 92, poz. 880):
80 stron, 160 artykułów

Warunek zrównoważonego wykorzystania  przede

wszystkim przestrzeganie prawa ochrony przyrody

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

26

A zrównoważone gospodarowanie zasobami

nieodnawialnymi ?

Problem nie może być analizowany statycznie, ponieważ jego

istota polega na podjęciu decyzji o tym jak rozłożyć w czasie
wykorzystanie tych zasobów,

Alternatywa: szybsza ich bieżąca eksploatacja, lub jej

wstrzymanie z myślą o przyszłych korzyściach (przyszłych
pokoleniach),

Trzeba porównać różne czasowe rozkłady kosztów i korzyści z

eksploatacji tych zasobów, a to wymaga zastosowania dyskonta,

Jedyne co na pewno wiadomo => wykorzystanie zasobów

nieodnawialnych powinno maksymalizować nadwyżkę korzyści nad
kosztami,

Problem właściwej stopy dyskontowej,
Reguła Hotellinga (patrz T. Żylicz, Ekonomia środowiska i zasobów

naturalnych, PWE, 2004).

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

27

Zasoby nieodnawialne pozwalące na wielokrotne

ich wykorzystanie

(recykling/odzysk)

W przeciwieństwie do zasobów energetycznych, wiele
minerałów nieenergetycznych, np.metali, zachowuje swoje
właściwości chem-fizyczne w procesie ich wykorzystania.
Co to znaczy ekonomicznie efektywny poziom recyklingu?
Czy rynek jest w stanie nam zagwarantować, że osiągniemy
recykl na takim poziomie?
Zjawisko planowej krótkorwałości. Czy rynek może nam
zagwarantować osiągniecie ekonomicznie efektywnego
poziomu trwałości?
Koszty wydobycia rosną. Koszty składowania również. Stąd
zainteresowanie recyklingiem. Ale musi być popyt na
produkty z odzysku => chłonność rynku. Przewaga recyklingu
materiałw jednorodnych.

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

28

Odzysk/recykling

Recykling, recyklizacja (ang. recycling) – jedna z kompleksowych

metod ochrony środowiska naturalnego. Jej celem jest ograniczenie

zużycia surowców naturalnych oraz zmniejszenie ilości odpadów.
Według Ustawy o Odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. z 2001 r.

Nr 62, poz. 628)

x)

pod pojęciem recyklingu "rozumie się taki odzysk, który

polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych

w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub

materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym

też

recykling organiczny

, z wyjątkiem odzysku energii.„

Zasadą działania recyklingu jest maksymalizacja ponownego

wykorzystania tych samych materiałów, z uwzględnieniem minimalizacji

nakładów na ich przetworzenie, przez co chronione są surowce naturalne,

które służą do ich wytworzenia oraz surowce służące do ich późniejszego

przetworzenia.

x)

Do ustawy z 2001 r. zostały wprowadzone zmiany wg. nowej Ustawy o Odpadach z dnia 25

lutego 2010 roku (Dz.U. Z 2010 r. Nr. 28. Poz.145).

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

29

Recykling

Należy spełnić pewne wymagania, aby recykling stał się
ekonomicznie możliwy i środowiskowo efektywny. Do
nich należą adekwatne źródło recyklatów, system, który
pozyskuje te recyklaty ze strumienia odpadów w pobliżu
fabryk zdolnych do przetwarzania recyklatów i
potencjalne zapotrzebowanie na produkty recyklingu. Te
dwa wymagania są często nie brane pod uwagę,
jednakże bez nich rynek przemysłowy produkcji
wykorzystujący zebrane materiały i rynek konsumentów
dla produktów wytwarzanych nie jest kompletny i staje
się tylko „zbieraniem”.

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

30

Zasoby naturalne podlegające

recyklingowi -

przykład

100 kg np. miedzi jest w produkcie, którego „życie” określamy

na 1 rok,
Założenie: po roku, 90% miedzi, tj 90 kg, może być odzyskane i

powtórnie wykorzystane,
Pod koniec drugiego roku znów można wykorzystać 90%

pozostałych 90 jednostek, zostaje nam 81 kg miedzi, ... itd., itd.
O ile zwiększyliśmy posiadany zasób dzięki recyklingowi?
Jeżeli początkowa ilość zasobu równa się A (100 kg), a stopa

odzysku jest równa a = 0.9, to proces wzrostu ilości miedzi do

wykorzystania
Z = A + Aa + Aa

2

+ Aa

3

+ ....= 100 + 90 + 81 + 72.9 + ..... =

A/(1 – a)
Co znaczy a = 0, a co znaczy a = 1?
Dyskusja ....

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

31

Zasoby naturalne podlegające

recyklingowi -

przykład

Związek między krańcowymi kosztami

składowania odpadu, a ekonomicznie

efektywnym poziomem odzysku,
Np. koszt odzysku miedzi z odpadów 20 tys.zł/t;
Koszt sprzedaży odzyskanej miedzi 10 tys.zł/t –

czy to jest rozwiązanie ekonomicznie efektywne?
Tak, jeżeli weźmiemy pod uwagę krańcowe

koszty składowania, których udało się uniknąć, w

wysokości 20 tys.zł/t, to koszty wynoszą 20

tys.zł/t, a efekt 10 + 20 = 30 tys.zł/t;

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

32

Zasoby naturalne podlegające recyklingowi

-

przykład

MC

p

– krańcowy

prywatny koszt
składowania

MC

s

– krańcowy

społeczny koszt
składowania

MC

R

– krańcowy

koszt odzysku

Q

s

– społecznie

optymalna ilość
odzyskiwanego
surowca

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

33

Jak zwiększyć poziom odzysku ?

promować systemy depozytowe
zwiększyć poziom stałych opłat

trudne politycznie
jeśli efektywne – muszą być wysokie

wprowadzić zmienne opłaty

Przykład:
Highbridge, New Jersey, styczeń 1988

stała roczna opłata 280$  wprowadzenie pojemników na śmiecie z nalepką

miasta:
52 nalepki za 140$ + 1.25$ za dodatkową nalepkę

Efekty:
• 25% redukcja ilości odpadów
• zwiększone zastosowanie kompostu w przydomowych ogródkach
• radykalne zwiększenie odzysku papierów, szkła i puszek
• szczególnie korzystne dla uboższych gospodarstw

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

34

Zasoby energetyczne nie pozwalające na

powtórne wykorzystanie

Zasoby o kluczowym znaczeniu dla ludzkości i

rozwoju gospodarczego,
Kraje gospodarczo rozwinięte => ropa naftowa +

gaz;
Tak będzie dopóki krańcowe koszty dalszego ich

wykorzystywania nie będą większe od krańcowych

kosztów zasobów substytucyjnych – w warunkach

idealnego rynku przejście łagodne bez zakłóceń;
Ale idealny rynek nie istnieje i interwencja

państwa jest konieczna ..., jednak różnie to

bywa ... przykład z USA.

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

35

Przypadek braku gazu na rynku USA

Zima 74/75 w USA, braki gazu rzędu normalnej produkcji – główną przyczyną były

błędne decyzje rządowej kontroli cen;
Zaczęło się wcześniej => zwiększa się liczba samochodów => rośnie popyt na benzynę

=> poszukiwania nowych złóż ropy => przy okazji odkrycia dużych nowych złóż gazu;
Gaz naturalny wypiera gaz koksowniczy => budowa rurociągów gazowych => gaz

naturalny stopniowo staje się coraz ważniejszym surowcem energetycznym;
Regulacja cen gazu w 1938 r (Natural Gas Act) dla utrzymania „sprawiedliwych”

odpowiednio niskich cen, wprowadzonych dosyć pochopnie na 10 lat;
Ceny „sprawiedliwe” nie pozwoliły na rynku gazu rosnąc cenom do właściwego

poziomu – ograniczenie cen powoduje nadmierne zużycie gazu;
Po stronie podaży, producenci zwiększają produkcję dopóki im się opłaca tj. koszty

krańcowe produkcji osiągnęły cenę „sprawiedliwą.
Mylący sygnał dla użytkowników => inwestują w instalacje gazowe, a zaskakuje ich

brak gazu.

na podstawie wykładów
prof. dr hab. inż. Janusza
Kindlera

36

Polityka Ekologiczna Państwa w zakresie

ochrony kopalin i wód

Celami średniookresowymi do 2014 roku w zakresie ochrony

zasobów kopalin i wód są:
Doskonalenie prawodawstwa dotyczącego ochrony zasobów kopalin i

wód podziemnych oraz zharmonizowanie przepisów z tego zakresu,
Poszukiwanie i wykorzystywanie substytutów zasobów

nieodnawialnych,
Ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas prowadzenia

prac geologicznych, a także w trakcie eksploatacji złóż kopalin,
Optymalizacja wykorzystania i zrównoważone użytkowanie zasobów

kopalin i wód podziemnych,
Ochrona głównych zbiorników wód podziemnych, które stanowią
główne/strategiczne źródło zaopatrzenia ludności w wodę,
Usprawnienie funkcjonowania administracji geologicznej w celu

lepszej ochrony kopalin i wód podziemnych,
Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin.