Alergiczny nieżyt nosa-

diagnostyka i leczenie

dr n. med. Barbara  

Południewska

Definicja  w/g raportu ARIA

●

ANN jest to zespół objawów 
klinicznych wywołanych przez IgE –
zależną reakcję zapalną błony 
śluzowej nosa na alergen

(wyciek wodnistej wydzieliny, świąd, 

kichanie,niedrożność przewodów 
nosowych)

Objawy alergicznego 

nieżytu nosa

●

kichanie

●

wyciek wodnistej wydzieliny

●

swędzenie błony śluzowej nosa

●

zaburzenia drożności nosa

●

zaburzenia węchu

●

spływanie wydzieliny po tylnej 
ścianie gardła

Epidemiologia

●

ISAAC badanie w 56 krajach, u 768 
591 dzieci w wieku 13-14 lat średnio 
OANN i PANN występował  u 7,5%. 
Krajem o najmniejszej częstości była 
Albania, natomiast w Portugalii i 
Nigerii częstość  ANN szacowana na 
35%.

●

Badanie ECRHS objęto 15 krajów 
ankietowano 16786 osób w wieku 
20-44 lata. ANN-20,9%, w tym PANN 
u 4,1. U 6% ANN współistniał z 
astmą oskrzelową, u 9% z PANN.

Badania polskie

●

W 2000r zakończono badania  nad 
występowaniem chorób alergicznych 
w populacji  Polski w wieku  3-80 lat .

●

OANN - 8,9% dzieci i 8,7% dorosłych.
( Gdańsk, Warszawa, Poznań). PANN 
-2,1% u dzieci, natomiast u 3% 
dorosłych (Warszawa, Kraków, 
Białystok, Rabka)

Alergiczny nieżyt nosa

●

ANN stwierdza się u ponad 75% 
chorych na astmę atopową i u ponad 
80% chorych na astmę nieatopową

●

OANN częściej występuje z  
a.z.spojówek, PANN z astmą.

●

u chorych na PANN nadreaktywność  
oskrzeli występuje częściej  i ma 
cięższy przebieg  niż u chorych na 
OANN

                                                               

                                                            
                 

Alergiczny nieżyt nosa

●

ryzyko rozwoju astmy jest  3-krotnie 
większe u chorych na ANN  w 
porównaniu z grupą kontrolną.

●

u 35% chorych objawy ze strony g i 
d.d.o występują jednocześnie 

Epidemiologia ANN

●

Częstość występowania ANN wynosi  
     1-40% 

●

ANN  występuje częściej u dzieci i 
młodzieży niż u dorosłych

●

częściej dotyczy populacji miejskich 
niż wiejskich i rodzin o wyższym 
statusie społecznym.

Czynniki ryzyka wystąpienia 

ANN

●

Obciążenie rodzinne

●

Ekspozycja na alergeny

●

Zanieczyszczenie środowiska 
zewnętrznego  i pomieszczeń

●

Częstość występowania zakażeń

●

Dieta

●

stres

Charakterystyka roztoczy

●

Alergeny zawarte są w grudkach kału (10-
20um), do uczulenia dziecka wystarczy 
100 roztoczy w 1g kurzu

●

Szczyt  ekspozycji IV/V i IX/X

●

Do życia potrzebują ciepła i wilgotności  
około 80-%, gdy ta spada do 50%  
wysychają i giną

●

Giną w – 10 stopniach C, i nie występują 
powyżej 600m n.p.m.

Alergeny roztoczy

D.pteronyssimus, D.farinae - kurzu 

domowego

Glycyphagus domesticus i destructor, Acarus 

siro-roztocze spiżarni

Panonychus ulmi - roztocze pajęcze 

(producenci jabłek)

Panonychus ciri - u producentów owoców 

cytrusowych

Tetranychus urticae, Ornithonyssus 

sylviarum – u hodowców drobiu.

Alergeny pyłków roślin

●

Komórki rozrodcze męskie roślin 
wiatropylnych i owadopylnych .

●

Duże 10-100um zatrzymywane  w 
obrębie nozdrzy i worku 
spojówkowym.

●

Przede wszystkim trawy i zboża, 
chwasty rodziny Compositae np. 
bylica, drzewa- brzoza , olcha , 
leszczyna.

Alergeny naskórka i sierści 

zwierząt

●

źródła alergenów - naskórek, sierść, 
gruczoły łojowe, ślina, gruczoły 
okołoodbytnicze.

●

Kot, pies, koń (reakcja krzyżowa z 
kucem, mułem osłem i zebrą), królik, 
świnki morskie, chomiki, szczury, 
myszy.

Alergeny grzybów

●

Grzyby wyższe, pleśnie, drożdżaki 
pozbawione chlorofilu, wydzielają do 
atmosfery  duże ilości spor, wielkości 3-
10um.

●

Cladosporium , Alternaria-szczyt pylenia 
lato

●

Aspergillus, Penicillium niemają 
określonego okresu pylenia.

●

Drożdżaki Candida albicans i 
Sporobolomyces roseum.

Alergeny pokarmowe

●

U dzieci do 6 m.ż – mleko, jaja, soja,

●

 U dorosłych orzeszki ziemne, 

orzechy laskowe, ryby, skorupiaki, 

mleko, ziarna soi, sezam, jabłka, 

brzoskwinie.

●

Alergeny jabłka ulegają inaktywacji 

podczas procesu gotowania i 

procesów trawiennych, inne jak 

kazeina, jaja, ryby nie ulegają 

denaturacji

Związek między ANN i 

astmą

●

NN stwierdza się u 75% chorych na 
astmę atopową u 80% na astmę 
nieatopową.

●

Astma występuje częściej z PANN niż 
z OANN

●

ANN wiąże się z astmą i stanowi 
czynnik ryzyka rozwoju  i stopnia 
nasilenia

Badania diagnostyczne w 

ANN

●

Wywiad

●

Ogólne badanie laryngologiczne i 
okulistyczne

●

Diagnostyka testowa-testy skórne i 
stężenie swoistych IgE w surowicy

●

Endoskopia

●

Badanie wydzieliny z nosa-cytologia, 
badanie popłuczyn z nosa

●

Donosowa próba prowokacyjna

c.d diagnostyki ANN

●

Diagnostyka obrazowa  - CT, MRI

●

Badania dodatkowe – wymaz 

bakteriologiczny z  nosa, biopsja z 

błony śluzowej nosa

●

Ocena czynności rzęsek – nosowy 

klirens śluzowo-rzęskowy (nasal 

mucociliary clearance NMCC), 

częstotliwość uderzeń rzęsek – 

ciliary beat freguency CBF

c.d diagnostyki ANN

●

Ocena drożności nosa – rynomanometria 
czynnościowa przednia i tylna, rynometria 
akustyczna, rynostereometria

●

Badanie węchu 

●

Badanie stężenia tlenku azotu

●

Badanie w kierunku chorób 
towarzyszących

-astmy, zapalenia spojówek, zapalenia ucha 

środkowego, zapalenie gardła

       Leczenie ANN

●

Unikanie alergenu, system szkolenia 
pacjentów

●

Leczenie objawowe (miejscowe i 
ogólne)

●

Leczenie przyczynowe-
immunoterapia swoista

●

Leczenie operacyjne.

Zawodowy alergiczny  

nieżyt nosa

●

Zapalenie błony śluzowej nosa 
pozostający w bezpośrednim związku 
przyczynowym z ekspozycją na 
czynniki obecne w środowisku pracy. 
Bardzo często występuje z astmą 
oskrzelową.