Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Prof. dr hab. Ewa Marcinowska-Suchowierska

Klinika Chorób Wewnętrznych CMKP, Warszawa

Współczesne zasady diagnostyki

osteoporozy,

oceny ryzyka złamań

oraz leczenia farmakologicznego

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Współczesne zasady diagnostyki

osteoporozy i oceny ryzyka złamań

zgodne z :



rekomendacjami Międzynarodowej Fundacji
Osteoporozy (IOF) 2000 r.



raportem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)
2000



stanowiskiem Rady Naukowej Polskiej Fundacji
Osteoporozy (PFO) oraz Narodowego Instytutu
Zdrowia USA (NIH) 2001

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Definicja osteoporozy

Choroba układowa szkieletu charakteryzująca się :



niską masą kostną



zaburzoną mikroarchitekturą

wzrost ryzyka

złamań



wytrzymałości

kości

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Częstość występowania złamań kręgów,

szyjki kości udowej i Colles’a

u kobiet po 50 roku życia

Wiek (lata)

Wasnich RD., 1999

tę

ła

Złamania kręgów

Złamania szyjki

kości udowej

Złamania Colles’a

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Ryzyko względne (RR) zgonu

po klinicznym złamaniu kręgu

Fracture Intervention Trial (FIT) *

Age-adjusted Relative Risk (95% Cl)

* 6459 kobiet po menopauzie, w wieku 55-81 lat,

obserwowanych przez średnio 3,8 roku

Cauley JA., et al.. Osteoporos Int. 2000;11:556-561

Wszystkie objawowe

Pozakręgowe

Szyjka kości udowej

Kręgi

Nadgarstek

Inne

0,0

1,0

2,0

5,0

10,0 16,0

6,7

8,6

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Czynniki ryzyka złamania w

osteoporozie

Czynniki

„pozaszkieleto

we”

Czynniki

„szkieletowe”

Ryzyko

upadku

Siła uderzenia

Wytrzymałość

mechaniczna kości

Ryzyko

złamania

Wytrzymałość

mechaniczna kości

Siła uderzenia

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Ryzyko względne złamań (RW)



Upadek

6,0



Siła uderzenia

3,0



BMD

2,8



BMI

2,1

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Czynniki ryzyka złamania w osteoporozie

„

pozaszkieletowe”



Sprawność nerwowomięśniowa



Zagrożenia środowiskowe



Czas narażenia



Rodzaj upadku



Reakcje obronne



Pochłanianie energii

Siła uderzenia

Ryzyko

upadku

Ryzyko

złamania

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Czynniki ryzyka złamania w

osteoporozie

„

szkieletowe

”



Niewystarczająca
szczytowa masa
kostna



Architektura



Macierz organiczna



Mikrouszkodzenia

 Jakości

kości

 Masy

kostnej

 Ryzyka

złamań



Zwiększona utrata
masy kostnej

 Wytrzymałości

mechanicznej

kości

Architektura

Mikrouszkodzenia

Macierz organiczna

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Kryteria diagnostyczne osteoporozy w

oparciu o BMD szyjki kości udowej metodą

DXA wg WHO

Bez złamań kostnych -

OSTEOPOROZA

Złamania -

CIĘŻKA OSTEOPOROZA

Obniżona masa kostna

(OSTEOPENIA)

Norma

-1SD

-2,5SD

Szczytowa

masa kostna

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Metody oceny masy kostnej

Nazwa polska

Nazwa angielska

skrót

1. absorpcjometria wiązki fotonów

Single Photon Absorptiometry

SPA

o jednolitej energii
2. absorpcjometria wiązek fotonów

Dual Photon Absorptiometry

DPA

o dwóch różnych energiach
3. absorpcjometria wiązki

Single X-ray Absorptiometry

SXA

promieniowania rentgenowskiego
o jednolitej energii
4. absorpcjometria wiązek

Dual Energy X-ray Absorpcjometry

DEXA

promieniowania rentgenowskiego
o dwóch różnych energiach
5. ilościowa tomografia komputerowa Quantitative Computed Tomography

QCT

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Wykorzystanie T-score

do diagnostyki



WHO definiuje osteoporozę w oparciu o T-score <

-2.5 (1992)



Stosowanie wielu miejsc i technik do określenia

masy kostnej (2000):

- biodro, kręgosłup, przedramię, kość piętowa

- DXA, SPA, ultradźwięki, QCT



Czy T-score <-2.5 w biodrze jest porównywalny

do T-score <-2.5 przedramienia?



Czy można stosować zamiennie T-score uzyskane

różnymi technikami i w różnych miejscach

badania do postawienia tego samego rozpoznania?

Black D. i wsp.: WCO 2000

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Aby stosować zamiennie

T-score uzyskane różnymi technikami

i w różnych miejscach badania:

Obowiązują dwa wymogi porównywalności:



Jednakowe rozpowszechnienie osteoporozy
badane w każdym miejscu i każdą techniką,
np. 1000 kobiet badanych dwoma technikami
będzie miało identyczny odsetek OP (T<-2.5);



Jednakowe ryzyko złamania u osób
z T<-2.5 bez względu na zastosowaną
technikę

Black D. i wsp.: WCO 2000

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Wymóg 1.

Jednakowe rozpowszechnienie osteoporozy

w wieku 70 lat (BMD o T-score<-2.5)

Biodro

Kręgosłup

Przedramię

Pięta

Dłoń

Przyrządy/techniki

Black D. i wsp.: WCO 2000

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Wymóg 2.

Jednakowe ryzyko złamania sz.k.u.

w wieku 70 lat z BMD o T-score<-2.5

Biodro

Kręgosłup

Przedramię

Pięta

Dłoń

ła

ią

Przyrządy/techniki

Black D. i wsp.: WCO 2000

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Grupa robocza NOF/ISCD/ASBMR ds. BMD powołana do

opracowania rekomendacji optymalnego

wykorzystania różnych technologii diagnostycznych

D. Black, F. Cosman, S. Cumming, K.

Faulkner

H. Genant, S. Hui, C. Johnson, R. Lindsey,

J. Melton, P. Miller, D. Nelson, N. Watts

Black D. i wsp.: WCO 2000

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Wnioski



T-score nie można traktować wymiennie pomiędzy

różnymi technikami i miejscami badania

- ani pod względem występowania osteoporozy

w różnych miejscach szkieletu

- ani pod względem oceny ryzyka złamania sz.k.u.



T-score nie jest „równoważnym wymiennikiem”



Jest więc potrzeba stworzenia nowego wskaźnika

diagnostycznego, wspólnego dla wszystkich technik

i odnoszącego się do ryzyka złamania sz.k.u.

Black D. i wsp.: WCO 2000

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Propozycja zamiennika T-score

(np. przy T = -2.5)



Ryzyko złamania sz.k.u. u osób z BMD sz.k.u.

o T-score <-2.5, stanowi uniwersalny

wskaźnik ryzyka



Stworzyć umowną wskazówkę diagnostyczną

umożliwiającą wyrażanie wyników

uzyskiwanych różnymi technikami i w innych

niż biodro miejscach badania we

wskaźniku ryzyka

złamania sz.k.u.

Black D. i wsp.: WCO 2000

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Ryzyko bezwzględne - RB

Prawdopodobieństwo (w %)

wystąpienia złamania kości

w każdym, określonym wieku

Ryzyko

względne

Współczynnik częstszego lub rzadszego

występowania jakiejś cechy

niż w grupie porównywalnej (1.0)

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Względne ryzyko złamania u kobiet na każde 1

SD spadku BMD poniżej średniej wieku

(metaanaliza)

1.5

2.3

1.6

1.5

Kręgosłup

1.6

1.8

2.6

1.4

Szyjka k.u.

1.4

1.7

1.8

1.7

Przedramię
(część dystalna)

Złamania

wszystkie

Złamania

kręgu

Złamanie

sz.k.u.

Złamanie

przedramienia

Miejsce pomiaru

Marschal D. i wsp.: BMJ, 1996

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Wyrażanie badania BMD kręgosłupa, pięty i

przedramienia

„współczynnikiem ryzyka”

złamania sz.k.u.

przy jej T-score –2.5 u kobiet po 65 r.ż.

0.36

0.33

0.87

23.3%

0.37

0.33

0.84

14.1%

0.38

0.33

0.80

8.1%

0.38

0.33

0.76

4.9%

0.39

0.34

0.72

3.2%

BMD

przedramienia

BMD

pięty

BMD

kręgosłupa

Współczynnik

ryzyka

złamania sz.k.u.

(5 letni)

Wiek

Black D. i wsp.: WCO 2000

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Implikacje wynikające ze

stosowania

„równoważnika ryzyka”



Miejsce badania BMD determinuje wartość
rokowniczą złamania:



Najwartościowszym w przewidywaniu złamania
sz.k.u. jest badanie BMD biodra



Mniejsze znaczenie rokownicze złamania sz.k.u. mają
przedramię czy pięta, np. w wieku 70 lat w oparciu o
BMD biodra prognozy sprawdzają się w 25%, a w
oparciu o BMD kręgosłupa czy przedramienia w 5%.



Stanowi to zachętę do badania BMD w miejscach
najbardziej przydatnych do przewidywania złamań.

Black D. i wsp.: WCO 2000

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Ocena ryzyka złamania a pomiar

BMD

- znaczenie -

Ocena ryzyka

złamania

Pomiar BMD

w diagnostyce, profilaktyce

i leczeniu osteoporozy

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Ryzyko złamań w osteoporozie

Wynik oddziaływania:

1. klinicznych czynników ryzyka (mogą być niezależne od BMD,

leczenia antyresorpcyjne nieskuteczne),

2. gęstości mineralnej kości - BMD (można zmierzyć przyżyciowo),
3. jakości kości (nie można zmierzyć przyżyciowo)

określa wielkość zagrożenia złamaniem i wyznacza próg
interwencji klinicznej.

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Wniosek

Próg densytometryczny

rozpoznania osteoporozy

jest inny niż

próg kliniczny

rozpoznania zagrożenia złamaniem,

a więc i leczenia

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Relacje pomiędzy masą kostną, definicją

osteoporozy, oceną ryzyka złamań i

skutecznością leczenia przeciwresorpcyjnego

-4,0

-3,0

-2,0

-1,0

BMDSD

Kryterium densytometryczne osteoporozy

Skuteczność leczenia antyresorpcyjnego

Zakres diagnostyki i leczenia złamań

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Względne i bezwzględne ryzyko

złamania

= RW (densytometryczne*) x RW (kliniczne*)

= RBP** x RW (densytometryczne*) x RW

(kliniczne*)

* wynik badań epidemiologicznych i metaanaliz,
** częstotliwość złamań w populacji odpowiadająca wiekowi pacjenta.

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Czynniki ryzyka osteoporozy i

złamań



Zaawansowany wiek (powyżej 65 r.ż);



Wątła budowa i niska masa ciała;



Osteoporoza u matki (złamania szyjki kości udowej)



Uprzednio przebyte złamanie po niskim urazie (upadek z wysokości własnej) po 40r.ż.;



Niska masa kostna odpowiadająca kryteriom „osteopenii” lub „osteoporozy”

(BMD met. DEXA wg kryteriów WHO);



Menopauza naturalna lub indukowana chirurgicznie poniżej 45 r.ż. lub długotrwały

(powyżej 6 miesięcy) brak miesiączki;



Długotrwała kortykosteroidoterapia (powyżej 6 miesięcy i powyżej 6mg prednizonu

dziennie);



Czynniki środowiskowe: niska podaż wapnia, zmniejszona ekspozycja skóry na światło

słoneczne (niedobory wit.D), nieruchliwy tryb życia (dłuższe okresy immobilizacji),

palenie tytoniu, alkoholizm, nadmierne spożycie kawy, niedożywienie;



Zaburzenia widzenia i równowagi ze skłonnością do częstych upadków;



Choroby predysponujące do rozwoju osteoporozy wtórnej.

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Ryzyko złamań biodra

0-2

3-4

Lic

a c

ikó

ryz

Lic

a c

ikó

ryz

Wysoka

Średnia

Niska

Gęs

toś

ć m

ine

raln

a k

ośc

Gęs

toś

ć m

ine

raln

a k

ośc

ła

)

27.3

14.7

9.4

1.9

1.1

2.6

4.0

5.6

Cummings S.R., N.J.Med. 1995;
332,767

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

„

Wskaźnik ryzyka

”:

ryzyko złamania sz.k.u. u osób z BMD sz.k.u. T-

score < -2.5

Wiek

Ryzyko złamania sz.k.u.
w ciągu 5 lat

65-69

3,2%

70-74

4,9%

75-79

8,1%

80-84

14,1%

85

23,3%

Przy założeniach:

•RR/SD=2.3

•Normy NHANES (Hologic)

•BMD 0,58g/cm

= T-2.5

Black D. i wsp.: WCO 2000

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.



Przy tym samym lub niższym BMD, duże kości

są mocniejsze, ponieważ:



mają większą masę



są sztywniejsze

Czynniki ryzyka niezależne od BMD

Znaczenie rozmiarów kości w złamaniach

Heaney R.. WCO 2000

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Złamania prognozują złamania

wysoka BMC

niska BMC

bez

złamań

złamania

pozakręgo-

słupowe

złamania

kręgów

obie

kategorie

Współczynnik proporcjonalny nowych

złamań

wg. Ross P.D. Ann. Intern. Med. 1991,114,919

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Względne ryzyko złamań trzonu kręgu w

zależności od dawki u chorych leczonych

DGS

1,5

2,59

5,18

KON

<=2,5mg

2,5-7,5mg

>=7,5mg

Van Stast i wsp.

JBMR,2000,15

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Proporcje pierwotnej i wtórnej osteoporozy

wśród mężczyzn, pacjentów klinik chorób kości z

powodu objawowych złamań kręgów

16%

46%

13%

10%

choroba
nowotworowa
hipogonadyzm

pierwotna

kortykoterapia

alkoholizm

inne

Caplan i wsp., Baillie i wsp. 1997

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Czynniki ryzyka osteoporozy

. Związane z trybem życia:

1. mała aktywność fizyczna

2. palenie tytoniu

II.

Żywieniowe:

1. wieloletnie zbyt niskie wobec zapotrzebowania spożycie

wapnia:

a. błędy żywieniowe (głównie niedostateczne spożycie

mleka)

b. hipolaktazja

c. stosowanie diety wegetariańskiej

2. zbyt niska podaż witaminy D:

a. niedostateczne spożycie ryb

b. mała ekspozycja na światło słoneczne

3. zbyt duże spożycie produktów zwiększających wydalanie

wapnia

z moczem

4. niedobór masy ciała

5. nadużywanie alkoholu

III.

Genetyczne

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Wapń

noworodki

60 mg / kg

dzieci

800 mg /

dobę

młodzież dorastająca

1200 mg / dobę

dorośli

1000 mg / dobę

starcy

1500 mg / dobę

Witamina D

noworodki

400 IU / dobę

dzieci

600 IU / dobę

młodzież dorastająca

600 IU / dobę

dorośli

400 IU / dobę

starcy

600 IU / dobę

Zalecane dzienne spożycie (RDA) :

wapnia i witaminy D

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Zalecane proporcje Ca:P

w pożywieniu (RDA)



dorośli

Ca:P = 1:1



dzieci - 0-6 m-c życia

Ca:P = 1:1,3



dzieci - 6-12 m-c życia

Ca:P = 1:1,2

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Kliniczne czynniki ryzyka złamań

b.n.k.u.

(RW > 1,5)

Czynniki ryzyka

W porównaniu z:

Ryzyko

względne

Rasa biała

rasa czarna

Wywiad: złamanie b.n.k.u. u matki

brak w wywiadzie

Wywiad: terapia kortykosterydami

brak w wywiadzie

Wywiad: udar

brak w wywiadzie

3,1

Aktualnie przyjmuje leki przeciwdrgawkowe nie przyjmuje leków przeciwdrgawkowych2,8
Niezdolność do wstania z fotela bez

zdolność do wstania z fotela bez

2,1

opierania się o poręcze

Potrzeba używania kul do chodzenia

brak potrzeby używania kul do chodzenia5,6

Wywiad: nadczynność tarczycy

brak nadczynności tarczycy

1,8

Chodzi nie więcej niż 4 godz. dziennie

chodzi więcej niż 4 godz. dziennie

1,7

Aktualnie przyjmuje benzodiazepiny

nie przyjmuje benzodiazepin

1,6

Częstość tętna w spoczynku > 80/min

częstość tętna w spoczynku < 80/min

1,8

Spadek masy ciała w porównaniu z 25r.ż.

Masa ciała niezmieniona w por. z 25r.ż.

2,2

Mały wskaźnik masy ciała

wskaźnik masy ciała w normie

Spożywanie przynajmniej 7 drinków/tydzień spożywanie najwyżej 1 drinka na tydzień 4,6

wg. Clifforda J. Rosena, Osteoporoza, 1998

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Czynniki ryzyka złamania (RW)

w populacji holenderskiej

Czynniki ryzyka

Podatność na upadki

3,5

Stosowanie pomocy do chodzenia (kule, laski itp.)

2,8

Aktualny nikotynizm

2,6

Przebyte złamania

2,3

Złamania w rodzinie

2,0

Wzrost wieku o każde 5 lat > 65 r.ż.

2,0

Płeć żeńska

1,6

Wysokość - wzrost o każde 5 cm > średniej populacji

1,6

BMD - spadek o 0,05 g/cm

1,5

wg. Burger H. i wsp. Am.J.Epidemiol. 1998,147,871

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Czynniki ryzyka złamania (RW)

w populacji szweckiej

Wspó

Współ

czynnik ryzyka

bez BMD

z korekcją na BMD

BMD sz.k.u. 1,0 SD < średniej populacji

2,6

Wskaźnik resorpcji (CTX) > wartości przed menopauzą 2,2

2,0

Wskaźnik tworzenia (OC niekarboksylowana) > normy 2,0

1,8

Złamanie sz.k.u. u matki

2,0

1,9

Zaburzenie widzenia (< 2/10)

2,0

Zaburzenia (chwiejność) chodu (na 1,0 SD)

1,9

1,7

Palenie tytoniu (aktualne)

1,9

1,2

Waga ciała < 57,8kg

1,8

1,4

Złamania po 50 r.ż. w najbliższej rodzinie

1,7

1,5

Złamania po 50 r.ż. u osoby badanej

1,4

1,3

Zwolniona szybkość chodzenia (na 1,0 SD)

1,4

1,3

wg. Kanis J.A. Osteoporos. Int. 2000,11, 20

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Względne i bezwzględne ryzyko

złamania

= RW (densytometryczne*) x RW (kliniczne*)

= RBP** x RW (densytometryczne*) x RW

(kliniczne*)

* wynik badań epidemiologicznych i metaanaliz,
** częstotliwość złamań w populacji odpowiadająca wiekowi pacjenta.

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Przykłady

„względnego ryzyka”

złamania

sz.k.u. u kobiet z i bez uwzględnienia BMD

1.3

1.4

Zwolniona szybkość chodzenia (na 1 SD)

1.3

1.4

Złamania po 50 r.ż. u osoby badanej

1.5

1.7

Złamania po 50 r.ż. w najbliższej rodzinie

1.4

1.8

Waga ciała poniżej 57.8 kg

1.2

1.9

Palenie tytoniu (aktualne)

1.7

1.9

Zaburzenia (chwiejność) chodu (na 1 SD)

2.0

Zaburzenie widzenia (<2/10)

1.9

2.0

Złamanie sz.k.u. u matki

1.8

2.0

Wskaźnik tworzenia (OC, niekarboksylowana) powyżej normy

2.0

2.2

Wskaźnik resorpcji (CTX) powyżej wartości przed menopauzą

2.6

BMD biodra 1 SD poniżej średniej populacji

z korekcją

na BMD

bez BMD

Współczynnik

ryzyka

Kanis J. i wsp.: Osteoporosis Int.
2000; 11; 120

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Diagnostyka osteoporozy, zagrożenie

złamaniem a próg interwencji leczniczej






Próg densytometryczny (BMD)

Próg kliniczny (RW, RB)

PRÓG INTERWENCJI LECZNICZEJ

gdzie jesteśmy ?

Rozpoznanie

osteoporozy

Rozpoznanie

zagrożenia złamaniem



Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Próg interwencji leczniczej



Ocena ryzyka zagrożenia złamaniem sz.k.u. z uwzględnieniem
wieku w perspektywie 5, 10 lat

–

podstawa:

różne zagrożenie złamaniem w różnym wieku

np. BMD sz.k.u. 0,58 g/cm

T = -2,5

5 letnie zagrożenie złamaniem u osoby:

65 letniej

3,2%

70 letniej

4,9%

75 letniej

8,1%

80 letniej

14,1%

85 letniej

23,3%

–

wniosek:

im dłuższy czas spodziewanego przeżycia i im niższe BMD

tym ryzyko złamania większe.

dokąd zmierzamy ?

wg. Black D.M. Osteoporos. Int. 2000,11, Supl.2/s58

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Próg interwencji leczniczej (cd.)



Średni 10% próg zagrożenia złamaniem w perspektywie

10 lat najczęściej wymienia się jako próg interwencji

klinicznej (ekonomicznie uzasadniony)

czyli próg 5% u osób młodych jest równie uzasadniony

jak próg 15% u osób powyżej 70-75 roku życia.

dokąd zmierzamy ?

wg. Kanis J.A. Osteoporos. Int. 2000,11, 669

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Wskazania do leczenia osteoporozy



Wszystkie osoby ze złamaniami po niewielkim

urazie, szczególnie kręgów, kości promieniowej czy

bliższego końca kości udowej;



Osoby bez złamań, obciążone jednym lub kilkoma

czynnikami ryzyka z masą kostną (BMD met.

DEXA) poniżej -2,5 T-score w nasadzie bliższej

kości udowej.

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Wskazania do profilaktyki

osteoporozy



Osoby z osteopenią (T-score pomiędzy -1,0 a

-2,5)

z udziałem jednego lub więcej czynników ryzyka,

szczególnie z przyśpieszoną przebudową kości

(wykazaną wskaźnikami tworzenia i resorpcji

kości).

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Wskazania do badania

densytometrycznego



Obecność „silnych” czynników ryzyka:



menopauza przed 45 r.ż., trwająca ponad 1 rok amenorrhea, pierwotny
hipogonadyzm,



glikokortykosteroidoterapia ponad 6-miesięczna dawka = lub większą od
7,5mg prednizolonu,



złamanie b.n.k.u. u matki,



niski BMI, poniżej 19,



powodujące osteoporozę: anorexia nervosa, zaburzenia wchłaniania,
przewlekłe choroby wątroby, pierwotna nadczynność przytarczyc,
przewlekła niewydolność nerek, nadczynność przytarczyc, długotrwałe
unieruchomienie, zespół Cushinga.



Radiologicznie rozpoznawalna osteopenia i/lub deformacja kręgów.



Przebyte złamanie po niskim urazie, szczególnie kręgosłupa lub
przedramienia.



Zmniejszenie wzrostu, kyfoza piersiowa.

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Powszechne czynniki ryzyka

Dla osteoporozy



Obciążenie rodzinne



Rasa kaukaska i azjatycka



Zaawansowany wiek



Płeć żeńska



Niedobory hormonalne



Niska waga ciała



Złe odżywianie



Palenie tytoniu



Niektóre leki



Nieaktywność fizyczna

Dla złamań



Niska masa kostna



Poprzednie złamanie



Zaawansowany wiek



Jakość kości



Częste upadki



Szybka przebudowa

kości



Nieaktywność fizyczna



Wątła budowa ciała

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Cele badania densytometrycznego



Rozpoznanie

osteoporozy



Ocena ryzyka złamania



Ocena wyników

leczenia

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Procedury diagnostyczne zalecane

u chorych przyjmujących PGS

Złamanie osteoporotyczne

Bisfosfoniany, HRT,

SERM, aktywne formy

wit. D (Alfacalcidol)

Pomiar BMD

Powtórny pomiar BMD

co 6 m-cy

Tak

Nie

Wartości

obniżone

Wartości

prawidłow

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Strategia leczenia osteoporozy

u kobiet po menopauzie

norma

Rremeno-

pauza

wzrost

Przemiany

kostne

10 lat po

65 r.ż.

Leczenie anaboliczne

Leczenie antyresorpcyjne

Aktywne metabolity witaminy D

Podaż: Ca + witamina D

obniżone

Menopauza

Typ I osteoporozy

Typ II osteoporozy

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Badanie radiologiczne



Odcinek piersiowy (Th

7-8

)



Odcinek lędźwiowy (L

)

–

boczna

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Czynniki ryzyka złamań w

osteoporozie



Obniżenie masy kostnej



Zmniejszenie wytrzymałości kości



Anatomiczne warunki odporności

biomechanicznej



Skłonność do upadków



Typ upadku

Klinika Chorób

Wewnętrznych

C.M.K.P.

Ocena skuteczności leczenia poprzez

monitorowanie:



BMD metodą DEXA centralną:

–

badanie wykonywać nie częściej niż raz w roku (z wyjątkiem

rozpoczęcia sterydoterapii przeciwzapalnej, przewlekłej -

pomiar co 6 miesięcy);

–

oceniać absolutną zmianę, tj. zmianę BMD w gramach na cm

, a

nie wartości w procentach, T-score, Z-score;

–

brak wzrostu BMD nie oznacza braku odpowiedzi na leczenie i

nieskuteczności leku; na nieskuteczność leku wskazuje spadek

BMD w trakcie leczenia;

–

porównywać wyniki uzyskane na tym samym aparacie i w tym

samym miejscu (kręgosłup lędźwiowy lub bliższa część kości

udowej).

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57

Osteoporoza diagnostyka i leczenie

Document Outline