Wykład IV.: Wychowanie

Wykład IV.: Wychowanie

jako przedmiot pedagogiki

jako przedmiot pedagogiki

Plan wykładu

Plan wykładu

4.1 Interpretacja pojęcia wychowania

4.1 Interpretacja pojęcia wychowania

4.2 Zmiany w sposobie definiowania

4.2 Zmiany w sposobie definiowania

wychowania

wychowania

4.3 Proces wychowania i jego cechy

4.3 Proces wychowania i jego cechy

4.4 Dynamizmy wychowania

4.4 Dynamizmy wychowania

4.5 Wybrane problemy współczesnego

4.5 Wybrane problemy współczesnego

wychowania

wychowania

4.1 Interpretacja pojęcia

wychowanie

Brak jednolitości w sposobie

interpretowania pojęcia
„wychowanie”. W zależności od
przyjętej przez autora bądź
interpretatora aksjologii, ideologii,
czy też, np. psychologicznej koncepcji
człowieka termin wychowanie jest
interpretowany inaczej.

Wychowanie jest to świadomie organizowana

działalność społeczna, oparta na stosunku
wychowawczym miedzy wychowankiem, a
wychowawcą, której celem jest wywołanie
zamierzonych zmian w osobowości
wychowanka. Zmiany te obejmują zarówno
stronę poznawczo-instrumentalną, związaną z
poznawaniem rzeczywistości i umiejętnością
oddziaływania na nią, jak i stronę
emocjonalno-motywacyjną, która polega na
kształtowaniu stosunku człowieka do świata i
ludzi, jego przekonań i postaw, układu
wartości i celu życia. (Nowy słownik
pedagogiczny – W. Okoń)

4.2 Zmiany w sposobie

definiowania wychowania

W definicjach tradycyjnych „wychowanie”

W definicjach tradycyjnych „wychowanie”

utożsamiane jest z oddziaływaniem na

utożsamiane jest z oddziaływaniem na

psychikę i zachowanie człowieka, przy czym

psychikę i zachowanie człowieka, przy czym

przez oddziaływanie to rozumie się szczególnie

przez oddziaływanie to rozumie się szczególnie

wywieranie wpływu

wywieranie wpływu

na zmiany czy

na zmiany czy

przeobrażenia w osobowości i zachowaniu.

przeobrażenia w osobowości i zachowaniu.

Zdaniem niektórych pedagogów i psychologów,

Zdaniem niektórych pedagogów i psychologów,

zwłaszcza z nurtów humanistycznych, takie

zwłaszcza z nurtów humanistycznych, takie

ujęcie oznacza nadmierne kierowanie

ujęcie oznacza nadmierne kierowanie

rozwojem człowieka w procesie wychowania.

rozwojem człowieka w procesie wychowania.

Niebezpieczeństwo

Niebezpieczeństwo

manipulowania

manipulowania

wychowankami

wychowankami

lub wręcz ich

lub wręcz ich

uprzedmiotowiani

uprzedmiotowiani

a.

a.

We współczesnych definicjach wychowania

akcentuje się nie tyle wywieranie

bezpośredniego wpływu na wychowanków, ile

wspomaganie ich w naturalnym i

spontanicznym rozwoju.

Wychowanie w takim ujęciu oznacza:

wyzwalanie, dodawanie odwagi, uwalnianie

od ubezwłasnowolnienia, usuwanie wpły wu

zagrażającego naturalnemu i spontanicznemu

rozwojowi dzieci i młodzieży,

przygotowywanie ich do przyszłego życia

przez mobili zację do własnej aktywności,

pobudzanie do zachowań zgodnych z

oczekiwaniami społecznymi, zasadami

moralności, a także etyki normatywnej.

Spór o istotę wychowania zatem często

sprowadza się do tego, czy wychowawca
intencjonalnie organizuje relacje z
wychowankiem na zdobywanie przezeń
tożsamości osobowej i jego samorealizację, czy
też przede wszystkim uwzględnia potrzeby,
oczekiwania, interes i normy zewnętrzne (społ.,
prawne, moralne). W obu jednak sytuacjach,
kierując się wolnością, wspieraniem i
wyzwalaniem, lub przymusem i presją, zmierza
w sposób mniej lub bardziej świado my i
systematyczny do zaistnienia względnie
trwałych zmian w osobowości, postawach czy w
zachowaniach wychowanka.

Cztery grupy definicji ze względu na

elementy występujące w zjawisku
wychowania:
prakseologiczna,
ewolucyjna,
Sytuacyjna,
adaptacyjna.

Wychowanie konserwatywne, typ wychowania

odwołujący się do koncepcji: 1)

tradycjonalizmu pedagogicznego i

sceptycyzmu politycznego. Podstawowy cel

wychowania: wdrożenie młodego pokolenia do

respektu dla rodziny, własności prywatnej,

wszystkich autorytetów i państwa. Przywiązuje

się też duże znaczenie do wzorów wychowania

z przeszłości, podkreśla rolę tradycji i

odwołuje się do uznanych osiągnięć kultury,

stabilności, ładu i poczucia bezpieczeństwa.

Państwo ma sprawować kontrolę nad

„prawomyślnością" obywateli poprzez stanie

chociażby na straży tradycyjnego pro gramu

kształcenia. Silnie akcentuje się rolę

wychowania (pro)religijnego i patriotyczne go,

którego ostoją jest rodzina.

4.3 Proces wychowania i

jego cechy

Proces wychowawczy

Proces wychowawczy

– system czynności

– system czynności

wychowawców (nauczycieli, rodziców, opiekunów

wychowawców (nauczycieli, rodziców, opiekunów

itp.) i wychowanków, umożliwiających podopiecznym

itp.) i wychowanków, umożliwiających podopiecznym

zmienianie się w pożądanym kierunku, a więc

zmienianie się w pożądanym kierunku, a więc

kształtowanie i przekształcanie wiedzy o świecie,

kształtowanie i przekształcanie wiedzy o świecie,

uczuć, przekonań i postaw społecznych, moralnych,

uczuć, przekonań i postaw społecznych, moralnych,

estetycznych, kształtowanie i przekształcanie wiedzy

estetycznych, kształtowanie i przekształcanie wiedzy

i charakteru oraz wszechstronne (wielostronne)

i charakteru oraz wszechstronne (wielostronne)

rozwijanie osobowości.

rozwijanie osobowości.

W

W

wąskim rozumieniu

wąskim rozumieniu

– odnosi się przede wszystkim

– odnosi się przede wszystkim

do sfery emocjonalno-motywacyjnej dzieci i

do sfery emocjonalno-motywacyjnej dzieci i

młodzieży, w mniejszym natomiast stopniu do

młodzieży, w mniejszym natomiast stopniu do

rozwijania ich pod względem intelektualnym.

rozwijania ich pod względem intelektualnym.

Cechy wychowania:

złożoność,
intencjonalność,
interakcyjność,
relatywność,
długotrwałość.

4.4 Dynamizmy wychowania

Dynamiczne siły działające w kierunku

wielostronnego rozwijaniu człowieka.

Do tych sił należą: 1° społeczne działanie

wychowawcze, które stara się pokierować 2°

naturalnym rozwojem wychowanka, a to

przez 3° wychowawcze zbliżenie

wychowanka do ideału nowego człowieka

oraz przez 4° - ukształtowanie jego postawy

wobec przyszłego, nieznanego jeszcze

dokładnie, życia.

Kolejnym zarysowanym obszarom

odpowiadają: BIOS, ETOS, AGOS i LOS.

4.5 Wybrane problemy współczesnego

wychowania (autonomia i chaos w

wychowaniu)

Problemy autorytetu i władzy
Zjawiska destrukcyjne
Autonomia i chaos

Antypedagogika

Antypedagogika

Powstała w 1970 roku w USA, a w 1974 w

Powstała w 1970 roku w USA, a w 1974 w

Niemczech.

Niemczech. Nazwa użyta po raz pierwszy w 1974
roku przez niemieckiego profesora Heinricha
Kupffera (chociaż w niektórych opracowaniach
podawany – jako autor upowszechniający pojęcie –
jest Ekkhard von Braunmühl).

Antypedagogika a wychowanie

Antypedagogika a wychowanie

Neoromantyczny charakter antypedagogiki

Neoromantyczny charakter antypedagogiki

Stanowisko wobec innych pedagogii:

Stanowisko wobec innych pedagogii:



Negacja konkretnej praktyki wychowawczej



Negacja zinstytucjonalizowanego systemu kształcenia
jako źródła dehumanizacji stosunków społecznych



Odrzucenie teorii pedagogicznych