dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

1

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

2

TEORIA KONSUMENTA

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

3

KONSUMENT

• Jest suwerennym podmiotem

gospodarczym podejmującym
decyzje dotyczące konsumpcji w
oparciu o własne preferencje
oraz istniejące obiektywne
ograniczenia w postaci
dochodów i cen rynkowych
nabywanych dóbr

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

4

Teoria konsumenta

zakłada, iż jest on

podmiotem:

• Racjonalnym – dokonując wyborów

konsument dąży do

maksymalizacji korzyści

• Suwerennym – wybory są zgodne z

indywidualnymi preferencjami; ale

suwerenność jest ograniczona

przez ograniczenia obiektywne i

wpływy otoczenia, w jakim żyje

konsument

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

5

Preferencje

konsumenta

• Odzwierciedlają jego subiektywne

pragnienia oraz oceny ważności i
przydatności poszczególnych dóbr

• Określają, co konsument chciałby

mieć

• Preferencje poszczególnych

konsumentów mogą się znacznie
różnić /tradycje rodzinne,
wychowanie itp./

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

6

Badania zachowania się

konsumenta:

• 1/ oparte na koncepcji

użyteczności /historycznie
wcześniejsze/

• 2/ oparte na koncepcji

krzywej obojętności i linii
budżetowej /nowocześniejsze/

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

7

Użyteczność:

• 1/ to satysfakcja, poczucie

zaspokojenia potrzeb, które człowiek

uzyskuje dzięki konsumpcji dóbr i

usług

• 2/ to subiektywna miara zadowolenia

/która może być różna u różnych

osób/

• 3/ to kategoria abstrakcyjna

/porządkowa/ - odzwierciedla

uporządkowany układ preferencji

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

8

Użyteczność

• Całkowita –
zadowolenie ze

spożycia
określonej ilości
jednostek
danego dobra

• Krańcowa –
zmiana zadowolenia

wywołana spożyciem

dodatkowej jednostki

danego dobra;

uż

kr

= d uż

całk

/ d q

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

9

Użyteczność całkowita i

krańcowa - przykład

ilość jabłek uż.całk. uż, krańc.

0

0

1

10

2

18

3

24

4

26

5

10

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

10

Użyteczność całkowita -

wykres

0

5

10

15

20

25

30

0

2

4

6

Serie1

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

11

Użyteczność całkowita i

krańcowa - przykład

ilość jabłek uż. c uż. kr

0

0

1

10

10

2

18

8

3

24

6

4

26

2

5

10

-16

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

12

Użyteczność całkowita i

krańcowa - wykresy

-20

-10

0

10

20

30

0

2

4

6

Serie1
Serie2

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

13

I-sze prawo Gossena

• Prawo malejącej użyteczności

krańcowej

•Treść: zadowolenie z pierwszej

konsumowanej jednostki dobra

jest większe, aniżeli z kolejnej,

drugiej jednostki

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

14

Równowaga

konsumenta

• Konsument dysponuje w danym

momencie określonym dochodem;
kupuje dobra i usługi po cenach
rynkowych

• Dążąc do maksymalizacji

zadowolenia konsument tak
rozdysponuje swoje dochody, aby
użyteczność uzyskiwana z ostatniej
jednostki pieniądza była równa

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

15

Równowaga

konsumenta – II

prawo Gossena

• W punkcie równowagi konsumenta

dochodzi do wyrównywania użyteczności
krańcowych konsumowanych dóbr w
przeliczeniu na jednostkę pieniądza

 

użkr

X

użkr

Y

użkr

Z

-------- = ---------- = --------

p

X

p

Y

p

Z

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

16

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

17

Teoria krzywych

obojętności

- Krzywa obojętności

- Linia budżetowa

- Punkt równowagi

konsumenta

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

18

Krzywa obojętności

konsumenta

• Przedstawia wszystkie

kombinacje konsumpcji dwóch
dóbr, które dają konsumentowi
identyczne zadowolenie,
identyczną satysfakcję, czyli
które mają taką samą
użyteczność całkowitą

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

19

Krzywa obojętności konsumenta

0

Dobro
y

Dobro x

A

B

C

y

A

y

B

y

C

x

A

x

B

x

C

KO

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

20

Cechy krzywych

obojętności:

• Mają nachylenie ujemne

/negatywne/

• Są wypukłe w stosunku do

początku układu współrzędnych

• Jest ich nieskończenie wiele
• Nie mogą się przecinać

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

21

1. Krzywa obojętności – nachylenie

ujemne

0

Dobro
y

Dobro x

A

B

C

y

A

y

B

y

C

x

A

x

B

x

C

KO

-y

+

x

Dobro y – konsumpcja spada
Dobro x – konsumpcja rośnie

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

22

2. Krzywa obojętności – prawo

malejącej krańcowej stopy substytucji

0

Dobro
y

Dobro x

A

B

C

y

A

y

B

y

C

x

A

x

B

x

C

KO

D

x

D

y

D

(1)

x

A

x

B

= x

B

x

C

= x

C

x

D

y

A

y

B

> y

B

y

C

> y

C

y

D

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

23

2. Krzywa obojętności – prawo

malejącej krańcowej stopy substytucji

(2)

0

Dobro y

Dobro x

A

B

C

y

A

y

B

y

C

x

A

x

B

x

C

KO

D

x

D

y

D

Zwiększając konsumpcję dobra x o jednostkę,
konsument jest skłonny rezygnować z coraz
mniejszych ilości dobra y

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

24

3. Mapa krzywych obojętności

0

Dobro
y

Dobro x

KO

3

KO

1

KO

2

KO

4

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

25

4. Krzywa obojętności – nie mogą się

przecinać

0

Dobro
y

Dobro x

KO

1

KO

2

II

I

KO

2

KO

1

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

26

Linia ograniczeń

budżetowych (1)

Jest przykładem graficznej prezentacji
ograniczenia, z którym musi się liczyć
gospodarstwo domowe

•Gospodarstwo domowe, dysponując
dochodem Y, chce kupić dobro x i dobro y

•Założenia: dochód – Y,

cena dobra x – p(x)

cena dobra y – p(y)

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

27

Linia ograniczeń budżetowych

(2)

Linia ograniczeń budżetowych

(2)

• Jeżeli konsument zrezygnuje z

kupna dobra x – całe dochody

wyda na zakup dóbr y i kupi

ich max ilość: y

max

• y

max

= Y/p(y)

• Jeżeli konsument zrezygnuje z

kupna dobra y – całe dochody

wyda na zakup dóbr x i kupi

ich max ilość: x

max

•

x

max

= Y/p(x)

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

28

Linia ograniczeń budżetowych

(3)

0

x

Y/p(y)

Y/p(x)

•Jeżeli konsument zrezygnuje z

kupna dobra x – całe dochody

wyda na zakup dóbr y i kupi ich

max ilość: y max

•Jeżeli konsument zrezygnuje z

kupna dobra y – całe dochody

wyda na zakup dóbr x i kupi ich

max ilość: x max

y

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

29

Linia ograniczeń

budżetowych (4)

0

x

Y/p(x)

1

2

3

x

1

x

2

x

3

y

y

1

y

2

y

3

Y/p(y)

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

30

Linia ograniczeń
budżetowych

•Jest zbiorem kombinacji dóbr,
które konsument może kupić w
pełni rozdysponowując swoje
dochody

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

31

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

32

Punkt równowagi

konsumenta

• Na wspólnym wykresie łączymy mapę

krzywych obojętności i linię ograniczeń
budżetowych

• Mapa krzywych obojętności –

odzwierciedla subiektywne odczucia
konsumenta

• Linia ograniczeń budżetowych jest

odzwierciedleniem obiektywnych
ograniczeń finansowych /dochodowo-
cenowych/

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

33

Punkt równowagi konsumenta

0

Dobro
y

Dobro x

KO

3

KO

1

KO

2

KO

4

Y/p(x)

Y/p(y)

E

0

y

0

x

0

A

B

x

B

x

A

y

A

y

B

E

0

– punkt równowagi konsumenta

dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW

34

Punkt równowagi

konsumenta

• Jest to punkt styczności linii

budżetowej z krzywą obojętności

• Wyznacza optymalną kombinację dóbr
• Optymalną: tzn. dostępną z

finansowego punktu widzenia – bo
leżącą na linii budżetowej i
gwarantującą maksimum zadowolenia
– bo leżącą na najwyższej, dostępnej
krzywej obojętności