Choroby alergiczne

oczu

dotyczą głównie spojówki, ale

mogą obejmować również

powieki i rogówkę

Alergiczne zapalenie

spojówek

Najczęstsza choroba

alergiczna oczu

Definicja

Zapalenie spojówek

wywołane IgE-zależną

nadwrażliwością na alergen

Klasyfikacja (1)

1) ostre (ang. acute allergic

conjunctivitis – AAC) – ostra
(objawy utrzymują się zwykle ≤24
h) reakcja nadwrażliwości
spojówki po ekspozycji na alergen
w dużym stężeniu (np. sierść
zwierzęcia)

Klasyfikacja (2)

2) sezonowe (ang. seasonal

allergic conjunctivitis – SAC) –
zwykle łagodna reakcja
nadwrażliwości spojówki
występująca sezonowo u osób
uczulonych na pyłki roślin (np.
traw, drzew lub chwastów)

Klasyfikacja (3)

3) całoroczne (ang. perennial

allergic conjunctivitis – PAC) –
zwykle łagodna, przewlekła
reakcja nadwrażliwości spojówki
występująca przez cały rok u osób
uczulonych na alergeny
całoroczne (np. roztocze lub
pleśnie)

Epidemiologia

- występuje u ~5–22% ludzi
- często współistnieje z innymi chorobami

alergicznymi zwłaszcza z alergicznym
nieżytem nosa (~95% chorych na
sezonowy nieżyt nosa i ~60% chorych
na przewlekły nieżyt nosa).

- SAC występuje częściej niż PAC (SAC +

PAC to ~98% wszystkich chorób
alergicznych oczu)

Objawy

1) świąd spojówek – objaw

patognomoniczny, którego
nieobecność wyklucza alergiczny
mechanizm zapalenia spojówek

2) łzawienie
3) przekrwienie i obrzęk spojówek
4) obrzęk powiek

Objawy (2)

5) pieczenie i suchość oczu
6) światłowstręt (rzadko)
7) alergiczny nieżyt nosa, astma lub inne

choroby alergiczne w wywiadzie osobniczym

lub rodzinnym

Objawy są obustronne, chociaż po którejś stronie
mogą być bardziej nasilone.
Objawy ostre, sezonowe lub całoroczne zależą od

rodzaju, stężenia i czasu ekspozycji na

wywołujący je alergen.

Diagnostyka

1)

dodatni wynik alergicznych testów

skórnych:

-

~95% chorych na sezonowe zapalenie

-

~60% chorych na przewlekłe

zapalenie

2) eozynofilia w wymazie lub w

zeskrobinach ze spojówki (~80%

chorych na ostrym zapaleniu)

3) zwiększone stężenie IgE we łzach

Przebieg naturalny (1)

• Objawy AAC pojawiają się nagle i

pomimo groźnego obrazu zwykle

mijają bez leczenia w ciągu 24–48 h

po ustaniu kontaktu z alergenem.

• Objawy SAC występują w okresie

pylenia roślin i również ustępują

samoistnie po ustaniu kontaktu z

alergenem.

Przebieg naturalny (2)

• PAC ma wieloletni, łagodny

przebieg i często nie jest
rozpoznawana lub jest mylnie
rozpoznawana w okresach
zaostrzeń jako:

- infekcyjne zapalenie spojówek
- SAC z ujemnym wynikiem testów

skórnych.

Przebieg naturalny (3)

PAC nasila kontakt z alergenem lub

niespecyficzne czynniki drażniące np.

- zimne i suche powietrze
- wiatr
- dym
- formaldehyd lub chlor
- farby lub rozpuszczalniki
oraz długotrwała praca przy komputerze.

Rozpoznanie

Alergiczne zapalenie spojówek

rozpoznaje się na podstawie
objawów podmiotowych i
przedmiotowych; wykonywanie
badań pomocniczych często jest
zbędne.

Postępowanie

diagnostyczne

Przy podejrzeniu zapalenia spojówek

zwracamy uwagę na:

1) powieki (zapalenie skóry powiek)
2) spojówki (obrzęk, przekrwienie,

obecność pęcherzyków lub brodawek

na spojówce powiek i gałki ocznej)

3) obecność nadmiernej ilości lub

nieprawidłowej wydzieliny

Inne choroby

przypominające

alergiczne zapalenie

spojówek

1) inne alergiczne choroby oczu (p.

niżej)

2) zapalenie spojówek wywołane

zakażeniem wirusowym,
bakteryjnym

3) zespół suchego oka

1. Leczenie

niefarmakologiczne

1) przerwanie kontaktu z alergenem
2) powstrzymywanie się przed

drapaniem powiek

3) chłodne okłady
4) przemywanie worka spojówkowego

chłodną solą fizjologiczną lub
preparatami sztucznych łez

2. Leczenie

farmakologiczne

1) leki przeciwhistaminowe miejscowo (np.

emedastyna, lewokabastyna) –
charakteryzują się szybkim początkiem
działania i skutecznie łagodzą świąd

2) leki przeciwhistaminowe z α-mimetykiem

miejscowo – skuteczniejsze niż każdy z tych
leków osobno; stosuje się doraźnie maks.
co 6 h do 10–14 dni (po odstawieniu α-
mimetyku wtórne przekrwienie „z odbicia”)

Leczenie

farmakologiczne

przewlekłego zapalenia

spojówek

1) leki przeciwhistaminowe

miejscowo

2) leki przeciwhistaminowe p.o.
UWAGA zmniejszają wydzielanie łez,

dlatego należy rozważyć
jednoczesne stosowanie
sztucznych łez

Leczenie

farmakologiczne

przewlekłego zapalenia

spojówek

3) leki stabilizujące błonę mastocytów

miejscowo (np. kromoglikan) – stosuje się co
6 h; efekt po 5–14 dni od rozpoczęcia leczenia

4) GKS miejscowo do oczu
UWAGA ze względu na poważne objawy

niepożądane zagrażające upośledzeniem
wzroku (zaćma!) powinny być stosowane
krótkotrwale u chorych, u których inne
leczenie było nieskuteczne, wyłącznie przez
okulistów!

Rokowanie

Alergiczne zapalenie spojówek,

chociaż uciążliwe nie ma
poważnych powikłań a objawy
zwykle zmniejszają się samoistnie
z wiekiem.

 

Wpływ na aktywności

życiowe

- zmniejsza zdolność koncentracji
- powoduje rozdrażnienie,
ból głowy,
uczucie zmęczenia

(szczególnie podczas pracy przy
komputerze).

 

Wiosenne zapalenie

spojówek i rogówki

Przewlekłe, ciężkie,

upośledzające wzrok,

alergiczne zapalenie

spojówek i rogówki.

Epidemiologia

Występuje w klimacie ciepłym i

podzwrotnikowym (w Europie w krajach

śródziemnomorskich) u dzieci i młodzieży;

- 3x częściej u chłopców;
- najczęściej między 2 a 10 rż. i zazwyczaj

ustępuje wraz z dojrzewaniem płciowym.

(1% wszystkich chorób alergicznych oczu)
 

Objawy (1)

1) silny świąd spojówek
2) światłowstręt
3) gęsta, ciągnąca się wydzielina

spojówkowa sklejająca powieki
tworzy elastyczne „sznurki”

4) łzawienie

Objawy (2)

5) plamki Trantasa – wokół rogówki lub na

brodawkach powiekowych widoczne

złuszczone komórki nabłonka i eozynofile

6) powiększone (>1 mm) brodawki na

spojówce powieki górnej lub wokół

rogówki (objaw „kostki brukowej”)

7) ból i zaburzenia widzenia świadczą o

uszkodzeniu rogówki

8) współistnieją inne choroby alergiczne

(15–60% chorych)

Kontaktowe zapalenie

spojówek i powiek

 

ang. contact

blepharoconjunctivitis

(ConBC)

Definicja

Kontaktowe podrażnienie lub

zapalenie skóry wokół oczodołu,

powiek i spojówek wywołane przez:

- miejscowo podawane leki
- kosmetyki
- środki dezynfekujące
- konserwanty lub inne związki

chemiczne (np. akryl lub lateks).

Objawy (1)

1) silny świąd powiek i spojówek
2) łzawienie
3) śluzowa wydzielina
4) przekrwienie i obrzęk spojówek
5) światłowstręt

Objawy (2)

* Zmiany na skórze powiek i wokół

oczodołu są takie jak w kontaktowym
zapaleniu skóry

• możliwe owrzodzenia brzegów powiek,

czasami brodawki na spojówce
powiekowej i drobne ubytki w rogówce
(rzadko)

• nie prowadzi do trwałego upośledzenia

wzroku

1. Leczenie

niefarmakologiczne

1) przerwanie kontaktu z alergenem lub

czynnikiem drażniącym (jeżeli jest znany)

2) unikanie kosmetyków i kropli

okulistycznych z konserwantami

3) natłuszczanie skóry powiek
4) przemywanie spojówek solą fizjologiczną
5) unikanie tarcia oczu
6) nienakładanie makijażu

2. Leczenie

farmakologiczne

pimekrolimus lub takrolimus na

skórę powiek

Olbrzymiobrodawkowe

zapalenie spojówek

• Przewlekłe zapalenie spojówek wywołane

reakcją na ciało obce, któremu towarzyszy

tworzenie brodawek olbrzymich na

wewnętrznej powierzchni górnych powiek.

• Najczęściej jest reakcją na soczewki

kontaktowe (~20% osób noszących miękkie

soczewki).

• Noszenie miękkich soczewek kontaktowych

(nie jednorazowych) wiąże się z 10-krotnie

większym ryzykiem zapalenia niż noszenie

soczewek sztywnych gazoprzepuszczalnych.

Obraz kliniczny

1) świąd
2) łzawienie i śluzowa wydzielina z oka

(szczególnie po przebudzeniu)

3) uczucie cała obcego w oku
4) pieczenie
5) zaburzenia widzenia
6) brodawki olbrzymie (≥1 mm) spojówki

powieki górnej, czasem przesuwają

szkła kontaktowe i rysują rogówkę

Leczenie

1) usunięcie ciała obcego (np. przerwa w

noszeniu soczewek kontaktowych)

2) zmiana rodzaju soczewek kontaktowych
3) codzienna dezynfekcja soczewek w 3%

nadtlenku wodoru i częste ich

odbiałczanie

4) częste stosowanie sztucznych łez bez

konserwantów

5) leki przeciwhistaminowe miejscowo

Rokowanie

Po wyleczeniu zapalenia większość

chorych może ponownie nosić
soczewki kontaktowe.

Noszenie soczewek kontaktowych

może dawać objawy oczne także
wskutek alergii na środki
dezynfekujące.