Unia Walutowa

Powstanie unii walutowej w
Europie;
Euro i polityka gospodarcza;
Teoria optymalnych obszarów
walutowych;
Korzyści i koszty unii
walutowej;

Powstanie unii walutowej

Inicjatywy reform systemu

walutowego we Wspólnotach

Europejskich

pierwsze plany unii walutowej (tzw. plan

Barre’a i Schillera 1969)
raport Wernera (przyjęty: marzec 1971);
Europejski System Walutowy (1978):

wprowadzono Europejski Mechanizm

Kursów Walutowych (ERM); powołanie

ECU; powołanie Europejskiego Funduszu

Współpracy Walutowej; stałe kursy

walutowe (ściśle określone dopuszczalne

marginesy wahań: 2,25% ERM 2:

15%)

Funkcjonowanie ESW

Stałe kursy w paśmie wahań 2,25

do 1993 r.(szersze pasmo dla

Portugalii , Hiszpanii i W. Brytanii

6 <do 1992> i Włoch <do 1990 r>)
ograniczona kontrola w transakcjach

kapitałowych do 1990;
mechanizm kredytowy;
wiodąca rola Niemiec (niska inflacja

wymuszająca restrykcyjną politykę

pieniężną, co oznaczało relatywnie

wysoką stopę procentową)

Funkcjonowanie ESW

asymetryczne szoki szczególnie w
1992 r.
wskutek różnic w polityce pieniężnej i
fiskalnej i wobec wysokiej stopy
procentowej w Niemczech presja na
aprecjację marki i deprecjację
niektórych innych walut; W. Brytania
wychodzi z EMS w 1992 r.)
1993: rozszerzenie pasma wahań ERM
2;
do końca 1993 opanowanie kryzysu

Powstanie Unii Walutowej

Plan wprowadzenia UGW Delorsa

(1989);
Traktat z Maastricht 10 XII 1991

3 etapy wprowadzania unii walutowej;
podstawowym warunkiem ustanowienia

unii: koordynacja polityk gospodarczych;
kryteria uczestnictwa w unii walutowej:

– stopa inflacji < 1,5 punktu procentowego ponad

średnią 3 krajów o najniższej inflacji;

– średnia długookresowa stopa procentowa obligacji

rządowych < 2 punkty procentowe ponad stopę 3

krajów o najniższym poziomie inflacji;

– deficyt budżetowy < 3% PKB;
– dług publiczny < 60% PKB;
– kurs stały w przewidzianym przedziale wahań co

najmniej przez 2 lata poprzedzające wejście do

strefy euro.

Spełnienie kryteriów z
Maastricht

Powstanie UGW

Decyzja o zakwalifikowaniu krajów do
UGW 3 05 1998 r. Elastyczne podejście
do kryteriów;
próg inflacji 2,7% (kryterium nie
spełniała Grecja <5,2%>);
długoterminowa stopa procentowa 7,8%
pewna tolerancja dla wyższego poziomu
długu pod warunkiem wyraźnego trendu
obniżania stopy długu do 60% (Włochy,
Belgia, Grecja miały w 98 r. dług powyżej
100% PKB)

W 1998 r. utworzono Europejski
System Banków Centralnych
(ESBC);
skład: EBC plus 12 BC krajów
członkowskich (obecnie 16);
EBC jest niezależny (niezależność
instytucjonalna, personalna,
funkcjonalna i finansowa);
EBC podejmuje decyzje dotyczące
polityki pieniężnej. BC krajów
członkowskich wdrażają tę politykę.

Powstanie Unii Walutowej

1.01 1999 utworzenie unii walutowej i

wprowadzenie euro

11 krajów członkowskich: Austria,

Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania,

Holandia, Irlandia, Luksemburg,

Niemcy, Portugalia, Włochy.
1.01 2001 dołączenie Grecji;

1.01 2007 Słowenia;
1.01 2008 Cypr i Malta;
1.01 2009 Słowacja

Teoria unii walutowej

Teoria optymalnych obszarów walutowych

(zapoczątkowana przez R. Mundell’a w

1961 r.):
optymalnym obszarem dla wprowadzenia

systemu bezwzględnie stałych kursów lub

wspólnej waluty są kraje o wysokim stopniu

wzajemnej integracji gospodarczej;
gospodarcza integracja oznacza swobodę

przepływów dóbr, usług, kapitału

finansowego i rzeczowego oraz siły

roboczej;
ustanowienie stałych kursów walutowych

(unii walutowej) pociąga za sobą koszty ale

także przynosi korzyści;

Korzyści z unii walutowej

Korzyści z nieodwołalnego przyjęcia stałych
kursów walutowych lub wprowadzenia
wspólnej waluty wynikają z wyeliminowania
niepewności oraz kosztów transakcyjnych
związanych z koniecznością posługiwania się
różnymi walutami oraz zmiennością kursów
walutowych (są to tzw. korzyści zwiększenia
efektywności walutowej );
korzyści te zależą od zakresu integracji
gospodarczej:
im większy jest handel między krajami
członkowskimi tym większe korzyści ze
zmniejszenia kosztów transakcyjnych;

Korzyści z unii walutowej cd.

im większe są przepływy kapitału
tym większe są korzyści z
ograniczenia niepewności
dotyczącej stóp zysku od inwestycji
w innych krajach członkowskich;
im większe przepływy pracowników
tym większe korzyści z
ograniczenia niepewności
dotyczącej płac osiąganych w
innych krajach członkowskich.

Korzyści z unii walutowej cd.

Korzyści UW

Stopień integracji

gospodarczej w UW

B

B

Koszty wejścia do unii
walutowej

Koszty stałych kursów

wynikają

z utraty możliwości stosowania
polityki pieniężnej dla
stabilizowania produkcji i cen oraz
utratę możliwości wykorzystywania
zmian kursów walutowych dla
utrzymania wewnętrznej
stabilności gospodarczej w
przypadku negatywnych szoków
zewnętrznych np. spadku
zagregowanego popytu.

Szoki popytowe

NX = Y – A A- wydatki krajowe

AS

A

SAS

A

AD

A

Y

A

p

A

AS

B

SAS

B

AD

B

Y

B

p

B

AD’

A

AD’

B

Skutki szoków popytowych

Deficyt NX w A, nadwyżka w B
Mechanizmy przywracające

równowagę:
elastyczność płac;
mobilność siły roboczej;

Jeśli brak jest mobilności siły

roboczej i płace są nieelastyczne

wówczas dostosowania mogą

następować przez zmianę kursów

walutowych, co w unii walutowej jest

niemożliwe.

Automatyczne dostosowania

AS

A

SAS

A

AD

A

Y

A

AS

B

SAS

B

AD

B

Y

B

AD’

A

AD’

B

p

B

p

A

Dostosowania przez zmianę
kursów walutowych

AS

A

SAS

A

AD

A

Y

A

p

A

AS

B

SAS

B

AD

B

Y

B

p

B

AD’

A

AD’

B

Koszty unii walutowej

Jeśli płace są sztywne a mobilność siły
roboczej ograniczona, krajom
tworzącym unię walutową jest trudniej
dostosować się do szoków popytowych.

Z drugiej strony deprecjacja kursu
walutowego w długim okresie pobudza
wzrost cen i jej pozytywne efekt są
niwelowane. Wobec tego koszty unii
walutowej w dłuższym okresie
zmniejszają się.

Koszty unii walutowej i
stopień integracji
gospodarczej

SAS

AD’

Y

A

p

A

SAS

AD

B

Y

B

p

B

AD

AD’

B

SAS’

AD

SAS’

Kraj względnie otwarty

Kraj względnie zamknięty

Wzrost cen większy

Wzrost cen mniejszy

Koszty unii walutowej i
stopień integracji
gospodarczej cd.

Koszty utrzymania
stabilności

Stopień integracji
gospodarczej

K

K

Decyzja wejścia do unii
walutowej

Optymalny obszar walutowy jest grupą regionów,

które osiągnęły odpowiednio wysoki stopień

wzajemnej integracji gospodarczej.

Korzyści i koszty z
wejścia do UW

Stopień integracji
gospodarczej

K

B

Większe
straty

Większe
korzyści

I

1

Wzrost kosztów wejścia do
UW

Jeśli wzrosną rozmiary i częstotliwość szoków

popytowych linia kosztów przesuwa się w górę w prawo.

Stopień integracji
gospodarczej

K

1

B

I

1

Korzyści i koszty z
wejścia do UW

K

2

I

2

Czy UE jest optymalnym
obszarem walutowym?

W 15 „starych” krajach UE eksport do
innych krajów UE stanowi ok.. 10 – 20
% PKB; w krajach UGW ok. 26%
w dalszym ciągu istnieją duże różnice
cen między krajami UE;
mobilność ludności i siły roboczej
wewnątrz UE jest dość ograniczona;
duże różnice w stopie bezrobocia;
W sumie: brak jednoznacznych
dowodów, że UE jest optymalnym
obszarem walutowym.