

Naukowe badanie jednostek i ich
procesów psychicznych



metoda naukowa – szereg kroków
stosowanych do analizowania
problemów



Cel – opisywanie, wyjaśnianie i
przewidywanie oraz kierowanie
zachowaniem



Opis - dane behawioralne (bodziec – reakcja) –

rola obiektywizmu (eksperyment z

noworodkami)



Wyjaśnianie – poszukiwanie prawidłowości,

wnioskowanie – zmienne pośredniczące (np.

głód, nieśmiałość, twórczość), potwierdzanie

lub obalanie hipotez



Przewidywanie – wskaźnik podstawowy,

uwzględnianie zmiennych dyspozycyjnych (w

tym organizmicznych) oraz środowiskowych,

związki przyczynowe – predyktor i reakcja

przewidywana



Kierowanie – interwencje, polepszanie jakości

życia



Biologiczna (neuropsychologia,
psychofarmakologia, genetyka behawioralna)



Poznawcza - pamięć, myślenie, uczenie się,
ocenianie, komunikowanie się



Rozwojowa – rozwój człowieka w ciągu życia



Osobowości – jakie cechy wpływają na
różnice?



Społeczna – wpływ kontekstu i innych osób



Przemysłowa i organizacji – relacje między
ludźmi a ich pracą



Stosowana:



Wychowawcza



Środowiskowa



Zdrowia



Sądowa



Sportu



Kliniczna



1879 – I laboratorium eksperymentalne



3 podejścia psychologiczne:



Strukturalizm – doznania psychiczne
człowieka to kombinacja prostych
elementów



Funkcjonalizm – nawyki umożliwiają
przystosowanie się do środowiska



Ewolucjonizm – przystosowanie do
środowiska w perspektywie milionów lat



Kierunek biologiczny – założenia:



Zjawiska psychologiczne wyjaśniane w
kategoriach procesów biochemicznych



Złożone zjawiska można redukować



Zachowania są determinowane
anatomią



Zachowanie może ulec zmianie, gdy
zmianie ulegną struktury i procesy u
podstaw



Kierunek psychodynamiczny –
założenia:



Zachowanie motywowane siłami
wewnętrznymi – wrodzone instynkty
(seksualny i agresji), wewnętrzne
napięcia, popędy



Rola dzieciństwa – konflikty



Rola nieświadomości



Kierunek behawiorystyczny –
założenia:



Bodźce i reakcje



Rola środowiska i wychowania



Eksperymenty laboratoryjne



Zachowania obserwowalne



Kontrola zachowania



Kierunek poznawczy – założenia:



Przedmiot zainteresowania – ludzka
myśl i procesy gromadzenia wiedzy



Myśl kształtuje percepcję i reakcje na
świat



Rzeczywistość subiektywna –
interpretacje



Ocena przeszłości, oczekiwania,
podejmowanie decyzji



Kierunek humanistyczny - założenia:



Ludzie są aktywni, dobrzy z natury,
mają zdolność wyboru



Dążenie do rozwoju potencjału



Osobisty obraz zdarzeń w umyśle



Podejście holistyczne – ciało,
psychika, zachowanie, kultura,
społeczeństwo

Jak zjawisko agresji

opisują i wyjaśniają

poszczególne podejścia

teoretyczne? - dyskusja



Tendencyjność obserwatora –
osobiste motywacje



Tendencyjność spowodowana
oczekiwaniami – eksperyment
Rosenthala



Wpływ placebo – krew jaszczurki i
kopyta osła



Determinizm



Teorie



Hipotezy



Zmienne



Paradygmaty



Standaryzacja



Definicje operacyjne



Procedury kontrolne - podwójnie
ślepa kontrola



Kontrola zmiennych zakłócających



Miary samoopisowe – przekonania,
postawy, uczucia, motywy,
osobowość



Słabości: niedokładność, potrzeba
akceptacji społecznej, ograniczenie
badanych grup



Kwestionariusze, ankiety, wywiady



Miary behawioralne – zewnętrzne
działania, obserwowalne reakcje



Obserwacja bezpośrednia, naturalna



Miary fizjologiczne – EEG – wzorce
czynności bioelektrycznej mózgu



Metody korelacyjne – współczynnik
korelacji r



Brak związku przyczynowego



Korelacja pozorna (zapalenia stawów
w Arizonie i na Florydzie)



Testy psychologiczne – określanie
pozycji jednostki



Badania międzykulturowe



Eksperyment kontrolowany –
zmienna zależna, niezależna, grupa
eksperymentalna, kontrolna,
randomizacja



Słabości: sztuczne środowisko,
kwestie etyczne, zmiana zachowania
w kierunku zadowalającym badaczy



Zgoda po otrzymaniu informacji



Ocena ryzyka i korzyści



Celowe wprowadzanie w błąd



Postępowanie wyjaśniające –
debriefing



Co jest przyczyną
dehumanizacji jednostki
przebywającej w
więzieniu?



Osobiste cechy
więźniów



Osobiste cechy
strażników



Środowisko więzienne



20 studentów,

przedstawiciele

klasy średniej,

bez skłonności

antyspołecznych

, odporni

emocjonalnie



2 tygodnie w

sztucznym

więzieniu – małe

cele, kraty, rada

więzienna,

naczelnik



II dnia wybuchł bunt



III dnia – plan ucieczki,

zaostrzenie dyscypliny



V dnia – przymus

jedzenia vs brak

odwiedzin



VI dnia zakończono

eksperyment



4 uczestników wyłączono

z eksperymentu ze

względu na silne objawy

depresyjne i ataki

wściekłości



Krytyka:



Odmienność
sytuacji społecznej
– stereotypy



Rola oczekiwań
uczestników



Nieusprawiedliwio
na nieetyczność
eksperymentu



Obrona:



Zyski - korzyści
poznawcze -
przewyższają
straty



Debriefing



Uczestnicy
podpisali zgodę



Mankamenty:



Nasilenie
anonimowości
jednostki



Wadliwa struktura
władzy



Wyuczona
bezradność – brak
wpływu na
wydarzenia, brak
nagród