Naukowe badanie jednostek i ich
procesów psychicznych
metoda naukowa – szereg kroków
stosowanych do analizowania
problemów
Cel – opisywanie, wyjaśnianie i
przewidywanie oraz kierowanie
zachowaniem
Opis - dane behawioralne (bodziec – reakcja) –
rola obiektywizmu (eksperyment z
noworodkami)
Wyjaśnianie – poszukiwanie prawidłowości,
wnioskowanie – zmienne pośredniczące (np.
głód, nieśmiałość, twórczość), potwierdzanie
lub obalanie hipotez
Przewidywanie – wskaźnik podstawowy,
uwzględnianie zmiennych dyspozycyjnych (w
tym organizmicznych) oraz środowiskowych,
związki przyczynowe – predyktor i reakcja
przewidywana
Kierowanie – interwencje, polepszanie jakości
życia
Biologiczna (neuropsychologia,
psychofarmakologia, genetyka behawioralna)
Poznawcza - pamięć, myślenie, uczenie się,
ocenianie, komunikowanie się
Rozwojowa – rozwój człowieka w ciągu życia
Osobowości – jakie cechy wpływają na
różnice?
Społeczna – wpływ kontekstu i innych osób
Przemysłowa i organizacji – relacje między
ludźmi a ich pracą
Stosowana:
Wychowawcza
Środowiskowa
Zdrowia
Sądowa
Sportu
Kliniczna
1879 – I laboratorium eksperymentalne
3 podejścia psychologiczne:
Strukturalizm – doznania psychiczne
człowieka to kombinacja prostych
elementów
Funkcjonalizm – nawyki umożliwiają
przystosowanie się do środowiska
Ewolucjonizm – przystosowanie do
środowiska w perspektywie milionów lat
Kierunek biologiczny – założenia:
Zjawiska psychologiczne wyjaśniane w
kategoriach procesów biochemicznych
Złożone zjawiska można redukować
Zachowania są determinowane
anatomią
Zachowanie może ulec zmianie, gdy
zmianie ulegną struktury i procesy u
podstaw
Kierunek psychodynamiczny –
założenia:
Zachowanie motywowane siłami
wewnętrznymi – wrodzone instynkty
(seksualny i agresji), wewnętrzne
napięcia, popędy
Rola dzieciństwa – konflikty
Rola nieświadomości
Kierunek behawiorystyczny –
założenia:
Bodźce i reakcje
Rola środowiska i wychowania
Eksperymenty laboratoryjne
Zachowania obserwowalne
Kontrola zachowania
Kierunek poznawczy – założenia:
Przedmiot zainteresowania – ludzka
myśl i procesy gromadzenia wiedzy
Myśl kształtuje percepcję i reakcje na
świat
Rzeczywistość subiektywna –
interpretacje
Ocena przeszłości, oczekiwania,
podejmowanie decyzji
Kierunek humanistyczny - założenia:
Ludzie są aktywni, dobrzy z natury,
mają zdolność wyboru
Dążenie do rozwoju potencjału
Osobisty obraz zdarzeń w umyśle
Podejście holistyczne – ciało,
psychika, zachowanie, kultura,
społeczeństwo
Jak zjawisko agresji
opisują i wyjaśniają
poszczególne podejścia
teoretyczne? - dyskusja
Tendencyjność obserwatora –
osobiste motywacje
Tendencyjność spowodowana
oczekiwaniami – eksperyment
Rosenthala
Wpływ placebo – krew jaszczurki i
kopyta osła
Determinizm
Teorie
Hipotezy
Zmienne
Paradygmaty
Standaryzacja
Definicje operacyjne
Procedury kontrolne - podwójnie
ślepa kontrola
Kontrola zmiennych zakłócających
Miary samoopisowe – przekonania,
postawy, uczucia, motywy,
osobowość
Słabości: niedokładność, potrzeba
akceptacji społecznej, ograniczenie
badanych grup
Kwestionariusze, ankiety, wywiady
Miary behawioralne – zewnętrzne
działania, obserwowalne reakcje
Obserwacja bezpośrednia, naturalna
Miary fizjologiczne – EEG – wzorce
czynności bioelektrycznej mózgu
Metody korelacyjne – współczynnik
korelacji r
Brak związku przyczynowego
Korelacja pozorna (zapalenia stawów
w Arizonie i na Florydzie)
Testy psychologiczne – określanie
pozycji jednostki
Badania międzykulturowe
Eksperyment kontrolowany –
zmienna zależna, niezależna, grupa
eksperymentalna, kontrolna,
randomizacja
Słabości: sztuczne środowisko,
kwestie etyczne, zmiana zachowania
w kierunku zadowalającym badaczy
Zgoda po otrzymaniu informacji
Ocena ryzyka i korzyści
Celowe wprowadzanie w błąd
Postępowanie wyjaśniające –
debriefing
Co jest przyczyną
dehumanizacji jednostki
przebywającej w
więzieniu?
Osobiste cechy
więźniów
Osobiste cechy
strażników
Środowisko więzienne
20 studentów,
przedstawiciele
klasy średniej,
bez skłonności
antyspołecznych
, odporni
emocjonalnie
2 tygodnie w
sztucznym
więzieniu – małe
cele, kraty, rada
więzienna,
naczelnik
II dnia wybuchł bunt
III dnia – plan ucieczki,
zaostrzenie dyscypliny
V dnia – przymus
jedzenia vs brak
odwiedzin
VI dnia zakończono
eksperyment
4 uczestników wyłączono
z eksperymentu ze
względu na silne objawy
depresyjne i ataki
wściekłości
Krytyka:
Odmienność
sytuacji społecznej
– stereotypy
Rola oczekiwań
uczestników
Nieusprawiedliwio
na nieetyczność
eksperymentu
Obrona:
Zyski - korzyści
poznawcze -
przewyższają
straty
Debriefing
Uczestnicy
podpisali zgodę
Mankamenty:
Nasilenie
anonimowości
jednostki
Wadliwa struktura
władzy
Wyuczona
bezradność – brak
wpływu na
wydarzenia, brak
nagród