Psychologia – metody
badań

Psychologia – metody badań



Naukowe badanie jednostek i ich
procesów psychicznych



metoda naukowa – szereg kroków
stosowanych do analizowania
problemów



Cel – opisywanie, wyjaśnianie i
przewidywanie oraz kierowanie
zachowaniem

Metody badań



Opis - dane behawioralne (bodziec – reakcja) – rola
obiektywizmu (eksperyment z noworodkami)



Wyjaśnianie – poszukiwanie prawidłowości,
wnioskowanie – zmienne pośredniczące (np. głód,
nieśmiałość, twórczość), potwierdzanie lub
obalanie hipotez



Przewidywanie – wskaźnik podstawowy,
uwzględnianie zmiennych dyspozycyjnych (w tym
organizmicznych) oraz środowiskowych, związki
przyczynowe – predyktor i reakcja przewidywana



Kierowanie – interwencje, polepszanie jakości życia

Specjalizacje w obrębie
psychologii



Biologiczna (neuropsychologia,
psychofarmakologia, genetyka behawioralna)



Poznawcza - pamięć, myślenie, uczenie się,
ocenianie, komunikowanie się



Rozwojowa – rozwój człowieka w ciągu życia



Osobowości – jakie cechy wpływają na różnice?



Społeczna – wpływ kontekstu i innych osób



Przemysłowa i organizacji – relacje między
ludźmi a ich pracą

Specjalizacje w obrębie
psychologii



Stosowana:



Wychowawcza



Środowiskowa



Zdrowia



Sądowa



Sportu



Kliniczna

Historyczne podstawy
psychologii



1879 – I laboratorium
eksperymentalne



3 podejścia psychologiczne:



Strukturalizm – doznania psychiczne
człowieka to kombinacja prostych
elementów



Funkcjonalizm – nawyki umożliwiają
przystosowanie się do środowiska



Ewolucjonizm – przystosowanie do
środowiska w perspektywie milionów
lat

Współczesne kierunki



Kierunek biologiczny – założenia:



Zjawiska psychologiczne wyjaśniane
w kategoriach procesów
biochemicznych



Złożone zjawiska można redukować



Zachowania są determinowane
anatomią



Zachowanie może ulec zmianie, gdy
zmianie ulegną struktury i procesy u
podstaw

Współczesne kierunki



Kierunek psychodynamiczny –
założenia:



Zachowanie motywowane siłami
wewnętrznymi – wrodzone instynkty
(seksualny i agresji), wewnętrzne
napięcia, popędy



Rola dzieciństwa – konflikty



Rola nieświadomości

Współczesne kierunki



Kierunek behawiorystyczny –
założenia:



Bodźce i reakcje



Rola środowiska i wychowania



Eksperymenty laboratoryjne



Zachowania obserwowalne



Kontrola zachowania

Współczesne kierunki



Kierunek poznawczy – założenia:



Przedmiot zainteresowania – ludzka
myśl i procesy gromadzenia wiedzy



Myśl kształtuje percepcję i reakcje na
świat



Rzeczywistość subiektywna –
interpretacje



Ocena przeszłości, oczekiwania,
podejmowanie decyzji

Współczesne kierunki



Kierunek humanistyczny - założenia:



Ludzie są aktywni, dobrzy z natury,
mają zdolność wyboru



Dążenie do rozwoju potencjału



Osobisty obraz zdarzeń w umyśle



Podejście holistyczne – ciało,
psychika, zachowanie, kultura,
społeczeństwo

Porównanie kierunków

Jak zjawisko agresji

opisują i wyjaśniają

poszczególne podejścia

teoretyczne? - dyskusja

Badania psychologiczne –
tendencyjność



Tendencyjność obserwatora –
osobiste motywacje



Tendencyjność spowodowana
oczekiwaniami – eksperyment
Rosenthala



Wpływ placebo – krew jaszczurki i
kopyta osła

Badania psychologiczne –
podstawowe pojęcia



Determinizm



Teorie



Hipotezy



Zmienne



Paradygmaty

Ochrona obiektywizmu
badań



Standaryzacja



Definicje operacyjne



Procedury kontrolne - podwójnie
ślepa kontrola



Kontrola zmiennych zakłócających

Pomiar psychologiczny



Miary samoopisowe – przekonania,
postawy, uczucia, motywy,
osobowość



Słabości: niedokładność, potrzeba
akceptacji społecznej, ograniczenie
badanych grup



Kwestionariusze, ankiety, wywiady

Pomiar psychologiczny



Miary behawioralne – zewnętrzne
działania, obserwowalne reakcje



Obserwacja bezpośrednia, naturalna



Miary fizjologiczne – EEG – wzorce
czynności bioelektrycznej mózgu

Pomiar psychologiczny



Metody korelacyjne – współczynnik
korelacji r



Brak związku przyczynowego



Korelacja pozorna (zapalenia stawów
w Arizonie i na Florydzie)



Testy psychologiczne – określanie
pozycji jednostki



Badania międzykulturowe

Metody
eksperymentalne



Eksperyment kontrolowany –
zmienna zależna, niezależna, grupa
eksperymentalna, kontrolna,
randomizacja



Słabości: sztuczne środowisko,
kwestie etyczne, zmiana zachowania
w kierunku zadowalającym badaczy

Problemy etyczne w
badaniach



Zgoda po otrzymaniu informacji



Ocena ryzyka i korzyści



Celowe wprowadzanie w błąd



Postępowanie wyjaśniające –
debriefing

Symulacja więzienia - Paolo
Alto, Kalifornia



Co jest przyczyną
dehumanizacji jednostki
przebywającej w
więzieniu?



Osobiste cechy
więźniów



Osobiste cechy
strażników



Środowisko więzienne

Symulacja więzienia



20 studentów,
przedstawiciele
klasy średniej, bez
skłonności
antyspołecznych,
odporni
emocjonalnie



2 tygodnie w
sztucznym więzieniu
– małe cele, kraty,
rada więzienna,
naczelnik



II dnia wybuchł bunt



III dnia – plan ucieczki,
zaostrzenie dyscypliny



V dnia – przymus jedzenia
vs brak odwiedzin



VI dnia zakończono
eksperyment



4 uczestników wyłączono z
eksperymentu ze względu
na silne objawy
depresyjne i ataki
wściekłości

Symulacja więzienia



Krytyka:



Odmienność
sytuacji społecznej
– stereotypy



Rola oczekiwań
uczestników



Nieusprawiedliwio
na nieetyczność
eksperymentu



Obrona:



Zyski - korzyści
poznawcze -
przewyższają
straty



Debriefing



Uczestnicy
podpisali zgodę

Symulacja więzienia -
wnioski



Mankamenty:



Nasilenie
anonimowości
jednostki



Wadliwa struktura
władzy



Wyuczona
bezradność – brak
wpływu na
wydarzenia, brak
nagród