1
Optyczne metody badań
materiałów
3. Badania struktury poziomów energetycznych
– oddziaływania światła z materią (liniowe i nieliniowe)
– optyczne własności materiałów
a) metody badania własności transmisyjnych
b) metody badania własności odbiciowych
c) metody badania rozproszenia światła
1. Badania makroskopowe (geometria, odkształcenia)
– techniki interferometryczne, holografia, elastometria
2. Badania mikroskopowe
– badania str. krystalicznej stopów metalurgicznych
– anizotropia optyczna, mikroskopia polaryzacyjna
– mikroskopia skaningowa bliskiego pola (NFOM)
– tomografia optyczna
4. Materiały optyczne
– materiały laserowe i fotoniczne
(optoelektronika, optyka nieliniowa, fotonika)
2
Optyczne własności materiałów
prawo Lamberta-Beera:
L
e
I
L
I
0
)
(
L
• Absorpcja
• Rozproszenie światła
• Odbicie światła I
R
=I
0
R
• Transmisja
zależy od odbicia i absorpcji
np. przez próbkę z dwiema
odbijającymi powierzchniami
(ten sam współczynnik
R
):
L
T
e
R
I
I
2
0
)
1
(
3
Mechanizm oddziaływania światła z
materią
pole magnetyczne
pole elektryczne
światło = fala EM
elektron
D
-indukowany moment
elektr.:
E
D
W
•
oddz. atomu z polem
oddz. atomu z polem
E
E
(model
klasyczny):
E
D
z
E
4
•fazy emisji
•kierunki emisji
•częstości emisji
Absorpcja i emisja
fotonów
• Absorpcja
• Emisja spontaniczna
spontaniczna
•przypadkowe momenty
(fazy) emisji
•różne kierunki
•rozmyte częstości
• Emisja wymuszona
wymuszona
Skorelowane z fotonami
wymuszającymi !!!
5
Zespolony współczynnik
załamania
i
m
N
e
r
2
2
0
2
0
2
1
)
(
i
n
2
2
0
0
0
0
2
2
)
(
1
)
(
m
N
e
n
n(
1
0
–/2 /2
związki Kramersa-Kroniga:
'
'
)
'
(
'
1
'
'
)
'
(
1
)
(
)
(
)
(
)
(
2
2
2
2
2
1
1
2
1
d
d
i
r
wiążą ni
2
2
0
2
0
0
2
2
)
(
2
2
1
)
(
m
N
e
(
0
0
–/2 /2
6
zmiana fazy fali
zmiana amplitudy fali
absorpcja, prawo Lamberta-Beera
z
fala padająca
c
z
t
i
i
e
E
t
z
E
0
)
,
(
fala w ośrodku
c
z
c
z
n
t
i
t
e
E
t
z
E
1
0
)
,
(
c
z
t
i
c
z
n
i
t
e
E
e
t
z
E
0
1
)
,
(
c
z
t
i
c
z
n
i
c
z
t
e
E
e
e
t
z
E
0
)
1
(
)
,
(
zależność prędkości fal, dyspersja, załamanie światła
i
n
Współczynniki absorpcji i załamania
7
ħ
-ogranicz. zdoln.
rozdz.
(szer.instr.)
-ogr. czułość
(droga opt.)
I
0
T
np. widmo
Fraunhoffera
np. widmo
Fraunhoffera
klasyczna metodyka:
L
e
I
I
T
)
(
det
0
spektroskop/
monochromato
r
detektor
próbka
źródło –
lampa
spektr.
Pomiar
wymaga przezroczystego ośrodka !
8
T
0
Lasery w spektroskopii klasycznej
Lasery w spektroskopii klasycznej
T
detektor
próbka
lampa
spektr.
spektroskop/
monochromator
• monochromatyczność
zwiększ. zdolności
rozdz.
(
instr
doppler
)
detektor
próbka
laser
przestraj.
• kolimacja wiązki
świetlnej
zwiększ.
czułości (drogi opt.)
(liniowej )
E
D
...
.
)
(
3
2
0
E
E
E
D
np
E
E
E
D
oddziaływania nieliniowe:
2. Inne zalety wiązek laserowych
nieliniowa spektroskopia laserowa
1.
Udoskonalenie klasycznych metod dzięki
kolimacji i monochromatyczności wiązek laserowych
9
n
1
n
2
Widma odbiciowe
granica 2 ośrodków (n
1
i n
2
)
I
0
I
r
I
t
2
2
1
2
1
0
n
n
n
n
I
I
r
gdy
np. w powietrzu/próżni, gdy n
1
=1
2
2
2
0
1
1
n
n
I
I
r
(materiały nieprzezroczyste)
2
0
1
1
I
I
R
r
10
Odbicie od metali
• duża koncentracja swobodnych elektronów
i
n
zespolona stała dielektryczna i
z dużym
propagacja w głąb metalu silnie osłabiana,
różnica faz między polami E i B
(inaczej niż w dielektrykach)
oscylacje swob. elektronów
z „częstością plazmową”
2
0
2
2
p
L
m
ne
silna absorpcja, silne oscylacje swob. elektronów
11
p
0.8
1 2
2
1
p
L
1) dla
p
,
jest rzeczywiste,
2) dla
1 tzn.
1
min
L
L
p
2
0
1
1
I
I
R
r
R
p
1
.5
0
0.8
1
2
0
1
2
3
4
5
0
0.5
1
1
0
1
5
0
y
Au
Ag
Al
R
1
.5
0
0 1
2 3 4 5
ħ
[eV]
3) dla
p
,
jest urojone,
fala zanika wykładniczo i cała energia
jest w odbiciu
(kompensacja prądów związanych z
L
i z
oscylacjami elektronów)
(minimum plazmowe)
„metaliczny” odblask i kolory
metali
współcz. odbicia
brak odbicia,
R=0