Biegunka ostra

Biegunka ostra

Zakład Pielęgniarstwa

Zakład Pielęgniarstwa

Pediatrycznego

Pediatrycznego



Biegunka ostra ( wg. definicji

Biegunka ostra ( wg. definicji

WHO)

WHO)



stan chorobowy utrzymujący się nie dłużej

stan chorobowy utrzymujący się nie dłużej

niż 10 dni, w którym

niż 10 dni, w którym

niemowlę karmione

niemowlę karmione

sztucznie

sztucznie

oddaje 3 lub więcej stolców

oddaje 3 lub więcej stolców

płynnych lub półpłynnych w ciągu 24-godz.

płynnych lub półpłynnych w ciągu 24-godz.

lub 1 tzw. stolec patologiczny tzn.

lub 1 tzw. stolec patologiczny tzn.

zawierający krew, śluz, ropę.

zawierający krew, śluz, ropę.



Biegunkę ostrą można również zdefiniować

Biegunkę ostrą można również zdefiniować

jako stan, w którym zwiększa się objętość

jako stan, w którym zwiększa się objętość

stolców u niemowląt

stolców u niemowląt



U

U

niemowląt karmionych piersią

niemowląt karmionych piersią

ostrą

ostrą

biegunką nazywamy stan, w którym dziecko

biegunką nazywamy stan, w którym dziecko

oddało 6 lub więcej płynnych stolców w ciągu

oddało 6 lub więcej płynnych stolców w ciągu

24 godz. lub też oddało jeden płynny stolec

24 godz. lub też oddało jeden płynny stolec

z domieszką składników patologicznych.

z domieszką składników patologicznych.



Jeżeli biegunka ostra przedłuża się

Jeżeli biegunka ostra przedłuża się

ponad 14 dni stan ten określamy

ponad 14 dni stan ten określamy

biegunką przewlekłą

biegunką przewlekłą

.

.

Czynniki etiologiczne ostrej

Czynniki etiologiczne ostrej

biegunki:

biegunki:

1

1

. bakteryjne

. bakteryjne

( Salmonella, Shigella, Escherichia coli, Yersinia,

( Salmonella, Shigella, Escherichia coli, Yersinia,

Campylobacter jejuni, gronkowce, )

Campylobacter jejuni, gronkowce, )

2. wirusowe

2. wirusowe

( 40-50% rotawirusy- w okresie jesieni i zimy,

( 40-50% rotawirusy- w okresie jesieni i zimy,

rzadziej adenowirusy i wirusy coxsackie)

rzadziej adenowirusy i wirusy coxsackie)

3. inne czynniki etiologiczne

3. inne czynniki etiologiczne

- pasożyty

- pasożyty

( lamblie, glista ludzka)

( lamblie, glista ludzka)

- chlamydie

- chlamydie

( Chlamydia tracheomatis

( Chlamydia tracheomatis

)

)

- Kryptosporidia

- Kryptosporidia

.

.

4.

4. zatrucia pokarmowe

Diagnostyka różnicowa:

Diagnostyka różnicowa:



nieprawidłowości anatomiczne ( np. wady przewodu

nieprawidłowości anatomiczne ( np. wady przewodu

pokarmowego, zespoły poresekcyjne)

pokarmowego, zespoły poresekcyjne)



biegunki polekowe ( antybiotykoterapia !)

biegunki polekowe ( antybiotykoterapia !)



alergia pokarmowa np. alergia na białka mleka krowiego,

alergia pokarmowa np. alergia na białka mleka krowiego,

soję

soję



nietolerancja pokarmowa ( nietolerancja dwusacharydów np.

nietolerancja pokarmowa ( nietolerancja dwusacharydów np.

laktozy,

laktozy,



endokrynopatie np. nadczynność tarczycy

endokrynopatie np. nadczynność tarczycy



nieswoiste zaburzenia jelit ( colitis ulcerosa, choroba

nieswoiste zaburzenia jelit ( colitis ulcerosa, choroba

Leśniowskiego-Crohna)

Leśniowskiego-Crohna)



zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego

zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego



zatrucia np. metale, grzyby, substancje używane w

zatrucia np. metale, grzyby, substancje używane w

gospodarstwie domowym

gospodarstwie domowym



nowotwory np. rakowiak, guz chromochłonny

nowotwory np. rakowiak, guz chromochłonny

40-60% przypadków biegunki ma nieustaloną

40-60% przypadków biegunki ma nieustaloną

etiologię

etiologię

Przebieg biegunki wirusowej jest

Przebieg biegunki wirusowej jest

zazwyczaj łagodny, charakteryzuje się:

zazwyczaj łagodny, charakteryzuje się:



wodnistymi stolcami

wodnistymi stolcami



współwystępowaniem wymiotów

współwystępowaniem wymiotów



nieżytami górnych dróg oddechowych

nieżytami górnych dróg oddechowych



gorączką

gorączką



diagnostyka laboratoryjna opiera się o test

diagnostyka laboratoryjna opiera się o test

ELISA

ELISA



pojawienie się krwi w stolcu wskazuje na

pojawienie się krwi w stolcu wskazuje na

współistniejące zakażenie bakteryjne

współistniejące zakażenie bakteryjne

Ostra biegunka pochodzenia bakteryjnego a

Ostra biegunka pochodzenia bakteryjnego a

także i wirusowego jest chorobą ograniczoną

także i wirusowego jest chorobą ograniczoną

w czasie i w zasadzie nie wymaga

w czasie i w zasadzie nie wymaga

stosowania chemioterapeutyków.

stosowania chemioterapeutyków.

Najważniejszym powikłaniem ostrej

Najważniejszym powikłaniem ostrej

biegunki jest odwodnienie, którego nasilenie

biegunki jest odwodnienie, którego nasilenie

determinuje zarówno wybór postępowania

determinuje zarówno wybór postępowania

leczniczego, jak też ma wpływ na rokowanie.

leczniczego, jak też ma wpływ na rokowanie.

Ogólne zasady postępowania:

Ogólne zasady postępowania:



zebranie informacji dotyczących czasu

zebranie informacji dotyczących czasu

trwania objawów

trwania objawów



ocena stopnia odwodnienia

ocena stopnia odwodnienia



obserwacja bilansu płynowego

obserwacja bilansu płynowego



w odwodnieniu lekkim i umiarkowanym

w odwodnieniu lekkim i umiarkowanym

nawadnianie płynami doustnymi (DPN)

nawadnianie płynami doustnymi (DPN)



u niemowląt karmionych piersią kontynuujemy

u niemowląt karmionych piersią kontynuujemy

żywienie naturalne

żywienie naturalne



u karmionych sztucznie realimentację

u karmionych sztucznie realimentację

rozpoczyna się po 4 godz. nawadniania

rozpoczyna się po 4 godz. nawadniania

doustnego

doustnego



wskazania do chemioterapii- antybiotykoterapii

wskazania do chemioterapii- antybiotykoterapii

są bardzo ograniczone :

są bardzo ograniczone :

biegunka w okresie noworodkowym,

biegunka w okresie noworodkowym,

zakażenia uogólnione lub współistniejące

zakażenia uogólnione lub współistniejące

zakażenia z innych układów ( np. biseptol,

zakażenia z innych układów ( np. biseptol,

furazolidon, metronidazol, colistin)

furazolidon, metronidazol, colistin)



Badania:

Badania:

-

elektrolity

elektrolity

-

gazometria

gazometria

-

OB.

OB.

-

CRP

CRP

-

morfologia z rozmazem

morfologia z rozmazem

-

GOT GTP

GOT GTP

-

mocznik, kreatynina

mocznik, kreatynina

-

pozostałe w zależności od badania podmiotowego i

pozostałe w zależności od badania podmiotowego i

przedmiotowego

przedmiotowego

( kał: rota-adenowirusy, posiew ogólny kału, DPCZ)

( kał: rota-adenowirusy, posiew ogólny kału, DPCZ)

Elementy leczenia ostrej biegunki:

Elementy leczenia ostrej biegunki:



nawadnianie doustne lub w razie

nawadnianie doustne lub w razie

konieczności nawadnianie pozajelitowe z

konieczności nawadnianie pozajelitowe z

pełnym wyrównaniem deficytów:

pełnym wyrównaniem deficytów:

-wodnych

-wodnych

-zaburzeń elektrolitowych

-zaburzeń elektrolitowych

-zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej

-zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej



leczenie żywieniowe lub wczesna realimentacji

leczenie żywieniowe lub wczesna realimentacji



stosowanie probiotyków

stosowanie probiotyków



ograniczenie stosowania leków p/bakteryjnych

ograniczenie stosowania leków p/bakteryjnych



stosowanie preparatów kaolinowo-pektynowych

stosowanie preparatów kaolinowo-pektynowych



przeciwskazania do stosowania leków

przeciwskazania do stosowania leków

hamujących motorykę przewodu

hamujących motorykę przewodu

pokarmowego!!!

pokarmowego!!!



Preparaty do nawadniania doustnego

Preparaty do nawadniania doustnego

dostępne w Polsce- DPN:

dostępne w Polsce- DPN:

Gastrolit, Saltoral, Ziołolit, HIPP ORS 200

Gastrolit, Saltoral, Ziołolit, HIPP ORS 200

płyny do nawadniania doustnego należy podawać

płyny do nawadniania doustnego należy podawać

małymi porcjami, lekko ochłodzone.

małymi porcjami, lekko ochłodzone.



Probiotyki dostępne w Polsce:

Probiotyki dostępne w Polsce:

Lakcid, Lakcid forte, Acidolac,Trilac, Enterol

Lakcid, Lakcid forte, Acidolac,Trilac, Enterol



Preparaty adsorbujące-kaolinowo-

Preparaty adsorbujące-kaolinowo-

pektynowe:

pektynowe:

preparat Smecta, Carbo medicinalis,

preparat Smecta, Carbo medicinalis,



Zupa marchwiowa wg. Moro ( marchwianka)

Zupa marchwiowa wg. Moro ( marchwianka)

jest właściwą mieszaniną do nawadniania

jest właściwą mieszaniną do nawadniania

- 500g oczyszczonej marchwi gotować w 1 l

- 500g oczyszczonej marchwi gotować w 1 l

wody przez 1-1,5 h; zmiksować i dopełnić

wody przez 1-1,5 h; zmiksować i dopełnić

wodą do 1l . Nie słodzić.

wodą do 1l . Nie słodzić.

Dodać 3 g soli kuchennej ( płaska łyżeczka).

Dodać 3 g soli kuchennej ( płaska łyżeczka).

Rodzaj odwodnienia:

Rodzaj odwodnienia:



Hipotoniczne

Hipotoniczne

Na < 130 mmol/l (1:1) ( 5% glukoza do 0,9% NaCl)

Na < 130 mmol/l (1:1) ( 5% glukoza do 0,9% NaCl)



Izotoniczne

Izotoniczne

> 130 na < 150 (2:1)

> 130 na < 150 (2:1)



Hipertoniczne

Hipertoniczne

Na > 150 (3:1)

Na > 150 (3:1)

Objawy kliniczne w zależności od stopnia odwodnienia

Objawy kliniczne w zależności od stopnia odwodnienia

Brak

Brak

objawów

objawów

Odwodnienie

Odwodnienie

umiarkowane

umiarkowane

Odwodnienie

Odwodnienie

ciężkie

ciężkie

Stan ogólny

Stan ogólny

Spokojne,

Spokojne,

przytomne

przytomne

Niespokojne,

Niespokojne,

pobudzone

pobudzone

Podsypiające

Podsypiające

lub

lub

nieprzytomne,

nieprzytomne,

wiotkie

wiotkie

Gałki oczne

Gałki oczne

Prawidłowo

Prawidłowo

napięte

napięte

Zapadnięte

Zapadnięte

Bardzo

Bardzo

zapadnięte,

zapadnięte,

podsychające

podsychające

Łzy

Łzy

Obecne

Obecne

Brak

Brak

Brak

Brak

Jama ustna,

Jama ustna,

język

język

Wilgotne

Wilgotne

Sucha

Sucha

Bardzo sucha

Bardzo sucha

Pragnienie

Pragnienie

Pije normalnie

Pije normalnie

Pije łapczywie,

Pije łapczywie,

spragnione

spragnione

Pije słabo

Pije słabo

Skóra

Skóra

Fałd skórny

Fałd skórny

rozprostowuje

rozprostowuje

się szybko

się szybko

Fałd

Fałd

rozprostowuje

rozprostowuje

się powoli

się powoli

Fałd

Fałd

rozprostowuje

rozprostowuje

się bardzo

się bardzo

powoli

powoli

Ubytek masy

Ubytek masy

ciała %

ciała %

< 5

< 5

5 -10

5 -10

> 10

> 10

Niedobór

Niedobór

płynów ml/kg

płynów ml/kg

< 50

< 50

50 - 100

50 - 100

> 100

> 100



Wyrównanie kwasicy metabolicznej ( pH, HCO3 –BE)

Wyrównanie kwasicy metabolicznej ( pH, HCO3 –BE)

8,4% Natrium bicarbonicum

8,4% Natrium bicarbonicum

8,4% Natrium bicarbonicum(ml) = 0,3 x BE x masa

8,4% Natrium bicarbonicum(ml) = 0,3 x BE x masa

ciała w kg

ciała w kg

podaż 1/2 - 2/3 wyliczonej dawki

podaż 1/2 - 2/3 wyliczonej dawki

i powtórna ocena gazometrii i elektolitów

i powtórna ocena gazometrii i elektolitów



Hypokaliemia K < 3,7 mmol/l

Hypokaliemia K < 3,7 mmol/l

uzupełniamy po uzyskaniu diurezy

uzupełniamy po uzyskaniu diurezy

1 – 3 mEq /kg mc 15% KCL

1 – 3 mEq /kg mc 15% KCL

1 ml 15% KCL = 2 mEq K

1 ml 15% KCL = 2 mEq K

Nawadnianie składa się z dwóch etapów:

Nawadnianie składa się z dwóch etapów:

-

Uzupełnienie niedoborów

Uzupełnienie niedoborów

-

Uzupełnianie dokonujących się nadal strat

Uzupełnianie dokonujących się nadal strat



Ogólne zasady dawkowania DPN u dzieci:

Ogólne zasady dawkowania DPN u dzieci:

-

nie ma cech odwodnienia

nie ma cech odwodnienia

10 ml / kg mc. / stolec

10 ml / kg mc. / stolec

-

odwodnienie niewielkie ( do 5%)

odwodnienie niewielkie ( do 5%)

50 ml / kg mc. - korekta odwodnienia

50 ml / kg mc. - korekta odwodnienia

10 ml / kg mc. / stolec - uzupełnienie strat

10 ml / kg mc. / stolec - uzupełnienie strat

-

odwodnienie umiarkowane ( do 9%)

odwodnienie umiarkowane ( do 9%)

100 ml / kg mc. – korekta odwodnienia ( przez 4-6

100 ml / kg mc. – korekta odwodnienia ( przez 4-6

godz)

godz)

uzupełnianie strat

uzupełnianie strat



Saltoral:

Saltoral:

-

glukoza 111mmol/l

glukoza 111mmol/l

-

Na+ 90 mmol/l

Na+ 90 mmol/l

-

K+ 20 mmol/l

K+ 20 mmol/l

-

Cl- 80 mmol/l

Cl- 80 mmol/l

-

HCO3 - 30 mmol/l

HCO3 - 30 mmol/l

-

osmolarność 310 mmol/l

osmolarność 310 mmol/l



Gastrolit:

Gastrolit:

-

Glukoza 80 mmol/l

Glukoza 80 mmol/l

-

Na+ 60 mmol/l

Na+ 60 mmol/l

-

K+ 20 mmol/l

K+ 20 mmol/l

-

Cl- 50 mmol/l

Cl- 50 mmol/l

-

HCO3- 30 mmol/l

HCO3- 30 mmol/l

-

Osmolarność 240 mmol/l

Osmolarność 240 mmol/l

Podstawowe wskazania do nawadniania

Podstawowe wskazania do nawadniania

dożylnego:

dożylnego:



biegunka przebiegająca z ciężkim

biegunka przebiegająca z ciężkim

odwodnieniem (>10%)

odwodnieniem (>10%)



wstrząs

wstrząs



chory nieprzytomny

chory nieprzytomny



niedrożność przewodu pokarmowego

niedrożność przewodu pokarmowego



uporczywe wymioty pomimo odpowiedniego

uporczywe wymioty pomimo odpowiedniego

nawadniania doustnego

nawadniania doustnego



niepowodzenie nawadniania doustnego

niepowodzenie nawadniania doustnego



Zapotrzebowanie w odniesieniu do masy ciała

Zapotrzebowanie w odniesieniu do masy ciała

wynosi:

wynosi:

- do 10 kg mc.: 100 ml /kg

- do 10 kg mc.: 100 ml /kg

- 10 -20 kg mc.: 1000 ml + 50 ml na każdy kg mc.

- 10 -20 kg mc.: 1000 ml + 50 ml na każdy kg mc.

powyżej 10 kg mc.

powyżej 10 kg mc.

- > 20 kg mc.: 1500 ml+ 20 ml na każdy kg mc.

- > 20 kg mc.: 1500 ml+ 20 ml na każdy kg mc.

powyżej 20 kg mc

powyżej 20 kg mc

Dodatkowo należy uzupełnić ok.100-200 ml płynów na

Dodatkowo należy uzupełnić ok.100-200 ml płynów na

każdy płynny stolec

każdy płynny stolec



Postępowanie w odwodnieniu ze wstrząsem:

Postępowanie w odwodnieniu ze wstrząsem:

szybki dostęp dożylny

szybki dostęp dożylny

5% albuminy lub roztwór Ringera:

5% albuminy lub roztwór Ringera:

20 ml/kg mc/ 30-60 min

20 ml/kg mc/ 30-60 min

dalej jak w odwodnieniu ciężkim

dalej jak w odwodnieniu ciężkim



Nawadniania dożylne w ciężkim odwodnieniu

Nawadniania dożylne w ciężkim odwodnieniu

- pierwsze 12 godzin:

- pierwsze 12 godzin:

1 ml/ kg mc. NaHC03( 1;4 z aqua pro in.)

1 ml/ kg mc. NaHC03( 1;4 z aqua pro in.)

roztwór Ringera 40-60 ml/ kg mc./ 4 godz.

roztwór Ringera 40-60 ml/ kg mc./ 4 godz.

70 ml/kg mc./8 godz. 5% glukoza

70 ml/kg mc./8 godz. 5% glukoza

+1,5 ml/kg mc. 10%NaCl

+1,5 ml/kg mc. 10%NaCl

+1-2ml/ kgmc. 8,4% NaHCO3

+1-2ml/ kgmc. 8,4% NaHCO3

+ 0,5 ml/kg mc. 15% KCL

+ 0,5 ml/kg mc. 15% KCL



Nawadniania dożylne w ciężkim

Nawadniania dożylne w ciężkim

odwodnieniu

odwodnieniu

- druga połowa pierwszej doby:

- druga połowa pierwszej doby:

70 ml/ kg mc./ 12 godz. 5% glukoza

70 ml/ kg mc./ 12 godz. 5% glukoza

+1,25 ml/ kg mc. 10% Nacl

+1,25 ml/ kg mc. 10% Nacl

+0,75 -1,0 ml/kgmc. 15% KCL

+0,75 -1,0 ml/kgmc. 15% KCL



W razie ciężkiego stanu ogólnego, wysokiej

W razie ciężkiego stanu ogólnego, wysokiej

leukocytozy, gorączki:

leukocytozy, gorączki:

- badanie ogólne moczu + posiew

- badanie ogólne moczu + posiew

- rtg klatki piersiowej

- rtg klatki piersiowej

- nakłucie lędźwiowe

- nakłucie lędźwiowe

- posiew krwi

- posiew krwi