Stan wojenny a stan wojny –

Stan wojenny a stan wojny –

analiza pojęciowa

analiza pojęciowa

Jolanta Adamska

Jolanta Adamska

Grupa II

Grupa II

STAN

STAN

WOJENNY

WOJENNY

STAN WOJENNY

STAN WOJENNY

Stan wojenny -

Stan wojenny -

jeden z trzech rodzajów stanów

jeden z trzech rodzajów stanów

nadzwyczajnych jakie ustanowiła Konstytucja RP

nadzwyczajnych jakie ustanowiła Konstytucja RP

z 2 kwietnia 1997 r. Stan wojenny jako instytucja

z 2 kwietnia 1997 r. Stan wojenny jako instytucja

prawa wewnętrznego, polega na odstąpieniu od

prawa wewnętrznego, polega na odstąpieniu od

konstytucyjnego systemu sprawowania władzy

konstytucyjnego systemu sprawowania władzy

i nadaniu nadzwyczajnych uprawnień organom

i nadaniu nadzwyczajnych uprawnień organom

władzy wykonawczej, które stosują je w

władzy wykonawczej, które stosują je w

sytuacjach

szczególnego

zagrożenia

sytuacjach

szczególnego

zagrożenia

zewnętrznego państwa. Może być wprowadzony

zewnętrznego państwa. Może być wprowadzony

na części lub na całym terytorium państwa tyko

na części lub na całym terytorium państwa tyko

na

podstawie

ustawy,

na

podstawie

ustawy,

w drodze rozporządzenia Prezydenta RP.

w drodze rozporządzenia Prezydenta RP.

Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego.

Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego.

Art. 229.

Art. 229.

W

razie

zewnętrznego

zagrożenia

W

razie

zewnętrznego

zagrożenia

państwa, zbrojnej napaści na terytorium

państwa, zbrojnej napaści na terytorium

Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy

Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy

międzynarodowej wynika zobowiązanie

międzynarodowej wynika zobowiązanie

do wspólnej obrony przeciwko agresji,

do wspólnej obrony przeciwko agresji,

Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek

Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek

Rady Ministrów może wprowadzić stan

Rady Ministrów może wprowadzić stan

wojenny na części albo na całym

wojenny na części albo na całym

terytorium państwa.

terytorium państwa.

STAN WOJENNY

STAN WOJENNY

Rozporządzenie o wprowadzeniu

Rozporządzenie o wprowadzeniu

stanu wojennego wydaje prezydent

stanu wojennego wydaje prezydent

Rzeczypospolitej Polskiej, co w pełni

Rzeczypospolitej Polskiej, co w pełni

koresponduje z jego szczególną

koresponduje z jego szczególną

odpowiedzialnością

za

sprawy

odpowiedzialnością

za

sprawy

suwerenności

i

integralności

suwerenności

i

integralności

państwa, może być jednak wydane

państwa, może być jednak wydane

tylko na wniosek Rady Ministrów.

tylko na wniosek Rady Ministrów.

STAN WOJENNY

STAN WOJENNY

Stan wojenny może zostać wprowadzony

Stan wojenny może zostać wprowadzony

na części lub na całym terytorium

na części lub na całym terytorium

państwa,

państwa,

a

wprowadzany

jest

na

czas

a

wprowadzany

jest

na

czas

nieoznaczony,

nieoznaczony,

co wynika z zewnętrznego charakteru

co wynika z zewnętrznego charakteru

sytuacji, której rozwiązaniu ma służyć.

sytuacji, której rozwiązaniu ma służyć.

Zniesiony

zostaje

dopiero

po

Zniesiony

zostaje

dopiero

po

przywróceniu

normalnego

przywróceniu

normalnego

funkcjonowania państwa.

funkcjonowania państwa.

STAN WOJENNY

STAN WOJENNY

Wprowadzenie stanu wojennego nie daje

Wprowadzenie stanu wojennego nie daje

podstaw do zawieszenia funkcjonowania

podstaw do zawieszenia funkcjonowania

parlamentu.

Jedynym

dopuszczalnym

parlamentu.

Jedynym

dopuszczalnym

odstępstwem

od

normalnego

zakresu

odstępstwem

od

normalnego

zakresu

kompetencji parlamentu jest udzielenie

kompetencji parlamentu jest udzielenie

prezydentowi, na wniosek Rady Ministrów,

prezydentowi, na wniosek Rady Ministrów,

prawa wydawania rozporządzeń z mocą

prawa wydawania rozporządzeń z mocą

ustawy, ale tylko w granicach wyznaczanych

ustawy, ale tylko w granicach wyznaczanych

zasadami legalności, proporcjonalności i

zasadami legalności, proporcjonalności i

celowości i tylko wtedy, gdy Sejm nie może

celowości i tylko wtedy, gdy Sejm nie może

się zebrać na posiedzenie (art. 234).

się zebrać na posiedzenie (art. 234).

STAN WOJENNY

STAN WOJENNY

Wprowadzenie stanu wojennego nie daje

Wprowadzenie stanu wojennego nie daje

podstaw do zawieszenia działalności Trybunałów

podstaw do zawieszenia działalności Trybunałów

i

sądów.

Mogą

wprawdzie

następować

i

sądów.

Mogą

wprawdzie

następować

przesunięcia dotyczące właściwości sądów, w

przesunięcia dotyczące właściwości sądów, w

szczególności między sądami powszechnymi a

szczególności między sądami powszechnymi a

sądami wojskowymi, następuje także zaostrzenie

sądami wojskowymi, następuje także zaostrzenie

odpowiedzialności karnej za pewne czyny.

odpowiedzialności karnej za pewne czyny.

Natomiast tworzenie sądów wyjątkowych lub

Natomiast tworzenie sądów wyjątkowych lub

wprowadzanie trybu doraźnego jest dopuszczalne

wprowadzanie trybu doraźnego jest dopuszczalne

tylko w czasie wojny (art. 175 ust. 2 konstytucji),

tylko w czasie wojny (art. 175 ust. 2 konstytucji),

co nie jest tożsame z okresem stanu wojennego.

co nie jest tożsame z okresem stanu wojennego.

STAN WOJENNY

STAN WOJENNY

Treścią

stanu

wojennego

jest

Treścią

stanu

wojennego

jest

wprowadzenie określonych przekształceń

wprowadzenie określonych przekształceń

do

przepisów

regulujących

do

przepisów

regulujących

funkcjonowanie aparatu państwowego i

funkcjonowanie aparatu państwowego i

sytuację prawną jednostki. Jeżeli wystąpi

sytuację prawną jednostki. Jeżeli wystąpi

zarazem

bezpośrednie,

zewnętrzne

zarazem

bezpośrednie,

zewnętrzne

zagrożenie państwa (art. 136 konstytucji),

zagrożenie państwa (art. 136 konstytucji),

prezydent na wniosek prezesa Rady

prezydent na wniosek prezesa Rady

Ministrów zarządza powszechną lub

Ministrów zarządza powszechną lub

częściową mobilizację oraz użycie sił

częściową mobilizację oraz użycie sił

zbrojnych do obrony państwa.

zbrojnych do obrony państwa.

Stan

Stan

wojenny

wojenny

STAN WOJNY

STAN WOJNY

STAN WOJNY

STAN WOJNY

Stan wojny

Stan wojny

- sytuacja prawna między

- sytuacja prawna między

państwami znajdującymi się w stanie

państwami znajdującymi się w stanie

wojny.

Stan

wojny

oznacza

także

wojny.

Stan

wojny

oznacza

także

zerwanie: stosunków dyplomatycznych,

zerwanie: stosunków dyplomatycznych,

konsularnych,

gospodarczych

i

konsularnych,

gospodarczych

i

bezpośrednich

kontaktów

między

bezpośrednich

kontaktów

między

obywatelami

oraz

zawieszenie

obywatelami

oraz

zawieszenie

obowiązujących umów międzynarodowych

obowiązujących umów międzynarodowych

między wojującymi stronami.

między wojującymi stronami.

Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego.

Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego.

STAN WOJNY

STAN WOJNY



Istotą stanu wojny nie jest wprowadzenie szczególnych

Istotą stanu wojny nie jest wprowadzenie szczególnych

zmian

zmian

w wewnętrznym porządku państwa, a oddziaływanie

w wewnętrznym porządku państwa, a oddziaływanie

zewnętrzne, na płaszczyźnie prawa międzynarodowego.

zewnętrzne, na płaszczyźnie prawa międzynarodowego.



Wprowadzenie stanu wojny jest bowiem adresowane do

Wprowadzenie stanu wojny jest bowiem adresowane do

innego

państwa,

a

także

do

społeczności

innego

państwa,

a

także

do

społeczności

międzynarodowej. Pociąga ono za sobą skutki

międzynarodowej. Pociąga ono za sobą skutki

wynikające z prawa międzynarodowego, a więc między

wynikające z prawa międzynarodowego, a więc między

innymi możliwość rozpoczęcia działań zbrojnych,

innymi możliwość rozpoczęcia działań zbrojnych,

zerwanie stosunków dyplomatycznych, ograniczenie

zerwanie stosunków dyplomatycznych, ograniczenie

praw obywateli państwa-strony konfliktu itp.

praw obywateli państwa-strony konfliktu itp.



Natomiast nie pociąga ono za sobą bezpośrednich

Natomiast nie pociąga ono za sobą bezpośrednich

skutków dla wewnętrznego porządku Rzeczypospolitej

skutków dla wewnętrznego porządku Rzeczypospolitej

Polskiej.

Polskiej.

Art. 116.

Art. 116.

1.

1.

Sejm decyduje w imieniu Rzeczypospolitej

Sejm decyduje w imieniu Rzeczypospolitej

Polskiej o stanie wojny i o zawarciu pokoju.

Polskiej o stanie wojny i o zawarciu pokoju.

2.

2.

Sejm może podjąć uchwałę o stanie wojny

Sejm może podjąć uchwałę o stanie wojny

jedynie w razie zbrojnej napaści na

jedynie w razie zbrojnej napaści na

terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub

terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub

gdy z umów międzynarodowych wynika

gdy z umów międzynarodowych wynika

zobowiązanie

do

wspólnej

obrony

zobowiązanie

do

wspólnej

obrony

przeciwko agresji. Jeżeli Sejm nie może się

przeciwko agresji. Jeżeli Sejm nie może się

zebrać na posiedzenie, o stanie wojny

zebrać na posiedzenie, o stanie wojny

postanawia Prezydent Rzeczypospolitej.

postanawia Prezydent Rzeczypospolitej.

STAN WOJNY

STAN WOJNY

Wprowadzenie stanu wojny może mieć

Wprowadzenie stanu wojny może mieć

jedynie charakter obronny.

jedynie charakter obronny.

Nie

ma

natomiast

możliwości

Nie

ma

natomiast

możliwości

wprowadzenia stanu wojny w razie

wprowadzenia stanu wojny w razie

zewnętrznego

zagrożenia

państwa,

zewnętrznego

zagrożenia

państwa,

a

więc

wykluczona

jest

wojna

a

więc

wykluczona

jest

wojna

prewencyjna.

prewencyjna.

STAN WOJNY

STAN WOJNY

Jeżeli Sejm nie może się zebrać na

Jeżeli Sejm nie może się zebrać na

posiedzenie, o stanie wojny postanawia

posiedzenie, o stanie wojny postanawia

prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.

prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.

Nie przyznaje się tu Radzie Ministrów

Nie przyznaje się tu Radzie Ministrów

wyłącznego prawa postawienia wniosku

wyłącznego prawa postawienia wniosku

o wprowadzenie stanu wojny, gdyby

o wprowadzenie stanu wojny, gdyby

jednak

miał

o

tym

postanowić

jednak

miał

o

tym

postanowić

prezydent,

to

musiałby

uzyskać

prezydent,

to

musiałby

uzyskać

kontrasygnatę premiera.

kontrasygnatę premiera.

STAN WOJNY

STAN WOJNY

Zakończenie stanu wojny następuje

Zakończenie stanu wojny następuje

przez zawarcie pokoju. Jak wskazuje

przez zawarcie pokoju. Jak wskazuje

art. 116 ust. 1, jest to wyłączna

art. 116 ust. 1, jest to wyłączna

prerogatywa Sejmu, ale zarazem, w

prerogatywa Sejmu, ale zarazem, w

myśl art. 89 ust. 1 pkt 1, do zawarcia

myśl art. 89 ust. 1 pkt 1, do zawarcia

pokoju

konieczna

jest

umowa

pokoju

konieczna

jest

umowa

międzynarodowa, a to oznacza

międzynarodowa, a to oznacza

konieczność

współdziałania

konieczność

współdziałania

parlamentu i prezydenta.

parlamentu i prezydenta.

Bibliografia

Bibliografia



Garlicki L. „Polskie prawo

Garlicki L. „Polskie prawo

konstytucyjne. Zarys wykładu”, Liber

konstytucyjne. Zarys wykładu”, Liber

Warszawa 2007

Warszawa 2007



Słownik terminów z zakresu

Słownik terminów z zakresu

bezpieczeństwa narodowego.

bezpieczeństwa narodowego.

Akademia Obrony Narodowej,

Akademia Obrony Narodowej,

Warszawa 2002

Warszawa 2002



Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997

Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997

r.

r.