EKONOMIA

XIII. POLITYKA PIENIĘŻNA

EKONOMIA

I.

Ekonomia jako nauka,

II.

Popyt i podaż na rynku

III.

Wybory konsumenta

IV.

Wybory producenta

V.

Formy organizacji rynku

VI.

Rola państwa w gospodarce

VII.

Pomiar produkcji krajowej i wzrostu

gospodarczego,

VIII.

Pomiar cyklu koniunkturalnego, inflacji i deficytów

IX.

Model ADAS

X.

Mnożnik wydatków

XI.

Polityka fiskalna

XII.

Pieniądz, bank i stopa procentowa

XIII.

Polityka pieniężna

XIV.

Polityka mix,

XV.

Inflacja i bezrobocie

XVI.

Wzrost gospodarczy

XIII. POLITYKA PIENIĘŻNA

1.

BANK CENTRALNY

2.

POLITYKA PIENIĘŻNA

3.

SKUTKI POLITYKI PIENIĘŻNEJ

1. BANK CENTRALNY



BC

jest to instytucja publiczna, która dostarcza

usług bankowych rządowi i bankom

komercyjnym, nadzoruje i reguluje instytucje i

rynki finansowe oraz prowadzi politykę

pieniężną .



POLITYKA PIENIĘŻNA

- to próba kontroli inflacji,

łagodzenia cyklu koniunkturalnego i zapewnienia

zdrowych fundamentów stabilnego wzrostu przez

regulowanie ilości pieniądza, stopę procentowa

I/lub kurs walutowy.



Konstytucja z 1997 – niezależność

od rządu



Polityka pieniężna –> RPP = Rada

Polityki Pienieżnej



Prezes: Sławomir Skrzypek

NARODOWY
BANK
POLSKI

EUROPEJSKI BANK
CENTRALNY



Bankowość centralna w strefie euro jest podzielona

między narodowe banki centralne a Europejski Bank

Centralny.



To właśnie EBC prowadzi politykę pieniężną strefy

euro

, czyli krajów, które wprowadziły euro. EBC został

powołany z dniem 1 czerwca 1998.



Narodowe banki centralne zapewniają usługi

bankowe swoim rządom i bankom komercyjnym oraz

kontrolują i regulują ich rynki i pośredników

finansowych.



Zarząd EBC wraz z prezesami banków centralnych strefy

euro tworzy radę nadzorczą, która jest największym

organem decyzyjnym w EBC. Przez uczestnictwo w radzie

nadzorczej, narodowe banki centralne mają wpływ na

politykę pieniężną eurostrefy.

FUNKCJE BANKU
CENTRALNEGO:



Bank rządu

- NBP zapewnia usługi dla rządu polskiego podobne do tych,

jakie WBK zapewnia swoim klientom. Co więcej, troszczy się tez o potrzeby

pożyczkowe rządu poprzez sprzedaż rządowych obligacji I bonów.



Bank banków

- NBP świadczy usługi bankowe dla WBK podobne do tych

jakie WBK świadczy dla swych klientów. Banki komercyjne utrzymują część

swoich rezerw jako depozyty w banku centralnym. Banki komercyjne

używają tych rezerw, aby regulować zobowiązania wobec innych banków.

Mogą także pobierać gotówkę, kiedy brakuje im jej do na przykład

bankomatów.



Pożyczkodawca ostatniej instancji

- NBP jest źródłem funduszy, kiedy

wszystkie inne źródła w systemie bankowym zostaną wyczerpane. Jeśli

systemowi bankowemu jako całości lub jakiemuś poszczególnemu bankowi

komercyjnemu zabraknie funduszy i stanie się niezdolny do uzyskania ich z

innego źródła wówczas NBP może interweniować i umożliwić dokonanie

wypłat. Celem instytucji pożyczkodawcy ostatniej instancji jest

zapewnienie zaufania do stabilności finansowej systemu i jego

wypłacalności.



Regulator banków

- NBP udziela licencji firmom, które działają jako

banki. Czuwa tez na tym, aby banki utrzymywały odpowiednie poziomy

gotówki I kapitału niezbędnego do bezpiecznego funkcjonowania.



Prowadzi politykę pieniężną

BILANS NBP



Bilans jest zapisem aktywów i pasywów banku. Największym

pasywem

, czyli zobowiązaniem, banku centralnego są

banknoty i monety w posiadaniu gospodarstw i

przedsiębiorstw. Część z tej gotówki jest w obiegu a pozostała

część w sejfach banków komercjalnych jako ich rezerwy.

Innym ważnym pasywem banku centralnego są rezerwy

banków komercyjnych. I to właśnie te pasywa:

gotówka w

obiegu oraz rezerwy banków komercyjnych tworzą bazę

monetarną

.



Głównym

aktywem

NBP są bony i obligacje rządowe oraz

pożyczki dla banków komercyjnych w formie umów wykupu

zwanych

kredytami repo

. Według tych umów, bank

komercyjny sprzedaje bony i obligacje rządowe bankowi

centralnemu i jednocześnie godzi się wykupić je później,

zwykle za dwa tygodnie, po wyższej cenie. Tego typ umowy

jest ważnym źródłem rezerw dla banków.

2. POLITYKA PIENIĘŻNA



CELE

: zapewnienie stabilności pieniądza w Polsce =

inflacja CPI 2,5% +/-

1%



INSTRUMENTY

:

– Stopa dyskontowa

- wzrost stopy dyskontowej powoduje ze pożyczanie od banku

centralnego przez banki komercyjne staje się droższe. Zachęca je to więc do

obniżenia udzielanych kredytów co zmniejsza podaż pieniądza I podnosi inne

stopy procentowe

– Operacje otwartego rynku

- jest to zakup lub sprzedaż bonów I obligacji rządowych

przez bank centralny. Te operacje wpływają na podaż pieniądza. Kiedy bank

centralny sprzedaje obligacje rządowe otrzymuje zapłatę w postaci depozytu od

banku komercyjnego, który zmniejsza jednoczenie swoje rezerwy, co powoduje

zacieśnianie warunków monetarnych i kredytowych. Z mniejszymi rezerwami,

banki komercyjne limitują nowe kredyty i podaż pieniądza maleje. Kiedy bank

centralny skupuje bony i obligacje rządowe wówczas płaci za nie przez utworzenie

depozytu dla banku komercyjnego, co podnosi rezerwy danego bank i stwarza

luźniejsze warunki monetarne i kredytowe. W dodatkowymi rezerwami, bank

komercyjny zwiększa akcje kredytowa i podaż pieniądza wzrasta

– Stopa rezerw obowiązkowych

- zmieniając wskaźnik rezerw obowiązkowych, bank

centralny zmienia nadwyżkę rezerw banków komercyjnych a więc i podaż

pieniądza



Spory dystans miedzy celami a dostępnymi instrumentami

- czas, jaki

upływa od momentu podjęcia działania przez bank centralny do zmiany

stopy inflacji jest zmienny, ale nie jest to mniej niż 1 rok a często prawie 2

lata. Tymczasem bank centralny zdolny jest do prognozowania sytuacji

ekonomicznej najwyżej z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem.

BAZA MONETARNA I
REZERWY OBOWIĄZKOWE



BAZA MONETARNA

- jest to suma gotówki w obiegu oraz

rezerw bankowych banków komercyjnych



REZERWY BANKOWE

- tylko wzrost w rezerwach

bankowych może być używany przez banki komercyjne

do udzielania kredytów i tworzenia dodatkowego

pieniądza



UCZIECZKA GOTÓWKI

- wzrost gotówki w obiegu;

zmniejsza ona ilość dodatkowego pieniądza, jaki może

być stworzony przez wzrost bazy monetarnej



MNOŻNIK PIENIADZA

- jest to liczba, przez jaką trzeba

pomnożyć zmianę w bazie monetarnej, aby określić

powstającą na jej skutek zmianę ilości pieniądza

WYKUP OBLIGACJI – ZWIĘKSZENIE
BAZY MONETARNEJ



Banki maja nadwyżkę rezerw



Banki pożyczają ową nadwyżkę rezerw



Depozyty banków komercyjnych wzrastają



Podaż pieniądza wzrasta



Nowy pieniądz jest używany do dokonywania płatności



Część nowego pieniądza pozostaje na depozytach



Część nowego pieniądza jest to ucieczką gotówki



Pożądane rezerwy zwiększają się, ponieważ depozyty się

zwiększyły



Nadwyżka rezerw zmniejsza się, lecz pozostaje pozytywna

-> proces powtarza się dopóki nadwyżka rezerw nie zniknie

zakup na rynku otwartym 100 000

depozyt 66 667

kredyt 60 000

depozyt 40 000

kredyt 36 000

dep 24 000

g

33333

gotowka

20 000

rezerwa

4 000

gotowka

10 547

itd

rezerwy depozyty gotowka pieniadz

66 667 33 333 100 000

6667 106 667 53 333 160 000

10667 130 667 65 333 196 000

16 667 166 667 83 333 250 000

kredyt 100 000

rezerwa

6 677

WYKUP OBLIGACJI – ZWIĘKSZENIE
BAZY MONETARNEJ

ZMIANA PODAŻY
PIENIĄDZA

MD

MS0

MS1

pieniadz

realny

stopa

procentowa

zakup na otwartym

rynku zwieksza podaz

pieniadza i obniza

stope procentowa

R1

R0

Zmiana podaży pieniądza



Zmiana podaży pieniądza jest związkiem między ilością

pieniądza realnego dostępnego i stopą procentową.



Ilość dostępnego pieniądza dla każdego poziomu stopy

procentowej zależy od: mnożnika pieniądza i bazy monetarnej.



Mnożnik zależy z kolei od stopy procentowej, rezerw

obowiązkowych i wskaźnika gotówki w obiegu do depozytów.



Im wyższa stopa procentowa, tym mniejsza stopa pożądanych

rezerw. Tak więc im większa stopa procentowa, tym większa

ilość podaży pieniądza – krzywa podaży pieniądza jest rosnąca.



Natomiast zmiana bazy monetarnej, wskaźnika rezerw

obowiązkowych czy wskaźnika depozytów do gotówki przesuwa

podaż pieniądza dla danego poziomu stopy procentowej.



Konkretnie:

wzrost bazy monetarnej

, spadek wskaźnika rezerw

obowiązkowych i wzrost stosunku depozytów do gotówki w

obiegu przesuwa krzywa podaży pieniądza w prawo.

KONTROLA PODAŻY
PIENIĄDZA

(ilość pieniądza determinuje

poziom cen)

MD0

MD1

MS0

MS1

pieniadz

realny

stopa

procentowa

R0

R1

R2

M0

M1

KONTROLA STOPY
PROCENTOWEJ

(stopa procentowa

determinuje AD)

MD0

MD1

MS0

MS1

pieniadz

realny

stopa

procentowa

R0

R1

M0

M1

M2

Kontrola stopy procentowej w
praktyce



W praktyce, NBP optuje za codzienną
stabilizacją stopy procentowej.



Raz na miesiąc natomiast zbiera się RPP
i deliberuje nad możliwością zmiany
docelowej stopy procentowej.



Do tego celu bierze pod uwagę
najnowsze dane dotyczące podaży
pieniądza, rynku pracy, CPI, PPI.

3. EFEKTY POLITYKI
PIENIĘŻNEJ



NOMINALNA STOPA PROCENTOWA

- jest to odsetkowy

zarobek na aktywie takim jak bon czy obligacja

skarbowa wyrażony w pieniądzu.



REALNA STOPA PROCENTOWA

– jest to odsetkowy

zarobek na aktywie wyrażony w ilości dóbr, jaka można

za niego kupić. Jest to więc stopa procentowa nominalna

skorygowana o inflacje. W przybliżeniu jest to stopa

nominalna minus stopa inflacji.



STOPA PROCENTOWA I KOSZT ALTERNATYWNY

• ST NOM – KOSZT ALTERNATYWNY UTRZYMYWANIA GOTOWKI

• ST REALNA – KOSZT ALTERNATYWNY POPYTU (KONSUMPCJI,

INWESTYCJI, EKSPORTU NETTO)

% a konsumpcja



Przy innych czynnikach bez zmian, im niższa stopa realna

stopa procentowa, tym tańszy kredyt i większa

konsumpcja oraz mniej opłacalne lokaty a więc mniejsze

oszczędności.



Ten efekt nie jest prawdopodobnie duży. I na pewno nie

jest tak silny jak efekt zmiany rozporządzalnego dochodu.

% a inwestycje



Przy innych czynnikach bez zmian, im mniejsza realna stopa

procentowa i większe inwestycje.



Fundusze używane do opłacenia inwestycji mogą być

pożyczone lub mogą pochodzić od właściciela

przedsiębiorstwa. Niezależnie od pochodzenia tych funduszy,

ich koszt alternatywny to realna stopa procentowa. Realna

stopa procentowa płacona od funduszy pożyczonych jest

ewidentnym kosztem. W przypadku nierozdysponowanych

zysków; realna stopa procentowa jest kosztem alternatywnym

pożyczenia tych funduszy innej firmie.



Aby zadecydować czy inwestować w nowy kapitał, firmy

porównują realną stopę procentowa z oczekiwanym zyskiem z

inwestycji. Firmie opłaca się inwestować tak długo jak długo

realna stopa procentowa jest mniejsza od stopy oczekiwanego

zysku. Niektóre projekty inwestycyjne są zyskowne przy

wysokich realnych stopach procentowych, inne natomiast

tylko przy niskich realnych stopach procentowych. Im wyższa

realna stopa procentowa, tym mniej opłacalnych projektów i

mniej inwestycji.

% a eksport



Stopa procentowa nie jest alternatywnym kosztem eksportu netto. Ale

zmiana stopy procentowej zmienia kurs walutowy.



Kurs walutowy jest to cena za jednostkę obcej waluty w złotych. Na

przykład 1 euro = 3.8 złoty.



Kurs walutowy jest kosztem alternatywnym dla eksportu netto. Zmiana

kursu walutowego zmienia eksport netto.



Kiedy stopa procentowa w Polsce wzrasta, przy innych czynnikach bez

zmian, złotówka drożeje. Dzieje się tak, dlatego że więcej ludzi postawia

ulokować pieniądze w złotówkach i skorzystać z wyższego oprocentowania.

Następuje napływ kapitału do Polski. Popyt na złotówki wzrasta i kurs

złotego się aprecjuje (wzrasta). W naszym przykładzie do np 3.2 zł za 1

euro.



Kiedy euro tanieje, na przykład do 4.0 złotego, 1 złoty może kupić więcej

euro (tzn euro się deprecjujue w stosunku do złotego, który się aprecjuje).

W tym samym nominalnym PKB możemy kupić więcej dóbr importowanych

(import tanieje). Jednocześnie, krajowe dobra i usługi staja się droższe dla

Europejczyków więc nasz eksport maleje. Eksport netto maleje.



Jaki jest związek między realną stopą procentową a kursem walutowym?



Jako że stopa procentowa wpływa na kurs walutowy wpływa też na eksport

netto. Wzrost realnej stopy procentowej aprecjuje złotówkę, czyli zmniejsza

eksport netto, przy innych czynnikach bez zmian.

KRZYWA WYDATKÓW
WRAŻLIWYCH NA STOPĘ
PROCENTOWĄ

C I

X-M

CD

CD+ID

IE

wydatki wrażliwe na

stopę procentową

stopa procentowa

Krzywa ISE pokazuje
związek

pomiędzy

globalnymi
planowanymi
wydatkami oraz realną
stopą procentową, przy
innych czynnikach bez
zmian.

Kiedy

realna

stopa

procentowa się zmienia
wydatki przesuwają się
wzdłuż krzywej.

MD

MS0

MS1

M0

M1

R0

R1

R

M

R

IE

IE

AD0

AD0-dI

AD1

efekt

mnożnika

Y0

Y1

P

IE0

IE1

P0

P1

X0

X1

X0

X1

X1

X0

X2

spadek IE

POLITYKA PIENIĘŻNA W
RÓŻNYCH HORYZONTACH
CZASOWYCH (luka inflacyjna,
restrykcyjna polityka pieniężna)



Wyobraźcie sobie, że realny PKB przewyższa potencjalny PKB i że gospodarka

znajduje się w luce inflacyjnej. Gospodarce grozi wzrost poziomu cen. Bank centralny

decyduje się interweniować. Zaostrza więc warunki monetarne aby zapobiec inflacji.



Przyjrzyjmy się najpierw rynkowi pieniądza. Początkowo podaż pieniądza jest M0 i

przy krzywej popytu na pieniądz MD, stopa procentowa jest R0. Obok tego wykresu

widzimy ISE krzywa. Punkt równowagi jest X. Jest to ta sama równowaga jak na

wykresie obok gdzie widać lukę inflacyjną. Jeśli bank centralny nie zainterweniuje

ceny wzrosną, aby wyrównać popyt z podążą.



Bank przeprowadza więc operacje otwartego rynku (sprzedaż obligacji) aby

zmniejszyć podaż pieniądza do MS1.

Stopa procentowa wzrasta

do R1. Wydatki

wrażliwe na stopę procentową zmniejszają się do I1), globalny popyt maleje do AD0-

DI. Wraz ze zmianą w globalnym popycie, realny PKB i globalne dochody maleją.

Spadek dochodu powoduje dalszy spadek konsumpcji i efekt mnożnika zmniejsza

dodatkowo globalny popyt. Krzywa AD przesuwa się w lewo do AD1. Działanie banku

wyeliminowało groźbę inflacji i przywróciło realny PKB do poziomu potencjalnego.



W rzeczywistości, ponieważ realny PKB rośnie podobnie jak poziom cen, działanie

banku tak naprawdę spowolniło wzrost PKB oraz zmniejszyło stopę inflacji a nie

obniżyło realny PKB i poziom cen, jak w naszym przykładzie. W dodatku rezultaty tej

akcji są widzialne po jakimś półtora roku albo i więcej.



W dodatku, w rzeczywistości, NBP może tylko marzyc o takiej dokładności, jak na

grafiku.



Restrykcyjna polityka pieniężna

= obniżenie popytu

globalnego przez bank centralny przy pomocy np

podwyższenia stop procentowych, zmniejszenia podaży

pieniądza, zwiększenia rezerw obowiązkowych

AD←



Ekspansywna polityka pieniężna

= podwyższenie

popytu globalnego …..

AD →

Polityka pieniężna w
recesji

www. NBPortal.pl



Prezentacje



Gry



E-learning (CERTYFIKAT NBPu!)