CHOROBY UKŁADU

RUCHU

SERONEGATYWNE ZAPALENIE STAWÓW I

KRĘGOSŁUPA

- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
- choroba Reitera
- łuszczycowe zapalenie stawów
- zapalenie stawowo-kostne towarzyszące zmianom krostkowym

dłoni i stóp
- zapalenie stawów towarzyszące różnym formom trądziku

skóry
- zapalenie stawów towarzyszące zapaleniu jelit

Cechy tych chorób:
- brak czynnika reumatoidalnego klasy IgM
- brak guzków reumatoidalnych
- zapalenie stawów obwodowych
- zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych
- częste rodzinne występowanie
- łuszczycopodobne zmiany na skórze i paznokciach
- zmiany zapalne w narządzie wzroku i w układzie moczowo-

płciowym
- rumień guzowaty

1. Zesztywniające zapalenie stawów
kręgosłupa

Przewlekła,

postępująca

choroba

zapalna,

prowadząca

do

usztywnienia kręgosłupa i w 25% przypadków do poważnego
uszkodzenia stawów biodrowych. Choroba dotyczy 2-3 razy częściej
mężczyzn niż kobiet.

Obraz kliniczny
Choroba zaczyna się najczęściej u młodych, dorosłych osób. Na
początku występują samoistne bóle okolicy krzyżowo-pośladkowej,
czasem bóle grzbietu i klatki piersiowej nasilające się przy kaszlu.
Dochodzi do garbienia się, ograniczenia zakresu ruchów tułowia,
ruchów głowy, ruchomości oddechowej klatki piersiowej. Mogą się
pojawić przykurcze w stawach biodrowych, co powoduje skręcanie się
całym tułowiem przy każdym kroku. U młodych chłopców występuje
obrzęk i wysięk w stawach kolanowych. W 30% przypadków pojawia
się nawrotowe zapalenie błony naczyniowej oka.

Obraz radiologiczny
Następuje całkowite skostnienie i
zarośnięcie stawów krzyżowo -
biodrowych. Kostnieją również
zewnętrzne części pierścieni
włóknistych krążków międzykręgowych
tworząc łukowate syndesmofity

Leczenie
Podawanie niesteroidowych leków
przeciwzapalnych, długotrwałe
stosowanie sulfasalazyny, rehabilitacja

2. Łuszczycowe zapalenie stawów

Skojarzenie przewlekłego destrukcyjnego zapalenia stawów z
łuszczycą skóry
i paznokci.

Obraz kliniczny
Asymetryczne

zajęcie

stawów,

częste

zajęcie

stawów

międzypaliczkowych dalszych, zajęcie jednego lub obu stawów
krzyżowo-biodrowych oraz
kręgosłupa u ponad połowy chorych, zapalenie przyczepów ścięgien
(zwłaszcza ścięgna Achillesa), zapalenie tęczówki i naczyniówki oka,
wady zastawki aortalnej, wystąpienie łuszczycy.

Leczenie
Niesteroidowe leki przeciwzapalne, sulfasalazyna, metotreksat,
cyklosporyna A, rehabilitacja

3. Zespół Reitera (reaktywne zapalenie stawów)

Zespół ten charakteryzuje triada objawów:
- zapalenie stawów
- zapalenie cewki moczowej lub zapalenie szyjki macicy

- zapalenie spojówek (rzadziej tęczówki)

Może także wystąpić owrzodzenie błony śluzowej jamy ustnej,
rogowacenie plackowate skóry podeszw lub dłoni, łuszczyca
krostkowa. W ostrym okresie choroby - zapalenie osierdzia, zapalenie
części wstępującej aorty z objawami niedomykalności zastawek
półksiężycowatych.

Obraz kliniczny
Objawy najczęściej występują po zakażeniu drogą płciową
drobnoustrojem Chlamydia trachomatis lub po infekcji przewodu
pokarmowego drobnoustrojami Shigella, Salmonella, Yersinia,
Camphylobacter.

Leczenie
antybiotykoterapia, podawanie NLPZ

ODCZYNY STAWOWE W CHOROBACH ZAKAŹNYCH

W chorobach zakaźnych obrzęki i bóle stawowe są wywołane
kompleksami immunologicznymi. Odkładają się one w
naczyniach włosowatych różnych narządów, w tym w błonie
maziowej. Uszkadzają śródbłonek naczyń, co powoduje
miejscowy proces zapalny. Dolegliwościom stawowym często
towarzyszą wykwity na skórze o
charakterze pokrzywkowym lub krwotocznym.
Kilkudniowe zapalenie stawów spotyka się w przebiegu różyczki i
świnki. W wirusowym zapaleniu wątroby typu B występuje
zapalenie stawów poprzedzające okres żółtaczkowy. Zapalenie
stawów występuje ponadto w II
okresie kiły oraz u osób zakażonych wirusem HIV.

ZAPALENIE STAWÓW WYWOŁANE PRZEZ DROBNOUSTROJE
Zakażenie stawu może nastąpić z zewnątrz przy jego zranieniu lub
nakłuciu, może również nastąpić przeniknięcie drobnoustrojów,
najczęściej z zakażonej nasady kostnej. Najczęstsze są zakażenia
krwiopochodne.

1. Zakażenia ostre - zapalenie wywołane najczęściej gronkowcem i
innymi drobnoustrojami ropotwórczymi (paciorkowce, pneumokoki,
enterokoki itd.). Choroba rozpoczyna się nagle, dreszczami, gorączką,
silnym bólem, obrzękiem stawu.

2. Zakażenie stawu dwoinką rzeżączki - zdarza się w kilku
procentach zakażeń cewki moczowej, nieleczonych w sposób
prawidłowy.

3. Gruźlica - najczęściej zajęty jest jeden krążek i dwa przylegające
trzony kręgosłupa.

4. Bruceloza - podobnie jak w gruźlicy, zmiany umiejscowione są
głównie w kręgosłupie. Obserwuje się także
odczyn wielostawowy.

5. Kiła stawów - odczyny wielostawowe w II okresie choroby,
niebolesne obrzęki i wysięki w stawach kolanowych.
6. Borelioza (choroba z Lyme) - zapalenie stawów rozwija się u
około 60% chorych po tygodniach a nawet latach od
początku choroby.

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW I
KRĘGOSŁUPA

Jest to najczęstsza choroba układu ruchu.

Charakteryzuje się destrukcją chrząstki stawowej, a następnie
wszystkich struktur stawowych.

Jest wynikiem zaburzenia równowagi pomiędzy procesami
degradacji i syntezy chrząstki stawowej.

Destrukcja chrząstki współistnieje z zapaleniem błony maziowej
oraz przebudową i nowotworzeniem kości wokół zajętego stawu.

Decydującym kryterium (jeśli są zmiany radiologiczne)
stwierdzającym chorobę jest ból i dysfunkcja stawu.

Celem leczenia jest zmniejszenie lub zniesienie bólu przez
edukację

chorego,

zaopatrzenie

korekcyjne,

zabiegi

rehabilitacyjne, leczenie farmakologiczne i
operacyjne.

Zmiany zwyrodnieniowe mogą dotyczyć każdego
stawu. Najczęstsze to:
- choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych
(koksartroza)
- choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych
(gonartroza)
- choroba zwyrodnieniowa stawów rąk
- zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze kręgosłupa

Patogeneza
U podstaw leży zaburzona czynność komórek chrzęstnych -
chondrocytów. Chrząstka traci swą odporność mechaniczną i
elastyczność,

zwiększa

się

tworzenie

tkanki

kostnej

podchrzęstnej. Kość staje się sztywna, dochodzi do
mikrozłamań. Uwalniane do płynu stawowego produkty
degradacji chrząstki stanowią bodziec zapalny dla błony
maziowej.
Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze stawów to najczęściej skutek
działania czynnika mechanicznego (uraz lub powtarzające się
mikrourazy), złogi moczanu sodu, powtarzające się krwiaki
stawów (hemofilia).

Obraz kliniczny
Objawy zależą od lokalizacji i stopnia zaawansowania zmian
zwyrodnieniowych. Proces ten toczy się wiele lat. Ból
pojawia się zwykle przy ruchu, nasila się przy
obciążeniu stawu, ustępuje w spoczynku.

Rozpoznanie
Opiera się na 4 objawach radiologicznych:
- zwężenie, często niesymetryczne szpary stawowej
- osteofity
- zagęszczenie podchrzęstnej kości

-torbielowate przejaśnienia struktury kostnej z wyraźną otoczką
Nie ma leków, które mogłyby poprawić strukturę uszkodzonego
stawu.

Pierwotna

Z zajęciem stawów obwodowych

1) stawy międzypaliczkowe rąk (postać guzkowa)
2) inne małe stawy
3) stawy duże

Z zajęciem stawów kręgosłupa

1) stawy międzywyrostkowe
2) stawy międzykręgowe

Postacie szczególne

1) postać zapalno - nadżerkowa
2) postać uogólniona
3) chondromalacja rzepki
4) uogólniona hiperostoza szkieletowa

Klasyfikacja choroby zwyrodnieniowej
stawów

Wtórna

Związana z urazem

1) postać ostra

2) postać przewlekła (związana z zawodem, aktywnością sportową, otyłością)
Związana z innymi chorobami stawów

1) procesy miejscowe (złamania, martwica jałowa, zakażenie)

2) procesy uogólnione (reumatoidalne zapalenie stawów, zespoły nadmiernej wiotkości,

osoczowe skazy krwotoczne)

Choroby metaboliczne

1) alkaptonuria

2) hemochromatoza

3) choroba Wilsona

4) choroba Kashin-Becka

Zaburzenia wydzielania wewnętrznego

1) akromegalia

2) nadczynność przytarczyc

3) cukrzyca

Krystalopatie

1) związane z kryształami dwuwodnego pirofosforanu wapnia

2) związane z kryształami hydroksyapatytu wapnia
Neuropatie (stawy Charcota)

1) cukrzyca

2) wiąd rdzenia

Dysplazje kości
Inne zespoły

REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

W skrócie - RZS, nazywany dawniej goścem przewlekle
postępującym ( z łac. Polyarthritis
reumatoidea), jest chorobą reumatyczną o podłożu
autoimmunologicznym.

Choroba charakteryzuje się nieswoistym zapaleniem stawów,
zmianami pozastawowymi i powikłaniami układowymi ( w
stadium zaawansowanym).
Jest przewlekłą chorobą całego organizmu, przebiegającą z
okresami remisji i zaostrzeń. W wielu przypadkach prowadzi
do trwałego inwalidztwa, rzadko do zgonu.

Reumatoidalne zapalenie stawów występuje około cztery razy
częściej u kobiet niż u mężczyzn, a szczyt
zachorowań przypada na 30-60 rok życia.

Patogeneza

Nie jest do końca poznana przyczyna, która wywołuje RZS. W
schorzeniu tym organizm zwraca się sam przeciwko sobie atakując
własny układ immunologiczny, a dokładniej fragment przeciwciała
nazwany Fc (pełni funkcję efektorową zapoczątkowującą związanie
antygenu, tzw.immunofagocytozę; fragment Fc związany jest z
cytofilnością przeciwciał).

Dlaczego tak się dzieje – specjaliści nie potrafią udzielić
jednoznacznej odpowiedzi.
Czynniki uznawane za indukujące wystąpienie RZS to:

• Uwarunkowania genetyczne

• Zakażenia wirusowe

• Zakażenia bakteryjne

• Znaczny wysiłek fizyczny

• Silny i długotrwały stres

• Uraz

W ostatnich latach pojawiła się teoria, iż w RZS ma miejsce
pobudzenie

niektórych

komórek

zapalnych

przez

nieznany

zewnątrzustrojowy antygen.

Proces zapalny dotyczy błony maziowej
stawów, doprowadzając do jej pogrubienia i
ograniczenia

ruchomości

stawu

przez

zniszczenie chrząstki. Zapaleniu ulegają także
małe naczynia w całym organizmie – jest to
przyczyna objawów pozastawowych.
W

przebiegu

choroby

może

wystąpić

osteoporoza i
nadżerki nasad kostnych; zależnie od stopnia
nasilenia choroby dochodzi do zaniku mięśni w
okolicy chorobowo zmienionego stawu.

Objawy ogólne – nieswoiste:

• Uczucie rozbicia

• Skłonność do pocenia się

• Stany podgorączkowe

Objawy swoiste - stawowe:

• Poranna sztywność stawów – utrzymująca się ponad
60 minut

• Ból i obrzęk obejmujący 3 lub więcej stawów

• zapalenie stawów rąk
- śródręczno-paliczkowych
- międzypaliczkowych bliższych

• Symetryczność zmian

• Zapalenie stawów kończyn dolnych

• Ograniczenie ruchomości stawów

W stadium zaawansowanym:

• Zapalenie stawów biodrowych

• Zapalenie ścięgien i pochewek ścięgnistych

• Zanik mięśni międzykostnych, glistowatych oraz mięśni kłębu
kciuka

• Ulnaryzacja palców ręki – czyli charakterystyczne odgięcie łokciowe
palców ręki

• Podwichnięcie dłoniowe paliczków dalszych

• Deformacja stawów, np.zmiany typu „łabędzia szyjna”

• Guzki reumatoidalne w miejscach narażonych na ucisk – łokcie i
kolana

• Torbiele Bakera

Objawy narządowe i powikłania – spotykane rzadko:

• Zmiany zapalne w osierdziu i wsierdziu, zapalenie mięśnia
sercowego

• Wysiękowe zapalenie opłucnej

• Zmiany w EKG sugerujące prawdopodobieństwo zawału serca

• Objawy ze strony oczy – zapalenie spojówek, rogówki,

• Zapalenie małych naczyń prowadzące do sinicy, rumienia, czasem
martwicy
zaatakowanego obszaru.

• Skrobiawica – odkładanie się w narządach (głównie w nerkach)
patologicznego białka
powstającego w wyniku przewlekłych stanów zapalnych.

• Niedokrwistość z niedoboru żelaza

Rozpoznanie i badania laboratoryjne

Wystąpienie czterech lub więcej objawów wymienionych
powyżej

sugeruje

rozpoznanie

RZS.

Ponadto

badania

serologiczne (odczyn lateksowy) określają czy występuje tzw.
czynnik reumatoidalny (RF) w surowicy krwi znamionujący RZS
seropozytywne. Jeśli jest brak czynnika reumatoidalnego mimo
ewidentnych objawów, istnieje sugestia RZS seronegatywnego,
które przebiega zwykle łagodniej. Głównym dowodem na
zaistnienie tej choroby jest obecność swoistych markerów –
przeciwciał przeciwko cyklicznemu cytrulinowemu peptydowi.

Badania RTG pomagają w lokalizacji o ocenie stopnia
zaawansowania zmian chorobowych.

Okresy zaawansowania:

• Okres I – widoczne obrzęki tkanek miękkich, w
badaniu
RTG widoczne niewielkie zwężenie szpar
stawowych

• Okres II – w badanich RTG widoczne wyraźne
zwężenie
szpar stawowych, w częściach
przynasadowych kości
możliwa osteoporoza przynasadowa, widoczne
ogniska
zapalne, nadżerki na powierzchniach
stawowych

• Okres III – powiększenie ogniska zapalnych,
rozwój
nadżerek, wyraźne zniekształcenie stawów,
podwichnięcia
stawów

• Okres IV - całkowite zesztywnienie kostne
zaatakowanego
stawu, możliwe objawy narządowe.

Leczenie:
Leki stosowane w terapii RZS to:
- głównie sulfozalazyna
- sole złota, D-penicylamina
- leki przeciwbólowe i przeciwzapalne - NLPZ, glikokortykoidy
- cyklosfoamid, cyklosporyna

-leki osłonowe - controloc

W ciężkich postaciach RZS:
- leki immunosupresyjne – hamujące wytwarzanie przeciwciał
- zabiegi rekonstrukcyjne i protetyczne

-usuwanie ziarniny z błony maziowej

Ważnym czynnikiem jest rehabilitacja:
- ćwiczenia manipulacyjne dłoni
- ćwiczenia w pełnym zakresie ruchu w stawie
- ćwiczenia w odciążeniu oraz w wodzie
- krioterapia, elektroterapia
- masaże, kąpiele solankowe, siarczkowo- siarkowodorowe
- psychoterapia

MŁODZIEŃCZE PRZEWLEKŁE ZAPALENIE STAWÓW

W przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów, które
wystąpiło przed ukończeniem 16 roku życia, chorobę określa się
mianem młodzieńczego, przewlekłego zapalenia stawów, albo
młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów.
Przyczyna powstania stanów zapalnych w stawach nie jest
znana.

W zależności od charakteru początku choroby wyróżnia
się jej kilka postaci:

• Postać uogólniona

• Zapalenie skąpostawowe umiejscowione

• Zapalenie skąpostawowe rozszerzające się

• Zapalenie wielostawowe seropozytywne lub seronegatywne

(zależnie od wystąpienia lub braku obecności czynnika
reumatoidalnego).

• Entezity – czyli zapalenia przyczepów ścięgien i więzadeł

• Łuszczycowe zapalenie stawów

• Niesklasyfikowane zapalenie stawów

Charakteryzuje się przebiegiem i objawami podobnymi jak przy
RZS występującym u dorosłych czyli:

• Poranna sztywność stawów

• Obrzęk stawów

• Ból

• Stany podgorączkowe

• Ostre stany gorączkowe pojawiające się o różnej porze doby

• Zniszczenie i upośledzenie funkcji stawów

Dodatkowo:

• Powiększenie węzłów chłonnych, wątroby i śledziony

• Możliwa wysypka polimorficzna – przy postaci uogólnionej

Powikłania i objawy narządowe podobne jak w RZS u dorosłych.

Choroba zaczyna się najczęściej w wieku 2-3 lat i ogranicza się
tylko do jednego, dwóch lub trzech stawów. W przypadkach
ciężkich choroba rozprzestrzenia się na więcej stawów i
dochodzi do pogorszenia ogólnego stanu zdrowia dziecka. Może
dojść do zahamowania wzrostu i zaburzeń w rozwoju płciowym.

REUMATYZM TKANEK MIĘKKICH (REUMATYZM POZASTAWOWY)

Przeciążenie

Uszkodzenie przyczepów ścięgien i więzadeł

Powstawanie stanu zapalnego w miejscu przyczepów

Odczyny zapalne pochewki ścięgien i kaletek maziowych

Stany bólowe w sąsiedztwie stawu

Do najczęściej spotykanych zespołów reumatyzmu tkanek miękkich zaliczamy:

1. Zespół bolesnego barku – efekt podrażnienia przyczepu ścięgna mięśnia
nadgrzebieniowego do guzka większego kości ramieniowej.

2. Zespół bolesnego łokcia – efekt podrażnienia przyczepu ścięgna mięśnia
prostującego rękę do nadkłykcia bocznego kości ramieniowej lub przyczepu
ścięgna mięśnia zginającego rękę do nadkłykcia przyśrodkowego.

3. Zespół bolesnego biodra – efekt podrażnienia przyczepu mięśnia pośladkowego
średniego do krętarza większego.

Leczenie powyższych polega na:

-wypoczynku (nawet do unieruchomienia) podanie leków przeciwbólowych

- wprowadzeniu w okolicę przyczepu preparatu kortykosteroidowego

- ćwiczeniach ruchowych

- stosowaniu zabiegów fizykalnych, a zwłaszcza krioterapii

4. Zespół kanału nadgarstka:

- wywołany uciskiem na nerw pośrodkowy w kanale nadgarstka

- dochodzi do upośledzenia czucia po stronie dłoniowej trzech pierwszych palców
i po stronie promieniowej czwartego palca
- w późniejszym okresie występuje zanik mięsnie kłębu kciuka

- objawy nasilają się w nocy

Przyczyny:

- uraz

- zapalenie pochewek ścięgnistych

- zmiany zwyrodnieniowe kości nadgarstka

- sarkoidozy

- niedoczynność tarczycy

Leczenie:

- stosowane miejscowowo glikokortykosteroidy

- krioterapia

- z konieczności – zabieg odbarczenia kanału nadgarstka

WRODZONE CHOROBY TKANKI ŁĄCZNEJ

1

3

2

Niedoskonałe tworzenie kości - choroba uwarunkowana genetycznie,
objawia się:

- wzmożoną łamliwością kości

- nadmierną wiotkością stawów

- niebieskim zabarwieniem twardówek

- nieprawidłowym uzębieniem

- upośledzeniem słuchu

- niekiedy również wzmożoną łamliwością dużych naczyń oraz
niewydolnością
zastawek serca
Brak leczenia przyczynowego.

Zespół Ehlersa-Danlosa – choroba z zaburzoną biosyntezą kolagenu i elastyny:

- nadmierna wiotkość stawów

- wzmożona rozciągliwość i łamliwość skóry

- zwiększona łamliwość dużych naczyń

Zespół Marfana , objawy:

- wąskie i nadmiernie długie kończyny (tzw. palce pajęcze)

- nadmierna wiotkość stawów

- gotyckie podniebienie

- zmiany w aorcie mogące prowadzić do powstania tętniaka aorty

- częste zaburzenia wzroku i krótkowzroczność

Osteoporoza- osteoporosis

- Najczęstsza chorobą kości jest osteoporoza inwolucyjna
(pomenopauzalna
i starcza)

-W chorobie tej postępujący ubytek masy kostnej, w wyniku przewagi
resorpcji
kości nad jej odnową prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań w
różnych
częściach szkieletu.

- Z uwagi na groźne konsekwencje jak i koszty leczenia w analizie
wyników
zapobiegania i leczenia osteoporozy istotne znaczenie ma ocena
zmniejszenia
ryzyka częstości złamań głowy kości udowej.

- Wyrównanie deficytu wapnia i witaminy D jakkolwiek jest konieczne
w tej
chorobie to jednak jest nie wystarczające do powstrzymywania
postępującego
zaniku tkanki kostnej. Konieczna jest terapia lekami hamującymi
rozwój
osteoklastów.

- Wybór leku antyresorpcyjnego zależy od wieku chorego, wynika z
pomiaru
gęstości minerałów kości w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i w
szyjce
kości udowej oraz z ewentualnej obecności złamań, przede
wszystkim
kompresyjnym złamaniu kręgów.

- Dotychczas udowodniono że leczenie alendronianem i
rizedrodnianem
zmniejsza ryzyko złąmań górnej nasady kości udowej.

- Rozpoznanie osteoporozy wymaga wykluczenia innych chorób
prowadzących do uogólnionego zaniku tkanki kostej, przede
wszystkim
nadczynności przytarczyc, osteomalacji i choroby nowotworowej.

Osteoporoza jest układową chorobą szkieletu charakteryzująca
się niską masą kostną i upośledzoną mikroarchitekturą tkanki
kostnej
w konsekwencji prowadzącej do zwiększonej łamliwości i
podatności
na złamania. Osteoporoza dotyczy najczęściej osób w
starszym wieku. Zwiększona częstość złamań zwłaszcza
kręgów i proksymalnej części kości udowej jest podstawowym
następstwem osteoporozy.

Istotnym czynnikiem, który determinuje czy i kiedy u danej osoby
dojdzie
do rozwoju osteoporozy jest wielkość szczytowej masy tkanki kostnej
która osiąga się w czasie rozwoju i dojrzewania. Wartość szczytowej
masy tkanki kostnej zależy od czynników genetycznych, nawyków
żywieniowych, stylu życia, prawidłowej czynności wielu hormonów i
wydolności narządów uczestniczących w utrzymaniu homeostazy
wapniowej w ustroju w okresie wzrostu i dojrzewania.
Ten fizjologiczny, związany z wiekiem zanik tkanki kostnej waha się od
0,5 do 1,0% masy tkanki rocznie.

Osteoporoza wtórna może być konsekwencją nowotworów,
nadczynności przytarczyc, tarczycy, kory nadnerczy, cukrzycy typu 1,
chorób

układu

pokarmowego,

nerek,

przewlekłych

chorób

zapalnych,oraz

przewlekłego

stosowania

leków

takich

jak:

glikokortykosteroidy, cytostatyki, agoniści
i antagoniści gonadoliberyny, leki przeciwdrgawkowe, heparyna,
tetracyklina.

Rozpoznanie osteoporozy. Przebieg kliniczny jest najczęściej
bezobjawowy. Pierwszym objawem może być złamanie kręgu, dalszej
nasady kości przedramienia lub nasady bliższej kości udowej. Złamanie
uważa się za powikłanie osteoporozy i świadczy ono o daleko
zaawansowanej chorobie. Podobnie nie mniej niż 30-40% masy tkanki
kostnej musi ubyć aby doszło do radiologicznych objawów zwiększonej
przejrzystości struktury kostnej. W surowicy najczęściej stwierdza się
prawidłowe stężenie wapnia i fosforu, dobowe wydalanie wapnia
z moczem może być prawidłowe, zmniejszone a nawet zwiększone .

Czynniki ryzyka w powstawaniu osteoporozy:
- demograficzne i genetyczne
- zaawansowany wiek (powyżej 65 rż)
- płeć żeńska
- rasa biała lub żółta
- wątła budowa ciała i mała masa ciała (niska szczytowa masa tk.
kostnej)
- predyspozycje rodzinne (osteoporoza u matki)

Stan hormonalny:
- stan pomenopauzalny
- hipogonadyzm u mężczyzn
- nierodzenie
- przedłużony brak miesiączki
- niedobór hormonów płciowych o różnej etiologii

Środowiskowe i dietetyczne:
- niska podaż wapnia w diecie
- niska lub nadmierna podaż fosforu w diecie
- niedobory białkowe lub dieta bogato białkowa (utrata wapnia indukowana
kwasicą)
- obniżona podaż wit.D
- nikotynizm, alkoholizm, kofeinizm
- brak aktywności fizycznej

Przewlekła terapia:
-

glikokortykosteroidami,

lekami

przeciwdrgawkowymi,

alkalizującymi

treść

żołądkową

zawierającymi

glin,

heparyną,

tetracyklinami, lekami
przeciwnowotworowymi.

Zapobieganie i leczenie w razie niedoboru wzbogacenia diety
w produkty mleczne lub suplementacji wapnia, zlikwidowaniu
deficytu witaminy D, wykonywania regularnie ćwiczeń
obciążających lub naprężających kości,
zaprzestanie palenia tytoniu, picia alkoholu
i kawy. Masa kostna w czasie leczenia
powinna być kontrolowana w
odcinku lędźwiowym kręgosłupa i lub w górnej nasadzie kości
udowej co 12-24 miesiące przy użyciu tego samego sprzętu
pomiarowego.

Leki stosowane w leczeniu osteoporozy to:

• bisfosfoniany:

 alendronian sodu

 etydronian disodowy

 klodronian disodowy

 kwas ibandronowy

 kwas zoledronowy

 pamidronian disodowy

 ryzedronian sodu

• preparaty wapnia

• preparaty witaminy D

• fluorki, obecnie rzadko stosowane ze względu na możliwość powstania
zaburzeń
mikroarchitektury kości

• kalcytonina łososiowa

• hormonalna terapia zastępcza (estrogeny)

• raloksyfen

• ranelinian strontu

• teryparatyd czyli rhPTH (1-34); rozważa się zastosowanie parathormonu
(PTH 1-84)
lub innych jego fragmentów

Osteomalacj
a

Osteomalacja, inaczej rozmiękanie kości lub krzywica
dorosłych,
to niedostateczna mineralizacja kości. Jest to ciężka
choroba układu kostnego, polegająca na utracie wapnia i fosforu z
tkanki kostnej. Pierwiastki te są podstawowymi składnikami kości
i ich utrata prowadzi
do osłabienia wytrzymałości.

Obraz kliniczny i przyczyny
Jest to zaburzenie o podobnych objawach do osteoporozy.
Występuje u osób dorosłych, u których
brakuje witaminy D

3

. Z tego powodu, w

przewodzie pokarmowym (jelita) nieprawidłowo wchłaniane są
jony wapnia i fosforu, co prowadzi do ich obniżonego poziomu w
organizmie, a tym samym do
zmniejszenia gęstości mineralnej kości. Niższa gęstość kości
sprawia, że są one mniej odporne na przykład na złamania.

Przyczyną osteomalacji może być też przyjmowanie leków
przeciwpadaczkowych, picie alkoholu, marskość wątroby, zbyt
małe nasłonecznienie (Słońce odpowiada za wytwarzanie
witaminy D

3

)

Objawy
Dochodzi do krzywic, kifotyzacji odcinka piersiowego kręgosłupa,
deformacji miednicy i kolan (szpotawość). Charakterystyczne są
zaburzenia chodu tzw. kaczy chód. Pacjent bardzo szybko się męczy,
ponieważ mięśnie również są osłabione.

Leczenie
•zastrzyki domięśniowe i tabl. witaminy D

3

, ewentualnie podawanie

fosforanu,

•osteotomię kości stosuje się rzadko przy znacznych krzywicach.