PRAWO KARNE

PRAWO KARNE

I

I

PRAWO WYKROCZEŃ

PRAWO WYKROCZEŃ

Pojęcie, przedmiot i funkcje

Pojęcie, przedmiot i funkcje

prawa karnego

prawa karnego

materialnego

materialnego

1. Pojęcie i podział prawa karnego.

1. Pojęcie i podział prawa karnego.

2. Ogólne pojęcia prawa karnego.

2. Ogólne pojęcia prawa karnego.

3. Funkcje prawa karnego

3. Funkcje prawa karnego

POJĘCIE PRAWA

POJĘCIE PRAWA

KARNEGO

KARNEGO



Prawo karne jest:

Prawo karne jest:



jedną z gałęzi systemu prawa

jedną z gałęzi systemu prawa

obowiązującego w państwie,

obowiązującego w państwie,



Chroni stosunki społeczne i

Chroni stosunki społeczne i

ekonomiczne, prawa i wolności

ekonomiczne, prawa i wolności

człowieka.

człowieka.

PODZIAŁPRAWA

PODZIAŁPRAWA

KARNEGO

KARNEGO



Prawo karne (materialne)

Prawo karne (materialne)

jest

jest

dziedziną prawa określającą czyny

dziedziną prawa określającą czyny

będące przestępstwami, kary

będące przestępstwami, kary

grożące za popełnienie przestępstw,

grożące za popełnienie przestępstw,

środki karne i środki zabezpieczające

środki karne i środki zabezpieczające

w związku z naruszeniem prawa

w związku z naruszeniem prawa

karnego oraz zasady

karnego oraz zasady

odpowiedzialności karnej

odpowiedzialności karnej

Prawo karne procesowe

Prawo karne procesowe



Jest dziedziną prawa określającą reguły

Jest dziedziną prawa określającą reguły

postępowania organów w procesie karnym

postępowania organów w procesie karnym

tj. działalności zmierzającej do ustalenia czy

tj. działalności zmierzającej do ustalenia czy

i przez kogo popełnione zostało

i przez kogo popełnione zostało

przestępstwo,

przestępstwo,



Określa naczelne zasady oraz warunki

Określa naczelne zasady oraz warunki

dopuszczalności (przesłanki) postępowania

dopuszczalności (przesłanki) postępowania

karnego,

karnego,



Określa uprawnienia i obowiązki osób

Określa uprawnienia i obowiązki osób

uczestniczących w procesie karnym.

uczestniczących w procesie karnym.

Prawo karne

Prawo karne

wykonawcze

wykonawcze



Reguluje tryb wykonywania kar,

Reguluje tryb wykonywania kar,

środków karnych i zabezpieczających

środków karnych i zabezpieczających

orzeczonych za przestępstwo oraz

orzeczonych za przestępstwo oraz

uprawnienia osób skazanych

uprawnienia osób skazanych

Prawo penitencjarne

Prawo penitencjarne



Jest częścią prawa wykonawczego,

Jest częścią prawa wykonawczego,



Reguluje celowe, zmierzające do

Reguluje celowe, zmierzające do

resocjalizacji sprawców przestępstw,

resocjalizacji sprawców przestępstw,

wykonywanie kary pozbawienia

wykonywanie kary pozbawienia

wolności.

wolności.

Prawo karne skarbowe

Prawo karne skarbowe



Reguluje problematykę

Reguluje problematykę

odpowiedzialności za przestępstwa i

odpowiedzialności za przestępstwa i

wykroczenia skarbowe tzn. czyny

wykroczenia skarbowe tzn. czyny

naruszające interesy Skarbu Państwa

naruszające interesy Skarbu Państwa

w zakresie podatków, ceł, obrotu

w zakresie podatków, ceł, obrotu

dewizowego oraz gier losowych i

dewizowego oraz gier losowych i

totalizatorów.

totalizatorów.

Prawo karne wojskowe

Prawo karne wojskowe



Jest to wyodrębniona część wojskowa zawarta w

Jest to wyodrębniona część wojskowa zawarta w

kodeksie karnym,

kodeksie karnym,



Określa przestępstwa wojskowe tzn. przestępstwa

Określa przestępstwa wojskowe tzn. przestępstwa

żołnierzy łączące się z obowiązkiem służby

żołnierzy łączące się z obowiązkiem służby

wojskowej i dyscypliną wojskową (np. dezercja),

wojskowej i dyscypliną wojskową (np. dezercja),



Wprowadza pewne odmienności od ogólnych

Wprowadza pewne odmienności od ogólnych

zasad odpowiedzialności karnej, mające

zasad odpowiedzialności karnej, mające

zastosowanie również w razie popełnienia przez

zastosowanie również w razie popełnienia przez

żołnierza przestępstwa niewojskowego.

żołnierza przestępstwa niewojskowego.

Postępowanie z

Postępowanie z

nieletnimi

nieletnimi



Uregulowanie w Ustawie o postępowaniu w

Uregulowanie w Ustawie o postępowaniu w

sprawach nieletnich,

sprawach nieletnich,



Wobec nieletnich nie stosuje się kar lecz

Wobec nieletnich nie stosuje się kar lecz

środki wychowawcze i poprawcze,

środki wychowawcze i poprawcze,



Podstawą ich stosowania jest popełnienie

Podstawą ich stosowania jest popełnienie

czynu karalnego, zabronionego przez

czynu karalnego, zabronionego przez

ustawę jako przestępstwo.

ustawę jako przestępstwo.

Prawo o wykroczeniach

Prawo o wykroczeniach



Określa czyny będące

Określa czyny będące

wykroczeniami, kary grożące za

wykroczeniami, kary grożące za

wykroczenia i zasady

wykroczenia i zasady

odpowiedzialności

odpowiedzialności

Prawo karne

Prawo karne

międzynarodowe

międzynarodowe



Obejmuje wszelkie międzynarodowe

Obejmuje wszelkie międzynarodowe

aspekty odpowiedzialności karnej

aspekty odpowiedzialności karnej



Obejmuje ono:

Obejmuje ono:



Normy prawa karnego poszczególnych

Normy prawa karnego poszczególnych

państw (tzw. Prawo karne kolizyjne),

państw (tzw. Prawo karne kolizyjne),



Normy prawa wewnętrznego i normy

Normy prawa wewnętrznego i normy

zawarte w dwustronnych i wielostronnych

zawarte w dwustronnych i wielostronnych

umowach międzynarodowych,

umowach międzynarodowych,



Normy prawa międzynarodowego zawarte

Normy prawa międzynarodowego zawarte

w wielostronnych umowach

w wielostronnych umowach

międzynarodowych odnoszące się do

międzynarodowych odnoszące się do

pewnych czynów (np. piractwa, handlu

pewnych czynów (np. piractwa, handlu

narkotykami) i do współpracy w ich

narkotykami) i do współpracy w ich

ściganiu,

ściganiu,



Normy prawa międzynarodowego

Normy prawa międzynarodowego

ustanawiające odpowiedzialność za

ustanawiające odpowiedzialność za

zbrodnie przeciwko pokojowi i zbrodnie

zbrodnie przeciwko pokojowi i zbrodnie

przeciwko ludzkości (tzw. Prawo

przeciwko ludzkości (tzw. Prawo

norymberskie),

norymberskie),



Normy wewnętrzne prawa karnego

Normy wewnętrzne prawa karnego

odnoszące się do zbrodni przeciwko

odnoszące się do zbrodni przeciwko

pokojowi, zbrodni wojennych i zbrodni

pokojowi, zbrodni wojennych i zbrodni

przeciwko ludzkości,

przeciwko ludzkości,



Normy prawa międzynarodowego zawarte

Normy prawa międzynarodowego zawarte

w wielostronnych umowach

w wielostronnych umowach

międzynarodowych odnoszących się do

międzynarodowych odnoszących się do

prawa człowieka (np. w Międzynarodowym

prawa człowieka (np. w Międzynarodowym

Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych z

Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych z

1966 r. w Konwencji o Ochronie Praw

1966 r. w Konwencji o Ochronie Praw

Człowieka i Podstawowych Wolności

Człowieka i Podstawowych Wolności

Prawo Unijne

Prawo Unijne



Wywiera wpływ na polskie prawo

Wywiera wpływ na polskie prawo

karne,

karne,



Odbywa się to zarówno przez

Odbywa się to zarówno przez

zobowiązanie polskiego ustawodawcy

zobowiązanie polskiego ustawodawcy

do tworzenia określonych

do tworzenia określonych

przepisów,jak i przez bezpośrednie

przepisów,jak i przez bezpośrednie

stosowanie prawa unijnego.

stosowanie prawa unijnego.

Pozakodeksowe prawo

Pozakodeksowe prawo

karne

karne



Przepisy karne zawarte w ustawach

Przepisy karne zawarte w ustawach

szczególnych np. Ustawa o

szczególnych np. Ustawa o

wychowaniu w trzeźwości i

wychowaniu w trzeźwości i

przeciwdziałaniu alkoholizmowi,

przeciwdziałaniu alkoholizmowi,

Prawo Łowieckie, Ustawa Prawo

Prawo Łowieckie, Ustawa Prawo

zamówień publicznych, Ustawa o

zamówień publicznych, Ustawa o

ochronie zabytków i opiece nad

ochronie zabytków i opiece nad

zabytkami.

zabytkami.

Cechy prawa karnego

Cechy prawa karnego



Odróżniają one prawo karne od

Odróżniają one prawo karne od

innych gałęzi prawa.

innych gałęzi prawa.



Cechy charakterystyczne to:

Cechy charakterystyczne to:

uniwersalizm

uniwersalizm

i

i

subsydiarność

subsydiarność

UNIWERSALIZM

UNIWERSALIZM



Oznacza, że prawo to nie normuje jednej,

Oznacza, że prawo to nie normuje jednej,

ściśle określonej sfery stosunków

ściśle określonej sfery stosunków

społecznych, w szczególności nie ustala w

społecznych, w szczególności nie ustala w

sposób pozytywny praw i obowiązków

sposób pozytywny praw i obowiązków

uczestników tych stosunków (jak np.

uczestników tych stosunków (jak np.

prawo rodzinne, spadkowe, prawo pracy),

prawo rodzinne, spadkowe, prawo pracy),



nie pełni funkcji organizatorskiej ( jak np.

nie pełni funkcji organizatorskiej ( jak np.

prawo administracyjne)

prawo administracyjne)



Prawo karne wkracza

Prawo karne wkracza

wszędzie

wszędzie

tam,

tam,

gdzie mamy do czynienia ze

gdzie mamy do czynienia ze

szczególnie poważnymi zamachami

szczególnie poważnymi zamachami

na stosunki społeczne oraz dobro

na stosunki społeczne oraz dobro

prawne podmiotów tych stosunków,

prawne podmiotów tych stosunków,

które uzasadniają kwalifikację takich

które uzasadniają kwalifikację takich

zamachów jako „czyny społecznie

zamachów jako „czyny społecznie

szkodliwe”

szkodliwe”

SUBSYDIARNOŚĆ

SUBSYDIARNOŚĆ



Prawo karne wkracza w różne

Prawo karne wkracza w różne

dziedziny tylko wówczas, gdy

dziedziny tylko wówczas, gdy

właściwe im środki są

właściwe im środki są

niewystarczające do ochrony prawnej

niewystarczające do ochrony prawnej

stosunków społecznych oraz praw i

stosunków społecznych oraz praw i

interesów podmiotów tych

interesów podmiotów tych

stosunków. W takiej sytuacji trzeba

stosunków. W takiej sytuacji trzeba

sięgnąć do środków ostrzejszych

sięgnąć do środków ostrzejszych

jakimi dysponuje prawo karne.

jakimi dysponuje prawo karne.



Prawo karne jest zespołem

Prawo karne jest zespołem

norm

norm

powinnościowych

powinnościowych

(zakazów i

(zakazów i

nakazów), których przekroczenie

nakazów), których przekroczenie

zagrożone jest sankcją karną.

zagrożone jest sankcją karną.

FUNKCJE PRAWA

FUNKCJE PRAWA

KARNEGO

KARNEGO

Funkcja ochronna

Funkcja ochronna

Chroni stosunki społeczne i dobra

Chroni stosunki społeczne i dobra

podmiotów tych stosunków przed

podmiotów tych stosunków przed

zamachami na nie

zamachami na nie

Funkcja

Funkcja

sprawiedliwościowa

sprawiedliwościowa



Zaspokaja poczucie sprawiedliwości

Zaspokaja poczucie sprawiedliwości

osoby pokrzywdzonej

osoby pokrzywdzonej

przestępstwem, a także rodziny

przestępstwem, a także rodziny

ofiary i jej grupy społecznej, przez

ofiary i jej grupy społecznej, przez

ukaranie sprawcy

ukaranie sprawcy

Funkcja gwarancyjna

Funkcja gwarancyjna



Oznacza, że zakres czynów

Oznacza, że zakres czynów

zabronionych jest dla obywateli jasny

zabronionych jest dla obywateli jasny

i gwarantuje, że nikt nie będzie

i gwarantuje, że nikt nie będzie

pociągnięty do odpowiedzialności

pociągnięty do odpowiedzialności

karnej za czyny, których prawo

karnej za czyny, których prawo

zaprzestępstwo nie uważa,

zaprzestępstwo nie uważa,

Współczesna nauka prawa

Współczesna nauka prawa

karnego i nauki z nią

karnego i nauki z nią

związane

związane



Kryminologia

Kryminologia

– nauka, która bada

– nauka, która bada

przestępstwo, przestępstwie i

przestępstwo, przestępstwie i

społeczną reakcję na przestępstwo w

społeczną reakcję na przestępstwo w

sposób niezależny od aktualnych

sposób niezależny od aktualnych

uregulowańprawnych.

uregulowańprawnych.



Wiktymologia

Wiktymologia

– nauka o ofiarach

– nauka o ofiarach

przestępstw,

przestępstw,



Kryminalistyka –

Kryminalistyka –

nauka o sposobach

nauka o sposobach

wykrywania przestępstw oraz

wykrywania przestępstw oraz

uzyskiwania środków dowodowych

uzyskiwania środków dowodowych

Nauki pomocnicze

Nauki pomocnicze



Psychologia,

Psychologia,



Psychiatria,

Psychiatria,



Socjologia,

Socjologia,



Pedagogika,

Pedagogika,



Medycyna sądowa,

Medycyna sądowa,



Filozofia,

Filozofia,



Logika,

Logika,



Semantyka.

Semantyka.