Prawo karne i prawo

wykroczeń III

Wyłączenie odpowiedzialności

karnej

Podstawy wyłączenia

odpowiedzialności

• Okoliczności wyłączające

bezprawność ( kontratypy)

• Okoliczności wyłączające winę
• Znikoma społeczna szkodliwość

czynu

Kontratypy

• Obrona konieczna ( art. 25 kk, art. 15

kw) charakterystyka :

1)zamach:

-rzeczywisty
- bezprawny
- bezpośredni;
- na jakiekolwiek dobro prawnie
chronione\

Obrona konieczna c.d

2) Obrona

- Konieczna technicznie tzn. przy
użyciu środków niezbędnych do
odparcia zamachu
- konieczna społecznie tzn. brak
nadmiernej dysproporcji dóbr

Obrona konieczna c.d.

•Przekroczenie granic ( ekscesy:)

1. Eksces intensywny
2. Eksces ekstensywny
Skutkuje: możliwością zastosowania

nadzwyczajnego złagodzenia kary lub
odstąpienia od jej wymierzenia

Obrona konieczna c.d.

- karalność zostaje uchylona, gdy

przekroczenie granic nastąpiło pod
wpływem strachu lub wzburzenia
usprawiedliwionych okolicznościami
zamachu ( obecnie: postępowania się
umarza na podstawie art. 17 par1 pkt. 4
kpk, przedtem-tylko uwolnienie od kary w
wyroku skazującym)- art. 25 par.3

Brak szczególnych zasad karalności za

ekscesy w prawie wykroczeń

Stan wyższej konieczności-

art.26 kk przesłanki

• Bezpośrednie niebezpieczeństwo dla dobra prawnie

chronionego

• Działanie w celu uchylenia niebezpieczeństwa
• Obowiązek zachowania proporcji dóbr
• Zasada subsydiarności ( „ niebezpieczeństwa nie można

było inaczej uniknąć”

• Przekroczenie granic ( nadzwyczajne złagodz. albo

odstąpienie od wymierzenia kary - zawsze fakult.)

• Brak możliwości powołania się ( gdy dobra poświęcone

wartości oczywiście większej od ratowanego

Artykuł 16 kw – stan wyższej konieczności jako kontratyp

Stan wyższej konieczności

(2)

• Art.26 par. 1k.k.- gdy poświęca się

dobro niższej wartości dla ratowania
dobra wyższej- kontratyp

• Art. 26 par.2k.k.- gdy poświęca dobro

równej wartości lub wyższej niż dobro
ratowane- wyłączenie winy

• Gdy poświęca się dobro wartości

oczywiście większej niż dobro
ratowanie – pełna odpowiedzialność

Stan wyższej konieczności

(3)

• Przepisy dot. stanu wyższej konieczności

stosuje się odpowiednio, w wypadku gdy z
ciążących na sprawcy obowiązków tylko
jeden może być spełniony

• Stanu wyższej konieczności wyłączającego

winę nie stosuje się jeżeli sprawca
poświęca dobro, które miał szczególny
obowiązek chronić nawet z narażeniem się
na niebezpieczeństwo osobiste

Zgoda pokrzywdzonego

• Pozakodeksowy kontratyp:
3 warunki:
1. Dobrowolna, poinformowana
2. Istnieje w chwili czynu
3. Dotyczy dobra, którego jednostka

jest dysponentem

Czynnności lecznicze

• Cel leczniczy
• Zgodnie z zasadami sztuki
• Za zgodą

Karcenie nieletnich jako

kontratyp?

• Cel wychowawczy
• Uprawniona osobę
• Nie przekracza pewnego stopnia

intensywności

Konwencja Praw dziecka- zakaz

stosowania kar cielesnych

Inne

• ryzyko
- sportowe
- nowatorstwa art. 27 kk
• ostatnia potrzeba ( art. 319 par.1 )
• zwyczaj

Wyłączenie winy

• Niepoczytalność
• Błąd

Niepoczytalność

1)Pełna (art. 31 par. 1kk, art.17 par. 1

kw)

2) Poczytalność ograniczona ( art. 31

par.2 kk i art. 17 par.2 kw )

3) Szczególny przypadek osoby

niepoczytalnej wskutek odurzenia
art. 31( par. 3 kk i art. 17 par. 3 kw )

Niepoczytalność (2)

• Pełna
• Powód :

-choroba psychiczna,
-upośledzenie umysłowe
-inne zakłócenie czynności psychicznej

• Skutek:

– brak możliwości rozpoznania znaczenia czynu

lub

- możliwości pokierowania postępowaniem

Niepoczytalność (3)

Ograniczona
• warunek : w stopniu znacznym
• skutek: nadzwyczajne złagodzenie

kary

Niepoczytalność

spowodowana odurzeniem (

art. 31 par. 3 kk)

• Warunki odpowiedzialności:

-wprawienie się w stan odurzenia
- co najmniej możliwość

przewidywania wyłączenia
poczytalności

Błąd

- Co do okoliczności faktycznej

zaliczonej do znamion ( art. 28 par. 1,
art. 7 par.2 kw ) lub okoliczności
umniejszającej karalność( par. 2 )

- Co do oceny prawnej ( art.30, art.7

par.1 k.w.)

- Co do okoliczności wyłączającej

bezprawność lub winę ( art. 29)

Inne okoliczności wyłączające

winę

• Rozkaz przełożonego ( art. 318 k.k –

doktryna umiarkowanego
posłuszeństwa)

Znikoma społeczna szkodliwość czynu – jako

okoliczność wyłączająca odpowiedzialność

• Art.1 par. 2kk
• Art. 115 par. 2 kk.