Pomoc psychologiczna –

Pomoc psychologiczna –

wsparcie społeczne

wsparcie społeczne

Literatura obowiązkowa:

Sęk, H., Brzezińska, A. (2008). Podstawy pomocy

psychologicznej. W: J. Strelau, D. Doliński (red.).

Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 2, 735-

784). Gdańsk: GWP.

Marcus, E. (1993). Tworzenie kontraktu

terapeutycznego. Pomaganie bez oporu wg

Enrighta. W: J. Santorski (red.), ABC

psychologicznej pomocy (s. 27-31). Warszwa:

Wydawnictwo J. Santorski.

James, R.K. & Gilliland, B. E. (2005). Strategie

interwencji kryzysowej. Pomoc psychologiczna

poprzedzająca terapię (r. 2). Warszawa: PARPA,

Wydawnictwo Edukacyjne.

Pomoc psychologiczna



jako subdyscyplina psychologii
klinicznej, która stanowi szczególny
sposób aplikacji założeń wynikających
z każdego paradygmatu



Jako odrębna dziedzina nauki
stosowanej, mająca bardzo
zróżnicowane źródła, wychodzące
poza psychologię, raczej o charakterze
interdyscyplinarnym

Pomoc drugiej osobie – opowieść

o Samarytaninie



zjawisko naturalne, rozpowszechnione



oceniane bardzo pozytywnie społecznie



doceniane przez uzyskującego pomoc



podnoszące poczucie wartości
pomagającego



odbywa się w relacji, interakcji
pomiędzy osobami



Podniesione do rangi zawodu

Formy pomocy

psychologicznej



Terapia

Terapia

– oddziaływania zmierzające do uzyskania

– oddziaływania zmierzające do uzyskania

zmiany specyficznej, zdefiniowanej odmiennie

zmiany specyficznej, zdefiniowanej odmiennie

przez każdy system terapeutyczny (osobowość,

przez każdy system terapeutyczny (osobowość,

wzorce zachowania)

wzorce zachowania)



Terapia krótkoterminowa

Terapia krótkoterminowa

- skoncentrowana na

- skoncentrowana na

rozwiązywaniu problemu, uniemożliwiającego

rozwiązywaniu problemu, uniemożliwiającego

osiągnięcie aktualnie ważnych celów, realizacji

osiągnięcie aktualnie ważnych celów, realizacji

zadań

zadań



Interwencje kryzysowe

Interwencje kryzysowe

– pomoc w uzyskaniu

– pomoc w uzyskaniu

równowagi afektywnej, poznawczej i

równowagi afektywnej, poznawczej i

behawioralnej w sytuacji subiektywnego

behawioralnej w sytuacji subiektywnego

spostrzegania zagrożenia potrzeby spełnienia,

spostrzegania zagrożenia potrzeby spełnienia,

bezpieczeństwa i sensu życia

bezpieczeństwa i sensu życia

Formy pomocy
psychologicznej



Poradnictwo

Poradnictwo

– dostarczenie

– dostarczenie

niezbędnych informacji

niezbędnych informacji

o ważnych dla

o ważnych dla

klienta kwestiach np. wyboru zawodu,

klienta kwestiach np. wyboru zawodu,

skorzystania z właściwej pomocy,

skorzystania z właściwej pomocy,

rozwiązania trudnej kwestii życiowych

rozwiązania trudnej kwestii życiowych



Psychoedukacja

Psychoedukacja

–

dostarczanie informacji

dostarczanie informacji

o możliwościach utrzymania zdrowia i

o możliwościach utrzymania zdrowia i

zapobiegania czynnikom ryzyka

zapobiegania czynnikom ryzyka

Kryteria stosowania różnych

Kryteria stosowania różnych

typów i formy pomocy

typów i formy pomocy

psychologicznej

psychologicznej



Poziom zdrowia i zaburzeń psychicznych



Przedmiot oddziaływań: osoba, grupa
społeczna, środowisko



Uwarunkowania określonej jednostki
klinicznej –
biologiczne/sytuacyjne/osobowościowe



Przebieg – ostry lub przewlekły, powikłania



Poziom kontemplacji, czyli rozpoznania
osobistego problemu przez pacjenta

Najbardziej specjalistyczna

forma pomocy to

psychoterapia



Psychoterapia jest świadomym i
zamierzonym zastosowaniem metod
klinicznych i interpersonalnych zabiegów,
pochodzących ze sprawdzonych twierdzeń
nauk psychologicznych, w celu
towarzyszenia ludziom przy modyfikacji ich
zachowań, właściwości poznawczych, emocji
i/lub innych osobistych charakterystyk na
takie, które wydają się uczestnikom tego
procesu pożądane (Norcross, 1990)

Pierwsze spotkanie

Pierwsze spotkanie

pomagającego i klienta

pomagającego i klienta

ZACHOWANIA KLIENTA

ZACHOWANIA KLIENTA

Męczę się...!

Męczę się...!

Jest mi w życiu niedobrze, bo ....

Jest mi w życiu niedobrze, bo ....

Nie daję rady!

Nie daję rady!

Ciągle powtarzam to samo....

Ciągle powtarzam to samo....

Potrzebuję pomocy!

Potrzebuję pomocy!

ZACHOWANIA TERAPEUTY

ZACHOWANIA TERAPEUTY

Dlaczego zdecydował się na

Dlaczego zdecydował się na

terapię akurat teraz?

terapię akurat teraz?

Czego ode mnie chce?

Czego ode mnie chce?

Czy jestem w staniu mu pomóc?

Czy jestem w staniu mu pomóc?

Jak spostrzega swój problem?

Jak spostrzega swój problem?

PODSTAWOWE HIPOTEZY

PODSTAWOWE HIPOTEZY

Słyszę, że cierpi z powodu...

Słyszę, że cierpi z powodu...

Nie wiem czego ode mnie oczekuje

Nie wiem czego ode mnie oczekuje

Boję się, czego w nim?

Boję się, czego w nim?

Jego problem polega na...

Jego problem polega na...

PODSTAWOWE KOMUNIKATY

PODSTAWOWE KOMUNIKATY

Potrzebuję więcej zrozumienia,
miłości
Potrzebuję nowych umiejętności
Nie kieruję swoim zachowaniem

Caplan traktuje pomoc

psychologiczną jako szczególną

formę prewencji

1.

Pierwotna – ma na celu zmniejszenie

prawdopodobieństwa wystąpienia zaburzeń

psychicznych (czynnikom ryzyka), zanim one

wystąpią i spowodują zagrożenie

2.

Wtórna – stosowana jest w sytuacji wystąpienia

sygnałów zaburzenia bądź zaburzenia i ma na celu

powstrzymanie rozwoju lub skrócenie czasu trwania

3.

Trzeciego stopnia – ma na celu zapobieganie

negatywnym skutkom przebytej choroby i

hospitalizacji oraz jej nawrotom; minimalizacja

wtórnych uszkodzeń związanych z przebytą

Profesjonalna a

nieprofesjonalna pomoc



Świadome oddziaływania bazujące na
wiedzy psychologicznej



Poprzedzona diagnozą problemu



Dostosowana do możliwości przyjęcia
przez osobę wspieraną



Modyfikowana w trakcie oddziaływań



Szacowana efektywność oddziaływań

Systemy pomocy

psychologicznej

Psychologiczne koncepcje

natury człowieka

Mechanizmy kształtowania

się zdrowia psychicznego

Patomechanizmy kształtowania

się zaburzeń

zachowania/psychicznych

Modele pomocy i terapii

Warunki konieczne i czynniki leczące

Zasady tworzenia

relacji

terapeutycznej

Interwencje

Strategie

programy

Specyficzne

czynniki

leczące

Pomoc psychologiczna



Wywiedziona z wiedzy psychologicznej o osobowości,

rozwoju, naturze człowieka



Pochodzi z modeli zdrowia i zaburzeń, które określają

jakie czynniki zewnętrzne i wewnętrzne utrzymują

konkretny stan



Modele pomocy wtórne do wiedzy i zawierają

wywiedzione z niej założenia o istocie czynników

pomocnych (leczących) i warunkach koniecznych, w

jakich praca nad zmianą powinna przebiegać



Pomoc przebiega w relacji, która jest źródłem

wsparcia



Strategie, interwencje to podstawowe narzędzia

oddziaływania

Pomoc psychologiczna

Pomoc

Komu?

adresaci

Kto i jakie

metody

J

R

G

S

P

NP

B

P

Cele

zdrowotne

edukacyjne

Pomoc psychologiczna:



Bezpośrednia – system działań
nastawiony na rozwiązanie
jakiegoś problemu



Pośrednia - system działań
nastawiony na czynniki
wywołujące problemy lub
niepożądane skutki

Postępowanie
diagnostyczne:



Opis istoty problemu doświadczane
przez jednostkę lub grupę na dwóch
wymiarach: 1) wewnętrznym 2)
zewnętrznym (np. relacje z otoczeniem)



Identyfikacja dwóch grup czynników: a)
uruchamiających pojawienie się
problemu, b) podtrzymujących problem



Historia genezy problemu i opis jego
dynamiki

Systemy terapeutyczne,

Systemy terapeutyczne,

strategie,

strategie,

interwencje

interwencje

psychoanalizabehawioryzm

Terapia

poznawcza

Terapia

humanistyczna

Czynniki leczące

Relacja terapeutyczna

Strategie

parafraza

klaryfikacja

Konfrontacja

informowanie

słuchanie

interpretacja

Kierowanie

odzwierciedlanie

Podejścia integracyjne

Każdy system pomocy

powinien wskazywać na



Czynniki leczące i warunki konieczne
do wystąpienia zmiany



Taktyki, strategie i interwencje



Proces osiągania zmian i występujące
w nim etapy



Rodzaj zmiany, który ma wystąpić
pod wpływem określonej typu
oddziaływań

Systemy terapeutyczne:

Systemy terapeutyczne:



Psychoanaliza klasyczna i współczesne
terapie relacji z obiektem



Behawioryzm i współczesne terapie
poznawczo-behawioralne



Terapie fenomenologiczne i
humanistyczne



Terapie systemowe: indywidualne i
rodzinne