Neuroradiologia

Agnieszka Chyczewska

Wady rozwojowe

Głównie dysrafie wynikające z

patologicznego zamknięcia cewy

nerwowej

-zaburzenia podziału

-zaburzenia różnicowania i migracji

komórkowej

-nieprawidłowości mielinizacji

Zespół Arnolda-Chiariego

• przemieszczenie do kanału kręgowego

struktur tyłomózgowia (pień mózgu i
móżdżek) + wodogłowie

• towarzyszą wady czaszki: płaskopodstawie,

wgniecenie podstawy czaszki

• spiczaste migdałki móżdżku > 5mm poniżej

foramen magnum

• hydromielia- poszerzenie kanału

centralnego rdzenia kręgowego

|Zespół Dandy-Walkera

• Agenezja lub hipoplazja robaka

móżdżku

• Poszerzenie IV komory, która

połączona jest z torbielą tylnego dołu
czaszki

• wodogłowie

Anomalie przegrody

przezroczystej

• jama przegrody lub torbiel
• jama Vergi = jama sklepienia
• cavum velli interpositi

Heterotopia istoty szarej

• zatrzymanie neuroblastów w obrębie

istoty białej

• heterotropowe ogniska położone

podkorowo lub podwyściółkowo

• są to padaczkorodne ogniska

Torbiele pajęczynówki

• Wypełnione płynem mózgowo-

rdzeniowym

• Często w okolicy bruzdy Sywiusza lub

skrzydła kości klinowej

Nerwiakowłókniakowatość typ I

(obwodowy) = choroba

Recklinghausena

zmiany barwnikowe na skórze i guzki

podskórne

uszkodzenie cun w 10-15%
- glejaki nerwów II i pnia mózgu
- nerwiaki nerwów V i splotowe
- hamartoma
- malformacje naczyniowe
- guzy i kanału kręgowego

Nerwiakowłókniakowatość typ

II ośrodkowy

• zawsze uszkodzenie cun
• nerwiaki nerwów VIII i III-XII
• oponiaki
• zwapnienia kory mózgu i móżdżku

oraz splotów naczyniowych

• guzy kanału kręgowego

Stwardnienie guzowate

• dysplazja nerwowo-skórna
• gruczolaki skóry, upośledzenie umysłowe

i padaczka, zmiany w wielu narządach

• 95%- hamartoma podkorowo i

podwyściółkowe (objaw „kapiącej
świecy”), ulegają wzmocnieniu, nie
złośliwieją

• wodogłowie

Zespół Sturge’a- Webera

naczyniakowatość twarzowo-

mózgowa

• faliste zwapnienia kory przylegające

do naczyniaka- rtg

• naczyniak opony miękkiej z wtórnym

zanikiem i zwapnieniami kory z
następującym poszerzeniem
przestrzeni podpajęczynówkowej

Urazy czaszki

• KT- badanie z wyboru!!
• szczelina złamania, wgłobienie, ciało

obce, odma czaszki

• krwiaki, stłuczenie, ognisko

krwotoczne

• jama pokrwotoczna, poszerzenie

komory o przestrzeni
podpajęczynówkowej, zaniki blizny

RTG

• Uwidacznia szczelinę tylko wtedy jeśli

przebiega równolegle do płaszczyzny
przekrojów KT

MR

• rozpoznanie rozlanego urazu

aksonalnego

• ocena powikłań i odległych następstw

uszkodzenia mózgu

• rozpoznawanie krwiaków w fazie

podostrej i przewlekłej

Powikłania naczyniowe

• TCD, MR, angio-MR i CAS (DSA)-

powikłania naczyniowe urazów,
zakrzep, rozwarstwienie tętnicy
szyjnej wewnętrznej, zakrzepica
zatoki strzałkowej, przetoka szyjno-
jamista

Wstrząśnienie mózgu

• przejściowe zaburzenia czynności mózgu

w zakresie pnia i kory, MR i KT- b/z

• towarzyszące zaburzenia regionalnego

przepływu widoczne w:

- dynamicznym KT z ksenonem
- SPECT
- perfuzja w ultraszybkich sekwencjach MR

Stłuczenie mózgu

• wynaczynienie krwi+obrzęk+rozmiękanie

tkanki mózgowej

• hipodensyjny- obejmuje korę i istotę białą,

ucisk sąsiednich struktur, w różnicowaniu z

niedokrwieniem– nieregularne, nie

pokrywają się z obszarami unaczynienia,

• ogniska krwotoczne- hiperidensyjne

• później- odcinkowy zanik kory, blizny, jamy

pokrwotoczne

• hemosyderyna – niski sygnał w PD i T2 –

diagnostyka padaczki pourazowej

Krwiak nadtwardówkowy

• najczęściej uszkodzenie t. oponowej

na wewnętrznej powierzchni czaszki
+ szczelina złamania

• krwiak ograniczony, o kształcie

dwuwypukłej soczewki

• efekt masy, przemieszczenie,

wgłobienie

Krwiak podtwardówkowy

• uszkodzone naczynia na stłuczonej

powierzchni mózgu lub żył
uchodzących do zatoki opony twardej

• półksiężycowaty, zwykle otacza całą

półkulę, często powoduje duży efekt
masy

• w fazie podostrej izointensywny w KT!,

widoczny tylko efekt masy – konieczne
wykonanie MR

Krwiak śródmózgowy

• uszkodzenie naczyń w głębi mózgu,

mogą współistnieć inne krwiaki, krew
w układzie komorowym

Ewolucja krwiaka w KT

• ostry- do 48h- hiperdensyjny
• podostry (drugi dzień do trzeci tydzień)-

hiperdensyjny, stopniowo zmniejsza się,

hipodensyjna otoczka

• przewlekly
-faza wczesna do kilkunastu tygodni-

izodensyjny przechodzący w

hipodensyjny

-faza późna- do kilkudziesięciu tygodni-

hipodensyjny

Ewolucja krwiaka w MR

MR fazy T1 T2
ostra wczesna do 12h izo/ hipo hiper
ostra 12-24h (jak płyn) hipo hiper
Podostra wczesna 2-5dni hiper hipo
Podostra późna 6-21 hiper hiper
Przewlekła hiper

hiper+O

hipo hipo+O
O= bezsygnałowa otoczka

Choroby naczyniowe

doprowadzają do
- niedokrwienia
- zawału
- krwotoku

Niedokrwienie i zawał

• TIA (transient ischemic attack)- Kt i MR-b/z
• regionale zaburzenia perfuzji-SPECT i PET,

ultraszybkie techniki MR

• większość incydentów wywołana jest przez

zator mózgu z blaszek lub owrzodzeń

• istotne znaczenie praktyczne ma

rozpoznawanie zwężenia i/lub obecność

owrzodzenia tętnicy- kwalifikacja do zabiegu

naprawczego –usg doppler, TK, ngio MR

(95%skuteczności), CAS (DSA)

Udar niedokrwienny, a krwotok

KT i MR

• określenie wieku ogniska

niedokrwiennego

• nasilenie obrzęku
• ukrwotocznienie?

Rozpoznanie niedokrwienia

• Prawie natychmiast- dyfuzja
• 20-30 minut- spektroskopia MR
• 2-6 godzin –MR
• 8-48h- KT
• MR + kontrast- 100% skuteczności-

małe zawały korowe i podkorowe
oraz pnia mózgui móżdżku

KT- niedokrwienie

• Dokonany zawał- ognisko o nieregularnym

zarysie i nieco hipodensyjny, często efekt
masy (obrzęk naczyniopochodny)

• 7-21 dzień- zarysy bardziej ostre,

niejednorodne wzmocnienie kontrastowe
(luxury perfusion)

• 4-6 tydzień- jama porozmiękaniowa

(poudarowa)- ostro odgraniczony obszar o
gęstości płynu, układ komorowy poszerzony,
przemieszczony w kierunku ubytku

Krwotok mózgowy

10-20% chorób naczyniowych:
-nadciśnienie,
-wady naczyniowe
- skazy krwotoczne
- metast.
- angiopatia amyloidowaw miejscu

martwicy

Wady naczyniowe -

diagnostyka

• Pośrednio- KT i MR- krwotok

podpajęczynówkowy, ew. powikłania
(krwiak, obrzęk, zawał, wodogłowie)

• Bezpośrednio- CAS, angioKT,

angioMR

Wady naczyniowe - rodzaje

• tętniak- 75%
- w miejscu odejścia naczyń w obrebie

koła Willisa

- CAS- 4 tętnice (tętniaki mnogie!)
- angio MR- tętniaki ponad 3mm – 90-

98%

Naczyniak MAV

• Najczęstszy
• Splątane, poszerzone, drobne naczynia

tętniczeprzechodzą bezpośredniow

sieć żylną, bez naczyń włosowatych

• Leżą w sąsiedztwie ognisk

pokrwotocznych, drobnych zwapnień i

złogów hemosyderyny

• Część pacjentów wymaga CAS przed

operacją

naczyniaki

• Jamisty- badanie MR, nie uwidacznia

się w angio-KT i angioMR, typowy
obraz „pop corn”, cechy krwawienia
do naczyniaka

• Żylny- poszerzone naczynie żylne z

rozgałęzieniami, częsty, może
współistnieć z jamistym

Guzy mózgu

• Masa hipodensyjna w KT, hiper-oponiak, torbiel

koloidowa

• MR-hipo/hiper izo-oponiak, makrogruczolak, hiper-

tłuszcz (epidermoid, dermoid, teratoma)

• Efekt masy przemieszczenie, ucisk lub naciek

struktur, obrzęk

• Lite, torbielowate, loto-torbielowate, rozpad
• Wzmocnienie- brak, jednorodne, niejdednorodne
• Przyleganie lub naciek opony
• Nieszczenie kości lub hiperostoza, poszerzenie

naturalnych otworów czaszki (np.. Przewód

słuchowy wewnętrzny)

Guzy mózgu-

umiejscowienie

• nadnamiotowe i podnamiotowe
• osiowe i pozaosiowe
• w obrębie mózgu i przymózgowe
• w komorach (wyściółczak,

brodawczak splotów naczyniowych)

zapalenia

• mózg i opony
• czynniki wywołujące
-bakterie
-wirusy
-grzyby
pasożyty

Zapalenia bakteryjne opon i

mózgu

• Rozpoznanie – PMR, TK i MR charekter

pomocniczy

• MR- naciek, obrzęk opon i ścian komór-

pogrubienie i wzmocnienie

• Powikłania:
-zakrzepy i zawały żylne i tętnicze- zawały korowe i

podstawy (MR)

-wodogłowie
-ropień- najpierw cerebritis, potem płynne ognisko

martwicze otoczone torebką zapalną wyścieloną

wzmacniającą się ziarniną,

-ropniak nad- i podtwardówkowy (torebka!)

Zapalenie gruźlicze- opony

• zbiorniki podpajęczynówkowe i

podstawy mózgu

• naciek opon+zawały i gruźliczaki

(hipointensywne w T2WI)

• zwapnienia w obrębie opon i starych

gruźliczaków

Zapalenie wirusowe (opon i

mózgu)

Opryszczkowe- zmiany zapalno-martwicze w

płatach skroniowych

AIDS- HIV i oportunistyczne
- okołokomorowe obszary wysokiego

sygnału= rozplem gleju, okołożylne ogniska
demielinizacji

- korowy zanik mózgu
Cytomegalia – podobne, bardziej ograniczone

zmiany

Toksoplazmoza

• zapalenie mózgu
• pierścieniowate zmiany ulegające

wzmocnieniu

• towarzyszący obrzęk

Wągrzyca

• zmiany w mózgu, oponach oraz

układzie komorowym

• dochodzi do odczynowej reakcji

tkankowej

• zejście- zwapnienia

Kręgosłup - wady

• Wady dyraficzne- najczęściej
• Brak zamknięcia struktur kanału

kręgowego w linii środkowej

• Podział:
-otwarte- z przerwaniem ciągłości skóry

np.. Przepuklina oponowo-rdzeniowa

-zamknięte- z zachowaniem ciągłości

skóry: przepuklina tłuszczowo-

oponowo-rdzeniowa, rozszczep rdzenia

Wady kręgosłupa – badania

obrazowe

• Rtg- rozszczep łuków kręgów
• KT – ocena kości
• MR- precyzyjna ocena worka

oponowego, rdzenia kręgowego i
nieprawidłowej tkanki tłuszczowej!

Przepuklina oponowo-

rdzeniowa

• Najczęstsza, L-S, zawiera opony i PMR
• Rdzeń zrośnięty z wrotami

przepukliny= zakotwiczenie rdzenia

• Rozpoznanie- czsem wystarczy usg
• MR- w ocenie pooperacyjnej – ocena

stożka, czy są inne wady

• + zespół ciężkich wad- zespół Arnolda

Chiariego

Przepuklina tłuszczowo-

oponowo-rdzeniowa

• zawiera tkankę tłuszczową w postaci

rozlanej lu ograniczonego tłuszczaka
wnikającą wraz z workiem oponowym
do powłok miękkich grzbietu

• zakotwiczenie rdzenia

Rozszczepienie rdzenia-

diastematomyelia

• wada zamknięta, utajona
• rdzeń podzielony na dwie części

przez przgrodę kostną, chrzęstną lub
włóknistą

• części rdzenia we wspólnym lub

osobnych workach oponowych

• KT i MR

Jamistość rdzenia

kręgowego

• przestrzeń płynowa w obrębie rdzenia

• rzadko nabyta, pourazowa- syringomielia

(wyżej – syringobulbia)

• częściej wrodzona- zespół Arnolda-

Chiariego – wpuklone do kanału kręgowego

migdałki móżdżku utrudniają przepływ

PMR- poszerzenie kanału centralnego-

hydromielia w prawie całym rdzeniu

• jeśli trudno ocenić czy syrigomielia czy

hydromielia z powodu dużego poszerzenia

używamy pojęcia syringohedromielia

Torbiele oponowe

• Wrodzone uchyłki opony twardej,

najczęściej S ew. Th i C

• Małe są bezobjawowe
• Duże dają ucisk korzeni nerwowych,

poszerzenie kanału kręgowego,
modelowanie kości krzyżowej-
scalloping

Zwyrodnieniowa ciasnota

kanału kręgowego

• Zmiany zwyrodnieniowe stawów

międzykręgowych (z boków)

• nadbudowa na tylnych krawędziach

trzonów kręgowych (od przodu)

• Uwypuklony krążek (od przodu)

• Przerost więzadeł żółtych (od boków i tyłu)

• Zwyrodnienie więzadeł podłużnych (od

przodu) – kręgozmyk

• TK – metoda z wyboru, ocena elementów

kostnych

• MR- C i Th, L-S po operacji

Zmiany pourazowe- metody

• Rtg- bez zmiany pozycji pacjenta, poziomą

wiązką promieni

• KT i MR jeśli są objawy neurologiczne

• KT

- Dokładna ocena złamań, przemieszczeń,

trzonów i łuków

- Określenie stopnia zwężenia kanału

kręgowego (odłamy, nadwichnięcia)

- Krwiak wewnątrzkanałowy

- Zbadać chory odcinek i sąsiedztwo,

rekonstrukcje

MR
• badanie dłuższego odcinka
• Dokładna ocena rdzenia – obrzęk,

stłuczenie, krwawienie do rdzenia,
rozerwanie, całkowite przerwanie

• Badanie z wyboru u chorych z

późnymi objawami pourazowymi

Mielografia
Podejrzenie pourazowego wyrwania

korzeni nerwowych

Zmiany zapalne kręgosłupa

• rzadkie, najczęściej z innych części

kręgosłupa (krążek, trzon)-
spondylodiscitis- ropniak
nadoponowy (nadtwardówkowy)

• rzadziej zajęte struktury

wewnątrzoponowe

• rozpoznanie- MR!

Zmiany naczyniowe

• malformacje- nieprawidłowo

poszerzone naczynia uciskają rdzeń-
krwotoki dokanałowe

• angio-MR- trudne technicznie
• CAS- trudny zabieg, mnogie naczynia

o małej średnicy, zmienność
anatomiczna

• możliwość wykonania embolizacji

• Zmiany niedokrwienne i

demielinizacyjne- hiperintensywne w
T2WI i PDWI, bez cech poszerzenia
rdzenia kręgowego

Nowotwory

wewnątrzkanałowe- podział

• zewnątrzoponowe (najczęściej

złośliwe)

• wewnątrzoponowe,

zewnątrzrdzeniowe (najczęściej
łagodne, ale też metast)

• wewnątrzrdzeniowe (złośliwe)

Nowotwory

zewnątrzoponowe

• Proces szerzy się z kręgów, ucisk

worka i rdzenia kręgowego

• Osteosarcoma, sa Ewingi,

chondrosarcoma, struniak, szpiczak
pojedynczy i mnogi, chłoniak,
białaczka

Nowotwory wewnątrzoponowe,

zewnątrzrdzeniowe

• Uciskają rdzeń kręgowy
• Łagodne- oponiak, nerwiak osłonkowy,

nerwiakowłókniak,

epidermoid, dermoid, teratoma, lipoma
Przerzuty, chłoniaki
Drop metastases = przerzuty guzów

czaszkowych drogą PMR (rdzeniak
płodowy, wyściółczak, glejak niedojrzały)

Nowotwory

wewnątrzrdzeniowe

rzadkie
glejaki (gwiaździaki), wyściółczaki
naczyniak płodowy
metast do rdzenia drogą krwionośną lub przez

ciągłość (chłoniak, czerniak, neo mózgu i
jelit)

MR- pojedyncze, małe okrągłe ogniska z

koncentrycznym poszerzeniem rdzenia
kręgowego i zwężeniem przestrzeni
podpajęczynówkowej

Neo wewnątrzkanałowe -

rozpoznanie

• Rtg- ew. destrukcja kręgów i

poszerzenie kanału kręgowego

• MR- badanie z wyboru, ocena guza i

stosunku do struktur sąsiednich

• KT- badanie uzupełniające-

dokładniejsza ocena jeśli destrukcja
trzonów

• scyntygrafia- podejrzenie metast.