Dr n. med. Grzegorz

Gałuszka

NEUROREHABILITACJA

rehabilitacja neurologiczna

udary mózgu (niedowład połowiczy)

urazy czaszkowo-mózgowe

złamania kręgosłupa i urazy rdzenia
kręgowego

SM i polineuropatie

choroba Parkinsona i inne

Rehabilitacja neurologiczna

Rehabilitacja neurologiczna jest skuteczną

formą leczenia pacjentów, kiedy dochodzi
do uszkodzenia strukturalnego i/lub
funkcjonalnego ośrodkowego układu
nerwowego. Stanowi ona czynny i ciągły
proces, który rozpoczyna się jak
najwcześniej w szpitalu i trwa
nieprzerwanie, również po powrocie
chorego do środowiska domowego.

Dzięki temu, że plastyczność mózgu

dorosłego może być istotnie
intensyfikowana przez szeroko rozumiany
trening, wcześnie rozpoczęta kompleksowa
rehabilitacja przynosi znaczącą poprawę
funkcjonowania chorych po tzw.
incydentach mózgowych.

Włączenie rodziny pacjenta w proces

rehabilitacji, otoczenie chorego przyjazną,
pełną empatii atmosferą potęguje efekt
leczenia usprawniającego.

Proces rehabilitacji powinien rozpocząć się

w oddziale neurologii (udarowym) w ciągu
24-48 godzin po wystąpieniu udaru,
jednak pod warunkiem, że stan ogólny
chorego na to pozwala.
Następnie chory usprawniany jest w
oddziałach rehabilitacji neurologicznej.

Obok fizjoterapii ważną rolę odgrywa

rehabilitacja neuropsychologiczna.
Proces rehabilitacji powinien trwać dopóki
obserwuje się poprawę w stanie chorego.

Optymalnym okresem dla

usprawniania są pierwsze 3 miesiące
– wtedy chory może osiągnąć
znaczną poprawę w zakresie
utraconych funkcji.
Należy jednak podkreślić, że
rehabilitacja jest również skuteczna
w późniejszych okresach czasu.

idea rehabilitacji oparta na 4

zasadach:

- powszechności;

- kompleksowości;

- wczesności;

- ciągłości;

Rehabilitacja po udarze
Co najmniej połowa chorych z udarem

mózgu ma duże zaburzenia
neurologiczne, znacznie
ograniczające ich samodzielność, a
20% chorych jest całkowicie
zależnych od opieki innych osób.
Rehabilitacja może zmniejszyć
liczbę chorych, którzy w
następstwie udaru są niezdolni do
samodzielnego życia.

Aktywnej rehabilitacji wymaga około

40% chorych z udarem. Rehabilitację
chorego z udarem należy rozpocząć
możliwie jak najszybciej. Chory powinien
zostać natychmiast przewieziony do
specjalistycznego oddziału nie tylko z
powodu ostrych zaburzeń
neurologicznych w celu wdrożenia
odpowiedniego leczenia, ale także w
celu rozpoczęcia wczesnej rehabilitacji.
Intensywność rehabilitacji zależy od
stanu chorego i stopnia niesprawności.

Jeżeli chory jest nieprzytomny,

należy prowadzić rehabilitację

bierną, zapobiegającą przykurczom i

bolesności stawów; dzięki temu

oszczędzi się choremu problemów,

kiedy po okresie unieruchomienia

zacznie wykonywać ruchy czynne.

Rehabilitacja bierna zmniejsza

również ryzyko powstania odleżyn i

zachłystowego zapalenia płuc. Kilka

(co najmniej 3-4 razy) razy dziennie

należy wykonywać pełen zakres

ruchu w każdym stawie po porażonej

stronie.

Chory rzadko wymaga unieruchomienia

w łóżku dłużej niż 1-2 dni po udarze

niedokrwiennym, jeśli jego świadomość

nie jest istotnie ograniczona.

Przedłużone unieruchomienie w

przypadku niedowładu połowiczego

wiąże się z ryzykiem wystąpienia

zakrzepicy żył głębokich i zatorowości

płucnej.

Po upływie 2-3 dni większość chorych,

którzy są przytomni, może bezpiecznie

wstawać z łóżka i spędzać dużą część

dnia w wózku inwalidzkim lub fotelu.

•uzyskanie maksymalnej sprawności
ruchowej i samodzielności w czynnościach
życia codziennego,

•zapobieganie powikłaniom wynikającym z
unieruchomienia chorego,

•zmniejszenie ryzyka wystąpienia w
późniejszym okresie powikłań ze strony
narządu ruchu, np. przykurczów stawowych,

•zmniejszenie ryzyka pojawienia się
patologicznych wzorców ruchowych,

Rehabilitacja ta ma na
celu:

Cd. Rehabilitacja ta ma na celu:

•

zapobieganie nadmiernej spastyczności lub
wiotkości,

•

zapobieganie zaburzeniom ortostatycznym,

•

wcześniejszy powrót funkcji
psychomotorycznych,

•

poprawę samopoczucia chorego, co
zmniejsza ryzyko utraty poczucia własnej
godności i związanej z tym postawy
rezygnacji mającej wpływ na ostateczny
efekt rehabilitacji.

Cele te można osiągnąć

przez:

odpowiednie ułożenie i częstą zmianę

pozycji,
ćwiczenia oddechowe,
bierne ruchy kończyn, masaż i inne zabiegi

fizykalne,
stopniową pionizację (siadanie, wstawanie,

stanie, pierwsze próby chodzenia),
ćwiczenia czynne,
terapię mowy,
terapię zaburzeń psychicznych (uwagi,

emocji, funkcji poznawczych, itd.),
terapię zajęciową.

PRZECIWWSKAZANIA DO

REHABILITACJI PO UDARZE MÓZGU
Niewydolność oddechowo – krążeniowa
Nie wyrównane zaburzenia wodno –
elektrolitowe
Nasilony zespół psychoorganiczny
Gorączka

ćwiczenia

ĆWICZENIA RAMION

Pozycja wyjściowa

Ćwiczący leży na plecach, ręce

ułożone wzdłuż boków. Umieść jedną

rękę ponad jego łokciem, trzymaj rękę

ćwiczącego w swojej drugiej ręce.

Faza 1

Utrzymuj prosty łokieć u ćwiczącego i

podnoś rękę, dopóki dłoń nie będzie

skierowa- na w stronę sufitu.

Faza 2 i 3

Poruszaj ramieniem do tyłu, dopóki

nie znajdzie się ono obok głowy

ćwiczącego. Ramię może być zgięte w

łokciu.

Powróć do pozycji wyjściowej, zrób

przerwę na odpoczynek, powtórz
ćwiczenie 2-3 razy.

ĆWICZENIA RAMION

Pozycja wyjściowa

Ćwiczący leży na plecach, ramiona z

boku. Umieść dłoń nad łokciem

ćwiczącego i trzymaj jego dłoń w

swojej drugiej ręce.

Faza 1

Utrzymuj prosty łokieć u ćwiczącego i

poruszaj ramieniem w stronę od ciała

ćwiczącego.

Faza 2 i 3

Poruszaj ramieniem tak, aby dłoń

ćwiczącego odwrócona była w górę.

Następnie przenoś ramię do tyłu, aż

spocznie obok głowy ćwiczącego.

Ramię może być zgięte w łokciu.

Powróć do pozycji wyjściowej, zrób

przerwę na odpoczynek i powtórz

ćwiczenie 2-3 razy.

ĆWICZENIA ŁOKCIA

Pozycja wyjściowa

Ćwiczący leży na plecach, ramię

odwiedzione od tułowia, zgięty

łokieć, ręka skierowana w górę, palce

swobodne, kciuk skierowany w stronę

twarzy ćwiczącego Trzymaj jego rękę

jedną ręką, a nadgarstek drugą.

Faza 1

Przekręć przedramię, aby dłoń była

odwrócona od ćwiczącego.

Faza 2

Powróć do pozycji wyjściowej.

Faza 3

Przekręć przedramię, aby dłoń była

zwrócona w stronę ćwiczącego.

Powróć do pozycji wyjściowej, zrób

przerwę na odpoczynek i powtórz

ćwiczenie 2-3 razy.

ĆWICZENIA NADGARSTKA

Pozycja wyjściowa

Ćwiczący leży na plecach, ramię

odwiedzione o 90° w bok, łokieć zgięty, ręka

skierowana w górę. Trzymaj rękę ćwiczącego

jedną ręką, jego nadgarstek drugą.

Faza 1

Zegnij nadgarstek jak najbardziej do

przodu.

Faza 2

Odciągnij nadgarstek jak

najbardziej do tyłu.

Faza 3

Powróć do pozycji początkowej.

Faza 4

Zegnij nadgarstek jak najdalej w

bok, w stronę małego palca.

Faza 5

Zegnij nadgarstek jak najdalej w

bok, w stronę kciuka.

Powróć do pozycji wyjściowej, zrób przerwę na
odpoczynek i powtórz ćwiczenie 2-3 razy.

ĆWICZENIA BIODER

Pozycja wyjściowa

Ćwiczący leży na plecach. Umieść
jedną rękę pod jego kolanem, drugą
ręką przytrzymaj piętę.

Faza 1

Utrzymując proste kolano ćwiczącego
podnieś jego nogę tak, aby pięta
znalazła się ok. 10 cm od materaca.

Faza 2

Przyciągnij nogę do siebie (odwiedź ją
w bok).

Powróć do pozycji wyjściowej, zrób

przerwę na odpoczynek i powtórz
ćwiczenie 2-3 razy.

ĆWICZENIA BIODER

Pozycja wyjściowa

Ćwiczący leży na brzuchu, noga
prosta. Trzymaj jego nogę jedną
ręką tuż nad kolanem, drugą tuż
nad kostką.

Faza 1

Utrzymuj proste kolano i podnieś
nogę tak, aby kolano znalazło się
10÷15 cm nad materacem.

Powróć do pozycji wyjściowej, zrób

przerwę na odpoczynek i
powtórz ćwiczenie 2-3 razy.

ĆWICZENIA KOLAN

Pozycja wyjściowa

Ćwiczący leży na plecach. Umieść
jedną rękę pod kolanem, drugą ręką
uchwyć piętę.

Faza 1

Podnieś nogę, zginając ją w

kolanie i w biodrze.

Faza 2

Poruszaj nogą,

przysuwając kolano w stronę klatki
piersiowej w taki sposób, aby kolano
i biodro były jak najbardziej zgięte w
stawach. Druga noga powinna
spoczywać swobodnie na materacu.

Faza 3-4

Wyprostuj nogę w biodrze, następnie prostuj

kolano przez podniesienie stopy do góry.

Powróć do pozycji wyjściowej, zrób przerwę na
odpoczynek i powtórz ćwiczenie 2-3 razy.

ĆWICZENIA STAWU SKOKOWEGO

Pozycja wyjściowa

Ćwiczący leży na plecach. Uchwyć jego

piętę jedną ręką, opierając przedramię na

stopie. Unieruchom staw skokowy przez

umieszczenie drugiej ręki tuż nad kostką.

Faza 1

Przyciśnij swoje ramię do

poduszeczki dużego palca (nie do palców),

unosząc nogę. Jednocześnie ciągnij za

piętę.

Faza 2

Rozluźnij swoje ramię i rękę,

powróć do pozycji wyjściowej.

Faza 3-4

Przesuń rękę na wierzch stopy

(tuż nad palcami), pchając przednią część

stopy w dół.

Jednocześnie pchaj piętę podtrzymującą ją ręką.

Powróć do pozycji wyjściowej, zrób przerwę na

odpoczynek i powtórz ćwiczenie 2-3 razy.

Neurorehabilitacja z wykorzystaniem

sprzętu

Ćwiczenia w całkowitym podwieszeniu w

kabinie UGUL

podwieszenie kończyny
dolnej

PUR - przyłóżkowe

urządzenie rehabilitacyjne

Pozycje ułożeniowe

Zwykle występują przykurcze mięśni zginających lub prostowników.

U osób chorych na
stwardnienie rozsiane często
występuje przykurcz mięśni
zginających. Biodra i kolana
utrzymywane są w pozycji
zgiętej, kolana skierowane
do wewnątrz (rys. 1).

Rzadziej biodra i kolana skierowane są na
zewnątrz (rys. 2). Kolana są zgięte, a stopy mają
skłonność do opadania

Występuje także, choć rzadko, przykurcz

prostowników. Biodra i kolana utrzymane
są w pozycji wyprostowanej, a nogi
układają się bardzo blisko siebie lub
krzyżują się ze stopami skierowanymi w
dół (rys. 3).