1

GEODEZYJNE OPRACOWANIE PROJEKTU

Geodezyjne
opracowanie
projektu

Analiza dokumentacji
projektowej

Sporządzenie szkiców
dokumentacyjnych

Analiza wymagań
dokładnościowych

Opracowanie projektu
osnowy realizacyjnej

Ustalenie lokalizacji
głównych punktów
osiowych

Przygotowanie
szkiców tyczenia

2

INSTRUKCJA TECHNICZNA G-3

GEODEZYJNA OBSŁUGA INWESTYCJI

§ 24.
1. Należy stosować następującą ogólną zasadę ustalenia dokładności
tyczenia określonej granicznym błędem wytyczenia Mt :

Mt = r x mt ≤ K dL,

gdzie dL - graniczna odchyłka usytuowania tyczonego elementu
obiektu, której wartość zależy od wymaganego prawdopodobieństwa
poprawności wytyczenia oraz od stopnia przypadkowości błędów
tyczenia. mt - błąd średni tyczenia K - parametr określający, jaką
częścią, granicznej odchyłki dL może być graniczny błąd wytyczenia.
2. Wartość parametru K zależy od stopnia ważności wyniku tyczenia
dla możliwości prawidłowego wykonania robót montażowych,
wytrzymałości obiektu, prawidłowości działania obiektu oraz
zachowania przez obiekt walorów architektonicznych.
1/ Wartość parametru K przyjmuje się od 0,4 /przy wysokim stopniu
ważności przedmiotu tyczenia /do 1,0/ przy niskim stopniu ważności.
3/ Wartość parametru K powinna być ustalona przez projektanta
obiektu lub przez inspektora nadzoru budowlanego oraz
skonsultowana pod względem geodezyjnym

3

WYTYCZNE TECHNICZNE G-3.2POMIARY
REALIZACYJNE

R O Z D Z I A Ł IIa
Zasady ustalania dokładności pomiarów realizacyjnych
§ 3
l. Przy ustalaniu dokładności tyczenia należy kierować się zasadami
podanymi w instrukcji technicznej G-3 i poniższymi wskazówkami.
2. Podstawowym parametrem określającym wymaganą dokładność
tyczenia jest graniczna odchyłka wytyczenia dLt, tj.:
- dopuszczalna różnica między pozycją punktu lub wskaźnika,
oznaczonego w wyniku wytyczenia, a pozycją wymaganą, określoną

na
podstawie danych projektu budowlanego, albo
- dopuszczalna różnica między wymiarem oznaczonym w wyniku
tyczenia, a wymiarem nominalnym osiowym, określonym na

podstawie danych p4. Jeśli produktem tyczenia jest oznaczone

położenie lub wymiar,którego graniczna odchyłka dL jest określona,

to graniczna odchyłka tyczenia powinna spełniać warunki:
dLt ≤ K x dL
gdzie K - parametr określający, jaką częścią granicznej odchyłki d

może być graniczna odchyłka tyczenia. Wartość K ustala się zależnie

od wpływu na błąd realizacji obiektu:a/ odchyłek dLa - wykonania

elementów konstrukcyjnych i ich projektu budowlanego

4

WYTYCZNE TECHNICZNE G-3.1 : 2007

POMIARY I OPRACOWANIA REALIZACYJNE

Rozdział 6. Tyczenie
§ 19 Dokładność tyczenia
1. Miarą dokładności tyczenia jest błąd średni tyczenia t m i jego
wielokrotności1,
przede wszystkim błąd graniczny Mt = 3,3mt.
2. Błąd graniczny tyczenia nie może przekroczyć wartości określonej
wzorem:

M

t

≤ T

p

/2 B

gdzie:
T

p

-

tolerancja położenia, tj. przedział, w którym powinien znaleźć się

obiekt
lub jego element (np. wybrana oś), aby nie spowodować ujemnych
skutków dla prawidłowości montażu, działania, wytrzymałości lub
walorów
architektonicznych. Tolerancja położenia jest określona w projekcie
lub w razie potrzeby przez projektanta lub kierownika budowy,
B - współczynnik bezpieczeństwa tyczenia, zależny od stopnia
ważności tyczonego
elementu i zawiera się w granicach od 1,0 (ważność niska) do
2,5 (ważność wysoka); w szczególnie uzasadnionych przypadkach
zakres
zmienności

można

przekroczyć.

Wielkość

współczynnika

bezpieczeństwa
tyczenia uzgadnia się z kierownikiem budowy.

5

Dokładność tyczenia (1)

Tyczone są z reguły

punkty

, których położenie jest określone względem:

a) osnowy realizacyjnej- tyczenie lokalizacyjne,
b) siatki konstrukcyjnej lub osnowy budowlano- montażowej- tyczenie szczegółowe.

JEST TO OGÓLNA ZASADA, KTÓRA W PRAKTYCE MOŻE BYĆ

REALIZOWANA W RÓŻNYCH WARIANTACH

WYMAGANA DOKŁADNOŚĆ TYCZENIA OKREŚLONA
-W PRZEPISACH GEODEZYJNYCH
-W PROJEKCIE
-PREPISY BRANŻOWE,

-PRZEZ WYKONAWCĘ OBIEKTU,

6

Dokładność tyczenia konstrukcji

I.geodeta pyta wykonawcę-

jak dokładnie tyczyć

?

Odpowiedzi.

1.jak najdokładniej
2.bezbłędnie
3.mi tu nie wolno dawać grubszych podkładek niż 20mm
4.dylatacja nie może być mniejsza niż…… (mm), (cm)
5.ja muszę znać masy ziemi z dokładnością do 5%
6.słup musi stać w osi z dokładnością 25mm to daj pan połowę tego
7.itp.. różne odpowiedzi opisowe

II.

informację o dokładności konstrukcji zawiera projekt budowlany

1.tolerancja wymiaru Tw= 30mm
2.tolerancja kształtu Tx= 25mm

Ty= 10mm

3.dopuszczalna odchyłka dp=….
4.klasa dokładności zwymiarowania konstrukcji Nk=…..

III.

informację o dokładności zawierają przepisy branżowe

1.błąd położenie punktu osiowego względem położenia projektowanego
nie może przekraczać ….mm
2.odległość od ściany budynku do granicy działki nie może być mniejsza
niż ….m
3.itd.., itp

7

Dokładność tyczenia (2)

l

m

l

Oś a

Oś b



m



d

m

d

l

m

l

l

m

l

d

m

d

d

m

d

R

m

R

GRANICA DZIAŁKI

BUDYNEK Z OKNEM

min. 3m.

m

l

, m- nie musi oznaczać dokładności w znaczeniu geodezyjnym

8

Tolerancja wymiaru (1)

I. Wymiar tolerowany symetrycznie

N T

w

N - projektowany wymiar
elementu konstrukcji
T

w

- tolerancja wymiaru

dR-odchyłka graniczna

R

– rzeczywisty (prawdziwy)

wymiar elementu

jeżeli będzie spełniony

warunek,że

N-dR <

R

< N+dR

to wymiar elementu

jest zgodny z

projektem

N

T

w

=2dR

+dR

g

R

-dR

d

dR=

T

w

2

dR

d

=dR

g

=

dR

=

R

-

N

Musi być spełniony warunek

dR

< dR

(

Należy pamiętać, że

R

jest wielkością nieznaną. Możemy znać tylko wynik pomiaru l)

9

Tolerancja wymiaru (2)

II. Wymiar tolerowany niesymetrycznie -

N

R

-dR

d

+dR

g

T

w

=dR

g

-

dR

d

dR

d

dR

g

N
’

jeżeli będzie spełniony

warunek,że

N-dR

d

<

R

< N+dR

g

to wymiar elementu jest

zgodny z projektem

jeżeli założyć,
że N’=

(N-dR

d

) + (N+dR

g

)

2

to N’ nazywamy wymiarem
symetrycznym,

dR’=

T

w

2

g
d

dR
dR

N

jeżeli będzie spełniony

warunek,że

N’-dR’ <

R

< N’+dR’

to wymiar elementu jest

zgodny z projektem

R

– rzeczywisty (prawdziwy) wymiar elementu

10

Tolerancja wymiaru dokładność

pomiaru

(1)

zadanie I – z jaką dokładnością wytyczyć projektowany wymiar N aby
spełniał warunki tolerancji wymiaru T

w

?

Można przyjąć, że (dopuszczalna odchyłka) = (błąd graniczny)

dR =

M

g

m

N

= = =

M

g

dR T

w

3 3 6

Odp. – projektowany wymiar N należy wytyczyć z dokładnością m

N

Dla wymiaru tolerowanego niesymetrycznie

Odp. – należy wytyczyć wymiar N’ z dokładnością m

N

=

T

w

6

11

Tolerancja wymiaru dokładność

pomiaru

(2)

Zadanie II. – jaki wynik pomiaru elementu konstrukcji będzie potwierdzał, że jego
rzeczywisty wymiar spełnia wymogi tolerancji?

dl = l - N

(ocena wyniku pomiaru kontrolnego)

N

T

w

l m

l

T

w

N – dR

d

< l + r*m

l

< N + dR

g

Jeżeli założymy, że dR

d

= dR

g

= dR= T

w

/ 2

to otrzymamy l – N = dl < dR – r*m

l

=dP

dl < dP

dP – dopuszczalna
odchyłka
wyniku pomiaru

Dla wymiaru tolerowanego
niesymetrycznie otrzymamy
(wg. przyjętych oznaczeń)

dl = l – N’ < dR’ –r*m

l

dP

12

Ocena wyniku pomiaru

przykład
-projektowany wymiar elementu konstrukcji N = 21000mm
-tolerancja wymiaru T

w

= 40mm ; dR= T/2 = 20mm

-wynik pomiaru kontrolnego l = 21010mm
-dokładność pomiaru kontrolnego m

l

= 5mm

Czy wynik pomiaru kontrolnego świadczy o spełnieniu wymagań
zapisanych w projekcie?

dl = /N–l/ = /20000mm –21010mm /= 10mm

– uzyskana odchyłka

wyniku pomiaru

dP = / dR – r * m

l

/ = /20mm – r * 5mm /

– dopuszczalna odchyłka

wyniku pomiaru

Dla wartości r= 2 spełniony jest warunek, że

dl  dP

Możemy tylko uzyskać odpowiedź z jakim prawdopodobieństwem wynik
pomiaru świadczy o spełnieniu wymagań projektowych

w = 0,95

13

Tx

Tx

Tn

N

Tz

Ty

Tx

Ty

Tz

Ty

Tolerancja kształtu (1)

I.

II.

14

Tolerancja kształtu (2)

X

Y

T

y

T

x

T

d

d

d

d

x

d

y

pole

tolerancji

Punkty

wytyczone

zgodnie z

projektem

Punkty wytyczone

niezgodnie z

projektem

III.

d

y

d

x

d

d

Prawdziwe położenie wytyczonego punktu

15

Tolerancja kształtu

M

p

M

p

Wytyczony punkt poprawnie- spełnia

wymagania tolerancji

Wytyczony punkt nie spełnia

wymagania tolerancji

Taką interpretację wyników tyczenia można wykonać wówczas gdy geodeta tyczy
punkty przecięcia się osi konstrukcyjnych („węzły konstrukcyjne”)

16

Tolerancja kształtu

Na podstawie zdefiniowanych wymagań dokładności usytuowania
elementów konstrukcji budowli w projektowanej siatce
konstrukcyjnej zadaniem geodety jest ustalenie wymaganej
dokładności wskazania miejsca ustawienia elementu

OGÓLNIE MOŻNA NAPISAĆ

Tu = Tm + Tg

Tm

– część pola tolerancji usytuowania elementu wykorzystana przez

czynności montażowe (budowlane

)

Tg

– część pola tolerancji usytuowania elementu wykorzystana przez

czynności geodezyjne

Tg = Tu – Tm Tg = 2*Mg m

g

= Mg /2r

z taka dokładnością należy wytyczyć i zastabilizować (zaznaczyć)
np. wskaźnik montażowy

17

Tolerancja kształtu- przykład

Y

T

y

w

l

s

T

y

p

T

y

/ 2= d

y

Powinien być spełniony
warunek

d

y

> d

w

+ d

l

+ d

s.

+ d

p

+ d

z

Jeżeli geodeta wyznacza
tylko wskaźnik montażowy

i założymy, że

d

w

= d

l

= d

s.

= d

p

=

d

z

= d

to

otrzymamy

d

y

> 5*d

Na prz

ykład

w – wyznaczenie wskaźnika montażowego
– d

w

l – odłożenie odcinka l – d

l

s – odchyłka wymiaru elementu – d

s

p – pionowanie elementu – d

p

z –wpływy zewnętrzne – d

z

stąd

d =

d

w

=d

y

/ 5 =

T

y

/

10

X

18

W przykładzie n =
5
d

w

= d

y

/ n = T

y

/

2n

M

w

= T

y

/

2*n

m

w

= M

w

/ r = T

y

/

2*r*n

z taką dokładnością powinien być
wytyczony wskaźnik montażowy

n i e j e s t t o j e d y n a m o ż l i w a o d p o w i e d ź

n – dla różnych technologii realizacji może być różne

Tolerancja kształtu- dokładność

tyczenia (1)

r = 2 w= 0,95
r = 2,5 w= 0,99
r = 3 w= 0,997

w zależności od tego jaką przyjmiemy wartość współczynnika r
takie otrzymamy prawdopodobieństwo, że nie będzie przekroczona
odchyłka d

w

np: T

y

=40mm to dla r = 2 i n= 5 otrzymamy m

w

=

2mm

19

Tolerancja kształtu- dokładność

tyczenia (2)

I.-jeżeli geodeta, oprócz wytyczenia wskaźnika montażowego ma również nadzorować
pionowanie elementu to można odpowiedzi szukać w sposób następujący :

d

w

+ d

p

=

d

g

= 2d =2d

y

/ 5

= T

y

/ 5

odchyłka z tytułu czynności

geodezyjnych

m

g

= M

g

/ r = T

y

/

5r

błąd średni czynności geodezyjnych

M

g

=d

g

= T

y

/ 5

błąd graniczny czynności geodezyjnych

np: T

y

= 40mm to dla r = 2 i n= 5 otrzymamy m

g

=

4mm

czyli powinien być spełniony warunek m

w

2

+ m

p

2

=

m

g

2

stąd np.. m

w

= 3mm ; a m

p

=2,6mm

ODPOWIEDŹ MOŻE BYĆ JESZCZE INNA

20

d = d

y

5 =d

w

=

T

y

2 5 = M

w

m

w

= T

y

2 *r* 5

II. zakładając przypadkowy charakter każdej z odchyłek składowych

d

w

2 +

d

l

2

+ d

s

2

.

+ d

p

2

+ d

z

2

= 5d

2

= d 5

=d

y

m

w

= T

y

2*r * n

Tolerancja kształtu- dokładność

tyczenia (3)

21

a

l

l

l

l

l

l

b

b

b

b

b

T

w

da=
6mm
db=
8mm
dl=
4mm
dw= 30m
dy= ?

y

Z jaką dokładnością musi byś wyznaczone położenie
elementu a aby nie została przekroczona dopuszczalna
odchyłka ustawienia łańcucha elementów dw przy
założeniu żę ustawionych ma być 10 elementów typu b

dw= dy

2

+ da

2

+ 10*db

2

+ 10*dl

2

dy

2

= 900- 36- 640- 160= 64

dy= Mg=
8mm

m

g

= 8/3=

2,5mm

22

Wyznaczenie punktów o zaprojektowanych pozycjach względem

osi konstrukcyjnych obiektu

Tyczenie

Bez obserwacji
nadliczbowych

lokalizacyjne

szczegółowe

jednoetapowe

dwuetapowe

wielokrotne

Z obserwacjami
nadliczbowymi

Bez obserwacji
nadliczbowych

Z obserwacjami
nadliczbowymi

Wyznaczenie punktów o zaprojektowanych pozycjach względem

osnowy realizacyjnej

lub też